Pełny tekst orzeczenia

195/5/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 6 września 2007 r.
Sygn. akt Tw 26/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Niemcewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Związku Pracodawców „Lewiatan” o stwierdzenie zgodności:
1) § 6 ust. 1 pkt 1 i 2, ust. 2 i 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 27, poz. 269, ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3, art. 51 ust. 1, 2 i 5 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 27, poz. 269, ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 92 ust. 1 oraz art. 217 Konstytucji;
3) § 6 ust. 1 pkt 1 i 2, ust. 2 i 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 221, poz. 2196, ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 51 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji;
4) § 4 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 87, poz. 825, ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 51 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE

Związek Pracodawców „Lewiatan” wnioskiem z dnia 2 lipca 2007 r. zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności: § 6 ust. 1 pkt 1 i 2, ust. 2 i 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 27, poz. 269, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2002 r.) z art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3, art. 51 ust. 1, 2 i 5 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji; załącznika nr 1 do rozporządzenia z 2002 r. z art. 2, art. 7, art. 92 ust. 1 oraz art. 217 Konstytucji; § 6 ust. 1 pkt 1 i 2, ust. 2 i 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 221, poz. 2196, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2003 r.) z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 51 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji, a także § 4 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 87, poz. 825, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2004 r.) z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 51 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) skuteczne wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na podstawie wniosku możliwe jest jedynie wówczas, gdy złożony wniosek pochodzi od uprawnionego podmiotu. W rozpatrywanej sprawie uznanie podmiotu za uprawniony do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm uzależnione jest od spełnienia przesłanki podmiotowej – wniosek pochodzi od podmiotu wskazanego w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji oraz przedmiotowej – kwestionowany przez wnioskodawcę akt normatywny należy do spraw objętych jego zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji).
Ogólnokrajowe organy lub władze organizacji wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji posiadają jedynie ograniczoną legitymację procesową w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Mogą one złożyć wniosek pod warunkiem, że przedmiot kontroli oraz powołane wzorce kontroli (zakres zaskarżenia) mieszczą się w ich zakresie działania. Pojęcie „spraw objętych zakresem działania”, w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji, dotyczy, w stosunku do organizacji pracodawców, wyłącznie tych aktów normatywnych, które bezpośrednio kształtują relacje pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Wystąpienie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie stanowi szczególnego środka ochrony interesów gospodarczych organizacji pracodawców, choć interesy te są w naturalny sposób związane z funkcjonowaniem przedsiębiorców zrzeszonych w takiej organizacji (por. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 25 lutego 2003 r., Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163; 17 marca 2003 r., Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 11; 19 marca 2003 r., Tw 73/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 80; 21 maja 2003 r., Tw 6/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 85; 28 stycznia 2004 r., Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2; 30 marca 2004 r., Tw 10/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 6; 14 kwietnia 2004 r., Tw 22/03, OTK ZU nr 2/B/2004, poz. 105; 20 czerwca 2005 r., Tw 16/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 212; 7 września 2005 r., Tw 28/05, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 183; 16 marca 2006 r., Tw 58/05, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 163).

