Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2015 r. w Gdańsku

sprawy R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o emeryturę z funduszu ubezpieczeń społecznych

na skutek apelacji R. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 kwietnia 2014 r., sygn. akt VII U 2071/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1246/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 sierpnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., powołując się na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 ze zm.), odmówił ustalenia R. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na nieudowodnienie na dzień 01 stycznia 1999 r. 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył okresów zatrudnienia: od dnia 01 października 1975 r. do dnia 13 marca 1976 r. oraz od dnia 15 kwietnia 1980 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. w(...) – Spółdzielni Pracy (...) w S. i od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w Spółdzielni Pracy (...) w K., ponieważ praca w szczególnych warunkach w w/w latach nie była wykonywana w portach morskich, o których mowa w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego i zarządzeniu Ministra Transportu Urzędu Gospodarki Morskiej nr 24 z dnia 15 sierpnia 1983 roku (SP VIII (...)).

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł R. K. kwestionując przyjęcie w postępowaniu administracyjnym w niniejszej sprawie, że w spornych okresach zatrudnienia nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, a w uzasadnieniu powołał się na argumentację jak w zaskarżonej decyzji. Ponadto, organ ten podał, że w zarządzeniu Ministra Transportu Urzędu Gospodarki Morskiej nr 24 z dnia 15 sierpnia 1983 r. w wykazie B, dział II podano, że prace w portach morskich wykonywano w Zarządzie (...), Zarządzie (...), Zarządzie (...), Przedsiębiorstwie Usług (...) w G., Przedsiębiorstwie Usług (...) w S. oraz w Zakładzie Usług (...) w K., ale nie wymieniono wśród nich Spółdzielni (...) ani Spółdzielni (...).

W piśmie procesowym z dnia 30 października 2013 r. ubezpieczony wskazał, że Spółdzielnia (...) ani Spółdzielnia (...) stanowiły przedsiębiorstwa pomocnicze, działające na rzecz portu w G., co wskazuje, że okres pracy w tych zakładach powinien zostać zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych. Ponadto, ubezpieczony wskazał, że wykonywał pracę wyłącznie w K., na które składały się skup, przeładunek, klasyfikacja oraz wysyłka ryb głównie do Centrali Rybnej w porcie morskim handlowym w G.. Dodatkowo Spółdzielnia funkcjonowała również jako skup ryb od rybaków indywidualnych, którzy mieli umowy kontraktacyjne z centrala rybną w G.; całość ryb była codziennie dostarczana do portu w G..

Wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie VII U 2071/13 Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

R. K., urodzony dnia (...), w dniu 04 kwietnia 2013 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach.

Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

W toku postępowania przed organem rentowym początkowo ubezpieczony, według stanu na dzień 31 grudnia 1998 r., udowodnił 25 lat, 11 miesięcy i 21 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

W związku z powyższym, zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 16 sierpnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu R. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach.

Ubezpieczony w okresie od dnia 01 października 1975 r. do dnia 13 marca 1976 r. był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) na stanowisku pomocnika magazyniera magazynu rybnego.

Następnie, od dnia 15 kwietnia 1980 r. do 30 czerwca 1993 r. ubezpieczony był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) na stanowisku magazyniera – klasyfikatora ryb.

Początkowo ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku pomocnika magazyniera – robotnika przeładunkowego, od dnia 01 listopada 1980 r. na stanowisku robotnika przeładunkowego, a od dnia 01 lutego 1982 r. na stanowisku magazyniera.

Od dnia 01 stycznia 1985 r. do jego obowiązków na stanowisku magazyniera należało m.in. przyjmowanie ryb od rybaków oraz klasyfikacja tych ryb pod względem asortymentowym, jakościowym i wielkościowym w oparciu o obowiązujące normy oraz płukanie, ładowanie, przechowywanie ryb przygotowanych do wysyłki zgodnie z normami oraz dokonywanie wysyłki ryb.

Nadto, do zakresu obowiązków ubezpieczonego należało dbanie o stan i bezpieczeństwo magazynu, terminowe zgłaszanie do Zarządu zapotrzebowania na transport, prowadzenie ewidencji [przyjmowanych i wydawanych ryb oraz przydzielanie zadań dla podległych pracowników i prowadzenie kart pracy.

Następnie, od dnia 01 października 1985 r. ubezpieczony pracował na stanowisku klasyfikatora ryb, od dnia 01 czerwca 1989 r. na stanowisku magazyniera – klasyfikatora, od dnia 01 października 1989 r. na stanowisku magazyniera, a od dnia 01 września 1991 r. na stanowisku magazyniera klasyfikatora ryb.

W okresach: od dnia 25 maja 1982 r. do dnia 30 września 1982 r., od dnia 15 marca 1983 r. do dnia 31 grudnia 1983 r., od dnia 01 stycznia 1986 r. do dnia 31 grudnia 1986 r. oraz od dnia 02 stycznia 1987 r. ubezpieczony wykonywał dodatkowe prace na rzecz Spółdzielni, tj. na podstawie umowy zlecenia został zobowiązany do sprzedaży ryb z połowów własnych.

Następnie w okresie od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 30 kwietnia 2000 r. ubezpieczony pracował na rzecz Spółdzielni Pracy (...) na stanowisku magazynier-klasyfikator ryb.

W 1994 r. przyznano ubezpieczonemu dodatkową premię w wysokości 1 % wartości obrotu rybą na bazie. W pozostałym zakresie, obowiązki ubezpieczonego były tożsame jak w okresie zatrudnienia na stanowisku magazyniera.

