Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pełnomocnik wnioskodawczyni D. S. wniósł o ustalenie, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania D. Ś. (1) wchodzi: samochód osobowy marki M. (...) o nr rej. (...) o wartości 10 0000 zł, samochód osobowy marki M. (...) o nr rej. (...) o wartości 10 0000 zł i wierzytelność w wysokości 200 000 zł z tytułu poczynionych nakładów przez strony na budowę domu i jego remontu, położonej w N. przy ul. (...) (...) posadowionego na działce nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), o łącznej wartości składników majątku wspólnego w wysokości 220 000 zł oraz o dokonanie podziału majątku wspólnego przez przyznanie wnioskodawczyni na wyłączną własność samochodu osobowego, marki M. (...) o nr rej. (...) o wartości 10 0000 zł, zaś uczestnikowi postępowania pozostałych składników o łącznej wartości 210 000 zł. Ponadto wniósł o zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwoty 100 000 zł tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym płatnej w terminie miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia, o zobowiązanie uczestnika postępowania do wydania samochodu osobowego marki M. (...) o nr rej. (...) i rozstrzygnięcie o kosztach postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podał, że strony pozostawały w związku małżeńskim w okresie od dnia 21 grudnia 1987 roku do dnia 27 styczni 2010 roku, przy czym małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Świdnicy w dniu 06 stycznia 2010 roku. Podał również, że w czasie trwania małżeństwa strony zakupiły dwa wyżej wskazane samochody osobowe, które są obecnie w posiadaniu uczestnika postępowania oraz zakupiły na rzecz córki opisaną wyżej nieruchomość, na której w latach 2007/2008 prowadziły i sfinansowały budowę domu mieszkalnego, w którym miały wspólnie zamieszkać. Zaznaczył przy tym, iż pieniądze na budowę domu obejmowały m.in. kwotę 130 000 zł pochodzącą ze sprzedaży będącego własnością stron lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w D.. Dodał, że obecnie w istotnym domu zamieszkuje jedynie uczestnik postępowania, albowiem córka stron W. Ś. (1) mieszka i pracuje we W..

W odpowiedzi na wniosek pełnomocnik uczestnika postępowania D. Ś. (1) wniósł o ustalenie, że w skład majątku wspólnego stron wchodzą następujące składniki majątkowe: samochód osobowy marki M. (...) o nr rej. (...) o wartości 10 0000 zł, kwota 30 000 zł, którą wnioskodawczyni wypłaciła ze wspólnego konta bankowego w lipcu 2009 roku, kwota 18 000 zł, którą wnioskodawczyni uzyskała ze sprzedaży samochodu osobowego marki V. (...) o nr rej. (...) nabytego przez strony w trakcie małżeństwa, o łącznej wartości składników majątku wspólnego w wysokości 58 000 zł. Ponadto wniósł o ustalenie, że uczestnik postępowania, po ustaniu małżeństwa, poczynił nakłady ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny w łącznej kwocie 2 786,80 zł i dokonanie podziału majątku wspólnego przez przyznanie uczestnikowi wyżej wskazanego samochodu osobowego oraz przez zarachowanie na poczet udziału przypadającego wnioskodawczyni wyżej wskazanych kwot, a nadto o zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kwoty 20 393,40 zł tyłem wyrównania udziałów w majątku wspólnym i kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. W uzasadnieniu przyznał, że strony nabyły w trakcie trwania małżeństwa pojazd marki M. (...) o nr rej. (...) o wartości, który jest w jego posiadaniu. Podniósł, że od dnia 02 lipca 2009 roku strony nie zamieszkują wspólnie, kiedy to wnioskodawczyni uciekła z domu i zabrała ze sobą kwotę 30 000 zł wypłaconą z jej konta w (...) w D.. Wskazana kwota pochodziła przy tym ze sprzedaży mieszkania stron położonego w D. przy ul. (...). Dodał, że mieszkanie to zostało zakupione z bonifikatą od Gminy D. i zbyte osobie trzeciej za kwotę 130 000 zł przed upływem pięciu lat od jego nabycia, a uzyskane ze sprzedaży pieniądze nie zostały przeznaczone na zakup innego lokalu mieszkalnego. W związku z tym strony zostały wezwane do zwrotu bonifikaty w kwocie 21 939,78 zł, którą uczestnik postępowania zapłacił w dniu 31 lipca 2009 roku. Zarzucił nadto, że w czasie trwania małżeństwa strony nabyły samochód osoby marki V. (...) o wartości 18 000 zł, który wnioskodawczyni zabrała po wyprowadzeniu się z domu i sprzedała bez zgody uczestnika postępowania. Jednocześnie wskazał, iż gdyby wnioskodawczyni wyzbyła się kwoty 48 000 zł, uczestnik postępowania wnosi o jej rozliczenie na podstawie przepisu art. 415 k.c. W związku zaś z poniesieniem przez uczestnika postępowania nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny, wnioskodawczyni winna jest mu zwrócił połowę tych nakładów, a więc kwotę 1 393,40 zł. Jeśli zaś chodzi o żądanie zapłaty przez wnioskodawczynię kwoty 20 393,40 zł tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym podał, że miesięczny termin spłaty jest uzasadniony usprawiedliwionym interesem uczestnika postępowania oraz sytuacją majątkową wnioskodawczyni. Zaprzeczył, by w skład majątku wspólnego stron wchodził samochód osobowy marki S. o nr rej. (...), ponieważ stanowił on własności matki uczestnika D. Ś. (2) oraz wierzytelność w kwocie 220 000 zł, albowiem działka została zakupiona przez córkę stron za pieniądze z darowizn, jakie otrzymała na osiemnaste urodziny, zaś dom został wybudowany dla córki, o czym strony wyraźnie oświadczyły ich córce w momencie rozpoczęcia budowy. A zatem bezzasadne jest żądanie rozliczenia nakładów na wskazaną nieruchomość, skoro stanowiła ona darowiznę na rzecz W. Ś. (1).

