Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Cieśla

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2015 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania J. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 30 czerwca 2014 roku nr (...)

w sprawie J. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się J. Z. prawo emerytury od dnia 29 kwietnia 2014 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz odwołującego się J. Z. kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 957/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 30 stycznia 2015 r.

Decyzją z dnia 30 czerwca 2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił J. Z. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, a jedynie 10 lat i 11 dni takiej pracy.

Decyzję tę zaskarżył J. Z., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury, a ponadto zasądzenia na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego.
W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że legitymuje się co najmniej 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, ponieważ w takim charakterze pracował od 10 marca 1971 r. do 15 czerwca 1972 r. (tj. przez okres 1 roku, 3 miesięcy i 5 dni) w Kółku Rolniczym w S. oraz od 21 listopada 1973 r. do 31 marca 1978 r., za wyjątkiem okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 15 lutego 1974 r. do 13 grudnia 1974 r. (tj. przez okres 3 lat, 6 miesięcy i 12 dni) w (...) R. Oddział (...) w M., na stanowisku kierowy ciągnika, która to praca wymieniona została
w Dziale VIII, poz. 3 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Pracę w szczególnych warunkach wykonywał ponadto od
9 października 1990 r. do 30 lipca 1992 r. (tj. przez okres 1 roku, 9 miesięcy i 21 dni)
w Spółdzielni Pracy (...) w M. na stanowisku pomocniku palacza, realizując na co dzień czynności należące do obowiązków palacza. Ta zaś praca wymieniona została w Dziale XIV, poz. 1 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podał, że za sporne okresy wnioskodawca nie przedłożył świadectw wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaś na podstawie dokumentacji zalegającej w aktach rentowych nie można jednoznacznie stwierdzić, czy w spornych okresach wykonywał prace wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. stale i w pełnym wymiarze godzin.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący J. Z., urodzony
(...)w dniu (...) osiągnął 60 lat życia. Na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udokumentował 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 10 lat i 11 dni z tytułu zatrudnienia od 30 kwietnia 1979 r. do 30 kwietnia 1981 r. w Spółdzielni (...) w C. na stanowisku kierowcy ciągnika, od 18 lutego 1982 r. do 14 września 1987 r. w Szpitalu (...)
w M. na stanowisku palacza c.o. oraz od 16 września 1987 r. do 28 lutego 1990 r.
w Spółdzielni (...) w C. na stanowisku kierowcy ciągnika.

We wniosku z dnia 29 kwietnia 2014 r. odwołujący wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 30 czerwca 2014 r. ZUS Oddział w T. odmówił J. Z. przyznania prawa do tego świadczenia, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Odwołujący nie przystąpił do OFE.

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący J. Z. posiada uprawnienia do prowadzenia ciągnika (kategoria T) od 26 maja 1971 r. Nie ma uprawnień do prowadzenia innego rodzaju pojazdów,
w szczególności samochodów osobowych i ciężarowych.

dowód:

-

kserokopia prawa jazdy- k. 36-37,

-

zeznania świadka D. Z.- 00:27:40, 00:29:38,

-

zeznania świadka T. Z.- 00:33:47,

Od 10 marca 1971 r. do 15 czerwca 1972 r. (1 rok, 3 miesiące i 5 dni) odwołujący pracował w Kółku Rolniczym w S. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnika.

dowód:

-

kwestionariusz osobowy- k. 51 akt ZUS,

-

świadectwo pracy z dnia 28.02.1990 r. dot. zatrudnienia w Spółdzielni (...) w C.- k. 26 akt ZUS,

