Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi –Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zasądził od pozwanego Izby Celnej w Ł. na rzecz powódek: J. G. (1) kwotę 10.857,70 zł, M. J. kwotę 8.524,70 zł, K. L. kwotę 8.945,10 zł, E. H. kwotę 12.348,60 zł, A. W. kwotę 9.220,20, S. S. (1) kwotę 10.872,10 zł tytułem dodatku za realizację czynności kontrolnych wraz z ustawowymi odsetkami od dat i kwot szczegółowo wskazanych w sentencji do dnia zapłaty (pkt. I -VI pdpkt.1) zasądził od pozwanego na rzecz powódek: J. G. (1), E. H., S. S. (1), kwoty po 1800 zł oraz M. J., K. L., A. W. kwoty po 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt. I-VI pdpkt.2); nie obciążył pozwanego kosztami sądowymi (pkt. VII); oraz nadał wyrokowi w punkcie I - VI rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie kwot stanowiących równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia powódek (pkt. VIII).

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy wydał w oparciu o następujący stan faktyczny:

Powódka A. W. jest zatrudniona w Izbie Celnej w Ł., od dnia 4 lutego 2003 r. na czas nieokreślony, jako mianowany funkcjonariusz w służbie stałej na stanowisku starszego specjalisty służby celnej. Wynagrodzenie powódki wynosiło 4.342,52 zł.

Powódka J. G. (1) jest zatrudniona w Izbie Celnej w Ł., od dnia 3 kwietnia 1997 r. na czas nieokreślony, jako mianowany funkcjonariusz w służbie stałej na stanowisku młodszy ekspert służby celnej. Wynagrodzenie powódki wynosiło 5.328,81 zł.

Powódka M. J. jest zatrudniona w Izbie Celnej w Ł., od dnia 11 czerwca 2007 r. na czas nieokreślony, jako mianowany funkcjonariusz w służbie stałej na stanowisku starszego specjalisty służby celnej. Wynagrodzenie powódki wynosiło 4.016,85 zł.

Powódka E. H. jest zatrudniona w Izbie Celnej w Ł., od dnia 1 września 1997 r. na czas nieokreślony, jako mianowany funkcjonariusz w służbie stałej na stanowisku specjalisty służby celnej. Wynagrodzenie powódki wynosiło 4.494,82 zł.

Powódka S. S. (2) jest zatrudniona w Izbie Celnej w Ł., od dnia 20 grudnia 1993 r. na czas nieokreślony, jako mianowany funkcjonariusz w służbie stałej na stanowisku starszego specjalisty służby celnej. Wynagrodzenie powódki wynosiło 4.784,90 zł.

Powódka K. L. jest zatrudniona w Izbie Celnej w Ł., od dnia 20 grudnia 2005 r. na czas nieokreślony, jako mianowany funkcjonariusz w służbie stałej na stanowisku starszego specjalisty służby celnej. Wynagrodzenie powódki wynosiło 4.550,99 zł.

Wszystkie powódki były zatrudnione w Wydziale Zwalczania Przestępczości.

Zakresów obowiązków powódek szczegółowo określono w Karcie Zakresu Obowiązków i Uprawnień.

Do podstawowych obowiązków powódek w zakresie świadczonych zadań należało wykonywanie kontroli, o której mowa w art. 30 ust. 2 i ust. 3 pkt 2 i 7-10 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej.

W Wydziale Zwalczania Przestępczości, w którym były zatrudnione powódki, wyodrębnione są trzy Referaty Grup Mobilnych. Powódki pracowały poza tymi referatami. Powódki często wspomagały grupy mobilne w zakresie wykonywanych czynności kontrolnych, wykonując te same czynności co funkcjonariusze grup mobilnych. Często pracowały w terenie. Ich udział w czynnościach niejednokrotnie był niezbędny.

Zakres zadań funkcjonariuszy grup mobilnych i powódek był zbliżony. Zarówno w przypadku powódek, jak i funkcjonariuszy grup mobilnych podstawowym obowiązkiem było wykonywanie czynności kontrolnych. Różnica między zakresem zadań powódek oraz funkcjonariuszy grup mobilnych polegała na tym, iż powódkom przypisano szczególne zadania dotyczące sporządzania analiz, planowania sprawozdawczości. Z drugiej strony powódki nie były obciążane zadaniami funkcjonariuszy grup mobilnych związanych z gospodarką materiałową i opieką nad samochodami służbowymi.

