Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant stażysta Emilia Łopatowska

po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku J. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania J. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 17 września 2013 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 1450/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 września 2013 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił J. O. prawa do emerytury, z uwagi na brak 15- letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Od decyzji powyższej wnioskodawca J. O., złożył w dniu 21 października 2013 roku do protokołu odwołanie wnosząc o jej zmianę, wskazując, że przed 1 stycznia 1999 roku pracował w warunkach szczególnych więcej niż 15 lat.

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. podniósł, iż nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia:

- od 1 sierpnia 1975 roku do 31 grudnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w G. na stanowisku kierowcy wózka widłowego. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, iż wnioskodawca nie posiada świadectwa pracy w szczególnych warunkach, a ponadto stanowisko kierowcy wózka widłowego nie jest wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 1983 roku . Nadto organ rentowy wskazał, że okres pracy po dniu 31 grudnia 1998 roku nie może zostać zaliczony z uwagi na treść art. 184 ustawy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. O., urodzony w dniu (...) 1953 roku, złożył w dniu 12 września 2013 roku wniosek o emeryturę. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca udowodnił okres ubezpieczenia w rozmiarze 26 lat, 7 miesięcy i 12 dni. Organ rentowy odmówił wnioskodawcy zaliczenia jakiegokolwiek wnioskowanego okresu zatrudnienia do pracy w warunkach szczególnych tj. okres zatrudnienia.

W okresie od 1 sierpnia 1975 roku do 15 lipca 2006 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze godzin był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w G. ( które zmieniało nazwę) na stanowiskach:

w okresie od 1 sierpnia 1975 roku do 31 października 1991 roku w (...) (...)” początkowo ( do 1976 roku jako betoniarz, betoniarz-ustawiacz form( , a następnie po zdobyciu uprawnień do prowadzenia wózka widłowego jako kierowca wózka widłowego oraz

- od 1 listopada 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie (...) S.A. na stanowisku kierowcy wózka widłowego.

Przedsiębiorstwo Produkcji (...) w G. było przedsiębiorstwem budowlanym. Profilem działalności przedsiębiorstwa była produkcja rur ogromnych rozmiarów od 200 do 2000 cm, ale także zbrojeń stalowych. Do produkcji betonu wykorzystywano materiały typu : piach, cement, kruszywo i beton.

W okresie zatrudnienia wnioskodawca pracował początkowo na stanowisku betoniarza oraz ustawiacza form, a następnie po odbyciu kursu w Ośrodku (...) w Ł. w 1976 roku, jako kierowca wózka widłowego typu (...) B., na wydziale betonu kruszynowego. Wnioskodawca, jako kierowca przy pomocy wózka przewoził puste formy pod agregat, odwoził formy już napełnione po produkcji na agregacie, przewoził rury. Były to rury ogromnych rozmiarów, ważące średnio około 9 ton. Wnioskodawca podjeżdżał wózkiem pod agregat, na który taśmociągami, specjalnym tunelem, podawany był beton, produkowany przez betoniarnię S.. Wnioskodawca pobierał już gotowy beton.

Na hali, gdzie pracował wnioskodawca, panowały ciężkie warunku zadymienie, zapylenie, smród spalin utrudniający oddychanie i ogromny hałas. Na jednej hali pracowało jednocześnie nawet 4-5 wózków, a dodatkowo inne maszyny, a każdy z nich powodował hałas przekraczający dopuszczalne normy ( sięgało nawet ponad 130 decybeli). W przedsiębiorstwie nie było okien, ani wentylacji.

Pracownicy zatrudnieni w (...) Gorzkowice w G. pracowali w systemie trzyzmianowym tj. na zmianę ranną od 6 do 14, od 14 do 22 i od 22 do 6 rano.

Wnioskodawca nigdy nie pracował przy bezpośredniej produkcji betonu; produkcją betonu zajmowała się betoniarnia S.. Do podstawowych obowiązków wnioskodawcy należała obsługa wózka widłowego, którym ustawiał formy do produkcji betonu pod agregat, napełnianiu tych form, przewożeniu ich po uprzednim napełnianiu, pobieraniu gotowego betonu. Te czynności zajmowały wnioskodawcy około 90 % czasu. Pozostałe około 10 % to inne czynności. Bywały bowiem sytuacje awaryjne np. remont hali, awaria maszyn produkcyjnych lub w wymagających tego okoliczności, kiedy J. O. czyścił i składał formy, rozkręcał pierścienie, smarował pierścienie, spinał zbrojenia, a nawet sprzątał (dowód: świadectwo pracy k.6, zaświadczenie o zatrudnieniu k.7, legitymacja ubezpieczeniowa k.8-10, kwestionariusz okresów składkowych i nieskładkowych k.2 ,wydruk wraz z adnotacją k.11-12w aktach ZUS, odwołanie wnioskodawcy k.2-4, odpowiedź na odwołanie k.7-8, zeznania wnioskodawcy J. O. k na rozprawie z dnia 2 grudnia 2014 roku k.42 i verte oraz nagranie k.43 od minuty 02.22 do minuty 06.40 zeznania świadków na rozprawie z dnia 3 września 2014 roku: B. O. k.27 verte oraz nagranie k.29 od minuty 9.22 do minuty 16.25, zeznania świadka J. L. k.27 verte oraz nagranie k.29 k.29 od minuty 16.25 do minuty 24.41, zeznania świadka J. B. k.27 od minuty 24.59 do minuty 31.01 zeznania świadków z rozprawy z dnia 9 października 2014 roku B. B. (2) k.37 verte - nagranie k.38 od minuty 04.41 do minuty15.24 oraz świadka A. K. k.37 verte oraz nagranie k. 38 od minuty 15.24 do minuty 23.30 w aktach sprawy oraz akta osobowe wnioskodawcy- teczka)