W piśmie przygotowawczym z dnia 23 maja 2012 roku pełnomocnik wnioskodawczyni D. S. przyznał, że w lipcu 2010 roku wnioskodawczyni wypłaciła ze wspólnego rachunku bankowego kwotę 20 000 zł, a więc w trakcie trwania małżeństwa, którą przeznaczyła na swoje utrzymanie, wobec czego kwota ta nie podlega podziałowi. Przyznał również, że wnioskodawczyni sprzedała samochód osobowy marki V. (...), z tym, że za kwotę 11 000 zł, którą również w trakcie małżeństwa przeznaczyła na swoje utrzymanie. Zaprzeczył. by strony dokonywały darowizny na rzecz córki w postaci nakładów na budowę domu i podtrzymał twierdzenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi samochód osobowy marki M. (...) o nr rej. (...), gdyż został zakupiony z pieniędzy stron, a jedynie zarejestrowany na D. Ś. (2).

W piśmie przygotowawczym z dnia 31 maja 2012 roku pełnomocnik uczestnika postępowania D. Ś. (1) zaprzeczył, by wysokość nakładów na budowę domu i jego remont wynosiła kwotę 200 000 zł.

Na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 roku strony oraz ich pełnomocnicy zgodnie oświadczyli, iż co się tyczy pojazdów, to ograniczają skład majątku do samochodu marki S. (...)GL, rok produkcji 1996 o wartości 10.000 zł. Jednocześnie oświadczyły, iż wyrażają zgodę na przyznanie samochodu marki S. (...), rok produkcji 1996 o wartości 10.000 zł uczestnikowi postępowania. Ponadto strony zgodnie oświadczyły, iż wyłączają z podziału majątku rozliczenie wynikające ze sprzedaży przez wnioskodawczynię samochodu marki G. (...) (...). Dodatkowo pełnomocnik uczestnika postępowania oświadczył, iż cofa wniosek w punkcie 2 odpowiedzi na wniosek (karta 47 akt), zaś wnioskodawczyni D. S.oświadczyła, iż wypłaciła z konta bankowego (...)kwotę 20.000 zł, a nie 30.000 zł jak twierdzi pełnomocnik uczestnika postępowania.

Na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2014 roku strony oraz ich pełnomocnicy zgodnie oświadczyli, iż prostują oświadczenie, jakie złożyli na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 roku, w części dotyczącej ograniczenia składu majątku wspólnego do samochodu marki M. (...) o nr rej. (...) rok produkcji 1996 o wartości 10 000 zł, a nie jak błędnie podali – o nr rej. (...).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małżeństwo wnioskodawczyni D. S. i uczestnika postępowania D. Ś. (1), zawarte w dniu 23 grudnia 1987 roku w P., zostało rozwiązane przez rozwód (bez orzekania o winie) wyrokiem Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 06 stycznia 2010 roku. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 28 stycznia 2010 roku.

Dowód:

⚫

kserokopia wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 06 stycznia 2010 roku, sygn. akt I C (...) – k. 6;

⚫

akta Sądu Okręgowego w Świdnicy w sprawie sygn. akt I C (...).

W czasie trwania związku małżeńskiego wnioskodawca i uczestniczka postępowania nie zawierali żadnych umów majątkowych.

Okoliczność bezsporna.

Przed zawarciem związku małżeńskiego strony pozostawały w związku faktycznym, z którego w roku 1986 przyszła na świat córka W. Ś. (1).

Dowód: akta Sądu Okręgowego w Świdnicy w sprawie sygn. akt I C (...).

Po ślubie małżonkowie zamieszkiwali u rodziców. W dniu 26 października 2005 roku nabyli z bonifikatą od Gminy D. lokal mieszkalny położony przy ulicy (...) w D..

Przedmiotowy lokal zbyli osobie trzeciej w dniu 08 lutego 2008 roku za kwotę 130 000 zł, przy czym przed upływem 12 miesięcy od dnia zbycia nie zakupili innego lokalu mieszkalnego, ani też nieruchomości przeznaczonej lub wykorzystywanej na cele mieszkaniowe. W związku z tym w dniu 04 czerwca 2009 roku zostali wezwani przez Gminę do zwrotu udzielonej bonifikaty w kwocie 21 939,78 zł w terminie do dnia 08 maja 2009 roku. W dniu 31 lipca 2009 roku został dokonany przelew z konta D. Ś. (2) (matki uczestnika postępowania ) na kwotę 22 478,96 zł tytułem zwrotu udzielonej bonifikaty.