Podstawowym obowiązkiem powódek było zwalczanie wykroczeń i przestępstwa skarbowych, a także innych wymienionych w ustawie o służbie cywilnej. Dodatkowo ich zadaniem było prowadzenie czynności statystyczno – analitycznych. Powódka J. G. ustalała dla Wydziału plan operacyjny i go monitorowała.

Powódki w okresie statystycznym (po zakończeniu każdego kwartału) więcej czasu poświęcały na statystyki i analizy. Starały się, aby wszystkie statystyki sporządzone zostały do 10 dnia miesiąca po zakończeniu kwartału. Zdarzało się, iż w czasie sporządzania statystyk w okresie statystycznym powódki prowadziły czynności kontrolne. Poza okresem statystycznym powódki często wykonywały kontrole i czynności procesowe. Prowadziły ponadto na bieżąco statystyki.

Powódki wykonywały czynności wynikające z art. 2 ustawy celnej, tj. czynności kontrolne polegające przede wszystkim na kontroli targowisk, giełd, bazarów, firm, przeszukiwaniu posesji, zatrzymaniu nielegalnych towarów, kontroli pojazdów na drogach, a także kontrole w pociągach. Ilość kontroli wykonywanych dziennie zależała od rodzaju kontrolowanego obiektu – w przypadku kontroli Centrum Handlowego (...) była to z reguły jedna kontrola dziennie, ze względu na dużą powierzchnię kontrolowanego obiektu. Zdarzało się, iż powódki kontrolowały kilka mniejszych targowisk dziennie. W przypadku kontroli drogowej kontrola była wielogodzinna. Kontroli było poddawanych wiele pojazdów. W toku swojej pracy powódki wystawiały również mandaty (m.in. za zmianę przeznaczenia oleju opałowego). Powódkom zdarzało się inicjować czynności ochronne w charakterze koordynatora do spraw (...) Konwencji (...). Polegało to np. na weryfikacji informacji anonimowych, kontroli przeprowadzanych w sklepach. Z tych spotkań nie sporządzano notatek ze względu na tajemnicę służbową.

Po powrocie z kontroli do siedziby I. powódki wykonywały inne czynności procesowe związane z kontrolą, w wyniku której nastąpiło ujawnienie wykroczenia przez funkcjonariuszy grupy mobilnej. Czynności te najczęściej były wykonywane w siedzibie I. i polegały na przesłuchaniu podejrzanego lub świadka. Zdarzało się, iż powódki były przydzielane do zespołów kontrolnych wykonujących zadania w terenie, w miejscu ujawnienia. Ilość kontroli wykonywanych w danym miesiącu przez powódki uzależniona była od tego, ile dni były nieobecne z powodu choroby bądź urlopu, od ich uczestnictwa w naradach, spotkaniach, szkoleniach. Czynności kontrolne powódki wykonywały zarówno z polecenia naczelnika, jak i z własnej inicjatywy.

Funkcjonariusze grup mobilnych nie wykonywali codziennie czynności kontrolnych. Funkcjonariusze grup mobilnych poza czynnościami kontrolnymi jeździli na szkolenia, likwidację towaru, zdawanie towaru do magazynu. Przeprowadzali oni także czynności biurowe (np. rozliczanie aut). Czynności kontrolne zajmowały funkcjonariuszom grupy mobilnej około 50% czasu pracy.

Decyzją Nr (...) Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia 7 stycznia 2010 roku w sprawie ustalenia zasad wypłaty dodatku specjalnego dla funkcjonariuszy celnych wykonujących czynności kontrolne w granicznych oddziałach celnych i komórkach zwalczania przestępczości oraz pełniących służbę na stanowiskach poborców w komórkach egzekucji A.5, D. 26 wprowadzono Regulamin wypłat dodatku specjalnego dla funkcjonariuszy celnych wykonujących czynności kontrolne w granicznych oddziałach celnych i komórkach zwalczania przestępczości, stanowiący załącznik nr 1 do decyzji.

Zgodnie z § 1 Regulaminu wypłat dodatku specjalnego dla funkcjonariuszy celnych wykonujących czynności kontrolne w granicznych oddziałach celnych i komórkach zwalczania przestępczości dodatki specjalne były wypłacane funkcjonariuszom celnym, którzy pełnili służbę w granicznym Oddziale Celnym (...) łódź – L., podległym Naczelnikowi Urzędu Celnego II w Ł. lub w Wydziale Zwalczania Przestępczości Izby Celnej w Ł. pod warunkiem, iż funkcjonariusze wykonywali czynności kontrolne.

