Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 259/12
POSTANOWIENIE
Dnia 21 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Puszkarski
w sprawie D. B.
skazanego z art. 300 § 2 k.k. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
w dniu 21 listopada 2012 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 30 sierpnia 2011 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego
z dnia 29 kwietnia 2011 r.
postanowił:
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;
2. zwolnić skazanego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa
kosztów sądowych postępowania kasacyjnego;
3. zasądzić od Skarbu Państwa kwotę 442,80 zł ( słownie:
czterysta czterdzieści dwa złote osiemdziesiąt groszy), w tym
23% podatku VAT, na rzecz adw. T. J. - Kancelaria Adwokacka w
S. - za sporządzenie i wniesienie kasacji.
UZASADNIENIE
D. B. został oskarżony o to, że:
I. na przełomie października i listopada 2007 r. w S., działając w celu
udaremnienia wykonania orzeczenia Sądu Rejonowego w K. dotyczącego
zabezpieczenia samochodu m-ki Polonez … wartości 650 zł, poprzez wydanie
klauzuli wykonalności postanowieniu o zabezpieczeniu majątkowym z dnia
24.10.2007 r. w związku z prowadzonym postępowaniem przez Prokuraturę
2
Rejonową, dokonał zbycia przedmiotowego pojazdu A. N., tj. o czyn z art. 300 § 2
k.k.
II. w dniu 14 marca 2008 r. w C. dokonał przywłaszczenia mienia w postaci
konsoli PS 2 Sony z dwoma joystickami m-ki Sony i dwóch gier „Take and daxter",
„Pes Soccer 6" o łącznej wartości 600 zł na szkodę A. M., tj. o czyn z art. 284 § 1
k.k.
Sąd Rejonowy w S. wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2011 r., D. B. uznał za
winnego tego, że:
1. na przełomie października i listopada 2007 r. w S., działając w celu
udaremnienia wykonania postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 20.11. 2007 r.
w sprawie sygn. akt III … o nadaniu klauzuli wykonalności postanowieniu
Prokuratora Prokuratury Rejonowej z dnia 24. 10. 2007 r. o zabezpieczeniu
majątkowym poprzez zajęcie samochodu m-ki Polonez wartości 650 zł, w
związku z prowadzonym postępowaniem przygotowawczym przeciwko D. B.
przez Prokuraturę Rejonową, udaremnił zaspokojenie wierzyciela Skarbu
Państwa przez to, że zbył przedmiotowy pojazd A. N., czym wyczerpał ustawowe
znamiona przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. i za to na mocy tego przepisu skazał
go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;
2. w dniu 14 marca 2008 r. w S. dokonał przywłaszczenia powierzonych
mu rzeczy ruchomych w postaci konsoli PS 2 Sony z dwoma joystickami m-ki
Sony i dwóch gier „Take and daxter", „Pes Soccer 6" o łącznej wartości 1.056,00
zł na szkodę A. M., czym wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 284
§ 2 k.k. i za to na mocy tego przepisu skazał go na karę 1 roku i 4 miesięcy
pozbawienia wolności.
Na mocy art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył orzeczone wobec oskarżonego
kary pozbawienia wolności i jako karę łączną wymierzył mu karę 1 roku i 4 miesięcy
pozbawienia wolności, na mocy art. 46 § 1 k.k. zobowiązał oskarżonego do
naprawienia w całości wyrządzonej szkody przez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego
A. M. kwoty 1.056,00 zł.
Nadto Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu kwotę
1.008 zł tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej świadczonej oskarżonemu, zaś
od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2.215,59 zł tytułem wydatków,
natomiast zwolnił go od obowiązku ponoszenia opłaty.