Ubezpieczony w powyższych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku magazyniera klasyfikatora ryb na lądzie w portach morskich.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy w aktach rentowych oraz w aktach osobowych ubezpieczonego, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd ten również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Nadto, w zakresie charakteru pracy w spornych okresach, podstawę ustaleń stanowiły zeznania samego ubezpieczonego, ponieważ były spójne i logiczne, a nadto znajdywały potwierdzenie w treści zgromadzonego materiału dowodowego.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych Sąd I instancji uznał, że odwołanie R. K. nie jest zasadne i z tego tytułu nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd ten wskazał, że przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), dalej: ustawa, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1) legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do dyspozycji art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27. Dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wymagane jest osiągnięcie wskazanego w przepisach wykonawczych wieku, a także przepracowanie określonej ilości lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa emerytalna, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Stosownie do treści § 6 rozporządzenia pracownik, który w morskich portach handlowych oraz przedsiębiorstwach pomocniczych działających na rzecz tych portów, zwanych dalej "portami morskimi", wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale II wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat w czasie wykonywania tych prac lub zatrudnienia, do którego został skierowany stosownie do zalecenia lekarza,

2)) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy wymienionej w dziale II wykazu B.

W wykazie B – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia w dziale II (prace w portach morskich) pod. poz. 3 wskazano prace na stanowisku „robotnika składowego przeładunków morskich”.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2 rozporządzenia).

Sąd Okręgowy zważył, że wprawdzie w niniejszej sprawie zostały wystawione ubezpieczonemu przez zakład pracy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, jednakże stanowisko wymienione w tych świadectwach nie odpowiada stanowiskom wpisanym w świadectwach pracy ubezpieczonego ze spornych okresów.

Sąd ten podkreślił, że warunkiem przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach nie jest przedłożenie odpowiedniego świadectwa pracy, ale wykonywanie pracy w szczególnych warunkach na stanowiskach wymienionych w załącznikach do rozporządzenia, a wynik postępowania dowodowego nie pozwala na stwierdzenie, iż praca ubezpieczonego jako magazyniera, czy klasyfikatora ryb jest tożsama z pracą robotnika składowego przeładunków morskich wymienioną w cytowanych przez pracodawców przepisach resortowych.

W wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd I instancji doszedł do przekonania, że brak było podstaw do uznania za zatrudnienie w szczególnych warunkach spornych okresów zatrudnienia ubezpieczonego w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 października 1975 r. do dnia 13 marca 1976 r. i od dnia 15 kwietnia 1980 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. oraz w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 31 grudnia 1999 r.

Stwierdził, że z treści zgromadzonej w niniejszej sprawie dokumentacji wynikało niewątpliwie, że ubezpieczony był zatrudniony w w/w Spółdzielniach, kolejno w okresie od dnia 01 października 1975 r. do dnia 13 marca 1976 r. na stanowisku pomocnika magazyniera magazynu rybnego, od dnia 15 kwietnia 1980 r. na stanowisku pomocnika magazyniera – robotnika przeładunkowego, od dnia 01 listopada 1980 r. na stanowisku robotnika przeładunkowego, od dnia 01 lutego 1982 r. na stanowisku magazyniera, od dnia 01 października 1985 r. na stanowisku klasyfikatora ryb, od dnia 01 czerwca 1989 r. na stanowisku magazyniera – klasyfikatora, od dnia 01 października 1989 r. na stanowisku magazyniera, a od dnia 01 września 1991 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. na stanowisku magazyniera klasyfikatora ryb.

Ponadto, w okresach: od dnia 25 maja 1982 r. do dnia 30 września 1982 r., od dnia 15 marca 1983 r. do dnia 31 grudnia 1983 r., od dnia 01 stycznia 1986 r. do dnia 31 grudnia 1986 roku oraz od dnia 02 stycznia 1987 r. ubezpieczony wykonywał dodatkowe prace na rzecz Spółdzielni, tj. na podstawie umowy zlecenia został zobowiązany do sprzedaży ryb z połowów własnych.

Następnie w okresie od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 30 kwietnia 2000 r. ubezpieczony pracował również na stanowisku magazynier-klasyfikator ryb. W 1994 r. przyznano ubezpieczonemu dodatkową premię w wysokości 1 % wartości obrotu rybą na bazie. W pozostałym zakresie, obowiązki ubezpieczonego były tożsame jak w okresie zatrudnienia na stanowisku magazyniera.

Charakter pracy został także jednoznacznie ustalony w oparciu o treść zeznań samego ubezpieczonego, w których szczegółowo opisał, na czym polegała jego praca, tj. wskazał, że stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku magazyniera klasyfikatora ryb na lądzie w portach morskich. Sąd Okręgowy dał wiarę jego zeznaniom, ponieważ były spójne i logiczne, a nadto korespondowały z treścią pozostałego materiału dowodowego w sprawie.

W związku z powyższym Sąd ten uznał, iż nie ulega wątpliwości, że w spornych okresach ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach na stanowisku wymienionym w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia, tj. pracy robotnika składowego przeładunków morskich.

Sąd I instancji podzielił stanowisko, zgodnie z którym zarządzenia resortowe nie stanowią źródeł powszechnie obowiązującego prawa i stanowią jedynie pomocnicze akty prawa niższego rzędu oraz dokumenty dotyczące jedynie konkretnych zakładów pracy, do których odwoływali się poszczególni pracodawcy, wskazując w dokumentacji pracowniczej (świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych) na rodzaje wykonywanej przez pracowników pracy. Kluczowym i podstawowym dokumentem w tym zakresie pozostaje rozporządzenie. Jednakże wykazy resortowe wydane na podstawie § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia mają charakter informacyjny, techniczno - porządkujący, uściślający oraz mogą mieć znaczenie w sferze dowodowej, stanowiąc podstawę domniemania faktycznego (por. postanowienie S.N. z dnia 22 marca 2012 r., I UK 403/11).