Decyzją Nr (...) Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia 28 czerwca 2011 roku w sprawie zmiany decyzji Nr (...) Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia 7 stycznia 2010 roku w sprawie ustalenia zasad wypłaty dodatku specjalnego dla funkcjonariuszy celnych wykonujących czynności kontrolne w granicznych oddziałach celnych i komórkach zwalczania przestępczości oraz pełniących służbę na stanowiskach poborców w komórkach egzekucji A.5, D. 26 w załączniku nr 1 do decyzji Nr (...) Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia 7 stycznia 2010 roku w sprawie ustalenia zasad wypłaty dodatku specjalnego dla funkcjonariuszy celnych wykonujących czynności kontrolne w granicznych oddziałach celnych i komórkach zwalczania przestępczości oraz pełniących służbę na stanowiskach poborców w komórkach egzekucyjnych wprowadzono zmianę § 1 ust. 2 tego załącznika, ustalając, iż w przypadku realizacji zadań kontrolnych przez funkcjonariuszy celnych pełniących służbę w Wydziale Zwalczania Przestępczości dodatek specjalny funkcjonariuszom celnym, którzy realizują czynności kontrolne lub sprawują nadzór nad wykonywaniem tych zadań wypłacany jest proporcjonalnie do ilości dni, w których wykonywane były zadania kontrolne.

Za pierwszy kwartał 2011 roku powódki otrzymały dodatki za wykonywanie czynności kontrolnych w pełnej wysokości. Od kwietnia 2011 roku powódkom wypłacano dodatek za wykonywanie czynności kontrolnych w wysokości proporcjonalnej do ilości dni, w którym obowiązki te były przez powódki wykonywane. Ilość dni, w których powódki wykonywały czynności kontrolne była co miesiąc ustalana przez Naczelnika. Powódki prowadziły notatki z kontroli, które udostępniały naczelnikowi. Ponadto przy ustalaniu ilości dni, w których powódki wykonywały czynności kontrolne brano pod uwagę wydruki z systemu wartościowania stanowisk (...). (...) określa zadania, które dany funkcjonariusz realizuje. Przełożony dla każdego funkcjonariusza określa katalog zadań do realizacji. Zazwyczaj dla danego funkcjonariusza przewiduje się katalog 10 lub więcej zadań. Czasochłonność poszczególnych zadań określa przełożony, uwzględniając inne zadania jakie ma zlecone dany funkcjonariusz.

W ramach struktur pracodawcy powołany jest Zespół (...) do spraw Opisu i Wartościowania S., który ocenia poprawność wartościowania dokonanego przez przełożonego. Zespół ten nigdy nie zakwestionował wartościowania katalogu zadań powódek dokonanego przez ich przełożonego.

Czasochłonność zadań w systemie musiała być ustalona na takim poziomie, aby łączna czasochłonność wszystkich zadań danego funkcjonariusza mieściła się w liczbie 100. Z tego względu zdarzało się, iż czasochłonność wskazana w zestawieniu odbiegała od realnej intensywności wykonania danego zadania.

Informację o ilości zadań z zakresu kontroli wykonywanych przez powódki w danym miesiącu Naczelnik M. S. przedstawiał w formie pisemnej tabeli raz w miesiącu. Na podstawie tej ewidencji powódkom wypłacano proporcjonalny dodatek za wykonywanie czynności kontrolnych. Powódki wykonywały czynności kontrolne w szerszym zakresie niż wynika to z ewidencji prowadzonej przez Naczelnika Wydziału Kadr i (...). Powódki wykonywały te czynności w zakresie zbliżonym do funkcjonariuszy grup mobilnych. Funkcjonariuszom grupy mobilnej wypłacano dodatki za wykonywanie czynności kontrolnych w pełnej wysokości, tj. w kwocie 500,40 zł.

Po wydaniu przez Dyrektora Izby Celnej w Ł. Decyzji nr (...) powódki próbowały rozmawiać na temat prawidłowości tego aktu z prawnikiem. Wiosną 2012 roku zwróciły się do naczelnika wydziału, który wystąpił do I. z prośbą o rozpatrzenie zasadności dokonywania wypłat dodatków za wykonywanie czynności kontrolnych w stosunku proporcjonalnym do ilości dni w miesiącu, podczas których te czynności były wykonywane. W lipcu 2012 roku Naczelnik uzyskał od I. informację o podtrzymaniu dotychczasowego sposobu naliczania wspomnianych dodatków.