3
Wyrok ten zaskarżył w całości obrońca oskarżonego. W odniesieniu do czynu z pkt
1. zarzucił:
1. naruszenie prawa materialnego, a to art. 300 § 2 k.k. poprzez błędną
wykładnię, polegającą na przyjęciu, iż:
- postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności stanowi orzeczenie sądowe w
rozumieniu art. 300 § 2 k.k., które podlega wykonaniu, a w konsekwencji
możliwe jest w celu udaremnienia jego wykonania, udaremnienie lub
uszczuplenie zaspokojenia swojego wierzyciela przez usuwanie, ukrywanie,
zbycie, darowanie, niszczenie, rzeczywiste lub pozorne obciążenie albo
uszkodzenie składników swojego majątku zajętego lub zagrożonego zajęciem,
podczas gdy oczywistym jest, iż orzeczenie sądowe w takim przedmiocie
stwierdza jedynie możliwość wykonania innego tytułu egzekucyjnego
(orzeczenia, aktu notarialnego itp.,), a podlegać wykonaniu może jedynie w
zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania klauzulowego, co w
przedmiotowym przypadku nie miało miejsca,
- dokonanie zbycia rzeczy ruchomej zajętej przez organ egzekucyjny (komornika
sądowego) - w toku postępowania egzekucyjnego - wyczerpuje ustawowe
znamiona czynu opisanego w niniejszym przepisie, w ten sposób, że może w
jakikolwiek sposób utrudniać lub udaremniać wykonanie orzeczenia sądu,
podczas gdy taki skutek nie zachodzi, co więcej zezwala na to wprost
ustawodawca w przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks
postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), wskazując
jedynie bezpośrednią konsekwencję tego zdarzenia prawnego w zakresie
postępowania egzekucyjnego, polegającą na możliwości dalszego prowadzenia
egzekucji z ruchomości przeciwko jej nabywcy.
W odniesieniu do czynu z pkt 2. zarzucił:
2. obrazę przepisów postępowania, mającą istotny wpływ na treść wyroku, a to
art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 366 k.p.k. polegającą na:
- odmowie wiary wyjaśnieniom oskarżonego w zakresie stanu technicznego i
wartości konsoli, wraz z joystickami i grami, a w konsekwencji wskazanie iż
stanowią one przyjętą przez oskarżonego linię obrony, podczas gdy
wyjaśnienia te były spójne, logiczne i konsekwentne, a także znajdowały
potwierdzenie w innym materiale dowodowym zgromadzonym w niniejszej
sprawie,
4
- bezpodstawnym uznaniu za wiarygodne zeznań świadków A. M. i S. K. w
zakresie stanu technicznego i wartości konsoli, wraz z joystickami, pomimo ich
daleko idącej ogólności, a także sprzeczności z zasadami doświadczenia
życiowego i logicznego rozumowania,
3. błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na ustaleniu przez Sąd I instancji
wartości konsoli, wraz z joystickami i grami, na kwotę 1 056,00 zł, to jest nawet
przekraczającą jej wysokość wskazywaną przez samego pokrzywdzonego,
abstrahując od wiarygodności zeznań pokrzywdzonego w tym zakresie.
Nadto, z „ostrożności procesowej”, na wypadek gdyby Sąd odwoławczy nie
podzielił powyższych zarzutów, obrońca zarzucił:
4. rażącą niewspółmierność (surowość) kary pozbawienia wolności przy
zastosowaniu wadliwych kryteriów jej wymiaru,
5. obrazę prawa materialnego, a to art. 69 § 1 i 2 k.k., polegającą na ich
niezastosowaniu, pomimo zaistnienia przesłanek nimi przewidzianych.
W konkluzji wniósł:
- w odniesieniu do czynu opisanego w pkt 1. o zmianę zaskarżonego wyroku
przez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu,
- w odniesieniu do czynu opisanego w pkt 2. o zmianę wyroku przez uznanie, że
czyn oskarżonego stanowił wykroczenie z art. 119 k.w. i umorzenie
postępowania w tym zakresie, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w S.
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2011 r., zmienił zaskarżony
wyrok w ten sposób, że:
- odnośnie do czynu z pkt 1. przyjął, iż D. B. na przełomie października i
listopada 2007 r. w S., działając w celu udaremnienia wykonania postanowienia
Prokuratora Prokuratury Rejonowej z dnia 24.10.2007 r., o zabezpieczeniu
majątkowym poprzez zajęcie samochodu marki Polonez wartości 650 (sześćset
pięćdziesiąt) złotych w związku z prowadzonym postępowaniem
przygotowawczym przeciwko D. B. przez Prokuraturę Rejonową udaremnił
zaspokojenie wierzyciela Skarbu Państwa przez to, że zbył przedmiotowy pojazd
A. N. czym wyczerpał ustawowe znamiona przestępstwa z art. 300 § 2 k.k.;
- odnośnie do czynu z pkt 2. przyjął, iż wartość przywłaszczonych rzeczy
wyniosła 887 zł oraz orzekł, że oskarżony ma obowiązek naprawić szkodę w tej
wysokości, a w pozostałej części wyrok utrzymał w mocy.
