Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Płaczek

Protokolant: st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2015 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania R. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 28 sierpnia 2014 roku nr (...)

w sprawie R. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu R. T. emeryturę od 1 sierpnia 2014 roku;

2. stwierdza, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 1379/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 22 stycznia 2015 r.

Decyzją z dnia 28.08.2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12. 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił R. T. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów, określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
a jedynie 3 lata, 6 miesięcy i 14 takiej pracy. W stażu tym organ rentowy nie uwzględnił wnioskodawcy okresu zatrudnienia od 15.05.1976 r. do 31.03.1977 r. w Spółdzielni (...) w B. na stanowisku kierowcy, ponieważ za okres ten nie przedłożył on świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Od decyzji tej odwołał się R. T., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że zaskarżona decyzja jest dla niego krzywdząca, ponieważ legitymuje się co najmniej 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, ponieważ od 15.05.1976 r. do 31.03.1977 r. pracował w takim charakterze w Spółdzielni (...)w B. na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz od 01.04.1977 r. do 30.05.1988 r. w (...)przy (...)w B. na stanowisku kierowcy TIR- ów (k. 2, 5, 11-12).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.
W uzasadnieniu podniósł, że za wskazany w zaskarżonej decyzji okres zatrudnienia i okres zatrudnienia od 01.03.1977 r. do 30.05.1988 r. w Zakładzie (...) w B. ubezpieczony nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a z dokumentacji archiwalnej nie wynika, aby w tych okresach zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze godzin pracował w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że R. T., w dniu 19.05. 2012 r. , na dzień 01.01.1999 r. udowodnił 27 lat, 9 miesięcy i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 3 lat, 6 miesięcy i 14 dni z tytułu zatrudnienia w (...)Zakładach (...)w O. od 27.04.1989 r. do 31.12.1992 r. na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

We wniosku z dnia 11.08.2014 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury. Zaskarżoną decyzją z dnia 28.08.2014 r. ZUS Oddział w T. odmówił R. T. przyznania prawa do tego świadczenia, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Odwołujący nie przystąpił do OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący R. T. od 15.05.1976 r. do 31.03.1977 r. był zatrudniony
w Spółdzielni (...) Zakład Wojewódzki w T. Oddział w B. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodowego.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 01.04.1977 r.- k. 7 cz. II akt ZUS,

Spółdzielnia (...)Zakład Wojewódzki w T. Oddział
w B. świadczyła usługi transportowe. W Zakładzie tym odwołujący na co dzień jeździł samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu K.i S. (...)Są to samochody ciężarowe o ładowności do 6 ton. Samochodami tymi woził węgiel ze stacji kolejowej do GS-ów. Spółdzielnia (...) nie miała na swoim stanie mniejszych samochodów. Dysponowała tylko jednym Ż., ale odwołujący nigdy nim nie jeździł. Pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W ramach dobowego wymiaru godzin nie był kierowany do realizowania jakichkolwiek innych czynności.

dowód:

-

zeznania świadka J. R.- 00:17:49-00:19:11,

-

zeznania świadka A. Z.- 00:21:46,

Od 01.04.1977 r. do 30.05.1988 r. odwołujący pracował w Przedsiębiorstwie (...)
w K. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 30.05.1988 r.- k. 11 cz. I akt ZUS,

-

zaświadczenie z dnia 30.05.1988 r.- k. 10 cz. I akt ZUS,

Zakład (...) w K. posiadał bazę transportową i we własnym zakresie świadczył usługi transportowe. Na stanie miał około 6 samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Na co dzień odwołujący jeździł S. (...), a później J.. Samochodami tymi woził materiały budowlane. Przez cały okres zatrudnienia w Zakładzie był kierowcą tylko tego typu pojazdów i nie jeździł mniejszymi samochodami. Zakład takimi zresztą nie dysponował. Kierowcy samochodów ciężarowych, w tym odwołujący, świadczyli też usługi polegające na przewożeniu żwiru dla Zarządu Dróg Publicznych. Zimą zaś, pługami na podstawie samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, odśnieżali drogi. Pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W ramach dobowego wymiaru godzin nie był kierowany do realizowania jakichkolwiek innych czynności.

