IV CZ 98/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-02-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 112/09 I CZ 122/10 I CZ 165/11 II CZ 88/09 II PZ 39/11 IV CZ 133/11 V CZ 23/11 V CZ 79/10 I CZ 110/07 II PZ 1/12
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 98/12
POSTANOWIENIE
Dnia 25 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSA Władysław Pawlak (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. F. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko
T. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 października 2012 r.,
zażalenia strony powodowej
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punktach I podpunkt 3 i III wyroku
Sądu Okręgowego w G.
z dnia 26 stycznia 2012 r.,
1. zmienia zaskarżone postanowienie zawarte w pkt. III
wyroku Sądu Okręgowego w G. w ten sposób, że zasądza
od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 645,39 zł
(sześćset czterdzieści pięć 39/100) tytułem kosztów
postępowania apelacyjnego;
2. odrzuca zażalenie w pozostałym zakresie;
3. zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę
150 zł (sto pięćdziesiąt) tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w G. w wyniku
reformatoryjnego orzeczenia zasądził od strony pozwanej T. K. na rzecz strony
powodowej T. F. spółki z o.o. kwotę 5 901,70 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7
października 2010 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo i apelację
oddalił, odstępując od obciążania pozwanego kosztami procesu za obie instancje,
z uwagi na jego szczególną sytuację życiową.
W zażaleniu strona powodowa zaskarżając powyższy wyrok w zakresie
rozstrzygnięcia o kosztach procesu wniosła o jego zmianę poprzez zasądzenie na
jej rzecz od strony pozwanej kwoty 1 087,84 zł tytułem kosztów procesu za
pierwszą instancję i 645,39 zł tytułem kosztów postępowania odwoławczego oraz
o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.
Zarzuciła naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez odstąpienie od obciążania
pozwanego kosztami procesu, które zostały przez stronę powodową poniesione
w obu instancjach, z ogólnikowym powołaniem się na jego szczególną sytuację
życiową, podczas gdy nie sposób przyjąć, by w sprawie zaistniał szczególnie
uzasadniony wypadek, pozwalający Sądowi nie obciążać tymi kosztami pozwanego
jako strony przegrywającej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Zażalenie w zakresie w jakim dotyczy rozstrzygnięcia o kosztach procesu
za pierwszą instancję, jako niedopuszczalne podlega odrzuceniu. Zgodnie z art.
3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. (w brzmieniu obowiązującym do 3 maja 2012 r., który z mocy
art. 9 ust. 1 i 6 noweli do k.p.c. z dnia 16 września 2011 r. - Dz. U. z 2011 r., nr 233,
poz. 1381 ma zastosowanie w tej sprawie) zażalenie do Sądu Najwyższego
przysługuje na postanowienia sądu drugiej instancji co do kosztów procesu , które
nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. W związku z tym
rozstrzygnięcie przez Sąd drugiej instancji - w następstwie wydania orzeczenia
reformatoryjnego - o kosztach procesu przed sądem pierwszej instancji, nie jest
orzeczeniem co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia
sądu pierwszej instancji. Oznacza to, że nie podlega kontroli Sądu Najwyższego
3
(zob. m.in. niepublikowane postanowienia Sądu Najwyższego z dnia: 3 grudnia
2010 r., I CZ 122/10, 14 stycznia 2011 r., V CZ 79/10, 25 stycznia 2012 r., II PZ
39/11, 22 lutego 2012 r., IV CZ 133/11).
Z tych względów w tej części zażalenie należało odrzucić na podstawie art.
3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. i art. 373 k.p.c.
2. Podstawową zasadą rozstrzygania o kosztach procesu jest zasada
odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.), zgodnie z którą, strona
przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie
koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.
Jej uzupełnieniem jest przepis art. 100 k.p.c., który stanowi, że w razie
częściowego tylko uwzględniania żądań koszty będą wzajemnie zniesione
lub stosunkowo rozdzielone.
Wyjątek od reguły odpowiedzialności za wynik procesu został przewidziany
w art. 102 k.p.c., który wyraża zasadę słuszności, stosownie do której,
w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić od strony
przegrywającej tylko część kosztów albo nieobciążać jej w ogóle tymi kosztami.