Dowód:

⚫

kserokopia pisma Burmistrza D. z dnia 17 marca 2009 roku – k. 58;

⚫

kserokopia pisma Urzędu Miasta w D. z dnia 25 marca 2009 roku – k. 52;

⚫

kserokopia wezwania do zapłaty z dnia 04 czerwca 2009 roku – k. 52;

⚫

kserokopia potwierdzenia przyjęcia przelewu do realizacji z dnia 03 sierpnia 2009 roku – k. 55;

⚫

przesłuchanie wnioskodawczyni D. S. – k. 175-177;

⚫

przesłuchanie uczestnika postępowania D. Ś. (1) – k. 178-180.

W czasie trwania małżeństwa strony zakupiły samochód ciężarowy marki M. (...) o nr rej. (...) o wartości 10 000 zł. Pojazd ten użytkowany jest obecnie przez uczestnika postępowania.

Ponadto strony zakupiły również samochód osobowy marki V. (...) o nr rej. (...). Pojazd ten został jednak zbyty jeszcze w trakcie trwania małżeństwa.

Pojazd marki M. (...) rok produkcji 1996, nr rejestracyjny (...) oraz marki M. (...) o nr rej. (...) należały natomiast do matki uczestnika postępowania - D. Ś. (2).

Dowód:

⚫

kserokopia umowy kupna sprzedaży samochodu używanego z dnia 12 lutego 2009 roku – k. 51;

⚫

kserokopia dowodu wpłaty z dnia 08 maja 2009 roku – k. 51;

⚫

kserokopia pokwitowania opłaty rejestracyjnej z dnia 08 maja 2009 roku – k. 51;

⚫

kserokopia pokwitowania opłaty ewidencyjnej z dnia 08 maja 2009 roku – k. 51;

⚫

kserokopia dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy na terytorium kraju od nabytego wewnątrzwspólnotowo samochodu osobowego nie zarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju z dnia 06 maja 2009 roku – k. 53;

⚫

kserokopia VAT-25 – k. 54;

⚫

kserokopii umowy sprzedaży samochodu z dnia 01 lipca 2011 roku – k. 56;

⚫

kserokopia dowodu rejestracyjnego samochodu ciężarowego marki M. (...) o nr rej. (...) – k. 236;

⚫

zeznania świadka W. S. – k. 123;

⚫

zeznania świadka B. W. – k. 123;

⚫

przesłuchanie wnioskodawczyni D. S. – k. 175-177;

⚫

przesłuchanie uczestnika postępowania D. Ś. (1) – k. 178-180.

W 2007 roku wnioskodawczyni i uczestnik postępowania rozpoczęli budowę domu na działce gruntu nr (...) o powierzchni 981 m ² położonej w N. przy ulicy (...) (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), stanowiącej własność ich córki - W. Ś. (1). Działkę tę córka stron nabyła za kwotę 16 000 zł - ze środków finansowych pochodzących z darowizn od dziadka R. W. (w kwocie 18 000 zł) i ciotki S. W. (w kwocie 12 000 zł) na osiemnaste urodziny.

Budowa domu została zakończona w 2010 roku i nie została dotąd odebrana.

Dowód:

⚫

kserokopie dwóch oświadczeń R. W. i S. W. z dnia 13 września 2004 roku – k. 50;

⚫

zeznania świadka D. Ś. (2) – k. 85;

⚫

zeznania świadka A. J. – k. 85-86;

⚫

zeznania świadka M. Ś. – k. 86;

⚫

zeznania świadka I. K. (1) – k. 86;

⚫

zeznania świadka W. Ś. (1) – k. 86-87;

⚫

zeznania świadka E. S. – k. 101;

⚫

zeznania świadka A. S. – k. 101-102;

⚫

zeznania świadka E. K. – k. 102;

⚫

zeznania świadka O. L. – k. 108;

⚫

zeznania świadka Z. R. – k. 116;

⚫

zeznania świadka S. T. – k. 116-117;

⚫

przesłuchanie wnioskodawczyni D. S. – k. 175-177;

⚫

przesłuchanie uczestnika postępowania D. Ś. (1) – k. 178-180.

Aktualna wartość rynkowa przedmiotowej nieruchomości wynosi kwotę 458 700 zł. Środki finansowe na wybudowanie istotnej nieruchomości pochodziły w zdecydowanej części od wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, w szczególności z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży lokalu mieszkalnego położonego w D. przy ulicy (...), ze sprzedaży pojazdów oraz z bieżących dochodów. Część nakładów poniosła również córka stron W. Ś. (1) z pieniędzy uzyskanych z wyżej wymienionych darowizn.

Na stronie internetowej biura (...)istotna nieruchomość widniała do sprzedaży – początkowo za kwotę 559 000 zł, a później za kwotę 495 000 zł. W ofercie zamieszczono również informację, że istnieje możliwość zamiany tej nieruchomości na mieszkania 2 -pokojowe we W.do 250 000 zł z dopłatą.

Dowód:

⚫

pisemna opinia biegłego sądowego J. B. z dnia 28 maja 2013 roku – k. 128-149;

⚫

wydruk oferty sprzedaży z biura (...) wraz ze zdjęciami – k. 24-32;

⚫

zeznania świadka D. Ś. (2) – k. 85;

⚫

zeznania świadka E. K. – k. 102;

⚫

zeznania świadka W. Ś. (1) – k. 86-87;

⚫

zeznania świadka Z. R. – k. 116;

⚫

przesłuchanie wnioskodawczyni D. S. – k. 175-177;

⚫

przesłuchanie uczestnika postępowania D. Ś. (1) – k. 178-180.