2. Analiza strony podmiotowej zaskarżonych przepisów rozporządzeń z 2002 r., 2003 r. i 2004 r. pozwala stwierdzić, że ich adresatem jest „podatnik sprzedający wyroby (...)”. Od strony przedmiotowej, przepisy rozporządzeń z 2002 r. i 2003 r. nakładały na podatnika obowiązek, polegający na uzyskaniu od nabywcy (osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) oświadczenia o przeznaczeniu nabywanych wyrobów, uprawniającego do stosowania obniżonych stawek podatku akcyzowego, a także od nabywców (osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej) oświadczenia stwierdzającego, iż nabywane wyroby są przeznaczone na cele opałowe. W przypadku niezłożenia powyższych oświadczeń, wyroby sprzedane przez podatnika obłożone były wyższą stawką podatku akcyzowego. Natomiast rozporządzenie z 2004 r. przewidywało utratę prawa zastosowania obniżonej stawki akcyzy wobec podatnika sprzedającego olej opałowy odbiorcom indywidualnym, jeżeli ten nie sporządzi miesięcznego zestawienia oświadczeń uzyskanych od nabywców i nie przekaże go do właściwego urzędu celnego w terminie określonym w rozporządzeniu.
Zarzuty wnioskodawcy koncentrują się na wykazaniu, że przepisy rozporządzeń z 2002 r., 2003 r. i 2004 r., nakładające na nabywców wyrobów, które sprzedaje podatnik, obowiązek składania oświadczeń i ujawniania w nich swoich danych osobowych oraz innych informacji naruszają art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 51 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji. Nadto, rozporządzenie z 2002 r. jest niezgodne z art. 2 i art. 92 ust. 2 Konstytucji (przekroczenie zakresu upoważnienia ustawowego tzn. art. 37 ust. 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym; (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.), zaś kwestionowany załącznik nr 1 do tego rozporządzenia – w rezultacie zmniejszenia stawki akcyzy na olej opałowy przy jednoczesnej zamianie stawek procentowych na kwotowe – narusza granice upoważnienia do wydania rozporządzenia, o którym mowa w art. 37 ust. 1 pkt 2 powołanej wyżej ustawy, przez co jest niezgodny z art. 7, art. 92 ust. 1 Konstytucji, a także z art. 2 i art. 217 Konstytucji.

3. Oceniając wniosek w aspekcie przepisów poddanych kontroli, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że są one immanentnie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez członków Związku Pracodawców „Lewiatan”.
Jak zauważa sam wnioskodawca, przepisy te miały zastosowanie w sprawach ustalania stawki podatku akcyzowego. Przedstawiona argumentacja wskazuje jednoznacznie, że wnioskodawca zmierza do realizacji celów ogólnospołecznych – ochrony interesów każdego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, będącego podatnikiem sprzedającym wyroby objęte podatkiem akcyzowym, przed obowiązywaniem w systemie źródeł prawa podustawowych aktów normatywnych, które budzą wątpliwości co do zgodności z konstytucyjnymi wymogami ich stanowienia (art. 7 i art. 92 ust. 1). Trybunał Konstytucyjny przypomina zatem ponownie, że podmioty wymienione w art. 192 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, mogą wnioskować o zbadanie hierarchicznej zgodności aktów normatywnych wyznaczających relacje między pracodawcą a pracownikiem (art. 192 ust. 2 Konstytucji). Natomiast ustalony przez Związek Pracodawców „Lewiatan” zakres zaskarżenia wykracza poza granice legitymacji szczegółowej, „konsumując” cechy wniosku, który mogą złożyć jedynie podmioty legitymowane ogólnie, enumeratywnie wymienione w art. 191 ust. 1 Konstytucji.

4. Trybunał Konstytucyjny stwierdza również, że wnioskowanie o zbadanie zgodności zaskarżonych przepisów rozporządzeń z 2002 r. z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 51 ust. 1 i 2 oraz Konstytucji, a także rozporządzeń z 2003 r. i 2004 r. z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 51 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji leży poza zakresem działania Związku Pracodawców „Lewiatan”.
Normy wyrażone w art. 51 Konstytucji mają na celu ochronę interesu wszystkich obywateli, niezależnie od tego, czy są uczestnikami obrotu gospodarczego (podatnikami czy nabywcami wyrobów, które sprzedaje podatnik). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego jest zatem oczywiste, że powołanie art. 51 ust. 1, 2 i 5, art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji jako wzorców kontroli, zmierza do realizacji celów ogólnospołecznych – ochrony interesu każdego obywatela, w tym będącego adresatem zaskarżonych przepisów, przed pozyskiwaniem, gromadzeniem i udostępnianiem innych informacji na jego temat niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym, określonych w drodze ustawy.

5. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 191 ust. 2 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wyznaczony we wniosku zarówno przedmiot, jak i wzorce kontroli nie mieszczą się w zakresie działania Związku Pracodawców „Lewiatan”. Okoliczność powyższa stanowi przesłankę odmowy nadania rozpatrywanemu wnioskowi dalszego biegu.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.