Uznanie czy w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony
w rozumieniu tego przepisu jest przejawem dyskrecjonalnej władzy sądu,
przy czym ocena wystąpienia takiego przypadku dokonywana jest
z uwzględnieniem okoliczności konkretnego przypadku i winna być należycie
umotywowana (zob. m.in. niepublikowane postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia: 23 marca 2012 r., II PZ 1/12, 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09, 27 stycznia
2010 r., II CZ 88/09, 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07). Ingerencja w to uprawnienie
sądu niższej instancji w postępowaniu zażaleniowym przez sąd wyższego rzędu,
może być usprawiedliwiona jedynie w razie stwierdzenia, że dokonana
w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna, a przez to pozbawiona
uzasadnionych podstaw (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 15 lutego
2012 r., I CZ 165/11 niepubl. i z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ 23/11 niepubl.).
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego
Sąd Okręgowy wskazał, że za zastosowaniem przepisu art. 102 k.p.c. przemawia
szczególna sytuacja życiowa pozwanego, nie precyzując jednak z jakich
4
okoliczności faktycznych taką tezę wywodzi. W związku z tym uznanie przez ten
Sąd, że w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony było dowolne.
Wynik postępowania odwoławczego determinował konieczność
zastosowania art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., a w konsekwencji koszty za
instancję odwoławczą należało stosunkowo rozdzielić, mając na uwadze
okoliczność, że środek odwoławczy powodowej spółki został uwzględniony
w ok. 70% (z dochodzonej kwoty 8 230 zł, na rzecz strony powodowej została
zasądzona kwota 5 901,70 zł). Wyliczenie żądanych przez stronę powodową
kosztów postępowania apelacyjnego na kwotę 645,39 zł odpowiada tej ich części
w jakiej wygrała proces. Mianowicie na poniesione przez nią koszty w kwocie 900 zł
składa się opłata od apelacji (300 zł, k. 90), wynagrodzenie za zastępstwo
procesowe (600 zł - § 13 ust. 1 w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu, Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z póź. zm., zwane
dalej rozp.).
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy uwzględnił w tej części zażalenie na
podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 386 § 1 i art. 39821
k.p.c., a o kosztach
postępowania zażaleniowego orzekł w oparciu o przepisy art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw.
z art. 39821
k.p.c., art. 391 § 1 k.p.c., i art. 100 zd. 1 k.p.c. Na zasądzone koszty
składa się opłata od zażalenia (30 zł, k. 145) oraz wynagrodzenie za zastępstwo
procesowe ustalone zgodnie z § 13 ust. 2 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 2 rozp. stosownie
do uwzględnionej części zażalenia.
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 25 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSA Władysław Pawlak (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. F. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko
T. K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 października 2012 r.,
zażalenia strony powodowej
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punktach I podpunkt 3 i III wyroku
Sądu Okręgowego w G.
z dnia 26 stycznia 2012 r.,
1. zmienia zaskarżone postanowienie zawarte w pkt. III
wyroku Sądu Okręgowego w G. w ten sposób, że zasądza
od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 645,39 zł
(sześćset czterdzieści pięć 39/100) tytułem kosztów
postępowania apelacyjnego;
2. odrzuca zażalenie w pozostałym zakresie;
3. zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę
150 zł (sto pięćdziesiąt) tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w G. w wyniku
reformatoryjnego orzeczenia zasądził od strony pozwanej T. K. na rzecz strony
powodowej T. F. spółki z o.o. kwotę 5 901,70 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7
października 2010 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo i apelację
oddalił, odstępując od obciążania pozwanego kosztami procesu za obie instancje,
z uwagi na jego szczególną sytuację życiową.
W zażaleniu strona powodowa zaskarżając powyższy wyrok w zakresie
rozstrzygnięcia o kosztach procesu wniosła o jego zmianę poprzez zasądzenie na
jej rzecz od strony pozwanej kwoty 1 087,84 zł tytułem kosztów procesu za
pierwszą instancję i 645,39 zł tytułem kosztów postępowania odwoławczego oraz
o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.
Zarzuciła naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez odstąpienie od obciążania
pozwanego kosztami procesu, które zostały przez stronę powodową poniesione
w obu instancjach, z ogólnikowym powołaniem się na jego szczególną sytuację
życiową, podczas gdy nie sposób przyjąć, by w sprawie zaistniał szczególnie
uzasadniony wypadek, pozwalający Sądowi nie obciążać tymi kosztami pozwanego
jako strony przegrywającej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Zażalenie w zakresie w jakim dotyczy rozstrzygnięcia o kosztach procesu
za pierwszą instancję, jako niedopuszczalne podlega odrzuceniu. Zgodnie z art.