W grudniu 2013 roku powódki usiłowały rozmawiać na temat sposobu naliczania im dodatku za wykonywanie czynności kontrolnych z dyrektorem W. K. (1). W styczniu 2014 roku otrzymały odpowiedź o podtrzymaniu dotychczasowego stanowiska I. w tej kwestii.

W piśmie z dnia 24 stycznia 2014 roku, doręczonym pracodawcy w dniu 28 stycznia 2014 roku, powódki zwróciły się do pozwanej o wypłatę należnych dodatków za wykonywanie czynności kontrolnych za okres od marca 2011 roku do października 2013 roku. W odpowiedzi na powyższe pismo pracodawca podniósł, iż nie ma podstaw do wypłaty na rzecz powódek wskazanych w piśmie kwot tytułem dodatków za realizację zadań kontrolnych. Wyjaśniono, iż dodatki za wykonywanie czynności kontrolnych wypłacane były powódkom terminowo i we właściwej wysokości na podstawie pisemnej informacji przekazywanej przez Naczelnika Wydziału Zwalczania Przestępczości, który w oparciu o posiadane grafiki służby informował o osobach i ilościach dni służby, w których czynności kontrolne były wykonane przez te osoby.

Od lutego 2014 roku powódki zostały skierowane do pracy w Referacie Grupy Mobilnej i otrzymują dodatek za realizację zadań kontrolnych w pełnej wysokości.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał roszczenie powódek za uzasadnione.

Sąd zważył, iż zgodnie z treścią art. 146 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz.U. z 2013 r., poz. 1404 ze zm.) uposażenie funkcjonariusza Służby Celnej, składa się z uposażenia zasadniczego i dodatków do uposażenia. W art. 148 przedmiotowej ustawy wyszczególniono, iż funkcjonariusze otrzymują następujące dodatki do uposażenia zasadniczego:

1) dodatek za wieloletnią służbę;

2) dodatek za stopień służbowy w wysokości uzależnionej od posiadanego stopnia;

3) dodatek funkcyjny na stanowisku kierowniczym lub samodzielnym;

4) dodatki uzasadnione szczególnymi właściwościami, kwalifikacjami i umiejętnościami;

5) dodatki uzasadnione szczególnymi zadaniami, warunkami lub miejscem pełnienia służby.

Powołując się na przepis art. 148 ust. 2 ustawy wskazał, iż zawarto w nim delegację dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych (w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy) do określenia, w drodze rozporządzenia, warunków otrzymywania dodatków do uposażenia, o których mowa w ust. 1 pkt 2-5, wysokości dodatków, przy uwzględnieniu okoliczności uzasadniających przyznanie dodatków, okresowe podwyższenie lub obniżenie tych dodatków, jak również rodzajów i wysokości dodatków przysługujących funkcjonariuszowi ze względu na szczególne właściwości, kwalifikacje, umiejętności, zadania, warunki albo miejsce pełnienia służby. Na podstawie powyższej delegacji Minister Finansów wydał w dniu 8 kwietnia 2011 roku rozporządzenie w sprawie warunków otrzymywania dodatków do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy celnych oraz wysokości tych dodatków (Dz. U. z 2011 r., nr. 81, poz. 442 ze zm.).

Zgodnie z § 5 pkt 2 rozporządzenia stwierdzono, iż dodatkiem do uposażenia zasadniczego funkcjonariusza, uzasadnionymi szczególnymi zadaniami, warunkami lub miejscem pełnienia służby, jest dodatek za realizację zadań kontrolnych, w tym za obsługę urządzeń RTG do prześwietlania pojazdów, kontenerów lub wagonów kolejowych oraz za służbę na jednostce pływającej Służby Celnej, a także za sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem tych zadań. Jako warunki otrzymywania tego dodatku wskazano wykonywanie zadań kontrolnych lub sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem tych zadań, odpowiednio przez: 1) funkcjonariusza, 2) naczelnika wydziału, zastępcę naczelnika wydziału, kierownika referatu oraz dowódcę jednostki pływającej, w komórce zwalczania przestępczości w izbie celnej. Wysokość dodatku miała być ustalana z zastosowaniem mnożnika kwoty bazowej w wysokości 0,267, proporcjonalnie do sumy dni pełnienia służby, w tym korzystania z urlopu wypoczynkowego, dodatkowego urlopu wypoczynkowego lub krótkoterminowego urlopu wypoczynkowego przez funkcjonariusza w danym miesiącu. Przewidziano, iż wysokość dodatku może zostać podwyższona o 100% w przypadku realizacji zadań, o których mowa w rozdziale 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (§ 7 rozporządzenia).

