Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 158/12
POSTANOWIENIE
Dnia 24 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Dariusz Zawistowski
SSA Monika Koba (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku S. Ż. i X. Ż.
przy uczestnictwie K. O. i M. S.
o wpis hipoteki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 stycznia 2013 r.,
zażalenia uczestnika postępowania M. S.
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 7 maja 2012 r.,
oddala zażalenie i zasądza od uczestnika M. S. na rzecz
wnioskodawców S. Ż. i X. Ż. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych
tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 7 maja 2012 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną uczestnika M. S. od postanowienia tego sądu z dnia 28 listopada 2011 r.
wydanego w sprawie […], albowiem pełnomocnik uczestnika mimo wezwania, w
ustawowym terminie, który nie ulega przedłużeniu, nie dołączył pełnomocnictwa
upoważniającego go do zastępowania uczestnika w postępowaniu kasacyjnym, a
pełnomocnictwo na które się powoływał nie upoważniało go do takiej reprezentacji.
W zażaleniu, zawierającym wniosek o uchylenie zaskarżonego
postanowienia, pełnomocnik uczestnika zakwestionował stanowisko Sądu
Okręgowego wyrażając pogląd, iż pełnomocnictwo znajdujące się w aktach,
upoważniające go do zastępowania uczestnika było wystarczające do wniesienia
skargi kasacyjnej. Natomiast gdyby prezentować pogląd przeciwny to na żądanie
sądu przedstawił wymagane pełnomocnictwo, nie był natomiast w stanie
z zachowaniem należytej staranności usunąć tego braku w wyznaczonym terminie
z uwagi na zamieszkiwanie uczestnika w Stanach Zjednoczonych, co obligowało
Sąd na jego wniosek do przedłużenia terminu sądowego. Ponadto umocowanie do
wniesienia skargi kasacyjnej zostało potwierdzone przez uczestnika zarówno
załączoną do wniosku o przedłużenie terminu korespondencją mailową jak
i przesłanym w oryginale pełnomocnictwem, a odrzucenie skargi kasacyjnej w tych
warunkach narusza art. 2 i art. 45 Konstytucji poprzez pozbawienie uczestnika
prawa do sądu.
Wnioskodawcy S. i X. Ż. w odpowiedzi na zażalenie wnieśli o jego oddalenie
i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawców kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu zażaleniowym według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Prawidłowo Sąd Okręgowy przyjął, iż pełnomocnictwo z 10 października
2001 r. nie upoważniało radcy prawnego J. K. do reprezentowania uczestnika w
postępowaniu kasacyjnym dotyczącym wpisu hipoteki zwykłej do nowo założonej
księgi wieczystej. Z treści pełnomocnictwa jednoznacznie wynika, iż dotyczy ono
reprezentacji w sprawie o dział spadku prowadzonej przed Sądem Rejonowym pod
3
sygnaturą […] wraz ze wszystkimi czynnościami wymaganymi według stanu
sprawy, w tym postępowania odwoławczego i kasacyjnego (k. 102). Nie sposób w
tych okolicznościach twierdzić, iż pełnomocnictwo to obejmuje postępowanie
wieczystoksięgowe dotyczące wpisu hipoteki zwykłej do nowo założonej księgi
wieczystej. Natomiast wynikające z treści pełnomocnictwa umocowanie do
reprezentacji w postępowaniu kasacyjnym dotyczy sprawy o dział spadku, a poza
sporem pozostaje, że skarga kasacyjna w rozpoznawanej sprawie nie dotyczy
sprawy o dział spadku.
W tym stanie rzeczy, wobec treści pełnomocnictwa (art. 91 i 92 k.p.c.)
znajdującego się w aktach sprawy w chwili wnoszenia skargi kasacyjnej
Sąd Okręgowy słusznie skierował do jej autora wezwanie do usunięcia
stwierdzonego braku przez dołączenie pełnomocnictwa upoważniającego
pełnomocnika do zastępowania uczestnika w postępowaniu kasacyjnym w terminie
tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi kasacyjnej. Tego rodzaju brak jest
brakiem formalnym (art. 3984
§ 3 w zw. z art. 126 § 3 k.p.c.) podlegającym
usunięciu w trybie art. 3986
§ 1 k.p.c. w terminie tygodniowym, przy czym nie
usunięty w terminie powoduje odrzucenie skargi kasacyjnej na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 17 marca 1999 r., II UZ 30/99,
OSNP 2000/20/766; z 24 czerwca 1999 r., III CZ 49/99, LEX nr 110601;
z 4 września 2008 r., IV CZ 68/08, LEX nr 508856, z 19 maja 2000 r., IV CKN
1008/00, OSP 2001/12/180; z 23 czerwca 2009 r. III UZ 4/09, OSNP 2011/5-6/87;
z 27 maja 2010.r., III CZ 15/10, Palestra 2010/7-8/265).
Skarżący nie kwestionuje, uruchomienia przez Sąd Okręgowy procedury
umożliwiającej usunięcie braków formalnych skargi oraz nie przedłożenie
w terminie tygodniowym od doręczenia wezwania wymaganego pełnomocnictwa,
twierdzi jednak, iż termin na usunięcie tego braku jest terminem sądowym (art. 164
k.p.c.), który z uwagi na zamieszkiwanie uczestnika za granicą i utrudnienia z tym
związane powinien zostać przedłużony (art. 166 k.p.c.).