-

protokoły zeznań świadków J. S. i M. W.- k. 53-54 akt ZUS,

Kółko Rolnicze w S. świadczyło usługi na rzecz ludności w zakresie rolnictwa. Zatrudniało 2 traktorzystów, w tym odwołującego oraz dyspozytora. Jako kierowca ciągnika odwołujący wykonywał na rzecz okolicznej ludności przy użyciu tego pojazdu różne prace
w polu. Zajmował się orką, koszeniem trawy, czy opryskami. Prace te realizował od wiosny do jesieni. Oprócz tego ciągnikiem woził ziemię na wały. Ziemią wały te były umacniane
i podwyższane. Wożeniem ziemi na wały zajmował się również w okresach zimowych.
W Kółku istniał taki podział czynności, że jeżeli jeden ciągnik pracował na roli, to dyspozytor wysyłał drugiego traktorzystę do pracy na wałach. Zimą obaj traktorzyści zajmowali się wożeniem ziemi na wały. Pracę kierowcy ciągnika odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od 7:00 do 15:00. W ramach dobowego wymiaru godzin nie był kierowany do realizowania jakichkolwiek innych czynności.

dowód:

-

zeznania odwołującego J. Z.- 00:06:19-00:14:57,

Od 21 listopada 1973 r. do 16 stycznia 1974 r. i od 11 stycznia 1975 r. do 31 marca 1978 r. (3 lata, 4 miesiące i 16 dni) odwołujący pracował w (...) (...)
(...) w M. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnika. Do wynagrodzenia zasadniczego
w III kategorii zaszeregowania przysługiwał mu dodatek za rodzaj prowadzonego pojazdu.
W tym czasie, od 15 lutego 1974 r. do 13 grudnia 1974 r. (9 miesięcy i 28 dni) ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po odbyciu służby, w ustawowym 30- dniowym terminie zgłosił swój powrót do pracy na to samo, co uprzednio stanowisko, tj. kierowcy ciągnika. Prace tę nadal wykonywał od 11 stycznia 1975 r.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 31.03.1978 r.- k. 17 akt ZUS,

-

legitymacja ubezpieczeniowa (strona 82, 83)- k. 35 akt ZUS,

-

świadectwo pracy z dnia 28.02.1990 r. dot. zatrudnienia w Spółdzielni (...) w C.- k. 26 akt ZUS,

-

zeznania odwołującego J. Z.- 00:22:10,

(...) (...) R. Oddział (...) w M. zajmował się budową pawilonów i sklepów. Biura firmy i magazyn znajdowały się w M., przy ul. (...). Tam też odwołujący zostawiał ciągnik. Na co dzień ciągnikiem tym przewoził materiały budowlane typu pustaki, cegłę, cement
i wapno, z magazynu na budowy. Załadunkiem i wyładunkiem zajmowało się dwóch innych pracowników zatrudnionych w Zakładzie na stanowiskach robotników. Pracę kierowcy ciągnika odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od 7:00 do 15:00.
W ramach dobowego wymiaru godzin nie był kierowany do realizowania jakichkolwiek innych czynności.

dowód:

-

zeznania świadka D. Z.- 00:26:05-00:27:40,

-

zeznania świadka T. Z.- 00:32:47,

-

zeznania odwołującego J. Z.- 00:17:30-00:22:10, 00:34:45,

Od 9 października 1990 r. do 30 lipca 1992 r. (1 rok, 9 miesięcy i 21 dni) odwołujący był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) w M. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pomocniku palacza.

dowód:

-

dokumenty zgromadzone w aktach osobowych: wniosek o przyjęcie do pracy
z dnia 10.08.1990 r., umowy o pracę z dnia: 09.10.1990 r. i 02.01.1991 r.- k. 1, 7, 11 tych akt,

-

świadectwo pracy z dnia 30.07.1992 r.- k. 27,

-

legitymacja ubezpieczeniowa (strona 84)- k. 35 akt ZUS,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, zeznania świadków i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków D. Z. i T. Z. oraz słuchanego w charakterze strony J. Z. odnośnie ich depozycji dotyczących rodzaju czynności wykonywanych przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia w Kółku Rolniczym w S. i w (...) Zakład (...)- Montażowy w M.. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż wzajemnie ze sobą korespondowały (co do poszczególnych okresów zatrudnienia), były wewnętrznie spójne, logiczne, a przy tym przekonujące w świetle zasad logiki
i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych w sposób bezsprzeczny wynika, że
w wymienionych wyżej okresach zatrudnienia odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był kierowcą ciągnika.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 poz. 1440 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje
art. 27 powołanej ustawy, w świetle którego wynosi on co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

Przepis art. 32 ustawy statuuje natomiast, iż ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 1. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu- za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ustawy, wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Mowa tu o rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z § 1 wskazanego rozporządzenia, stosuje się je do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1, okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Zgodnie zaś z § 4 ust. 1, prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A rozporządzenia, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz legitymuje się wymaganym okresem zatrudnienia, w tym co najmniej okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat, posiadał na dzień 1 stycznia 1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE.