Wnioskodawcy nie zostało wystawione świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych (okoliczność bezsporna).

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. zakwestionował szczególne warunki pracy wnioskodawcy w okresie zatrudnienia:

- od 1 sierpnia 1975 roku do 31 października 1991 roku w (...) (...)” początkowo do 1976 roku jako betoniarz, betoniarz-ustawiacz form, a następnie po zdobyciu uprawnień do prowadzenia wózka widłowego, jako kierowca wózka widłowego oraz od 1 listopada 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku w Przedsiębiorstwie (...) S.A”. na stanowisku kierowcy wózka widłowego.

Nadto organ rentowy wskazał, że okres pracy po dniu 31 grudnia 1998 roku nie może zostać zaliczony z uwagi na treść art. 184 ustawy.

Wnioskodawca nie dysponował świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych za żaden z wnioskowanych okresów.

O ile brak takiego świadectwa nie wyklucza dokonania ustalenia pracy w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego, to ciężar wykazania tej okoliczności spoczywa wówczas na osobie, która z tego faktu wywodzi dla siebie korzystne skutki prawne, czyli na wnioskodawcy.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, w postaci spójnych zeznań świadków: J. L., J. B., B. B. (2), A. K., którzy pracowali w spornym okresie w tym samym przedsiębiorstwie, a co za tym idzie dysponują wiarygodną i bezpośrednią wiedzą co do zakresu obowiązków wnioskodawcy, jak również świadka B. O., żony wnioskodawcy, która niejednokrotnie bywała u męża w pracy, a w związku z tym dysponuje wiedzą co do warunków panujących w przedsiębiorstwie wynika, że w całym spornym okresie J. O., zaraz po zdobyciu uprawnień do prowadzenia wózków widłowych, pracował jako kierowca wózka widłowego typu (...) B., którego masa całkowita wynosiła ok. 24 ton, którym podnosił formy do produkcji rur żelbetonowych przed ich napełnieniem betonem, a także przenosił napełnione już betonem rury na miejsce składowania. Były to rury ogromnych rozmiarów o średnicy od 200 do 2000 cm.

Okoliczności te potwierdzili świadkowie: J. L., J. B., B. B. (2) oraz A. K.. Wiedzę tę posiadali stąd, że wszyscy oni pracowali razem z wnioskodawcą w tym samym okresie, a J. L. oraz J. B. również jako kierowcy wózków widłowych typu (...) B.. Świadek B. B. (2) pracował w spornym okresie na tym samym wydziale produkcji betonu kruszcowego, początkowo jako operator agregatu, a następnie jako kierownik zmiany, a A. K. jako ślusarz remontowy, a następnie jako mistrz grupy utrzymania ruchu. Wszyscy zeznający świadkowie potwierdzili zarówno rodzaj jak i charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy. Z zeznań tych wynika ponad wszelka wątpliwość, iż wnioskodawca, od 1976 roku tj. po uzyskaniu uprawnień do kierowania wózkiem widłowym typu (...) B. pracował jako kierowca wózka widłowego przy produkcji rur żelbetonowych. Wszyscy również świadkowie zeznali na czym polegała ta praca, jak i opisali panujące tam warunki. Okoliczności te nie budzą wątpliwości Sądu, albowiem są one jasne, pełne, logiczne i należycie uzasadnione. Zeznania te są również zbieżne z okolicznościami przedstawionymi przez samego wnioskodawcę. Istotnym natomiast w przedmiotowej sprawie jest fakt, iż wnioskodawca nigdy nie pracował przy bezpośredniej produkcji betonu, albowiem był on już jako gotowy produkt dostarczany na halę z betoniarni S. taśmociągami, który wnioskodawca pobierał ze specjalnych tunelów.