Pogląd autora zażalenia nie może być zaakceptowany, skoro abstrahuje od
jednoznacznej regulacji prawnej określającej termin do usuwania braków
formalnych skargi kasacyjnej jako termin ustawowy (art. 3986
§ 1 k.p.c.), który nie
4
podlega skróceniu ani przedłużeniu (art. 166 k.p.c.), a jedynie przywróceniu
(art. 168 k.p.c.). Inaczej rzecz ujmując w przypadku terminu ustawowego nie
podlega badaniu czy ze względu na obiektywne trudności strona miała możliwość
usunięcia braków w terminie ustawowym.
Wykluczone jest również stosowanie art. 130 § 11
k.p.c., której to regulacji
nie dostrzegł skarżący, skoro art. 3986
§1 k.p.c. jest przepisem szczególnym
regulującym wzywanie do uzupełniania braków usuwalnych skargi kasacyjnej,
do której wniesienia strona nie ma samodzielnej zdolności postulacyjnej.
Tymczasem art. 130 § 11
k.p.c. zakłada złożenie pisma przez stronę zamieszkałą
lub mającą siedzibę za granicą, która nie ma w kraju przedstawiciela,
co w przypadku skargi kasacyjnej czyniłoby skargę taką niedopuszczalną a limine
(art. 871
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3986
§ 2 k.p.c.).
Obszerne wywody zażalenia koncentrujące się na wykazywaniu niemożności
złożenia wymaganego pełnomocnictwa w terminie tygodniowym są
bezprzedmiotowe, skoro mogą podlegać ocenie w postępowaniu wywołanym
wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, a nie
w zażaleniu na odrzucenie skargi kasacyjnej opartym na wadliwym założeniu,
iż termin na usunięcie braków formalnych skargi kasacyjnej jest terminem
sądowym.
Nie można również podzielić stanowiska skarżącego jakoby brak w zakresie
pełnomocnictwa, powstały wskutek sporządzenia skargi kasacyjnej przez radcę
prawnego nieumocowanego do jej wniesienia, mógł być usunięty przez
zatwierdzenie tej czynności przez stronę zgodnie z art. 97 k.p.c. Skarga kasacyjna
jest szczególnym pismem procesowym do którego ma zastosowanie art. 126 § 3
k.p.c. nakazujący dołączenie do pisma pełnomocnictwa. Niespełnienie tego
warunku jest brakiem formalnym podlegającym uzupełnieniu w trybie art. 3986
§ 1
k.p.c. w zw. z art. 3984
§ 3 k.p.c., a jego nieusunięcie w terminie skutkuje
odrzuceniem skargi na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z 7 marca 2000 r. IV CZ 12/00 OSNC 2000/9/165).
Okoliczność zatem, iż po upływie ustawowego terminu do akt sprawy złożone
zostało pełnomocnictwo upoważniające pełnomocnika do reprezentowania
5
w rozpoznawanej sprawie w postępowaniu kasacyjnym nie sanuje uchybienia
ustawowemu terminowi do usunięcia braków formalnych skargi kasacyjnej.
Nie sposób również twierdzić jakoby udzieleniem pełnomocnictwa we właściwej
formie w postępowaniu kasacyjnym miał być wydruk korespondencji mailowej
między uczestnikiem, a pełnomocnikiem, skoro wskazuje on jedynie na podjęcie
czynności przygotowawczych do uzyskania pełnomocnictwa (k. 69-70).
Nieprzekonujący jest również wywód zażalenia jakoby Sąd Okręgowy
odrzucając skargę kasacyjną naruszył Konstytucję pozbawiając skarżącego prawa
do rozpoznania skargi kasacyjnej od oczywiście wadliwego orzeczenia,
nie biorącego pod uwagę aktualnych przepisów prawa.
Po pierwsze, w postępowaniu wywołanym zażaleniem na odrzucenie skargi
kasacyjnej badaniu podlega prawidłowość postanowienia odrzucającego skargę
kasacyjną, a nie postanowienia zaskarżonego skargą kasacyjną.
Po drugie, polską procedurę cywilną charakteryzuje formalizm postępowania
wyrażający się w obowiązku dokonywania czynności procesowych zgodnie
z regułami wynikającymi z kodeksu postępowania cywilnego. Właściwy cel procesu
nie mógłby być osiągnięty jeżeli postępowanie miałoby być prowadzone
chaotycznie, bezplanowo, z lekceważeniem form, terminów czy wymagań.
Po trzecie, strona która korzysta nieprawidłowo z przysługującego jej prawa do
zaskarżenia orzeczenia sądowego i spotykająca się w związku z tym z zasadnym
odrzuceniem wniesionego przez nią środka, nie może skutecznie odwoływać się do
art. 45 Konstytucji, w celu wykazania, że została pozbawiona możliwości
sprawiedliwego rozpatrzenia jej sprawy przez najwyższą instancję sądową
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z 10 września 1998 r., III CZP 114/98,
OSNC 1999, nr 2, poz. 42; z 7 kwietnia 2011 r., IV CZ 6/11, LEX nr 785542).
Z przytoczonych względów na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
zażalenie należało oddalić.
O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3
w zw. z art. 391 § 1, 39821
i 3941
§ 3 k.p.c. oraz § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
6
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz 1348 z późn zm.).