W związku z powyższym, Sąd Okręgowy pomocniczo wskazał na treść zarządzenia nr 24 Ministra – Kierownika Urzędu Gospodarki Morskiej z dnia 15 sierpnia 1983 r. (SP VIII (...)), w którym w wykazie B stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniających do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury i renty inwalidzkiej, w dziale II wskazano podmioty, do których zastosowanie miał wykaz stanowisk pracy w warunkach szczególnych, pomijając Spółdzielnię Pracy (...) oraz Spółdzielnię Pracy (...). Ponadto, pod poz. 3 wskazano prace robotnika składowego przeładunków morskich, którego, jak ustalono wyżej, ubezpieczony nie zajmował.

Sąd ten zwrócił uwagę na treść działu IV (prace różne), poz. 4 (prace rybaków morskich), w którym wskazano podmioty, w których praca na stanowiskach wymienionych w pkt 1-14 była wykonywana w warunkach szczególnych. Po pierwsze, w wyliczeniu tym również nie znajdywały się jednak ani Spółdzielnia Pracy (...) ani Spółdzielnia Pracy (...), a nadto, nie wskazano w nim stanowiska zajmowanego przez ubezpieczonego, tj. magazyniera-klasyfikatora ryb.

Sąd I instancji zauważył także, że Spółdzielnia Pracy (...) została wymieniona w dziale IV (prace różne), poz. 4 (prace rybaków morskich) wykazu B – stanowiska, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach - stanowiącym załącznik do w uchwały nr 80 Zarządu Centralnego Związku (...) z dnia 30 czerwca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych spółdzielczości pracy. Niemniej jednak, wśród wymienionych stanowisk pracy w tym podmiocie, ponownie nie wskazano stanowiska zajmowanego przez ubezpieczonego, tj. magazyniera-klasyfikatora ryb.

Reasumując, zdaniem tego Sądu, ubezpieczony nie spełnił warunków niezbędnych do przyznania mu prawa do emerytury w wieku obniżonym.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy uznał bowiem, że ubezpieczony nie osiągnął wieku emerytalnego 55 lat w czasie wykonywania pracy w warunkach szczególnych w portach morskich. Następnie, w ocenie tego Sądu, praca ubezpieczonego w spornych okresach zatrudnienia: w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 października 1975 r. do dnia 13 marca 1976 r. i od dnia 15 kwietnia 1980 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. oraz w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. nie mogła zostać uwzględniona do stażu pracy w warunkach szczególnych, a tym samym ubezpieczony nadal nie udowodnił, iż legitymuje się 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

W związku z powyższym Sąd I instancji uznał, że zaskarżona decyzji organu rentowego jest prawidłowa i jako taka odpowiada prawu.

W konkluzji, z wyżej przytoczonych względów, na mocy art. 477 (14) § 1 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami, Sąd ten orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł R. K. zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając mu:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ust 1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz w zw. z § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) - poprzez ich błędną wykładnię prowadzącą do wniosku, że art. 184 ustawy poprzez art. 32 odsyła w zakresie ustalenia warunków do nabycia wcześniejszej emerytury przez ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. w całości do przytoczonego wyżej rozporządzenia, podczas gdy z treści art. 184 ust 1 ustawy jednoznacznie wynika, że odesłanie to dotyczy wyłącznie określenia obniżonego wieku emerytalnego i wymaganego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, a tym samym nie dotyczy zawartego w § 6 rozporządzenia warunku wykonywania określonych w dziale II, wykazu B prac w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego,

2) niezgodność ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym poprzez przyjęcie, że ubezpieczony w okresach zatrudnienia: w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 października 1975 r. do dnia 13 marca 1976 r. i od dnia 15 kwietnia 1980 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. oraz w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, podczas gdy z uznanych za wiarygodne dokumentów, w szczególności: świadectw pracy, świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych, dokumentów z pracowniczych akt osobowych, w tym umów o pracę i dokumentów regulujących zakres czynności na stanowisku pracy, oraz dowodu z przesłuchania ubezpieczonego jednoznacznie wynika, że wykonywał on pracę robotnika składowego przeładunków morskich wymienioną w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

W uzasadnieniu apelacji skarżący dokonał streszczenia postępowania sądowego-pierwszoinstancyjnego w niniejszej sprawie oraz odnosząc się do zarzutu z pkt 1 apelacji stwierdził, iż stanowisko Sądu o obowiązywaniu w odniesieniu do ubezpieczonego warunku osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie wykonywania pracy w szczególnych warunkach świadczy o naruszeniu art. 184 § 1 ustawy emerytalnej, odsyłającego jedynie w ograniczonym zakresie do art. 32, 33, 39 i 40 oraz rozporządzenia.