5
Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu kwotę 516,60 zł
tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej świadczonej oskarżonemu w II instancji,
natomiast zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie
odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.
Kasację od prawomocnego wyroku Sądu odwoławczego wniósł obrońca
skazanego. Zaskarżył wyrok w części, zawierającej rozstrzygnięcia odnośnie do
czynu zakwalifikowanego z art. 300 § 2 k.k. oraz czynu zakwalifikowanego z art.
284 § 2 k.k., zarzucając:
„1. rażącą obrazę przepisów postępowania, mającą decydujący wpływ na
treść wyroku, a to
- art. 14 k.p.k. i art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k., poprzez przekroczenie zakresu
oskarżenia w ten sposób, że Sąd Odwoławczy zmienił w zaskarżonym wyroku
opis czynu z art. 300 § 2 k.k., dodając nowe, nieobjęte zarzutem aktu
oskarżenia zdarzenie faktyczne, jakim było działanie oskarżonego w celu
udaremnienia wykonania postanowienia Prokuratora Prokuratury Rejonowej z
dnia 24 października 2010 r. i w konsekwencji przypisanie oskarżonemu czynu
nieobjętego aktem oskarżenia i skazanie za ten czyn, pomimo braku skargi
uprawnionego oskarżyciela,
- art. 434 k.p.k. poprzez poczynienie ustaleń faktycznych na niekorzyść
oskarżonego, przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, polegających na
przyjęciu, że oskarżony D. B. zbywając samochód marki Polonez, wartości 650
złotych, działał w celu udaremnienia wykonania postanowienia Prokuratury
Rejonowej z dnia 24 października 2007 r., o zabezpieczeniu majątkowym,
podczas gdy wyrok Sądu I instancji został zaskarżony wyłącznie na korzyść
oskarżonego, co przesądzało o niedopuszczalności orzekania na niekorzyść
oskarżonego, w tym w szczególności czynienia w tym celu stosownych nowych
ustaleń faktycznych,
- art. 457 § 3 k.p.k. poprzez nieustosunkowanie się, w sposób spełniający
minimalny standard procesowy, w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego w
K. do zarzutów i wniosków zawartych w apelacji obrońcy, w szczególności
dotyczących braku udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela
wskutek działania oskarżonego,
- art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. poprzez pozostawienie poza
zakresem rozpoznania zarzutu podniesionego przez obronę w apelacji, co do
6
nieuzasadnionego uznania za wiarygodne zeznań S. K., a także A. M., który
zobowiązany do przedłożenia dokumentów potwierdzających fakt nabycia i
cenę konsoli nie wywiązał się z tego obowiązku, podczas gdy Sąd Odwoławczy
- w następstwie wniesienia apelacji - obowiązany jest rozważyć wszystkie
wnioski i zarzuty wskazane w środku odwoławczym skarżącego i wskazać w
uzasadnieniu wyroku, które zarzuty apelacji i dlaczego uznał za niezasadne;
2. rażącą obrazę prawa materialnego, mającą decydujący wpływ na treść
wyroku, a to:
- art. 300 § 2 k.k. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, iż
dokonanie zbycia rzeczy ruchomej zajętej przez organ egzekucyjny (komornika
sądowego) - w toku postępowania egzekucyjnego - wyczerpuje ustawowe
znamiona czynu opisanego w niniejszym przepisie, w ten sposób, że może w
jakikolwiek sposób utrudniać lub udaremniać wykonanie orzeczenia sądu,
podczas gdy taki skutek nie zachodzi, co więcej zezwala na to wprost
ustawodawca w przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks
postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), wskazując
jedynie bezpośrednią konsekwencję tego zdarzenia prawnego w zakresie
postępowania egzekucyjnego, polegającą na możliwości dalszego prowadzenia
egzekucji z ruchomości przeciwko jej nabywcy.”