W ocenie Sądu I instancji powołane wyżej przepisy są klarowne i jasne w swej treści, a w związku z tym nie wymagają stosowania żadnej innej wykładni poza literalną. Sąd podniósł, iż z ich treści wynika, że na wysokość dodatku za realizację zadań kontrolnych może mieć wpływ wyłącznie nieobecność funkcjonariusza na służbie w danym miesiącu z powodów innych niż korzystanie z urlopu wypoczynkowego, dodatkowego urlopu wypoczynkowego lub krótkoterminowego urlopu wypoczynkowego.

W ocenie Sądu z treści powołanych przepisów w żaden sposób nie wynika, aby na wysokość dodatku za realizację zadań kontrolnych mogła być zależna od ilości dni w danym miesiącu, w których funkcjonariusz wykonywał zadania kontrolne, jak określono to w regulaminie w sprawie ustalenia zasad wypłaty dodatku specjalnego dla funkcjonariuszy celnych wykonujących czynności kontrolne w granicznych oddziałach celnych i komórkach zwalczania przestępczości oraz pełniących służbę na stanowiskach poborców w komórkach egzekucyjnych wprowadzonym Decyzją Nr (...) Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia 28 czerwca 2011 roku w sprawie zmiany decyzji Nr (...) Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia 7 stycznia 2010 r. w sprawie ustalenia zasad wypłaty dodatku specjalnego dla funkcjonariuszy celnych wykonujących czynności kontrolne w granicznych oddziałach celnych i komórkach zwalczania przestępczości oraz pełniących służbę na stanowiskach poborców w komórkach egzekucji A.5, D. 26.

Powołując się na art. 87 Konstytucji RP Sąd zaznaczył, iż źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

Sąd wskazał, iż w zakresie prawa pracy uszczegółowiono katalog z art. 87 Konstytucji RP w art. 9 § 1 kodeksu pracy, stwierdzając iż przez prawo pracy rozumie się przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunków pracy.

Dokonując systematyki źródeł prawa pracy wyliczonych w § 1 art. 9 k.p., można wyróżnić cztery ich kategorie: akty normatywne rangi ustawowej, tj. kodeks pracy i inne ustawy, akty podustawowe o charakterze wykonawczym (np. rozporządzenia), porozumienia zbiorowe o charakterze ponadindywidualnym, tj. układy zbiorowe pracy i inne porozumienia zbiorowe oparte na ustawie, akty zakładowe o charakterze ponadindywidualnym wydawane przez pracodawcę, niekiedy przy współudziale podmiotów reprezentujących pracowników, tj. statuty i regulaminy.

Sąd podniósł, iż przepis art. 9 wprowadza hierarchię tych szczególnych źródeł prawa oraz mechanizm rozwiązywania sprzeczności między nimi, oparty na zasadzie uprzywilejowania pracownika. Najwyższe rangą są ustawy i rozporządzenia. Żadne szczególne źródło prawa pracy nie może być od nich mniej korzystne dla pracownika. W drugiej kolejności obowiązują układy zbiorowe pracy i porozumienia oparte na ustawie, a w trzeciej - regulaminy i statuty - żaden z tych aktów nie może być dla pracownika mniej korzystny niż akt wyższego rzędu. Jedynie przepisy rangi ustawowej mogą przewidywać wyjątki od tej hierarchii.

Natomiast zgodnie z treścią art. 18 kodeksu pracy postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Postanowienia umów i aktów mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy uznał, iż wprowadzenie Decyzją Nr (...) Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia 28 czerwca 2011 roku kryterium proporcji dni, w których powódki wykonywały czynności kontrolne, dla ustalania prawa do dodatku, jako mniej korzystne dla pracownika niż przepisy aktu wyższego rzędu (rozporządzenia) jest nieważne i zamiast niego należy zastosować odpowiednie przepisy wspomnianego rozporządzenia.