Mając na uwadze, że działka, na której posadowiony został budynek należała do córki stron, pozwolenie na budowę również było wystawione na jej nazwisko. Strony budowały jednak przedmiotowy dom dla siebie, przy czym mieli zamieszkać w nim razem z córką. Byli małżonkowie nie tylko finansowali tę budowę, ale również ją nadzorowali. Faktury na zakup materiałów były wystawiane na ich imiona i nazwiska – a nie na ich córkę.

W momencie rozpoczęcia budowy córka stron już nie mieszkała z rodzicami, albowiem studiowała w W.. Po zakończeniu budowy wyprowadziła się do W., gdzie pracuje.

Obecnie w przedmiotowej nieruchomości zamieszkuje od lipca 2009 roku uczestnik postępowania wraz z konkubiną i ich dzieckiem. W. Ś. (1) nocuje w tej nieruchomości, gdy przyjeżdża na weekendy.

Dowód:

⚫

kserokopie faktur VAT nr (...) z dnia 25 lutego 2008 roku, (...) z dnia 25 lutego 2008 roku, (...) ZWROT z dnia 10 marca 2008 roku, (...) z dnia 04 marca 2008 roku, kwitu kasowego KW (...) z dnia 10 marca 2008 roku, faktur VAT/ (...) z dnia 10 marca 2008 roku, (...) z dnia 13 marca 2008 roku, (...) ZWROT z dnia 27 marca 2008 roku, kwitu kasowego KW (...) z dnia 27 marca 2008 roku, faktur VAT/ (...) z dnia 27 marca 2008 roku, (...) z dnia 18 kwietnia 2008 roku, (...) z dnia 23 kwietnia 2008 roku, (...) z dnia 26 kwietnia 2008 roku, dowodu wpłaty nr (...) z dnia 07 maja 2007 roku, dowodu wpłaty nr (...) z dnia 01 września 2007 roku, faktury nr (...) z dnia 05 maja 2008 roku – k. 200-214, k. 218 i k. 221.

⚫

częściowe zeznania świadka D. Ś. (2) – k. 85;

⚫

częściowe zeznania świadka A. J. – k. 85-86;

⚫

częściowe zeznania świadka M. Ś. – k. 86;

⚫

częściowe zeznania świadka I. K. (1) – k. 86;

⚫

częściowe zeznania świadka W. Ś. (1) – k. 86-87;

⚫

zeznania świadka E. S. – k. 101;

⚫

zeznania świadka A. S. – k. 101-102;

⚫

zeznania świadka E. K. – k. 102;

⚫

zeznania świadka Z. R. – k. 116;

⚫

zeznania świadka S. T. – k. 116-117;

⚫

przesłuchanie wnioskodawczyni D. S. – k. 175-177;

⚫

częściowe przesłuchanie uczestnika postępowania D. Ś. (1) – k. 178-180.

W czasie trwania małżeństwa zarówno wnioskodawca jak i uczestniczka postępowania pracowali zarobkowo i mieli pozakładane konta bankowe i lokaty. Te założone na nazwisko wnioskodawczyni były prowadzone do dnia 27 stycznia 2010 roku.

Wnioskodawczyni wyprowadzając się z domu zabrała ze sobą kwotę 20 000 zł, którą posiadała jeszcze w dniu ustania wspólności majątkowej małżeńskiej.

Dowód:

⚫

historia rachunków bankowych wnioskodawczyni D. S. – k. 63-65;

⚫

przesłuchanie wnioskodawczyni D. S. – k. 175-177;

⚫

przesłuchanie uczestnika postępowania D. Ś. (1) – k. 178-180.

Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej uczestnik postępowania spłacił zadłużenie ciążące na lokalu mieszkalnym położonym w D. przy ulicy (...) oraz uiszczał podatki od nieruchomości, w tym podatek od nieruchomości, której współwłaścicielkami są D. S. i W. Ś. (1).

Dowód:

⚫

kserokopie dwóch potwierdzeń wpłaty z dnia 16 marca 2010 roku i z dnia 25 lipca 2011 roku – k. 50;

⚫

kserokopie czterech potwierdzeń dla wpłacającego z dnia 22 lipca 2009 roku, 02 lipca 2009 roku, 26 sierpnia 2009 roku i 23 stycznia 2009 roku – k. 55;

⚫

kserokopia syntetycznych danych za rok 2009 i 2008 – k. 185-187;

⚫

kserokopia pisma Urzędu Miejskiego w P. z dnia 19 listopada 2013 roku – k. 187;

⚫

akta tutejszego Sądu o sygn. I C (...).

Sąd zważył, co następuje:

Małżeństwo wnioskodawczyni D. S. i uczestnika postępowania D. Ś. (1), zawarte dnia 23 grudnia 1987 roku, zostało rozwiązane przez rozwód z dniem 28 stycznia 2010 roku, z tą datą, więc ustała między nimi również wspólność ustawowa.