Wskazał, że w art. 184 ustawy emerytalnej - będącym przepisem przejściowym i odnoszącym się do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. - samodzielnie uregulowano warunki przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Warunkami tymi są:

a) osiągnięcie wieku emerytalnego określonego w art. 32, 33, 39 i 40 ustawy (w niniejszej sprawie zgodnie z § 6 pkt 1 rozporządzenia - 55 lat),

b) posiadanie na dzień wejścia w życie ustawy (01 stycznia 1999 r.) okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych (w niniejszej sprawie zgodnie z § 6 pkt 2 rozporządzenia - 15 lat),

c) posiadanie na dzień wejścia w życie ustawy (01 stycznia 1999 r.) ogólnego okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 27 ustawy (w niniejszej sprawie - 25 lat),

d) nie przystąpienie przez ubezpieczonego do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Z powyższego wynika, że w stosunku do R. K. (urodzonego dnia (...)) nie ma zastosowania warunek z § 6 pkt 1 rozporządzenia, tj. osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wymienionych w dziale II, wykazu B. Wymieniony przepis rozporządzenia stosowany jest zgodnie z odesłaniem z art. 184 ustawy emerytalnej wyłącznie do ustalenia obniżonego wieku emerytalnego (ad a), oraz okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach określonych w tym przepisie (ad b). Pozostałe ograniczenia i warunki wynikające z tego przepisu nie mają zastosowania.

Powyższa interpretacja art. 184 ustawy emerytalnej i zakresu odesłania w nim do innych przepisów tej ustawy oraz rozporządzenia potwierdzona została w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 08 lutego 2007 r. w sprawie II UZP 14/06, a także szeregu kolejnych orzeczeń (por. m.in. uzasadnienia wyroków S.N.: z dnia 18 lipca 2007 r., I UK 62/07 i z dnia 06 grudnia 2007 r., I UK 132/07, a także wyroków: S.A. w W. z dnia 30 kwietnia 2007 r., III AUa 791/06 i S.A. w L. z dnia 19 marca 2014 r., III AUa 1538/13).

Uzasadniając zarzut podniesiony w pkt 2 apelacji skarżący wskazał, że w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego sprawy za błędne i niejasne uznać należy również ustalenie Sądu Okręgowego, iż ubezpieczony w okresach zatrudnienia: w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 października 1975 r. do dnia 13 marca 1976 r. i od dnia 15 kwietnia 1980 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. oraz w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, wymienionej w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia.

Zauważył przy tym, że Sąd I instancji nie zakwestionował wiarygodności żadnego ze zgromadzonych w sprawie dowodów, w tym: świadectw pracy ubezpieczonego, świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych i przesłuchania ubezpieczonego, z których jednoznacznie wynikało wykonywanie przez niego pracy robotnika składowego przeładunków morskich.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku podstawą ww. ustalenia tego Sądu była niezgodność pomiędzy określeniem pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w wydanych mu świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych (robotnik składowy przeładunków morskich), a nazwą stanowiska pracy określonego w świadectwach pracy (magazynier-klasyfikator ryb). Sąd Okręgowy uznał, że są to prace odmienne. Nie wyjaśnił przy tym jakie są istotne różnice pomiędzy pracą rzeczywiście wykonywaną przez ubezpieczonego, a określoną w wykazie B, dziale II, poz. 3, czyniąc tym samym swoje ustalenie niezrozumiałym i sprzecznym z treścią zgromadzonych dowodów.

Z przesłuchania ubezpieczonego w charakterze strony, na rozprawie w dniu 04 kwietnia 2014 r., a także z dokumentów znajdujących się w jego aktach osobowych (zakresy czynności) wynikało, że wykonywana przez niego w porcie w K., w pełnym wymiarze, praca wiązała się przede wszystkim z rozładunkiem kutrów rybackich w porcie, wstępnej klasyfikacji ryb po zapachu i ogólnym wyglądzie, ich płukaniu i lodowaniu, załadunku towaru (ryb) do skrzynek, noszeniu ich magazynu, a następnie załadunku na ciężarówki, które transportowały je do dalszych odbiorców. Istoty tych czynności nie zmieniały poboczne obowiązki integralnie związane z zajmowanym stanowiskiem, m.in. związane z gospodarką opakowaniami, czy utrzymaniem w odpowiednim stanie magazynu (por. uzasadnienie wyroku S.A. w Krakowie z dnia 26 listopada 2013 r., III AUa 1473/13).

Zdaniem apelującego wiedza i doświadczenie życiowe jednoznacznie wskazują, że ww. zespół wykonywanych przez ubezpieczonego czynności składał się na przeładunek morski - w tym przypadku związany ze szczególnym rodzajem towaru jakim są ryby.

Zgodnie z definicją występującą w literaturze: „Proces przeładunkowy jest zespołem operacji, procedur i czynności wykonywanych w ściśle określonej kolejności przez pracowników przy użyciu odpowiednich środków pracy w celu przemieszczenia ładunku z miejsca składowania na jednostkę przewozowa lub odwrotnie. W zależności od specyfiki ładunku i zaawansowania techniki proces ten może być wykonywany ręcznie, w sposób zmechanizowany lub zautomatyzowany” (Słowniczek zawodów portowych, Liliana Barańska (red.), Gdańsk: Bałtycka Akademia Umiejętności s.c. 2009 - udostępniony na stronie internetowej http://bau.edu.pl/).

W ocenie skarżącego jego praca jednoznacznie wpisuje się w zakres powyższej definicji. Słowo „magazynier” uznać można ponadto za synonim słowa „robotnik składowy”, skoro synonimem słowa „magazyn” jest „skład”.