Podnosząc te zarzuty, obrońca wniósł o uchylenie wyroku Sądu
Okręgowego w zaskarżonej części, jak również wyroku Sądu Rejonowego w S. w
części dotyczącej skazania za występek z art. 300 § 2 k.k., orzeczenia o karze
łącznej oraz o kosztach sądowych, o uniewinnienie oskarżonego od zarzutu
popełnienia występku z art. 300 § 2 k.k., przy uznaniu skazania za ten czyn za
oczywiście niesłuszny, a w pozostałym zakresie o przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w pisemnej odpowiedzi na kasację
wniosła o jej oddalenie. jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Należało podzielić pogląd prokuratora, iż kasacja nie zasługuje na
uwzględnienie. Co więcej, jej bliższy ogląd, na tle całokształtu sprawy, doprowadził
do wniosku, że kasacja jest oczywiście bezzasadna. Zupełnie chybione jest
twierdzenie skarżącego, jakoby Sąd Odwoławczy, zmieniając opis czynu
zakwalifikowanego z art. 300 § 2 k.k. wykroczył poza zakres (granice) oskarżenia.
7
Obrońca postawił ten zarzut, chociaż w uzasadnieniu skargi trafnie zauważył, że
„sąd nie sądzi opisu zawartego w akcie oskarżenia, lecz czyn rzeczywiście
popełniony przez sprawcę”. Oznacza to, że sąd jest związany jedynie ramami
faktycznymi czynu jako zdarzenia historycznego, a nie dotyczy to opisu czynu, jak
też oceny prawnej dokonanej przez oskarżyciela. Zatem granice oskarżenia zostają
utrzymane, gdy czyn przypisany oskarżonemu w wyroku, mimo zmienionego opisu,
bądź zmienionej kwalifikacji prawnej, dotyczy tego samego zdarzenia faktycznego
(historycznego), które stanowiło podstawę zarzutu określonego w akcie oskarżenia
[zob. np. R. A. Stefański (w:) Z. Gostyński (red.), Kodeks postępowania karnego.
Komentarz, Warszawa 1998, t. II, s. 314-316 oraz powołane tam orzecznictwo i
piśmiennictwo]. W akcie oskarżenia wskazano, mało precyzyjnie, że chodzi o
udaremnienie wykonania orzeczenia Sądu Rejonowego w K. dotyczącego
zabezpieczenia samochodu marki Polonez, poprzez wydanie klauzuli wykonalności
postanowieniu (wypada przyjąć, że prokuratora) o zabezpieczeniu majątkowym z dnia
24 października 2007 r. Widać więc, że czynem, w znaczeniu historycznym,
zarzuconym D. B. było zbycie przez niego zajętego składnika jego majątku w
postaci samochodu marki Polonez, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia
organu państwowego, co w konsekwencji prowadziło do udaremnienia bądź
uszczuplenia zaspokojenia jego wierzyciela. W opisie czynu znalazło się przy tym
wskazanie, że chodziło o udaremnienie wykonania orzeczenia dotyczącego
zabezpieczenia samochodu marki Polonez, jak też że postanowienie o
zabezpieczeniu majątkowym wydano 24 października 2007 r. w związku z
postępowaniem prowadzonym przez Prokuraturę Rejonową . W takim razie z
pewnością nie wyszedł poza granice oskarżenia Sąd odwoławczy, który przyjął opis
czynu oddający istotę wspomnianego zdarzenia historycznego, zawierający zresztą
wszystkie elementy opisu czynu zarzucanego, tyle że przyjął, iż oskarżony działał w
celu udaremnienia wykonania orzeczenia prokuratora, a nie Sądu. Uczynił tak Sąd
Okręgowy dlatego, że zgodził się z obrońcą, iż wykonaniu, w rozumieniu art. 300 §
2 k.k., podlegało postanowienie prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym, a nie
orzeczenie Sądu o nadaniu temu postanowieniu klauzuli wykonalności.