3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. (w brzmieniu obowiązującym do 3 maja 2012 r., który z mocy
art. 9 ust. 1 i 6 noweli do k.p.c. z dnia 16 września 2011 r. - Dz. U. z 2011 r., nr 233,
poz. 1381 ma zastosowanie w tej sprawie) zażalenie do Sądu Najwyższego
przysługuje na postanowienia sądu drugiej instancji co do kosztów procesu , które
nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. W związku z tym
rozstrzygnięcie przez Sąd drugiej instancji - w następstwie wydania orzeczenia
reformatoryjnego - o kosztach procesu przed sądem pierwszej instancji, nie jest
orzeczeniem co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia
sądu pierwszej instancji. Oznacza to, że nie podlega kontroli Sądu Najwyższego
3
(zob. m.in. niepublikowane postanowienia Sądu Najwyższego z dnia: 3 grudnia
2010 r., I CZ 122/10, 14 stycznia 2011 r., V CZ 79/10, 25 stycznia 2012 r., II PZ
39/11, 22 lutego 2012 r., IV CZ 133/11).
Z tych względów w tej części zażalenie należało odrzucić na podstawie art.
3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. i art. 373 k.p.c.
2. Podstawową zasadą rozstrzygania o kosztach procesu jest zasada
odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.), zgodnie z którą, strona
przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie
koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.
Jej uzupełnieniem jest przepis art. 100 k.p.c., który stanowi, że w razie
częściowego tylko uwzględniania żądań koszty będą wzajemnie zniesione
lub stosunkowo rozdzielone.
Wyjątek od reguły odpowiedzialności za wynik procesu został przewidziany
w art. 102 k.p.c., który wyraża zasadę słuszności, stosownie do której,
w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić od strony
przegrywającej tylko część kosztów albo nieobciążać jej w ogóle tymi kosztami.
Uznanie czy w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony
w rozumieniu tego przepisu jest przejawem dyskrecjonalnej władzy sądu,
przy czym ocena wystąpienia takiego przypadku dokonywana jest
z uwzględnieniem okoliczności konkretnego przypadku i winna być należycie
umotywowana (zob. m.in. niepublikowane postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia: 23 marca 2012 r., II PZ 1/12, 11 lutego 2010 r., I CZ 112/09, 27 stycznia
2010 r., II CZ 88/09, 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07). Ingerencja w to uprawnienie
sądu niższej instancji w postępowaniu zażaleniowym przez sąd wyższego rzędu,
może być usprawiedliwiona jedynie w razie stwierdzenia, że dokonana
w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna, a przez to pozbawiona
uzasadnionych podstaw (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 15 lutego
2012 r., I CZ 165/11 niepubl. i z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ 23/11 niepubl.).
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego
Sąd Okręgowy wskazał, że za zastosowaniem przepisu art. 102 k.p.c. przemawia
szczególna sytuacja życiowa pozwanego, nie precyzując jednak z jakich
4
okoliczności faktycznych taką tezę wywodzi. W związku z tym uznanie przez ten
Sąd, że w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony było dowolne.
Wynik postępowania odwoławczego determinował konieczność
zastosowania art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., a w konsekwencji koszty za
instancję odwoławczą należało stosunkowo rozdzielić, mając na uwadze
okoliczność, że środek odwoławczy powodowej spółki został uwzględniony
w ok. 70% (z dochodzonej kwoty 8 230 zł, na rzecz strony powodowej została
zasądzona kwota 5 901,70 zł). Wyliczenie żądanych przez stronę powodową
kosztów postępowania apelacyjnego na kwotę 645,39 zł odpowiada tej ich części
w jakiej wygrała proces. Mianowicie na poniesione przez nią koszty w kwocie 900 zł
składa się opłata od apelacji (300 zł, k. 90), wynagrodzenie za zastępstwo
procesowe (600 zł - § 13 ust. 1 w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu, Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z póź. zm., zwane
dalej rozp.).
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy uwzględnił w tej części zażalenie na
podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 386 § 1 i art. 39821
k.p.c., a o kosztach
postępowania zażaleniowego orzekł w oparciu o przepisy art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw.
z art. 39821
k.p.c., art. 391 § 1 k.p.c., i art. 100 zd. 1 k.p.c. Na zasądzone koszty
składa się opłata od zażalenia (30 zł, k. 145) oraz wynagrodzenie za zastępstwo
procesowe ustalone zgodnie z § 13 ust. 2 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 2 rozp. stosownie
do uwzględnionej części zażalenia.
jw