dowód:

-

zeznania świadka K. K.- 00:05:22-00:09:03,

-

zeznania świadka S. P.- 00:11:18-00:15:17,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów i zeznania świadków. Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność nie była kwestionowana przez strony postępowania.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków K. K., S. P., J. R. i A. Z., którzy złożyli zeznania odnośnie rodzaju czynności wykonywanych przez ubezpieczonego w spornych okresach zatrudnienia. Zeznania są wiarygodne , gdyż wzajemnie ze sobą korespondowały, były spójne i jednoznaczne , a przy tym przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych wyraźnie wynika, że zarówno w okresie zatrudnienia w Spółdzielni (...) Zakład Wojewódzki w T. Oddział w B., jak i w Przedsiębiorstwie (...)w K. odwołujący pracował wyłącznie w charakterze kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i w ramach dobowego wymiaru godzin nie wykonywał żadnych innych czynności.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotem niniejszego postępowania było rozstrzygnięcie, czy odwołującemu R. T. przysługuje tzw. wcześniejsza emerytura z zastosowaniem obniżonego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Powołana ustawa w dziale X rozdział 2 zawiera szczególną regulację przejściową, dotyczącą niektórych ubezpieczonych, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r.

W art. 184 ustawy zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zostało według kryterium urodzenia, ale także według kryterium posiadania na dzień 01.01.1999 r. wymaganego stażu zawodowego i ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje art. 27 ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl zaś § 4, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat oraz posiadał na dzień 01.01.1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE.

Kwestią sporną pozostawała natomiast kwalifikacja jego pracy od 15.05.1976 r. do 31.03.1977 r. w Spółdzielni (...) Zakład Wojewódzki w T. Oddział w B. oraz od 01.04.1977 r. do 30.05.1988 r. w Przedsiębiorstwie (...)w K..

Odmawiając wnioskodawcy uwzględnienia w stażu pracy w szczególnych warunkach tych okresów zatrudnienia organ rentowy podniósł, że za sporne okresy nie przedłożył on świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a na podstawie zgromadzonej dokumentacji nie można ustalić, jaki był charakter pracy odwołującego w spornych okresach.

Brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie przekreśla możliwości ustalania, że ubezpieczony pracę w takim charakterze rzeczywiście wykonywał. W szczególności wnioskodawca może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że jego praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. Zastosowanie mają zatem art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi tylko domniemanie, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji zatem, kiedy brak wymaganego świadectwa wystawionego przez pracodawcę, sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była realizowana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Jednocześnie podkreślić należy, że dla oceny, czy pracownik pracował
w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 08.06.2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 19.05.2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 01.06.2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 24.03.2009 r., I PK 194/08,
LEX nr 528152; z dnia 22.01.2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75; z dnia 06.12.2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283, z dnia 19.09.2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329 i z dnia 14.09.2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325).

Analiza przeprowadzonych w sprawie dowodów prowadzi do wniosku, że w spornych okresach zatrudnienia wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach. W aktach organu rentowego znajduje się świadectwo pracy z dnia 01.04.1977 r. (k. 7 cz. II akt ZUS) potwierdzające fakt zatrudnienia wnioskodawcy od 15.05.1976 r. do 31.03.1977 r. w Spółdzielni (...)Zakład Wojewódzki w T. Oddział w B. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodowego. Z uwagi na brak jakichkolwiek innych dokumentów z tego okresu zatrudnienia, Sąd dopuścił dowód z zeznań świadków celem ustalenia, jaki był faktycznie rodzaj i charakter pracy odwołującego w tym czasie, w szczególności jakimi pojazdami jeździł wnioskodawca zajmując stanowisko kierowcy samochodowego. W oparciu o stanowcze, spójne i logiczne zeznania świadków J. R. i A. Z. Sąd ustalił, że w okresie zatrudnienia w Spółdzielni (...) Zakład Wojewódzki w T. Oddział w B. odwołujący na co dzień jeździł samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu K.i S. (...). Jak podał świadek J. R., są to samochody ciężarowe o ładowności do 6 ton. Samochodami tymi woził węgiel ze stacji kolejowej do GS-ów. Obaj świadkowie potwierdzili, że pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a w ramach dobowego wymiaru godzin nie był kierowany do realizowania jakichkolwiek innych czynności. Wskazali też, że Spółdzielnia (...) nie dysponowała mniejszymi samochodami ciężarowymi- podkreślając przy tym, że ubezpieczony cały czas był kierowcą takich samochodów jak K., czy S. (...) i nigdy nie jeździł Ż.. Jednocześnie wiadomo, że Spółdzielnia (...)Zakład Wojewódzki w T. Oddział w B. świadczyła usługi transportowe.