Rozstrzygnąć natomiast należało, czy wnioskodawca legitymuje się co najmniej
15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, co uprawniałoby go tzw. wcześniejszej emerytury.

Przed organem rentowy odwołujący wykazał na dzień 1 stycznia 1999 r. staż pracy
w szczególnych warunkach w wymiarze 10 lat i 11 dni. Do udowodnienia 15- letniego okresu pracy w takim charakterze zabrakło mu zatem 4 lata, 11 miesięcy i 19 dni.

W odwołaniu od zaskarżonej decyzji wnioskodawca domagał się uwzględnienia
w stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 10 marca 1971 r. do
15 czerwca 1972 r. w Kółku Rolniczym w S. na stanowisku kierowcy ciągnika, od
21 listopada 1973 r. do 31 marca 1978 r. w (...) Zakład (...) R. Oddział (...) w M. na stanowisku kierowcy ciągnika oraz od 9 października 1990 r. do 30 lipca 1992 r. w Spółdzielni Pracy (...) w M. na stanowisku pomocniku palacza.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że za sporne okresy wnioskodawca nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaś na podstawie dokumentacji zalegającej w aktach rentowych nie można jednoznacznie stwierdzić, czy w spornych okresach wykonywał prace wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. stale i w pełnym wymiarze godzin.

W orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, że brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie przekreśla możliwości ustalania, że ubezpieczony pracę
w takim charakterze rzeczywiście wykonywał. W szczególności wnioskodawca może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że jego praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. Zastosowanie mają zatem
art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi tylko domniemanie, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji zatem, kiedy brak wymaganego świadectwa wystawionego przez pracodawcę, sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była realizowana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego
1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43).

W niniejszej sprawie Sąd postępowanie takie przeprowadził.

W aktach organu rentowego brak jest świadectwa pracy z okresu zatrudnienia odwołującego od 10 marca 1971 r. do 15 czerwca 1972 r. w Kółku Rolniczym w S.. Zalega w nich jednak kwestionariusz osobowy (k. 51), przedłożony przez ubezpieczonego przy przyjęciu do pracy w Spółdzielni (...) w C. (okres zatrudnienia
w tej Spółdzielni został uznany przez organ rentowy za okres pracy w szczególnych warunkach). Na drugiej stronie tego kwestionariusza wnioskodawca podał, że od 10 marca 1971 r. do 15 czerwca 1972 r. pracował w Kółku Rolniczym w S.. Na pierwszej stronie wskazał zaś, że wykonuje zawód kierowcy ciągnika.

W aktach organu rentowego znajduje się również świadectwo pracy z dnia 28 lutego 1990 r. z okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Spółdzielni (...) w C., w którym wymieniono poprzednie okresy zatrudnienia pracownika podlegające wliczeniu do ogólnego stażu pracy. W dokumencie tym wskazano, że od 10 marca 1971 r. do 15 czerwca 1972 r. wnioskodawca pracował w KR S..

Na rozprawie w dniu 30 stycznia 2015 r. pełnomocnik ZUS oświadczył, że organ rentowy uznał zatrudnienie odwołującego w Kółku Rolniczym w S. od 10 marca 1971 r. do 15 czerwca 1972 r. w charakterze kierowcy ciągnika rolniczego za okres składkowy, natomiast nie zaliczył mu tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych. ZUS nie kwestionował zatem samego faktu wykonywania przez odwołującego w tym okresie zatrudnienia pracy w charakterze kierowcy ciągnika.