Zgodnie zaś z przepisem art. 31 ust. 1 k.r. i o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny), przedmioty majątkowe nieobjęte zaś wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Na majątek wspólny, zatem składają się przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej. Jedynie w ściśle i wyczerpująco wymienionych przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy wypadkach, nabyty w czasie trwania ustroju wspólności ustawowej przedmiot majątkowy nie zwiększa stanu majątku wspólnego, lecz staje się z mocy art. 33 k.r.o. przedmiotem majątku osobistego. Artykuł 31 k.r.o. wyraża zasadę ogólną, a art. 33 pkt 1-10 k.r.o. wyjątki od tej zasady. Taki rozkład zasady i wyjątków rozstrzyga wszelkie wątpliwości, co do tego, czy konkretny przedmiot majątkowy należy zaliczyć do majątku wspólnego, czy też osobistego. Ponadto należy zaznaczyć, że Kodeks rodzinny i opiekuńczy w zasadzie nie zawiera własnych unormowań dotyczących podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, w art. 46 k.r.o. znajduje się jedynie odesłanie do przepisów o dziale spadku. Problematykę wspólności majątku wspólnego i jego sądowego podziału normują, zatem w sferze materialnoprawnej art. 1035-1046 k.c., przy czym art. 1035 k.c. zawiera kolejne odesłanie, nakazując stosować odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, a w sferze proceduralnej art. 566 i 567 k.p.c. oraz art. 680-689 k.p.c. W art. 688 k.p.c. znajduje się zaś kolejne odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o zniesieniu współwłasności, w szczególności do art. 618 § 2 i 3 k.p.c.

Podstawową kwestią w sądowym podziale majątku wspólnego jest, zatem ustalenie składu majątku podlegającego podziałowi. Przedmiotem tego podziału winien być, zgodnie z art. 1038 § 1 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o., cały majątek objęty wspólnością. W myśl art. 684 k.p.c. skład i wartość tego majątku ustala sąd, który określa, jakie przedmioty majątkowe podlegają podziałowi, przy czym zauważyć należy, iż norma art. 684 k.p.c. nie stwarza dla sądu uprawnień do prowadzenia z urzędu dochodzenia mającego na celu ustalenie, czy i jakie składniki majątku podlegają jeszcze podziałowi oprócz tych wskazanych przez zainteresowanych w sprawie.

W rozpoznawanej sprawie spór pomiędzy byłymi małżonkami dotyczył jedynie składu ich majątku wspólnego, a dokładniej przynależności do niego nakładów poczynionych na budowę domu, posadowionego na działce gruntu należącej do córki stron W. Ś. (1). Wnioskodawczyni kwestionowała również, że w skład majątku wspólnego wchodzi kwota 20 000 zł, którą zabrała w momencie, gdy wyprowadziła się z domu, przy czym uczestnik postępowania wskazywał, iż kwota ta wynosiła ok. 30 000 zł.

Poza sporem pozostawała natomiast okoliczność, że w skład majątku wspólnego wchodzi wyłącznie jeden samochód, a mianowicie samochód ciężarowy marki M. (...) o nr rej. (...) o wartości 10 000 zł, który jest w posiadaniu uczestnika postępowania, a po podziale majątku miałby przypaść na wyłączną własność właśnie jemu. W związku z powyższym Sąd ustalił, że w skład majątku wspólnego podlegającego sądowemu podziałowi wchodzi wyżej wymieniony samochód osobowy o wartości 10 000 zł.

Koniecznym jest również zwrócenie uwagi na fakt, że wbrew twierdzeniom wnioskodawczyni, przedmiotem majątku wspólnego jest również wskazana kwota 20 000 zł. Sama, bowiem przyznała w trakcie przesłuchania, że zabrała z konta taką właśnie kwotę, a dodatkowo miała ją jeszcze po rozwodzie, a więc również w dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej. Nie uszło przy tym uwadze Sądu, że wnioskodawczyni podała, że posiada wówczas kwotę 28 000 zł, jednakże część z niej pochodziła ze sprzedaży samochodu osobowego marki V. (...), który to pojazd strony zgodnie wyłączyły z podziału majątku. Podkreślić również należy, że uczestnik postępowania nie zdołał udowodnić, by wnioskodawczyni pobrała z konta wyższą kwotę. Z tych, więc względów Sąd zmuszony był przyjąć, że kwota ta wyniosła 20 000 zł i w świetle twierdzeń wnioskodawczyni - należało ją zaliczyć do majątku wspólnego. W tym miejscu wskazać również należy, że z historii rachunków bankowych wnioskodawczyni nie wynika, by wnioskodawczyni jednorazowo pobrała kwotę 20 000 zł, zaś w dniu ustania wspólności majątkowej małżeńskiej rachunki te były już zlikwidowane.

Sąd, więc ustalił, że w skład majątku wspólnego stron wchodzą środki pieniężne w kwocie 20 000 zł.