Pracę odwołującego w tym okresie należało zatem zakwalifikować według Działu VIII, zatytułowanego: „W transporcie i łączności” pkt 2 (prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W takim samym charakterze odwołujący pracował w Przedsiębiorstwie (...)w K. od 01.04.1977 r. do 30.05.1988 r. W aktach ZUS znajduje się świadectwo pracy z dnia 30.05.1988 r., które potwierdza, że w tym czasie wnioskodawca był zatrudniony w Zakładzie (...)w K. w pełnym wymiarze godzin na stanowisku kierowcy (k. 11 cz. I akt ZUS). Zalega w nich również zaświadczenie pracodawcy z tego samego dnia, tj. 30.05.1988 r., w którym podano, że ubezpieczony pracował w Przedsiębiorstwie (...) w K. od 01.04.1977 r. do 30.05.1988 r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego 10-20 ton. Okoliczność tę potwierdzili przesłuchani w sprawie świadkowie K. K. i S. P.. Obaj świadkowie wskazali, że na co dzień odwołujący jeździł samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu (...) (...)i J.. Samochodami tymi woził materiały budowlane, w tym żwir, świadcząc usługi dla Zarządu Dróg Publicznych. W zimie natomiast, podobnie jak inni zatrudnieni przez Zakład kierowcy, pługami na podstawie samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, odśnieżał drogi. Świadkowie podkreślili, że prace te wnioskodawca wykonywał stale i pełnym wymiarze czasu pracy, a w ramach dobowego wymiaru godzin nie był kierowany do realizowania jakichkolwiek innych czynności.

Istotne jest to, że Przedsiębiorstwo (...) w K. dysponowało własną bazą transportową. Na stanie miało około 6 samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i we własnym zakresie wykonywało usługi transportowe.

Pomimo zatem, że sama nazwa wskazywała , iż zakład ten nie był typowym przedsiębiorstwem transportowym, to jednak działalność transportowa stanowiła wyodrębnioną organizacyjnie ( baza transportowa) istotną części działalności tego przedsiębiorstwa, a zatem pracę odwołującego w tym zakładzie w spornym okresie od 01.04.1977 r. do 30.05.1988 r. należało zakwalifikować według Działu VIII, zatytułowanego: „W transporcie i łączności” pkt 2 (prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.

Do wykazania co najmniej 15 - letniego stażu pracy w szczególnych warunkach odwołującemu brakowało 11 lat, 5 miesięcy i 16 dni. Przed organem rentowym udowodnił bowiem 3 lata, 6 miesięcy i 14 dnia takiej pracy. Po doliczeniu do tego okresu spornych okresów zatrudnienia od 15.05.1976 r. do 31.03.1977 r. i od 01.04.1977 r. do 30.05.1988 r., wnioskodawca legitymuje się zatem co najmniej 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach.

Na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego, w tym art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił więc zaskarżoną decyzję ZUS Oddział w T. z dnia 28.08.2014 r. w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od 01.08.2014 r., tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek (punkt 1 wyroku).

Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 2 wyroku). W tej mierze miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Dopiero bowiem postępowanie sądowe, a w szczególności przeprowadzone w tym postępowaniu dowody z zeznań świadków pozwoliły na ustalenie istotnych, a nie znanych wcześniej organowi rentowemu okoliczności i przesądziły ostatecznie o zasadności wniosku o emeryturę.