Zdaniem Sądu nie można przy tym zgodzić się z wyrażonym przez stronę pozwaną poglądem, iż przy przyjęciu wykładni literalnej rozporządzenia należałoby uznać, „że minister przekroczył delegację ustawową i w tym zakresie rozporządzenie nie obowiązuje”. W delegacji z art. 148 ust. 2 ustawy o służbie celnej wyraźnie wskazano, iż minister jest upoważniony do określenia warunków otrzymywania dodatków do uposażenia, wysokości dodatków, przy uwzględnieniu okoliczności uzasadniających przyznanie dodatków, okresowe podwyższenie lub obniżenie tych dodatków. Jako okoliczność uzasadniającą obniżenie dodatku za realizację czynności kontrolnych przyjęto wyłącznie nieobecność funkcjonariusza na służbie z innych przyczyn niż urlop.

Na marginesie Sąd zaznaczył, iż nie może się także ostać argumentacja pozwanego tycząca się incydentalności zlecania powódkom zadań kontrolnych w spornym okresie. Podniósł, iż z zeznań przesłuchanego w charakterze świadka przełożonego powódek wynika, iż powódki wykonywały czynności kontrolne w większym wymiarze, niż wynika to z załączonych statystyk. Naczelnik w sposób bardzo szczegółowy wyjaśnił, iż czasochłonność tych zadań w przypadku powódek była zaniżania w wydrukach w systemie (...) ze względu na fakt, iż łączna czasochłonność wszystkich zadań danego funkcjonariusza musiała mieścić się w liczbie 100, co przy większej ilości zadań (jak w przypadku powódek) powodowało konieczność sztucznego zaniżania czasochłonności poszczególnych czynności. W ocenie Sądu nie mało przy tym znaczenia, iż powódki nie uczestniczyły w identycznych szkoleniach jak funkcjonariusze służby celnej (choć w większości szkolenia te były tożsame) i z tego względu pominął dokumenty oraz zeznania świadków na tę okoliczność. Sąd przyjął, iż istotnym w sprawie był sam fakt wykonywania przez powódki czynności kontrolnych, nie zaś ich przygotowanie szkoleniowe do wykonywania tych czynności. Przesłuchany w charakterze świadka członek grupy mobilnej przyznał, iż powódki często wspierały grupy mobilne, wykonując przy tym takie same czynności jak funkcjonariusze grup mobilnych. Udział powódek w wykonywaniu czynności kontrolnych niejednokrotnie był niezbędny. Świadek W. K. – Z. potwierdziła, iż powódkom było zlecane wykonywanie czynności kontrolnych „jako osobom dobrze zorientowanym w zagadnieniach wydziału”. Sąd miał również na uwadze fakt, iż członkowie grup mobilnych także nie wykonywali codziennie zadań kontrolnych. Wykonywanie tych zadań zajmowało im około 50% czasu pracy w miesiącu, a otrzymywali oni dodatek za realizację zadań kontrolnych w pełnym wymiarze.

Uznając, iż pracodawca nie miał prawa do regulowania wysokości należnego powódkom dodatku za realizację zadań kontrolnych w stosunku proporcjonalnym do ilości dni, w których powódki te czynności wykonywały, Sąd Rejonowy zasądził na ich rzecz żądane kwoty, zgodnie z wyliczeniami przedstawionymi przez stronę powodową. Sąd podkreślił, iż strona pozwana w przeważającej części nie kwestionowała przedstawionych wyliczeń. W przypadku powódki A. W. ostateczna wartość roszczenia została ustalona zgodnie z zastrzeżeniami zgłoszonymi przez stronę pozwaną, tj. w kwocie 9.220,00 zł., zaś w przypadku powódki E. H. wyjaśniono, iż w miesiącu lipcu 2011 roku wskazano jako należną kwotę 500,40 zł, albowiem jej nieobecność w tym miesiącu wynikała wyłącznie z urlopu wypoczynkowego.

W zakresie żądania zasądzenia odsetek od zasądzonych kwot dodatków za sporny okres Sąd zważył, iż stosownie do przepisu art. 481 § 1 K.c. w związku z art. 300 K.p., stanowiącego – zgodnie z dyspozycją art. 359 § 1 K.c. – formalne, ustawowe źródło odsetek, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zgodnie z art. 476 K.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. W niniejszej sprawie zobowiązanie pozwanego do zapłaty dodatków miało charakter terminowy i stawało się wymagalne z dniem wypłaty wynagrodzenia. Z tego względu roszczenie powódek zasądzenia odsetek od dnia wypłaty wynagrodzenia, Sąd uznał za usprawiedliwione i przyznał odsetki zgodnie z treścią żądania.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając obowiązek ich zwrotu od pozwanej, jako strony przegrywającej na rzecz powódek. Sąd wskazał, iż na koszty poniesione przez powódki złożyły się wydatki związane z ustanowieniem pełnomocnika w kwotach ustalonych na podstawie § 12 ust. 1 pkt 2 w związku z § 6 pkt 4 i 5 oraz § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.).