R. K. wskazał, że nie sposób pominąć również jego świadectw pracy i świadectw wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionych przez Spółdzielnię Pracy (...) i Spółdzielnię Pracy (...) (ich wiarygodność nie została przez Sąd zakwestionowana), z których wynika, że na stanowisku pracy określonym słowami „magazynier-klasyfikator ryb” wykonywał pracę robotnika składowego przeładunków morskich określoną w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia. Zdaniem apelującego założyć należy, że jego pracodawcy znali specyfikę wykonywanej przez swojego pracownika pracy i wiedzieli jak ją zakwalifikować. Tożsame prace przez siebie wykonywane kwalifikował na rozprawie sam ubezpieczony twierdząc, że zajmował się przeładunkiem morskim, nie dostrzegając sprzeczności w tym, że na świadectwie pracy nazwa jego stanowiska pracy brzmiała „magazynier-klasyfikator ryb”.

Z samych akt osobowych wynika ponadto, że na kolejnych umowach o pracę, i aneksach do nich zamiennie podawano nazwę jego stanowiska pracy jako „robotnik przeładunkowy”, „magazynier”, czy „magazynier-klasyfikator ryb”, choć jak wynika z przesłuchania ubezpieczonego przez cały sporny okres zajmował się tym samym.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma znaczenia formalne zakwalifikowanie pracy wnioskodawcy na podstawie - zawartego w świadectwach pracy, czy innych aktach osobowych pracownika - nazewnictwa stanowisk pracy w danym zakładzie, ale faktyczne wykonywanie pracy w szczególnych warunkach (por. uzasadnienie wyroku S.A. w Łodzi z dnia 16 lipca 2013 r., III AUa 1706/12).

Nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez ubezpieczonego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (zob. m.in. uzasadnienie wyroku S.N. z dnia 19 maja 2011 roku, III UK 174/10, uzasadnienie wyroku S.A. w Łodzi z dnia 16 lipca 2013 r., III AUa 1671/12 i uzasadnienia wyroków S.A. w Katowicach: z dnia 17 września 2013 r., III AUa 1372/13 i z dnia 27 lutego 2014 r., III AUa 1206/13).

W związku z powyższym za błędne apelujący uznał przykładanie przez Sąd Okręgowy tak istotnej wagi do nazwy stanowiska pracy podanej na świadectwie pracy, w oderwaniu od jednoznacznie wynikającej ze zgromadzonego materiału dowodowego specyfiki wykonywanej pracy, klasyfikującej ją jako pracę robotnika składowego przeładunków morskich, o której mowa w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia. Zaznaczył też, że (jak wskazał Sąd meriti) zarządzenia resortowe nie stanowią źródeł prawa i mają jedynie charakter pomocniczy w klasyfikacji danego stanowiska pracy pod określoną pozycje wykazu wymienioną w rozporządzeniu. Nie można przypisać im zatem waloru przesądzającego.

Na marginesie R. K. wskazał również, że interpretując zgromadzone dowody w kontekście charakteru pracy wykonywanej przez niego Sąd meriti nie powinien pominąć okoliczności braku kwestionowania przez ZUS przesłanki wykonywania pracy w szczególnych warunkach przez jego współpracowników: B. C., czy J. L. i przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Podkreślił, że wymienieni wyżej jego współpracownicy wykonywali taką samą (i na tak samo nazwanym stanowisku) pracę jak on.

Zdaniem apelującego okoliczność ta powinna być uwzględniona chociażby przez wzgląd na wynikającą z art. 2 Konstytucji R.P. zasadę zaufania obywateli do organów państwowych i ich dążenia do urzeczywistnienia zasady sprawiedliwości społecznej. Z pewnością odmienna ocena prawna identycznych stanów faktycznych, w tak istotnej dla obywatela sprawie jak nabycie uprawnień do emerytury jest z ww. zasadą sprzeczna.

W konkluzji apelacji skarżący wnosił o:

I. zmianę zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji organu rentowego i przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury, zgodnie ze złożonym przez niego wnioskiem z dnia 03 kwietnia 2013 r.,

II. zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego zwrotu kosztów postępowania przed sądem II instancji, w tym kosztów jej zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych, ewentualnie

III. uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja R. K. nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem lub zmianą wyroku Sądu I instancji.

Odnosząc się na wstępie do zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń faktycznych ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym poprzez przyjęcie, że w okresach zatrudnienia: w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 października 1975 r. do dnia 13 marca 1976 r. i od dnia 15 kwietnia 1980 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. oraz w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony nie wykonywał prac na stanowisku robotnika składowego przeładunków morskich, wymienionym w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, Sąd II instancji zauważa, że zarzut ten dotyczy w istocie błędu w zakresie subsumcji prawa, tj. kwalifikacji prawnej prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornych okresach.

Chybione jest zatem przyjęcie, że tak sformułowany zarzut dotyczy sprzeczności istotnych ustaleń ze zgromadzonymi dowodami.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i przyjmuje je za własne, a zatem nie zachodzi potrzeba ich powtarzania w tym uzasadnieniu (por. wyrok S.N. z dnia 11 czerwca 1999 r. w sprawie II CKN 391/98, publik. LEX nr 523662).

Spór w niniejszej sprawie dotyczy kwestii łącznego spełniania przez R. K. wszystkich, wynikających z treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną), przesłanek ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym (mężczyznom) urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej (55 lat - § 6 pkt 1 rozporządzenia z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm., nazywanym dalej rozporządzeniem), jeżeli w dniu wejścia tej ustawy w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r. osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej (co najmniej 25 letni).

Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym od dnia 01 stycznia 2013 r.).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy kwestionuje spełnianie przez ubezpieczonego przesłanki ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w postaci osiągnięcia w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 roku okresu wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej), tj. wynoszącego 15 lat (§ 6 pkt 2 rozporządzenia), a ponadto spełnianie przesłanki wynikającej z treści § 6 pkt 1 rozporządzenia.

Odnosząc się na wstępie do kwestii spełniania przez ubezpieczonego przesłanki z § 6 pkt 1 rozporządzenia, tj. osiągnięcia wieku emerytalnego 55 lat w czasie wykonywania w morskich portach handlowych oraz przedsiębiorstwach pomocniczych działających na rzecz tych portów prac w szczególnych warunkach wymienionych w dziale II wykazu B lub zatrudnienia, do którego został skierowany stosownie do zalecenia lekarza, Sąd II instancji wskazuje, że podziela stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 08 lutego 2007 r. w sprawie II UZP 14/06, publik. LEX nr 212455, zgodnie z którym art. 184 ustawy emerytalnej ustanawia własne przesłanki nabycia prawa do emerytury i w przepisie ust. 1 pkt 1 odsyła do przepisów dotychczasowych wyłącznie w zakresie szczególnego charakteru zatrudnienia wymaganego w tych przepisach do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Tym samym przepis art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej nie odsyła do obowiązku spełniania przez ubezpieczonego przesłanki osiągnięcia wieku emerytalnego 55 lat w czasie wykonywania w morskich portach handlowych oraz przedsiębiorstwach pomocniczych działających na rzecz tych portów prac w szczególnych warunkach wymienionych w dziale II wykazu B lub zatrudnienia, do którego został skierowany stosownie do zalecenia lekarza.

W konsekwencji prawo do emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia warunki określone w tym przepisie, niezależnie od tego, kiedy osiągnął wiek przewidziany w art. 32 tej ustawy (por. wyrok S.N. z dnia 18 lipca 2007 r., I UK 62/07, LEX nr 446010).

Niezasadnie zatem Sąd I instancji uznał, że nabycie przez R. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym podlega ocenie również przez pryzmat spełnienia w/w przesłanki z § 6 pkt 1 rozporządzenia.

Za zasadny uznać należy zarzut naruszenia przez ten Sąd prawa materialnego, tj. § 6 pkt 1 rozporządzenia poprzez zastosowanie tego przepisu we wskazanym zakresie oraz art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej poprzez niezastosowanie tego przepisu.

Dla oceny kwestii spełniania przesłanki osiągnięcia w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r. okresu wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia) kluczowa jest odpowiedź na pytanie, czy okresy zatrudnienia ubezpieczonego: w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 października 1975 r. do dnia 13 marca 1976 r. i od dnia 15 kwietnia 1980 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. oraz w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. podlegają zaliczeniu do wymaganego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W myśl § 10 ust. 1 pkt 2, obowiązującego od dnia 23 listopada 2011 r., rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412), zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy powinien dołączyć do wniosku m.in. dokumenty stwierdzające okresy uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

W toku postępowania administracyjnego w niniejszej sprawie R. K. przedłożył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach: ze Spółdzielni Pracy (...) w K. z dnia 02 lutego 2009 r. (k. 32 akt ZUS) i ze Spółdzielni Pracy (...) w S. z dnia 29 czerwca 2009 r. (k. 33 akt ZUS).

W świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach ze Spółdzielni Pracy (...) w K. z dnia 02 lutego 2009 r. (k. 32 akt ZUS) podano m.in., że ubezpieczony zatrudniony w tym zakładzie pracy w okresie od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 30 kwietnia 2000 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace robotnika składowego przeładunków morskich, wymienione w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego oraz w oparciu o zarządzenie Ministra - Kierownika Urzędu Gospodarki Morskiej Nr 24 z dnia 15 sierpnia 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu gospodarki morskiej (SP VIII (...), nazywane dalej zarządzeniem resortowym).

W świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach ze Spółdzielni Pracy (...) w S. z dnia 29 czerwca 2009 r. (k. 33 akt ZUS) podano m.in., że ubezpieczony zatrudniony w tym zakładzie pracy w okresie od dnia 15 kwietnia 1980 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace robotnika składowego przeładunków morskich, wymienione w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego oraz w oparciu o zarządzenie resortowe.

Ponadto w treści świadectw pracy: ze Spółdzielni Pracy (...) w S. z dnia 30 kwietnia 2000 r. (k. 19-19v. akt ZUS) i z dnia 30 czerwca 1993 roku (k. 22-22v. akt ZUS) oraz ze Spółdzielni Pracy (...) w K. z dnia 04 maja 2000 r. (k. 23-23v. akt ZUS) zakłady pracy potwierdziły wykonywanie prac w szczególnych warunkach – prac robotnika składowego przeładunków morskich, o których mowa w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Zarówno świadectwo pracy, jak i świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach nie są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający te świadectwa nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast świadectwo pracy i świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., które stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (por. wyrok S.N. z dnia 16 czerwca 2009 r. w sprawie I UK 24/09, publik. LEX nr 518067).

Tym samym treść tych dokumentów podlega weryfikacji zarówno w toku postępowania administracyjnego przed organem rentowym, jak i w toku postępowania sądowego przed sądami ubezpieczeń społecznych.