Zarzut naruszenia przez Sąd odwoławczy art. 434 k.p.k. (wypada przyjąć
że § 1 tego artykułu) obrońca podniósł z tego powodu, że Sąd ten przyjął, przy
zaskarżeniu wyroku wyłącznie na korzyść, iż oskarżony działał w celu
udaremnienia wykonania postanowienia prokuratora o zabezpieczeniu
8
majątkowym, chociaż Sąd pierwszej instancji wskazał w opisie czynu, że działał w
celu udaremnienia wykonania postanowienia Sądu Rejonowego o nadaniu klauzuli
wykonalności postanowieniu prokuratora. W ten sposób, zdaniem skarżącego, Sąd
ad quem orzekł na niekorzyść oskarżonego, uzupełniając opis przypisanego mu
czynu przez dodanie znamiona wymaganego przez prawo karne materialne, tj.
przez art. 300 § 2 k.k. Należy zaznaczyć, że w pierwszej kolejności stanowisko w
tej kwestii powinien zająć Sąd odwoławczy, bowiem już w apelacji obrońca
twierdził, iż „w przypadku braku zaskarżenia wyroku również przez oskarżyciela
publicznego czynienie ustaleń czy działanie oskarżonego mogło prowadzić do
udaremnienia wykonania postanowienia Prokuratora Prokuratury Rejonowej z dnia
24 października 2007 r. będzie wykluczone zakazem reformationis in peius, a więc
już z tej przyczyny oskarżony winien być uniewinniony”. Przy braku stanowiska
Sądu w tym względzie trzeba stwierdzić, że przedstawiony przez obrońcę sposób
rozumowania nie zasługuje, w realiach tej sprawy, na aprobatę. Istotnym
elementem orzeczenia Sądu pierwszej instancji, stanowiącym znamię
przestępstwa, było ustalenie, że oskarżony działał w celu udaremnienia wykonania
orzeczenia organu państwowego. W opisie czynu przypisanego wskazano też, że
klauzula wykonalności została nadana postanowieniu prokuratora o zabezpieczeniu
majątkowym przez zajęcie samochodu marki Polonez. Widać więc, że Sąd
Okręgowy zmieniając opis czynu, nie dodał pominiętego przez Sąd meriti
znamienia czynu – cały czas chodzi o udaremnienie wykonania orzeczenia organu
państwowego – a zmiana ma charakter nie tyle merytoryczny, ile porządkujący,
skoro i opis czynu przyjęty przez Sąd pierwszej instancji nie pozostawiał
wątpliwości, że udaremnienie wykonania odnosiło się do tego orzeczenia, które w
następstwie nadania mu klauzuli wykonalności podlegało wykonaniu. Było to
wymienione w opisie czynu postanowienie prokuratora.
Wypada zgodzić się z zarzutem obrońcy, że Sąd odwoławczy nie odniósł się
do zawartej w apelacji tezy, iż przejawem błędnej wykładni art. 300 § 2 k.k. jest
przyjęcie, że dokonanie zbycia rzeczy ruchomej zajętej przez organ egzekucyjny
wyczerpuje znamiona czynu opisanego w tym przepisie, w ten sposób, że może w
jakikolwiek sposób utrudniać lub udaremniać wykonanie orzeczenia właściwego
organu. Sąd ad quo nie wypełnił zatem należycie ciążącego na nim obowiązku,
przez co naruszył nie tylko wskazany w kasacji art. 457 § 3 k.p.k., ale też art. 433 §
2 k.p.k. Uchybienie to nie mogło mieć jednak wpływu na treść orzeczenia, bowiem
9
jest oczywiste, że wspomniana teza obrońcy jest błędna. Została oparta na
zupełnie nieuprawnionym założeniu, że zbycie rzeczy zajętej nie może udaremniać
wykonanie orzeczenia organu państwowego, w tym sądu (tylko o tym, a nie również
o utrudnieniu wykonania orzeczenia jest mowa w art. 300 § 2 k.k.), a to z tego
powodu, że przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dają możliwość dalszego
prowadzenia egzekucji z ruchomości przeciwko jej nabywcy. W uzasadnieniu
kasacji obrońca sprecyzował, że ma na myśli art. 848 k.p.c. oraz że zachowanie
oskarżonego nie mogło prowadzić do udaremnienia bądź uszczuplenia egzekucji
(zaspokojenia wierzyciela), bowiem zgodnie z tym przepisem po dokonaniu
sprzedaży samochodu przez oskarżonego komornik sądowy był uprawniony, a
nawet zobowiązany do kontynuowania postępowania egzekucyjnego, w odniesieniu
do pojazdu, przeciwko jego nabywcy. To, że organ egzekucyjny bezpodstawnie
umorzył postępowanie nie może, zdaniem obrońcy, prowadzić do prawnokarnej
odpowiedzialności oskarżonego.