Powyższe orzeczenie zostało zaskarżone w całości przez stronę pozwaną.

Apelujący zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1. błąd w ustaleniach faktycznych poprzez dokonanie ustalenia sprzecznego z zebranym w sprawie materiałem dowodowym oraz okolicznościami niespornymi i w konsekwencji błędne przyjęcie i ustalenie, iż powódki wykonywały czynności kontrolerskie w sposób stały, w sytuacji gdy niespornym jest w sprawie, iż powódki wykonywały czynności kontrolerskie wyłącznie w dni wskazane w zestawieniach przedłożonych przez Naczelnika Wydziału Zwalczania Przestępczości pozwanej, a analiza tychże danych wskazuje, że czynności kontrolerskie wykonywane były przez powódki incydentalnie, i z pewnością nie miały charakteru czynności wykonywanych stale, oraz poprzez błędne sprzeczne z materiałem dowodowym zebranym w sprawie i okolicznością niesporną przyznaną przez powódki co do dni, w których wykonywały czynności kontrolne, ustalenie, że „przy ustalaniu dni, w które powódki wykonywały czynności kontrolne brano pod uwagę wydruki z systemu wartościowania stanowisk (...)” i że powódki wykonywały czynności kontrolne w szerszym zakresie niż wynika to z ewidencji prowadzonej przez Naczelnika Wydziału Kadr i (...), „powódki wykonywały te czynności w zakresie zbliżonym do funkcjonariuszy grup mobilnych”, oraz błędne ustalanie, iż „powódki często wykonywały kontrole i czynności procesowe” oraz iż „często wspomagały funkcjonariuszy Grup Mobilnych, wykonując te same czynności co funkcjonariusze Grup Mobilnych, często pracowały w terenie, ich udział w czynnościach niejednokrotnie był niezbędny”, oraz iż „zakres zadań funkcjonariuszy Grup Mobilnych i powódek był zbliżony” oraz błędne sprzeczne z materiałem dowodowym ustalenie, iż „funkcjonariusze Referatu Grup Mobilnych nie wykonywali czynności kontrolnych codziennie, przeprowadzali czynności biurowe, czynności kontrolne zajmowały funkcjonariuszom grup mobilnej około 50% czasu”, „byli obciążani gospodarką materiałową i opieką nad samochodami służbowymi”

2. dokonanie oceny dowodów z naruszeniem art. 233 kpc poprzez w szczególności pominięcie przez Sąd I-ej instancji istotnych dowodów zebranych w sprawie mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, w tym w szczególności dowodów w postaci kart szkoleń złożonych do akt sprawy oraz pominięcie dowodu z zeznań świadka M. L. funkcjonariusza Referatu Dozoru pozwanej

3. naruszenie art. 229 kpc w zw. z art. 227 kpc, art. 233 kpc poprzez dokonanie ustaleń sprzecznie z okolicznościami niespornymi, przyznanymi przez stronę powodową, które to okoliczności dodatkowo wynikają z dowodów z dokumentów i zeznań świadków, co do dni, w których powódki wykonywały czynności kontrole i ich ewidencjonowania, a mianowicie iż powódki wykonywały czynności (zadania) kontrolne wyłącznie w dni wskazane w zestawieniach składanych przez Naczelnika Wydziału Zwalczania Przestępczości pozwanej Wydziałowi Kadr i (...), na podstawie których Wydział Kadr i (...) przygotowywał zestawienia kwot do wypłaty, co miało istotne znaczenie w sprawie, albowiem pominięcie tychże okoliczności skutkowało błędnymi ustaleniami faktycznymi Sądu sprzecznymi z zebranym materiałem dowodowym i tymi niespornymi okolicznościami

4. naruszenie art. 328 § 2 kpc poprzez sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku z naruszeniem dyrektyw wskazanych w tymże przepisie, w tym w szczególności wskutek pominięcia przez Sąd okoliczności niespornych oraz dowodów z zeznań M. L. i dowodów z dokumentów dotyczących szkoleń odbytych przez powódki i ich uprawnień (braku uprawnień) do posługiwania się bronią palną, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, a z całą pewnością utrudnia ocenę legalności zaskarżonego wyroku

