Pełny tekst orzeczenia

148/3/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 25 stycznia 2008 r.
Sygn. akt Tw 37/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Prezydent Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan w sprawie zgodności:
poz. 15 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 września 2007 r. w sprawie listy spółek o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego (Dz. U. Nr 178, poz. 1251) z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w spółkach kapitałowych o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego (Dz. U. Nr 132, poz. 1108, ze zm.),

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE

Prezydent Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan (dalej: Prezydent PKPP), wnioskiem z 29 października 2007 r., zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie stwierdzenia zgodności poz. 15 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 września 2007 r. w sprawie listy spółek o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego (Dz. U. Nr 178, poz. 1251; dalej: załącznik do rozporządzenia w sprawie listy spółek) z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w spółkach kapitałowych o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego (Dz. U. Nr 132, poz. 1108, ze zm.; dalej: ustawa o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa).
We wniosku zarzucono, że zaliczenie Telekomunikacji Polskiej S.A. do spółek o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego (pkt 15 załącznika do rozporządzenia w sprawie listy spółek) narusza art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa, bowiem Telekomunikacja Polska S.A. nie odpowiada żadnemu z kryteriów enumeratywnie wymienionych w tym przepisie. Wnioskodawca, powołując się na decyzję Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z 9 listopada 2006 r. (DRTD-SMP-6043-9/06(34), stwierdza, że posiadaczem „infrastruktury telekomunikacyjnej umożliwiającej przesyłanie sygnałów publicznej radiofonii i telewizji między nadawcą a siecią nadajników na obszarze obejmującym co najmniej 70% terytorium Rzeczypospolitej Polskiej” (art. 8 ust. 1 pkt 9 ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa) jest natomiast TP Emitel, spółka z o.o. z siedzibą w Krakowie, umieszczona w załączniku do rozporządzenia w sprawie listy spółek pod poz. 12. W rozumieniu powołanej wyżej ustawy dwie (lub więcej) spółki mogą być jednocześnie posiadaczami tej samej infrastruktury (telekomunikacyjnej, kolejowej). Jednak – w ocenie Prezydent PKPP – fakt, iż TP Emitel jest spółką zależną od Telekomunikacji Polskiej S.A., nie ma w przedmiotowym zakresie znaczenia prawnego, bowiem Telekomunikacja Polska S.A. nie jest posiadaczem infrastruktury, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 9 ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) skuteczne wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na podstawie wniosku możliwe jest jedynie wówczas, gdy złożony wniosek pochodzi od uprawnionego podmiotu. W rozpatrywanej sprawie uznanie podmiotu za uprawniony do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm uzależnione jest od spełnienia przesłanki podmiotowej – wniosek pochodzi od podmiotu wskazanego w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji oraz przedmiotowej – kwestionowany przez wnioskodawcę akt normatywny należy do spraw objętych jego zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji).
Ogólnokrajowe organy lub władze organizacji wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji posiadają jedynie ograniczoną legitymację procesową w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Mogą one złożyć wniosek pod warunkiem, że przedmiot kontroli oraz powołane wzorce kontroli (zakres zaskarżenia) mieszczą się w ich zakresie działania. Pojęcie spraw objętych zakresem działania, w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji, dotyczy − w stosunku do organizacji pracodawców − wyłącznie tych aktów normatywnych, które bezpośrednio kształtują relacje pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Wystąpienie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie stanowi szczególnego środka ochrony interesów gospodarczych organizacji pracodawców, choć interesy te są w naturalny sposób związane z funkcjonowaniem przedsiębiorców zrzeszonych w takiej organizacji (por. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 25 lutego 2003 r., Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163; 17 marca 2003 r., Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 11; 19 marca 2003 r., Tw 73/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 80; 21 maja 2003 r., Tw 6/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 85; 28 stycznia 2004 r., Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2; 30 marca 2004 r., Tw 10/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 6; 14 kwietnia 2004 r., Tw 22/03, OTK ZU nr 2/B/2004, poz. 105; 20 czerwca 2005 r., Tw 16/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 212; 7 września 2005 r., Tw 28/05, OTK ZU nr 5/B/2005, poz. 183; 16 marca 2006 r., Tw 58/05, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 163).