Odnosząc się zaś do spornego składnika majątku wspólnego, tj. nakładów czynionych na działkę gruntu nr (...) o powierzchni 981 m ² położoną w N. przy ulicy (...) (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), stanowiącą własność W. Ś. (1), Sąd ustalił, że również stanowią składnik majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania. W ocenie Sądu twierdzenia uczestnika postępowania oraz jego najbliższej rodziny, tj. słuchanych w charakterze świadków matki D. Ś. (2), siostry M. Ś., szwagra A. J. oraz córki W. Ś. (1), która niewątpliwie ma żal do matki za rozpad rodziny i nie utrzymuje z nią dobrych kontaktów, zdaniem Sądu nie zasługują w całości na wiarę. Oczywistym jest przy to, że, fakt pokrewieństwa nie może dyskwalifikować ich zeznań, jednakże nie uszło uwadze Sądu, iż każda z tych osób pozostaje w konflikcie z wnioskodawczynią, a ich twierdzenia są sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. W szczególności, bowiem należy zaznaczyć, iż przed wniesieniem przez wnioskodawczynię wniosku w niniejszej sprawie, ani uczestnik postępowania ani córka stron nie twierdzili w innych toczących się postępowaniach sądowych, jakoby wszystkie środki pieniężne czy też nakłady czynione na nieruchomość zostały podarowane córce przez rodziców. Świadek I. K. (2), która również zeznawała na korzyść uczestnika postępowania, również zdaniem Sądu nie może być w pełni wiarygodnym świadkiem. Sąd, bowiem zwrócił uwagę na fakt, że jest w dobrej relacji z uczestnikiem postępowania, skoro odwiedza go w nieruchomości i posiada wiedzę, z kim i gdzie zamieszkuje. Z drugiej strony ich twierdzenia, co tego, iż dom będzie stanowił własność W. Ś. (1) w ogóle nie minęły się z prawdą. Nie ulega, bowiem kwestii, że wszyscy byli zgodni, co do tego, że istotny budek wnioskodawczyni i uczestnik postępowania wznieśli go za pieniądze pozyskane przez nich w czasie trwania małżeństwa. Zgodnie zaś z obowiązującą w polskim prawie zasadą superficies solo cedit, budynki wzniesione na gruncie stanowią jego część składową i jako takie należą - niezależnie od tego, kto i z czyich materiałów dokonał ich wzniesienia - do właściciela gruntu. W świetle, zatem przytoczonej zasady jedynym właścicielem budynku była i jest W. Ś.. Nie oznacza to automatycznie, że nakłady te były czynione na jej rzecz. Jak wynika bowiem z zeznań świadka Z. R., który jest osobą obcą dla stron, a orzeczenie kończące sprawę jest dla niego obojętne, gdyż nie ma w tym jakiegokolwiek interesu - dom był budowany dla byłych małżonków. Zdaniem Sądu jego zeznania są najbardziej wiarygodne, w szczególności, dlatego, iż to on stawiał istotny budynek i to on mógł mieć wiedzę, a także i spostrzeżenia – co do tego faktu. To on najwięcej czasu spędził ze stronami i słyszał ich wypowiedzi odnośnie budowy. Jednocześnie należy wskazać, że kolejny świadek S. T. – kierownik rzeczonej budowy, twierdząc, że byli małżonkowie dom budowali dla córki, skoro to na jej imię i nazwisko załatwiał pozwolenie na budowę również nie minął się z prawdą. Jeszcze raz, bowiem należy podkreślić, że właścicielem tego budynku jest przecież W. Ś., a zatem nikt inny nie mógł być stroną pozwolenia na budowę. Warto również zauważyć, że twierdzenia uczestnika postępowania są również sprzeczne z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym, albowiem niewiarygodnym jest, by dokonując zakupów materiałów budowlanych, oświadcza się swojemu dziecku, że jest to darowizna. Logicznym jest natomiast, że dom buduje się dla rodziny, tym bardziej, że w tym celu sprzedaje się inną nieruchomość. Nie bez znaczenia pozostał również fakt, że W. Ś. (1) nawet nie zamieszkuje w przedmiotowej nieruchomości, tylko uczestnik postępowania wraz ze swoją nową rodziną. Fakt, iż córka stron pracuje we W. nie może być automatycznie powodem zamieszkiwania w tym mieście. Jak bowiem powszechnie wiadomo, obecnie wiele osób z tutejszych terenów pracuje we W. lub pod W., zaś po pracy wracają do domów. Z tego względu okoliczność, iż W. Ś. (1) wynajmuje mieszkanie we W. nie jest zdaniem Sądu spowodowana jej pracą, tylko po prostu chęcią mieszkania w tym mieście. Zresztą oferta sprzedaży nieruchomości z możliwością zamiany na mieszkanie we W. również o tym świadczy. Zdaniem Sądu przy tym twierdzenia wnioskodawczyni są prawdopodobne, że pieniądze uzyskane ze sprzedaży nieruchomości zostałyby przeznaczone na zakup mieszkania dla W. Ś. (1), a reszta na zakup mieszkania dla uczestnika postępowania. W innym wypadku, bowiem W. Ś. (1) dysponując kwotą ok. 500 000 zł kupiłaby inny dom, nawet pod W., a nie szukała mieszkania do 250 000 zł. Biorąc te wszystkie okoliczności pod uwagę zasadnym jest danie wiary wnioskodawczyni oraz świadkom E. S., A. S. i E. K.. Natomiast lakoniczne zeznania świadka O. L. w istocie nic nie wniosły do sprawy, albowiem Sąd nie mógł nawet ocenić jego wiarygodności, gdyż nie wiadomo, z jakich powodów regularnie odwiedzał strony w mieszkaniu w D. oraz kim dla nich jest, a także czy obecnie utrzymuje z którąś ze stron kontakt.