Okoliczność zatrudnienia ubezpieczonego w tym czasie na stanowisku kierowcy ciągnika potwierdzili ponadto świadkowie w swoich zeznaniach złożonych w Urzędzie Gminy, tj. J. S., który przez 11 lat pracował w Kółku Rolniczym w S. jako dyspozytor oraz M. W., który podobnie jak odwołujący był w K. kierowcą ciągnika (protokoły zeznań świadków J. S. i M. W.- k. 53-54 akt ZUS).

W postępowaniu sądowym na fakt wykonywania pracy w charakterze kierowcy ciągnika w tym okresie zatrudnienia wskazał odwołujący. Jak podał, Kółko Rolnicze
w S. świadczyło usługi w zakresie rolnictwa. Zatrudniało 2 traktorzystów i dyspozytora. W Kółku tym na co dzień, od wiosny do jesieni, wykonywał on na rzecz ludności przy użyciu ciągnika różne prace polowe. Zajmował się orką, koszeniem trawy, czy opryskami. Poza tym, ciągnikiem woził ziemię na wały, po to, aby wały te umocnić i podwyższyć. Jak zeznał, pracę tę wykonywał w okresach zimowych, a ponadto w ciągu roku. Ubezpieczony podniósł przy tym, że pracę kierowcy ciągnika w Kółku Rolniczym w S. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odwołujący posiadał już wówczas uprawnienia do prowadzenia ciągnika (kategoria T).

Pracę wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w Kółku Rolniczym w S. uznać więc należało za wykonywaną w szczególnych warunkach, gdyż wymieniona została
w Dziale VIII, zatytułowanym: „W transporcie i łączności”, poz. 3 (prace kierowców ciągników) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r.

Kółko Rolnicze w S. posiadało na stanie własne ciągniki, zatrudniało dwóch kierowców tego typu pojazdów i na co dzień świadczyło usługi w zakresie transportu.

Jeżeli chodzi o okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Zakład (...) R. Oddział (...) w M., znajdujące się
w aktach ZUS świadectwo pracy z dnia 31 marca 1979 r. potwierdza, że od 21 listopada
1973 r. do 31 marca 1978 r. w/w pracował w tym Zakładzie w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnika za wynagrodzeniem w III kategorii zaszeregowania
w kwocie 9,50 zł + 7 zł za rodzaj prowadzonego pojazdu (k. 17 akt ZUS). Taka nazwa stanowiska pracy wnioskodawcy wskazana też została na stronie 82 legitymacji ubezpieczeniowej, przy wpisie dotyczącym zatrudnienia najpierw w (...) M.,
a następnie w Zakładzie (...) w R. Oddział (...)w M..

Jednocześnie, jak wskazano w świadectwie pracy z dnia 28 lutego 1990 r. z okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni (...) w C., ubezpieczony pracował w GS M. od 21 listopada 1973 r. do 16 stycznia 1974 r. i od 11 stycznia 1975 r. do 31 marca 1978 r., zaś od 15 lutego 1974 r. do 13 grudnia 1974 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową (k. 26 akt ZUS).

W tym miejscu wskazać należy, że na stronie 83 legitymacji ubezpieczeniowej uczyniono wpis, że z dniem 16 stycznia 1974 r. ustało zatrudnienie wnioskodawcy
w Zakładzie w związku z odejściem do zasadniczej służby wojskowej.

Na podstawie tych dokumentów Sąd ustalił, że odwołujący pracował w (...) Zakład (...) R. Oddział (...) w M. na stanowisku kierowcy ciągnika od 21 listopada 1973 r. do 16 stycznia 1974 r. i od 11 stycznia 1975 r. do 31 marca 1978 r., natomiast od 15 lutego 1974 r. do 13 grudnia 1974 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po jej zakończeniu, w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do pracy na to samo, co uprzednio stanowisko i od 11 stycznia 1975 r. nadal był kierowcą ciągnika.

Zasadnicze znaczenie, jeżeli chodzi o wskazany wyżej okres zatrudnienia, miały zatem dowody z dokumentów.

To, że w całym tym okresie zatrudnienia odwołujący był kierowcą ciągnika potwierdziła świadek D. Z.- żona ubezpieczonego. Jak podała, jej mąż J. Z. pracował w Oddziale (...) w M. jako kierowca ciągnika przez 8 godzin dziennie. Ciągnikiem woził materiały budowlane, takie jak cegła, wapno
i cement. Miał prawo jazdy na ciągnik i jeździł tylko ciągnikiem w czasie całego swojego zatrudnienia w tym zakładzie pracy.