2. Uzasadniając legitymację materialną w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji, wnioskodawca informuje, że Telekomunikacja Polska S.A. jest organizacją zrzeszoną w Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan i „nie może ulegać wątpliwości, że wniosek dotyczy tego podmiotu – i jego interesów, w szczególności interesów gospodarczych, w kontekście ograniczenia jego uprawnień, których źródłem jest zasada swobody działalności gospodarczej poprzez wystąpienie w ten sposób możliwości wykonywania przez Skarb Państwa szczególnych uprawnień, określonych w art. 2-6 powołanej ustawy (...)” (tj. ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa). Prezydent PKPP zdolność wnioskową organizacji pracodawców w sprawach gospodarczych „wzmacnia” przez odwołanie się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 stycznia 2003 r. w sprawie K 2/02 (OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 4), abstrahując przy tym od stanowiska pełnego składu Trybunału Konstytucyjnego, który w postanowieniu z 28 stycznia 2004 r., (Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2) wyjaśnił rozumienie konstytucyjnego zwrotu „sprawa objęta zakresem działania (art. 191 ust. 2) w kontekście legitymacji szczegółowej podmiotów, wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Trybunał rozstrzygnął wówczas, że ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców nie mają zdolności wnioskowej w odniesieniu do spraw uzasadnionych ochroną interesów gospodarczych członków takiej organizacji.

3. Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny ustalił, że przedmiot i wzorce kontroli wskazane we wniosku są immanentnie związane z ochroną interesów ekonomicznych członka Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan, tzn. Telekomunikacji Polskiej S.A., wyznaczonych granicami prowadzonej przez nią działalności gospodarczej.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 191 ust. 2 ustawy zasadniczej, zakres zaskarżenia określony we wniosku (kontrola zgodności pkt 15 załącznika do rozporządzenia w sprawie listy spółek z art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa) nie dotyczy spraw objętych zakresem działania Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Okoliczność ta stanowi przesłankę odmowy nadania rozpatrywanemu wnioskowi dalszego biegu.

4. Trybunał Konstytucyjny przypomina także, że do zakresu jego kompetencji należy kontrola hierarchicznej zgodności aktów normatywnych, a więc aktów generalnych i abstrakcyjnych. Żądanie wnioskodawcy, by Trybunał orzekł o zgodności pkt 15 załącznika do rozporządzenia w sprawie listy spółek, w brzmieniu: „Telekomunikacja Polska S.A.”, zakłada w istocie nie tyle przeprowadzenie kontroli norm, ile zbadanie stanu faktycznego, w jakim znajduje się Telekomunikacja Polska S.A., pod kątem oceny, czy podmiot ten spełnia kryteria określone w art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa. Jak podkreśla Prezydent PKPP, w art. 8 ust. 1 powołanej ustawy jedynie pkt 9, w brzmieniu: „szczególne uprawnienia Skarbu Państwa, o których mowa w art. 2-6, przysługują Skarbowi Państwa wyłącznie w spółkach mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które są posiadaczami infrastruktury telekomunikacyjnej umożliwiającej przesyłanie sygnałów publicznej radiofonii i telewizji między nadawcą a siecią nadajników na obszarze obejmującym co najmniej 70% terytorium Rzeczypospolitej Polskiej” może stanowić wzorzec kontroli umieszczenia na liście spółek Telekomunikacji Polskiej S.A.
Trybunał Konstytucyjny nie dysponuje środkami prawnymi, których zastosowanie pozwoliłoby orzekać w wyżej wyznaczonych granicach zaskarżenia. Jednocześnie skorzystanie z instrumentarium właściwego przy realizacji funkcji kontroli norm wyklucza posłużenie się nim dla zbadania niniejszej sprawy (tzn. przeprowadzenia wieloaspektowej analizy spełnienia lub niespełnienia kryteriów ustawowych przez Telekomunikację Polską S.A.).
Ustawa zasadnicza przyznała Trybunałowi Konstytucyjnemu status „sądu prawa”. Tym samym Trybunał nie może rozstrzygać o celowości rozwiązań przyjętych przez organ tworzący prawo, w szczególności zaś działać jak „sąd faktu”, weryfikujący ustalenia faktyczne, które przesądziły o obowiązywaniu regulacji prawnej, kwestionowanej w rozpatrywanym wniosku.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.