W odniesieniu do tego wywodu w pierwszej kolejności należy zauważyć, że
art. 848 k.p.c. przewiduje możliwość kontynuowania postępowania egzekucyjnego
przeciwko nabywcy rzeczy wcześniej zajętej w postępowaniu egzekucyjnym,
prowadzonym na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego, tymczasem w
rozpatrywanej sprawie zajęcie samochodu nastąpiło w innym trybie. Nadto, co
wcześniej stwierdził Sąd Najwyższy, zbycie rzeczy zajętej w postępowaniu
egzekucyjnym, prowadzonym na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego,
może wyczerpywać znamiona przestępstwa określonego w art. 300 § 2 k.k. – mimo
przewidzianej w art. 848 k.p.c. możliwości kontynuowania postępowania
egzekucyjnego przeciwko nabywcy rzeczy – o ile zaistnieje skutek w postaci
udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela (postanowienie z dnia 20
stycznia 2005 r., I KZP 31/04, OSNKW 2005, z. 2, poz. 20). Widać, że orzeczenie
to bierze pod uwagę ten oczywisty fakt, iż mimo prowadzenia czynności w trybie
art. 848 k.p.c. może dojść do udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia
wierzyciela. Obrońca najwyraźniej przyjmuje natomiast, iż możliwość prowadzenia
egzekucji przeciwko nabywcy rzeczy w trybie art. 848 k.p.c. zawsze wykluczy
udaremnienie bądź uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela, a zatem wykluczy też
odpowiedzialność sprawcy. Założenie to jest błędne z tego powodu, że
bezpodstawnie zakłada, iż egzekucja prowadzona w trybie wymienionego przepisu
będzie zawsze skuteczna. Tymczasem gdyby w rozpatrywanej sprawie
10
hipotetycznie dopuścić możliwość podjęcia przez komornika sądowego czynności
wobec nabywcy samochodu, to i tak zakończyłyby się one wydaniem
postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, z ujemnym
następstwem dla wierzyciela. Nabywca, A. N. zeznał bowiem, że zajmował się
działalnością zarobkową, polegającą na skupowaniu starych samochodów i ich
złomowania i tak postąpił z samochodem kupionym od oskarżonego. Samochód
poddał złomowaniu „po podpisaniu umowy”’ (k. 28-29, 140 akt sprawy), co każe
sądzić, że w krótkim czasie po wejściu w jego posiadanie. Zatem nawet szybkie
podjęcie czynności przez komornika nie dawało widoków na ich skuteczność.
Wypada zresztą wyrazić zdziwienie, że skarżący, uczestnicząc w rozprawie, w
trakcie której był przesłuchiwany asesor komorniczy, nie podjął kwestii związanych
z możliwością prowadzenia przez komornika czynności w trybie art. 848 k.p.c.
Powyższe uwagi stanowią też odpowiedź na zarzut obrazy prawa materialnego –
art. 300 § 2 k.k. i tłumaczą, dlaczego nie może być on uznany za zasadny.
Zarzut rażącego naruszenia przez Sąd odwoławczy art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art.
457 § 3 k.p.k., z możliwością wpływu uchybienia na treść wyroku, ujęty w pkt 1 tiret
czwarte kasacji, nie został uwzględniony dlatego, że inaczej niż twierdzi skarżący,
Sąd nie pozostawił poza zakresem rozpoznania podniesionego w apelacji zarzutu
co do nieuzasadnionego uznania za wiarygodne zeznań świadków S. K. i A. M.