Odwołujący w swoich zeznaniach podał, że we wskazanym wyżej okresie zatrudnienia był kierowcą ciągnika i stanowisko to zajmował również po powrocie z wojska. Wskazał, że w Zakładzie (...) woził pustaki, cegłę i wapno z magazynu na budowy. Jak podkreślił, biura, magazyn firmy i jego ciągnik znajdowały się przy ul. (...)
w M..

Pracę wykonywaną przez ubezpieczonego od 21 listopada 1973 r. do 16 stycznia
1974 r. i od 11 stycznia 1975 r. do 31 marca 1978 r. uznać więc należało za pracę
w szczególnych warunkach, wymienioną w Dziale VIII, zatytułowanym: „W transporcie
i łączności”, poz. 3 (prace kierowców ciągników) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Zakład pracy wnioskodawcy świadczył co prawda usługi budowlane, ale posiadał jednocześnie własną bazę transportową (miał na swoim stanie ciągniki), zlokalizowaną przy ul. (...) w M., zatrudniał kierowców ciągników i we własnym zakresie zajmował się transportem. Kierowcy ciągników przewozili materiały budowlane przez 8 godzin dziennie i w ciągu dnia nie wykonywali żadnych innych prac.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach należało doliczyć ponadto wnioskodawcy okres odbywania przez niego zasadniczej służby wojskowej od 15 lutego 1974 r. do
13 grudnia 1974 r., tj. w okresie zatrudnienia w (...) Zakład (...)
(...) R. Oddział (...) w M..

Zgodnie bowiem z ugruntowanym stanowiskiem judykatury, okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia. Okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy
w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze (por. np. wyroki SN: z dnia 6 kwietnia 2006 r., III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/108; z dnia 9 marca 2010 r., I UK 333/09, LEX nr 585739 i z dnia 24 maja 2012 r., II UK 265/11, LEX nr 1227192).

W tym miejscu wskazać również trzeba na uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 r., II UZP 6/13, LEX nr 1385939), zgodnie z którą czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy
z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się- na warunkach wynikających z tego przepisu- do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Stosownie do treści obowiązującego od 29 listopada 1967 r. (data wejścia w życie) do 1 stycznia 1975 r. art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z 1967 r. Nr 44, poz. 220), okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Warunkiem zaliczenia okresu odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia, jak stanowił ust. 3 tego artykułu, było zachowanie terminów, o których mowa w art. 106 ust. 1 lub art. 107 ust. 1.
W myśl przepisu art. 106 ust. 1 tej ustawy, zakład pracy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, był obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz nie niżej opłacanym, jeżeli najpóźniej w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia
z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia. Niezachowanie tego terminu powodowało rozwiązanie stosunku pracy z mocy prawa, chyba że nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika. Z dniem 1 stycznia 1975 r. przepis ten uległ modyfikacji i przewidywał, że niezachowanie wskazanego wyżej terminu powodowało wygaśnięcie stosunku pracy, chyba, że niezachowanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika. Z dniem 1 maja 1975 r. zmianie uległo też brzmienie
art. 108 ust. 1, który od tego czasu przewidywał, że czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Oba te przepisy (art. 108 ust. 1 i art. 106 ust. 1 ustawy) obowiązywały do dnia
5 sierpnia 1979 r.- a zatem w okresie, kiedy odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Powołana wyżej uchwała i jej motywy znajdują więc zastosowanie w niniejszej sprawie.