Sąd Apelacyjny zauważa, że stanowisko pracy ubezpieczonego zarówno podane w świadectwach wykonywania prac w szczególnych warunkach: ze Spółdzielni Pracy (...) w K. z dnia 02 lutego 2009 r. (k. 32 akt ZUS) i ze Spółdzielni Pracy (...) w S. z dnia 29 czerwca 2009 r. (k. 33 akt ZUS), jak i w świadectwach pracy (w części stwierdzającej wykonywanie prac w szczególnych warunkach): ze Spółdzielni Pracy (...) w S. z dnia 30 kwietnia 2000 r. (k. 19-19v. akt ZUS) i z dnia 30 czerwca 1993 r. (k. 22-22v. akt ZUS) oraz ze Spółdzielni Pracy (...) w K. z dnia 04 maja 2000 r. (k. 23-23v. akt ZUS), tj. robotnika składowego przeładunków morskich nie odpowiada nazwom jego stanowisk pracy zajmowanych w spornych okresach zatrudnienia, wynikającym z tych świadectw pracy, tj. pomocnika magazyniera magazynu rybnego oraz magazyniera-klasyfikatora ryb.

Powyższa okoliczność podważa miarodajność wskazanych: świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach oraz świadectw pracy dla ustalenia faktu wykonywania przez odwołującego stale i w pełnym wymiarze czasu prac w szczególnych warunkach w spornych okresach jego zatrudnienia.

Podkreślenia wymaga jednak, że w sądowym postępowaniu odwoławczym fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego, a do sądu należy ocena ich wiarygodności (por. wyrok S.N. z dnia 02 lutego 1996 r. w sprawie II URN 3/95, publik. LEX nr 24774).

W związku z powyższym ubezpieczony ma szerokie możliwości udowodnienia faktu świadczenia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach w spornych okresach zatrudnienia, przy zastosowaniu różnorodnych środków dowodowych.

Z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego, czy centralny związek spółdzielczy, w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może – w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych – stanowić negatywną przesłankę dowodową (por. wyrok S.N. z dnia 16 listopada 2010 r. w sprawie I UK 124/10, publik. LEX nr 707404).

W przypadku ustalenia, że stanowisko pracy ubezpieczonego widniejące na dokumentach dotyczących spornego okresu zatrudnienia, figuruje w wykazie stanowiącym załącznik do właściwego zarządzenia resortowego, zachodziłoby zatem domniemanie faktyczne, że w okresie zatrudnienia na tym stanowisku wykonywał on prace w szczególnych warunkach.

Trafnie Sąd Okręgowy zauważył, że stanowiska: magazyniera klasyfikatora ryb nie jest wymienione ani w dziale II, wykazu B zarządzenia resortowego, ani w wykazie B uchwały nr 80 Zarządu Centralnego Związku (...) z dnia 30 czerwca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych spółdzielczości pracy ( (...) Nr (...), poz. 54, nazywanej dalej uchwałą).

Ponadto ani w dziale II, wykazu B zarządzenia resortowego, ani w wykazie B uchwały nie wymieniono też stanowisk pracy: pomocnika magazyniera magazynu rybnego, pomocnika magazyniera-robotnika przeładunkowego, robotnika przeładunkowego, magazyniera i klasyfikatora ryb.

Tym samym zasadne jest przyjęcie, że w odniesieniu do okresów zatrudnienia R. K. na wszystkich wymienionych wyżej stanowiskach nie zachodzi domniemanie faktyczne, że wykonywał on prace w szczególnych warunkach, o których mowa w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Sąd II instancji wskazuje, że prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi zostać udowodnione, a temu służą dokumenty. Dlatego, w tej kategorii spraw podkreśla się, że już tylko zeznania świadków lub przesłuchanie stron, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach. Nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków lub przesłuchaniu stron, w sytuacji gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne (por. wyrok S.A. w Szczecinie z dnia 20 września 2012 r., III AUa 374/12, LEX nr 1223476 oraz powołane w uzasadnieniu wyroki S.A. we Wrocławiu: z dnia 17 stycznia 2012 r., III AUa 1482/11, LEX nr 1110006 i z dnia 22 lutego 2012 r., III AUa 1734/11, LEX nr 1129735).

W związku z powyższym przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony (k. 32 akt sprawy 00:23:45) zasługuje na wiarę w zakresie, w jakim koresponduje z treścią dokumentów dotyczących spornych okresów zatrudnienia.

Za mające szczególną wartość dowodową dla ustalenia rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornych okresach w ramach stosunku pracy uznać należy dokumenty w postaci: zakresu czynności dla stanowiska klasyfikatora ryb z pełnieniem obowiązków magazyniera z dnia 01 stycznia 1985 r. oraz zakres czynności na stanowisku magazyniera-klasyfikatora ryb z dnia 10 marca 1994 r. (oba dokumenty w aktach osobowych), ponieważ po pierwsze dokumenty te precyzują zakres jego obowiązków, a po drugie zostały sporządzone w okresach, których dotyczą.

Z treści tych dokumentów, których treść w znacznym stopniu się pokrywa wynika, że do obowiązków magazyniera-klasyfikatora ryb należy m.in.:

- przyjmowanie ryb od rybaków oraz klasyfikacja tych ryb pod względem asortymentowym, jakościowym i wielkościowym w oparciu o obowiązujące normy oraz uzgodnienia z odbiorcami,

- płukanie, lodowanie oraz przechowywanie ryb przygotowanych do wysyłki zgodnie z normami. Dokonywanie wysyłki ryb,

- prowadzenie właściwej gospodarki opakowaniami i lodem,

- utrzymywanie czystości i porządku w budynku magazynowym i na terenie magazynowym,

- zabezpieczenie pomieszczeń magazynowych i powierzonego mienia,

- wyposażenie magazynu w niezbędny sprzęt, a pracowników w środki ochrony osobistej,

- prowadzenie ewidencji przyjmowanych i wydawanych ryb. Na bieżąco wysyłanie wszelkich dowodów do Zarządu,

- bieżące sporządzanie protokołów przeklasowań ryb,

- okresowe uzgadnianie stanów magazynowych z ewidencją księgową,

- dbałość o aktualną legalizację wag i odważników oraz utrzymywanie ich w czystości.