A zatem, na skutek nakładów dokonanych przez małżonków w czasie trwania wspólności ustawowej na cudzą rzecz powstają roszczenia przewidziane w przepisach o rozliczeniach między posiadaczem, a właścicielem (art. 226, 227 i 231 k.c.). Roszczenia takie przysługują oczywiście obojgu małżonkom wspólnie i jako takie wchodzą w skład ich majątku wspólnego, a skoro tak, to muszą one być objęte postępowaniem o podział majątku wspólnego (chyba, że zachodziłaby podstawa do ich wyłączenia z podziału - art. 1038 k.c. w związku z art. 46 k.r.o.). W konsekwencji powyższego wymienione roszczenia mogą być przyznane - oczywiście po określeniu ich wartości przez sąd - w postanowieniu o podziale majątku wspólnego bądź jednemu, bądź drugiemu małżonkowi. W takim wypadku roszczenie takie będzie mogło być w przyszłości zrealizowane przez tego z małżonków, któremu zostanie przyznane, bądź przez zawarcie odpowiedniej umowy z właścicielem nieruchomości, bądź też w drodze odpowiedniego powództwa (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 1970 r., III CZP 18/70, OSNC 1971/2/18). Uzasadnienie powołanej uchwały (III CZP 18/70) wskazuje wprawdzie, że Sąd Najwyższy reprezentował pogląd, iż konieczne jest określenie wartości roszczenia, jednakże dotyczyło to sytuacji, gdy całą wierzytelność przyznaje się jednemu małżonkowi, a na rzecz drugiego zasądza się spłaty. Jest wówczas oczywiste, że do określenia wysokości spłaty niezbędne jest uprzednie ustalenie wartości roszczenia. Jednakże i w takiej sytuacji ustalenie to nie ma mocy wiążącej w stosunku do dłużnika wierzytelności. Małżonek, któremu przyznano wierzytelność w całości, będzie mógł ją zrealizować w drodze odpowiedniego powództwa przeciwko dłużnikowi. Jeżeliby wynik procesu lub egzekucji był dla małżonka, któremu przyznano roszczenie, mniej korzystny niż kwota przyjęta do rozliczenia w postępowaniu o podział majątku, małżonek ten będzie mógł skorzystać z rękojmi przewidzianej w art. 1046 k.c. Te wszystkie czynności są natomiast zbędne, gdy wierzytelność ulega podziałowi pomiędzy małżonków. Każdy z nich może wówczas wystąpić z samodzielnym roszczeniem przeciwko dłużnikowi o tę część wierzytelności, która jemu została przyznała, a wynik tego procesu nie będzie mieć wpływu na uprawnienia drugiego małżonka. W postępowaniu o podział majątku ustalanie wysokości wierzytelności nie jest w takiej sytuacji potrzebne ani do rozstrzygnięcia sprawy podziału, ani do rozliczeń między małżonkami. Sąd musi wprawdzie ustalić skład i wartość majątku podlegającego podziałowi - wymaga tego, bowiem art. 684 k.p.c. mający odpowiednie zastosowanie w sprawach o podział majątku wspólnego, a jest to także niezbędne do właściwego wymiaru opłat sądowych - jednakże to ustalenie wartości nie ma, jak już wspomniano, wpływu na określenie ułamka wierzytelności przyznanej każdemu z małżonków. Dotychczasowe rozważania prowadzą do wniosku, że jeśli w skład majątku wspólnego wchodzi wierzytelność z tytułu nakładów dokonanych przez małżonków na nieruchomość należącą do osoby trzeciej, a żaden z małżonków nie wyraża zgody na przejęcie tej wierzytelności w całości, sąd dokonuje podziału majątku w ten sposób, że każdemu z małżonków przyznaje ułamkową część wierzytelności, bez oznaczenia jej wartości. Należy również podkreślić, że orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono także zapatrywanie, iż dokonując podziału majątku między małżonkami w odniesieniu do nakładów poczynionych na majątek osoby trzeciej, które mogą stanowić przedmiot odrębnego postępowania, gdy strony kwestionują wartość nakładów oraz ich wysokość, sąd nie ma obowiązku ustalenia ich wartości, nie jest to, bowiem niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy o podział ani do dokonania rozliczeń między małżonkami (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1973 r., III CZP 65/73, OSNC 1974/10/164; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2011 r., V CZ 121/10, OSNC-ZD 2012/1/20).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd ustalił, że żaden z byłych małżonków nie wyraził chęci przejęcia tej wierzytelności, a co więcej istniał między nimi spór, co jej wartości. Wprawdzie biegły sądowy określił w swojej opinii wartość rynkową nieruchomości, lecz uczestnik postępowania twierdził, że wartość nakładów jest prawie połowę mniejsza. Z tych wszystkich względów, skoro Sąd nie ma obowiązku ustalenia ich wartości, ustalił jedynie, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi wierzytelność z tytułu nakładów dokonanych przez wnioskodawczynię D. S. i uczestnika postępowania D. Ś. (1) na nieruchomość posadowioną na działce gruntu nr (...) o powierzchni 981 m ² położoną w N. przy ulicy (...) (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), stanowiącą własność W. Ś. (1).

Z tych względów, na podstawie przytoczonych przepisów, orzeczono jak w punkcie I postanowienia.