Doliczając wnioskodawcy do wykazanego przed organem rentowym stażu pracy
w szczególnych warunkach w wymiarze 10 lat i 11 dni okres zatrudnienia w Kółku Rolniczym w S. od 10 marca 1971 r. do 15 czerwca 1972 r. (1 rok, 3 miesiące i 5 dni), okres zatrudnienia w (...) Zakład (...) R. Oddział (...) w M. od 21 listopada 1973 r. do 16 stycznia 1974 r. i od
11 stycznia 1975 r. do 31 marca 1978 r. (3 lata, 4 miesiące i 16 dni), a ponadto okres zasadniczej służby wojskowej od 15 lutego 1974 r. do 13 grudnia 1974 r. (9 miesięcy
i 28 dni), stwierdzić należy, że w/w legitymuje się co najmniej 15- letnim okresem pracy
w szczególnych warunkach, co uprawnia go do tzw. wcześniejszej emerytury.

Stażem takim w/w legitymuje się nawet przy przyjęciu, że pracę w szczególnych warunkach w Kółku Rolniczym w S. ubezpieczony wykonywał dopiero od 26 maja
1971 r., tj. od dnia uzyskania uprawnień do kierowania ciągnikami i przy wyłączeniu z tego okresu zatrudnienia okresu zimowego (3 miesiące).

Ze zgromadzonych w aktach osobowych dokumentów w postaci wniosku o przyjęcie do pracy z dnia 10 sierpnia 1990 r. oraz umów o pracę z dnia 9 października 1990 r.
i 2 stycznia 1991 r., a ponadto dokumentów zalegających w aktach organu rentowego
w postaci świadectwa pracy z dnia 30 lipca 1992 r. i legitymacji ubezpieczeniowej (strona 84) wynika, że od 9 października 1990 r. do 30 lipca 1992 r. (1 rok, 9 miesięcy i 21 dni) odwołujący pracował w Spółdzielni Pracy (...) w M. na stanowisku pomocniku palacza.

W odwołaniu od zaskarżonej decyzji ubezpieczony domagał się uwzględnienia
w stażu pracy w szczególnych warunkach tego okresu zatrudnienia.

W orzecznictwie podkreśla się, że prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi ono zostać udowodnione, a temu służą dokumenty. Dlatego, w tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach (por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 22 maja 2013 r., III AUa 952/12, LEX nr 1327500). Same zeznania świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter emerytury w obniżonym wieku, nie mogą więc przesądzać
o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, gdy nie znajdują potwierdzenia
w dokumentacji zebranej w aktach osobowych (por. wyrok SA w Łodzi z dnia 3 kwietnia 2013 r., III AUa 1267/12, LEX nr 1312036). Przy ustalaniu okresów zatrudnienia, winny być więc uwzględniane dokumenty z przebiegu zatrudnienia- świadectwa pracy wystawione przez pracodawcę, umowy o pracę, angaże, legitymacje ubezpieczeniowe i inne dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia. Dopiero gdy dokumentacja pracownicza jest niepełna lub zawiera pewne rozbieżności dopuszczalne jest posiłkowanie się zeznaniami świadków, ale jako dowodem uzupełniającym, potwierdzającym przebieg zatrudnienia. Nie jest natomiast dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 17 stycznia 2012 r., III AUa 1482/11, LEX nr 1110006).

Jeżeli chodzi o okres zatrudnienia ubezpieczonego w Spółdzielni Pracy (...)
w M., rozstrzygając, czy okres ten można uwzględnić wnioskodawcy w stażu pracy
w szczególnych warunkach, Sąd przyznał prymat dowodom z dokumentów.

Z tych zaś w sposób bezsprzeczny wynika, że w spornym okresie wnioskodawca był pomocnikiem palacza.

Taka praca (pomocnika palacza) nie została wymieniona w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. W Dziale XIV tego wykazu, zatytułowanym: „Prace różne” pod pozycją 1 wymieniono bowiem tylko prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego.

Mając to wszystko na uwadze stwierdzić należało, że zaskarżona decyzja
ZUS Oddział w T. z dnia 30 czerwca 2014 r. nie była zasadna. Wnioskodawca legitymuje się bowiem 15- letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

Uwzględniając powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od 29 kwietnia 2014 r., tj. od daty wniosku.

O kosztach zastępstwa procesowego odwołującego Sąd rozstrzygnął na podstawie
art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Zasądzając na rzecz odwołującego kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, Sąd działał zgodnie z treścią § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r.
poz. 461).