W świetle treści tych dokumentów, wskazujących na rodzaj i charakter pracy wnioskodawcy w okresach jego zatrudnienia: od dnia 01 stycznia 1985 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. oraz od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., nie ulega wątpliwości, że nie wszystkie prace wykonywane w tych okresach są tożsame z pracami robotnika składowego przeładunków morskich, o których mowa w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, ponieważ oprócz prac fizycznych przy przyjmowaniu, wydawaniu, płukaniu, czy lodowaniu ryb wykonywał on również inne prace takie jak przykładowo: klasyfikacja tych ryb pod względem asortymentowym, jakościowym i wielkościowym, utrzymywanie czystości i porządku w budynku magazynowym i na terenie magazynowym, prowadzenie ewidencji przyjmowanych i wysyłanych ryb, bieżące sporządzanie protokołów przeklasowań ryb, czy też okresowe uzgadnianie stanów magazynowych z ewidencją księgową.

Z treści dokumentów w postaci: umów „zlecenia”: z dnia 25 maja 1982 r., z dnia 10 marca 1983 r., z dnia 02 stycznia 1986 r. i z dnia 02 stycznia 1987 r. (wszystkie dokumenty w aktach osobowych) wynika, że w spornych okresach zatrudnienia: w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 15 kwietnia 1980 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. oraz w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 01 lipca 1993 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. skarżący zajmował się również sprzedażą detaliczną ryb. Okoliczność wykonywania czynności sprzedaży detalicznej ryb w tych okresach w ramach godzin pracy znajduje również potwierdzenie w wyjaśnieniach R. K. w postępowaniu apelacyjnym (k. 69 akt sprawy 00:04:10).

Niewątpliwie sprzedaż detaliczna ryb również nie mieści się w zakresie prac robotnika składowego przeładunków morskich, o których mowa w poz. 3, działu II, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego. Bez znaczenia przy tym pozostaje fakt, że ubezpieczony wykonywał czynności sprzedaży ryb na podstawie cywilnoprawnych umów „zlecenia”, skoro nie jest przedmiotem sporu i nie budzi wątpliwości ich dokonywanie w godzinach pracy świadczonej w ramach godzin pracy.

Ponadto ubezpieczony przyznał, że we wszystkich spornych okresach wykonywał również prace przy patroszeniu niektórych przyjętych ryb, tj. łososi i dorszy. Zasady logiki i doświadczenia życiowego nakazują przyjęcie, że prace te wchodzą w zakres: prac rybaków morskich, ewentualnie prac przy bezpośredniej produkcji w zakładach przetwórstwa ryb, a nie w zakres prac robotnika składowego przeładunków morskich.

Wprawdzie Sąd Okręgowy dokonał błędnej kwalifikacji prawnej prac wykonywanych przez R. K. w spornych okresach zatrudnienia uznając, że w tych okresach nie wykonywał on prac w szczególnych warunkach wymienionych w poz. 3, działu II, wykazu B rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, lecz wskazane wyżej okoliczności uniemożliwiają przyjęcie, że prace te wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, stosownie do § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

W konsekwencji okresy zatrudnienia ubezpieczonego: od dnia 01 października 1975 r. do dnia 13 marca 1976 r. i od dnia 01 stycznia 1985 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. w Spółdzielni Pracy (...) w S. oraz od dnia 01 lipca 1993 roku do dnia 31 grudnia 1998 r. w Spółdzielni Pracy (...) w K. nie podlegają zaliczeniu do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Ponieważ R. K. nie spełnia przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej w postaci osiągnięcia na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r. wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do tej emerytury okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a zatem brak jest podstaw prawnych do przyznania mu tego świadczenia.

Chybiony jest wynikający z treści apelacji zarzut naruszenia art. 2 Konstytucji R.P. poprzez rozbieżne kwalifikacje prawne tożsamych stanów faktycznych poprzez uznanie przez organ rentowy, że w odniesieniu do współpracowników ubezpieczonego: B. C. i J. L., którzy wykonywali takie same prace i na takim samym stanowisku, zachodzi przesłanka wykonywania prac w szczególnych warunkach.

Podzielić należy stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w postanowieniu z dnia 21 lipca 2011 r. w sprawie V CZ 40/11, zgodnie z którym rozbieżne kwalifikacje prawne tożsamych lub zbliżonych stanów faktycznych – co więcej dotyczących tej samej strony postępowania – niewątpliwie przeczą dążeniu do zapewnienia możliwej jednolitości orzecznictwa, godząc tym samym w konieczność zapewnienia zaufania obywateli do Państwa wynikającą z art. 2 Konstytucji R.P.

Jednakże w przedmiotowej sprawie nie zachodzi sytuacja, o której mowa w tym postanowieniu, ponieważ prawo B. C. i J. L. do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych nie zostało ustalone prawomocnymi orzeczeniami organu odwoławczego – Sądu Ubezpieczeń Społecznych.

Stosownie do treści art. 385 k.p.c. sąd drugiej instancji oddala apelację, jeżeli jest ona bezzasadna.

Wobec powyższego, na mocy art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.