Dokonując zaś podziału majątku wspólnego (punkt II postanowienia) Sąd miał na względzie aktualny stan posiadania składników tego majątku przez wnioskodawczynię i uczestnika postępowania oraz ich stanowisko w tym zakresie. Według art. 212 § 2 k.c. rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych. Podobną regulację zawiera art. 623 k.p.c. który stanowi, że sąd dokonuje podziału na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności, zgodnie z interesem społeczno – gospodarczym, a różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne.

Sąd uznał, zatem za uzasadnione przyznanie wnioskodawczyni i uczestnikowi postępowania składników majątku wspólnego znajdujących się w ich posiadaniu, o wartościach ustalonych wyżej. Odnosząc się zaś do wierzytelności – Sąd jak już wyżej wyjaśniono – określił udziały byłych małżonków w sposób ułamkowy, nie określając wartości tej wierzytelności.

Dlatego też Sąd postanowił jak w punkcie II.

Wedle przepisów art. 212 § 1 zd. 1 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o., jeżeli podział majątku wspólnego następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Mając, więc na względzie, że wartość składników majątkowych otrzymanych przez uczestników postępowania w wyniku tego sądowego podziału majątku wspólnego jest różna, Sąd stosownie do treści tych przepisów, przyjął, że dopłata w celu wyrównania wartości ich udziałów w majątku wspólnym powinna wynosić 50 % (art. 43 § 1 k.r.o.). Skoro więc wartość przedmiotów majątkowych przyznanych wnioskodawczyni wyniosła kwotę 20 000 zł, natomiast wartość przedmiotów majątkowych przyznanych uczestnikowi postępowania kwotę 10 000 zł, w związku z tym uzasadnione było przyznanie dopłaty na rzecz uczestnika postępowania w kwocie 5 000 zł ([20 000 zł – 10 000 zł] : 2 = 5 000 zł) w celu spłaty jego udziału w majątku wspólnym.

Przepisy art. 212 § 3 zd. 1 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o. stanowią jednocześnie, że w przypadku, gdy zostały ustalone dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. Stosownie do tego obowiązku Sąd ustalił, że powyższą kwotę wnioskodawczyni powinna spłacić w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, z odsetkami ustawowymi na wypadek opóźnienia w płatności.

Ustalając taką formę zapłaty Sąd miał przede wszystkim na względzie, że wnioskodawczyni nie ma obecnie środków finansowych, by spłacić tę kwotę w terminie jednego miesiąca. Co więcej Sąd wziął pod uwagę fakt, że wnioskodawczyni znajduje się w trudnej sytuacji majątkowej, co było też powodem zwolnienia jej od kosztów sądowych w niniejszej sprawie. Zdaniem Sądu, więc uiszczenie dopłaty we wskazanym 3-miesięcznym terminie jest bardziej realne, albowiem do tego czasu bez wątpienia może zgromadzić taką kwotę. Jednoczenie Sąd miał na względzie, że termin uiszczenia dopłaty określony w postanowieniu sądowym musi przypadać na okres po uprawomocnieniu się postanowienia ją zasądzającego (por. postanowienie SN z dnia 19 września 2002 roku, II CK 21/02, niepublikowane). Dodatkowo Sąd ustalił obowiązek zapłaty odsetek ustawowych na wypadek opóźnienia w płatności.

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o powołane przepisy, należało orzec jak w punkcie III postanowienia.

O obowiązku uiszczenia kosztów sądowych (punkt IV postanowienia) Sąd orzekł w oparciu o przepisy art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 520 § 1 k.p.c., przyjmując, że na koszty te składa się kwota 3 473,19 zł, obejmująca opłatę sądową od wniosku w kwocie 1000 zł i wydatki związane z wynagrodzeniem biegłego sądowego w kwocie 2 473,19 zł. Stosownie, bowiem do przepisu art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu, a więc w tym przypadku przepisu art. 520 § 1 k.p.c. Mając na uwadze, że wnioskodawczyni została zwolniona od kosztów sądowych w całości - Sąd obciążył połową tej kwoty (1 736,60 zł) wyłącznie uczestnika postępowania.

Orzeczenie o kosztach postępowania (punkt V postanowienia) znajduje oparcie w przepisie art. 520 § 1 k.p.c., według którego każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Na koniec warto zauważyć, iż Sąd nie orzekał o ewentualnych nakładach uczestnika postępowania poniesionych przez niego z majątku osobistego na majątek wspólny z tego względu, iż na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 roku pełnomocnik uczestnika postępowania adw. A. Ł. oświadczył, iż cofa wniosek w punkcie 2 odpowiedzi na wniosek (karta 47 akt), a więc wniosek o ustalenie i zwrot tychże wydatków. Nie uszło przy tym uwadze Sądu, że uczestnik postępowania już po cofnięciu przedmiotowego wniosku wykazywał wysokość dokonywanych nakładów, niemniej jednak nie wniósł ponownie o ich zwrot, a zgodnie ze stanowiskiem doktryny i orzecznictwa o zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny sąd orzeka wyłącznie na wniosek zgłoszony w postępowaniu w I instancji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 r., II CKN 395/97, niepubl.).

ZARZĄDZENIE

1) odnotować;

2) odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom wnioskodawczyni i uczestnika postępowania;

3) kal. 14 dni od doręczenia.

12.06.2014 r.