Przedmiotem sporu był nie sam fakt przywłaszczenia mienia przez oskarżonego –
ten nie budził wątpliwości – ale wartość tego mienia, ta bowiem decydowała, czy
czyn będzie uznany za występek bądź – do czego zmierzał obrońca – za
wykroczenie. Sąd Okręgowy, uzasadniając swoje w tym względzie stanowisko,
podzielił poprzedzony szczegółowym wywodem pogląd Sądu pierwszej instancji, że
wymienieni świadkowie wiarygodnie określili wartość przywłaszczonego mienia,
która została też potwierdzona opinią biegłego (podaną w apelacji wartość konsoli
niższą niż 250 zł biegły określił przy przyjęciu hipotetycznych parametrów, które w
sprawie nie zaistniały) oraz treścią umowy wypożyczenia, w której oskarżony
zaaprobował wartość podaną przez pokrzywdzonego. Słusznie dowód ten został
uznany jako szczególnie istotny, trudno bowiem przyjąć, że oskarżony potwierdziłby
określoną w umowie wartość wypożyczanego sprzętu w sytuacji gdyby był
przekonany, że jest ona dalece zawyżona. Nie znalazł wobec tego Sąd odwoławczy
powodów, by zakwestionować dokonaną przez Sąd meriti ocenę zeznań świadków,
jak też negatywną ocenę wyjaśnień oskarżonego, który przekonywał, że wartość
11
przywłaszczonego przez niego mienia była znacznie niższa, niż podano to w
umowie. Istotnie, w apelacji pojawił się argument, do którego Sąd Okręgowy się nie
odniósł – że zeznania pokrzywdzonego powinny być podane w wątpliwość z tego
powodu, że wbrew zapowiedzi nie przedstawił faktury VAT, potwierdzającej datę i
cenę zakupu konsoli, tłumacząc to jej zagubieniem. Nie daje to jednak podstaw do
przyjęcia, że wskazane przez skarżącego przepisy zostały naruszone w sposób
rażący oraz że podjęcie pominiętego wątku mogło sprawić, że w tej części
zaskarżony wyrok nie zostałby utrzymany w mocy. Jak wcześniej wskazano, nie
było tak, że Sąd ad quem całkiem pominął kwestię wartości mienia, nie sposób też
przyjąć, że nieprzedstawienie faktury przez pokrzywdzonego powinno prowadzić do
generalnego zanegowania jego zeznań. Określając informację o zaginięciu faktury
jako „naiwną” i wskazując, że osoba prowadząca działalność gospodarczą ma
obowiązek przechowywania tego rodzaju dokumentów, a w przypadku zaginięcia
faktury istnieje możliwość uzyskania duplikatu, obrońca zdaje się sugerować, że A.
M. uchylił się od przedstawienia faktury, bowiem jej treść zaprzeczyłaby podanej
przez niego wartości mienia, względnie że nigdy nie miał faktury. Takie podejście
do zagadnienia jest dowolne, bowiem doświadczenie życiowe uczy, że zagubienie
nawet bardzo ważnych dokumentów może się jednak zdarzyć. Wcale nie jest też
pewne, w każdym razie obrońca tego nie wykazał, że z działalnością gospodarczą
prowadzoną przez pokrzywdzonego wiąże się obowiązek, jeżeli tak – jak długo,
skrupulatnego przechowywania faktur zakupu sprzętu (kwestia faktury została
podniesiona prawie 2 lata po zakupie konsoli). Natomiast odstąpienie od uzyskania
duplikatu faktury może ewentualnie świadczyć o zaniechaniu Sądu orzekającego
oraz bierności stron, które nie zgłosiły stosownego wniosku, natomiast
niekoniecznie o złej woli pokrzywdzonego, który zresztą nie został zobowiązany do
podjęcia starań o uzyskanie rzeczonego duplikatu.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy oddalił kasację w trybie art. 535
§ 3 k.p.k. Sytuacja materialna skazanego, dostrzeżona już przez Sąd odwoławczy,
uzasadniała zwolnienie go na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. od ponoszenia kosztów
sądowych za postępowanie kasacyjne.
Wobec zgłoszenia przez obrońcę wniosku o zasądzenie wynagrodzenia z
tytułu świadczenia obrony z urzędu i zapewnienia, że nie została ona opłacona
przez skazanego w jakiejkolwiek części – zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz
obrońcy należność za sporządzenie i wniesienie kasacji, według stawki określonej
12
w § 14 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163,
poz. 1348 ze zm.), którą zgodnie z § 2 ust. 3 tegoż rozporządzenia podwyższono o
stawkę podatku od towarów i usług.