Zarówno wnioskodawca jak i świadkowie : J. L., J. B., B. B. (2) oraz A. K., jednoznacznie zeznali, że do podstawowych obowiązków wnioskodawcy należała obsługa wózka widłowego, którym ustawiał formy do produkcji betonu pod agregat, przewożeniu tych form do napełnienia, przewożeniu po napełnianiu betonem. Jednakże czynności zajmowały wnioskodawcy około 90 % czas, albowiem w okresie przestojów, awarii maszyn produkcyjnych, remontów, bądź gdy zachodziła taka konieczność wnioskodawca poza pracą kierowcy wózka widłowego wykonywał także inne czynności. czyścił i składał formy, rozkręcał pierścienie, smarował pierścienie, spinał zbrojenia, a także sprzątał.

Wiedza B. O. dotyczy natomiast samych warunków pracy wnioskodawcy, kiedy to miała okazję z nimi się zetknąć, podczas odwiedzin męża na hali produkcyjnej i stąd nie dysponowała wiedzą w zakresie obowiązków wnioskodawcy w czasie ośmiogodzinnego dnia pracy.

Dokonując analizy zasadności wniesionego odwołania wskazać należy, iż z zestawienia § 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Zgodnie zaś z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000r. II UKN 39/00, (OSNAP 2002/11/272) warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W orzecznictwie przyjmuje się, że nie korzysta z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (por. np. wyrok z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97 - OSNP 1998/21/638).

Tylko bowiem stałe wykonywanie prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia, zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych. Podsumowując więc stwierdzić należy, iż praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) ( tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 31 lipca 2014 r., III AUa 1662/13 LEX nr 1506196). Nawet bowiem wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazach A i B, stanowiących załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43), nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 2 u.e.r.f.u.s. (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2005 r. I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2012 r., II UK 166/11 LEX nr 1171002, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 23 lipca 2014 r., III AUa 418/14 LEX nr 1493866).

Podkreślić przy tym należy, iż istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach ma przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży. Usystematyzowanie prac o znacznej szkodliwości i uciążliwości do oddzielnych działów oraz poszczególnych stanowisk w ramach gałęzi gospodarki nie jest przypadkowe, gdyż należy przyjąć, że konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione. Konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla danego działu gospodarki (tak wyrok Sądu

z dnia 1 czerwca 2010 r. II UK 21/10, LEX nr 619638; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2012 r., I UK 406/11 LEX nr 1215137 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2012 r., II UK 166/11 LEX nr 1171002, postanowienie Sądu Najwyższego z 2012-05-08, II UK 25/12, L.; wyrok Sądu Najwyższego z 2012-03-19, II UK 166/11, L.; wyrok Sądu Najwyższego z 2011-05-19, III UK 174/10).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż wnioskodawca w spornym okresie zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w G., a więc jego praca podlega ocenie w ramach Działu V w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych. Pełnomocnik ubezpieczonego zaliczył jego pracę do pkt 3 tegoż D. tj. Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. W ocenie Sądu Okręgowego stanowiska operatora wózka widłowego nie sposób zaliczyć do kategorii stanowisk ujętych w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) w dziale V pkt 3, jako stanowiska maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych (tak też sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 8 marca 2012 r., III UK 92/11, LEX nr 1215158). Dokonując oceny rodzaju wózka, którym kierował ubezpieczony można posłużyć się pomocniczo treścią Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku, wydanego na podstawie &1 ust.2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), który wskazuje jako prace maszynistów maszyn budowlanych lub drogowych: maszynistę koparek i ładowarek jedno i wielonaczyniowych, pogłębiarek, zgarniarek, spycharek, ciągników gąsienicowych, żurawi samojezdnych, suwnic, walców drogowych, maszynistę zespołów do: produkcji mas bitumicznych i mas betonowych, rozścielania mas bitumicznych i betonowych, do produkcji, sortowania i uszlachetniania kruszyw, nadto maszynistę kafara (Dziennik Urzędowy Ministra Budownictwa i Materiałów Budowlanych z dnia 6 grudnia 1983 roku ).

Żadna ze wskazanych powyżej specjalności nie odpowiada, w ocenie Sądu, specyfice i charakterowi pracy ubezpieczonego, albowiem obsługiwanego przez ubezpieczonego wózka widłowego, choć stanowiącego niewątpliwie ciężką maszynę, nie można zaliczyć do żadnej z wymienionych powyżej kategorii maszyn budowlanych, czy drogowych. Nadto nie można przyjąć, iż ubezpieczony pracował przy produkcji betonu, albowiem jego produkcją zajmowała się betoniarnia S. i J. O. otrzymywał już gotowy surowiec.

Dla oceny charakteru wykonywanej przez ubezpieczonego pracy nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż J. O. oprócz pracy kierowcy wózka wykonywał jeszcze inne prace, np. czyszczenie i składanie form, rozkręcanie pierścieni oraz ich smarowanie, spinanie zbrojeń, a także sprzątanie, które to czynności niewątpliwie nie miały charakteru pracy w szczególnych warunkach.

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawca nie wykazał, aby pracował w warunkach szczególnych przez wymagany okres, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.