5. naruszenie prawa materialnego a mianowicie art. 1 i art. 78 ust. 1, art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 ze zm. ) poprzez jego błędne niezastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, iż w sprawie zastosowanie znajdą art. 9 i art. 18 kodeksu pracy, mimo iż zgodnie z art. 1 ustawy o Służbie Celnej to ta ustawa reguluje organizację służby celnej a zgodnie z art. art. 78 ust. 1, art. 82 ust. 1 stosunek służbowy funkcjonariusza służby celnej powstaje w drodze mianowania ma charakter administracyjnoprawny i nie mają do niego zastosowania przepisy kodeksu pracy z wyłączeniem przepisów, które wyraźnie zostały powołane w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 ze zm. )

6. naruszenie art. 9 i art. 18 kodeksu pracy poprzez jego błędne zastosowanie w sprawie i na tej podstawie uwzględnienie powództwa, mimo iż stosunek służbowy funkcjonariusza powstaje w drodze mianowania ma charakter administracyjnoprawny i nie mają do niego zastosowania przepisy kodeksu pracy z wyłączeniem przepisów, które wyraźnie zostały powołane w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 ze zm.)

7. naruszenie prawa materialnego a mianowicie § 7 i § 5 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 08 kwietnia 2011 r. w sprawie warunków otrzymywania dodatków do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy celnych oraz wysokości tych dodatków (Dz.U. Nr 81, poz. 442) w zw. z art. 148 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 ze zm. ) poprzez jego błędną wykładnię, iż w rezultacie błędne przyjęcie, iż funkcjonariusze Służby Celnej Wydziału Zwalczania Przestępczości, mają prawo do dodatku kontrolerskiego w pełnej miesięcznej stawce tego dodatku, jeśli jest to wpisane w ich zakres obowiązków, bez względu na to, czy wykonują zadania kontrolne w sposób stały, nawet jeśli wykonanie zadań kontrolnych miało w miesiącu charakter jednorazowy, czy też incydentalny, a warunki pełnienia służby, wykonywane zadania przez funkcjonariuszy i miejsce ich wykonywania nie mają charakteru warunków czy też zadań szczególnych, mimo iż zgodnie z przepisem art. 148 ust. 1 pkt 5 ustawy funkcjonariusze otrzymują dodatki uzasadnione szczególnymi zadaniami, warunkami lub miejscem pełnienia służby, a na podstawie art. 148 ust. 2 ustawy: Minister właściwy do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy został upoważniony i zobowiązany do określenia w drodze rozporządzenia, warunków otrzymywania dodatków do uposażenia, o których mowa w ust. 1 pkt 2-5, wysokości dodatków, uwzględniając okoliczności uzasadniające przyznanie dodatków, okresowe podwyższenie lub obniżenie tych dodatków, jak również rodzaje i wysokość dodatków przysługujących funkcjonariuszowi ze względu na szczególne właściwości, kwalifikacje, umiejętności, zadania, warunki albo miejsce pełnienia służby, a w rozporządzeniu wykonawczym wskazano jako warunek otrzymania dodatku wykonywanie zadań kontrolnych w komórce zwalczania przestępczości, nie zaś pełnienie służby w komórce zwalczania przestępczości;

8. naruszenie art. 102 kpc w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 461) poprzez jego błędne niezastosowanie, mimo iż w sprawie miały miejsce szczególne okoliczności uzasadniające nieobciążanie pozwanej jako strony przegrywającej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony przeciwnej w całości, w tym w szczególności zasądzenia od pozwanego na rzecz każdej z powódek wynagrodzenia adwokackiego według stawek wynagrodzenia wynikającego z w/w rozporządzenia, mimo iż powódki reprezentował jeden pełnomocnik, a sprawa każdej z powódek była tożsama pod względem okoliczności faktycznych i zastosowanej podstawy prawnej roszczenia oraz oceny prawnej sprawy.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za pierwszą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, oraz o zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i orzeczenie o zwrocie spełnionych przez pozwanego świadczeń pkt. VIII zaskarżonego wyroku, któremu Sąd I instancji nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Nadto skarżący wniósł o dopuszczenie dowodu z dokumentów - list płac obrazującej spełnienie przez pozwanego świadczenia, którego możliwość powołania powstała dopiero po wydaniu zaskarżonego wyroku z uwagi na fakt, że spełnienie w/w świadczenia nastąpiło w wykonaniu zaskarżonego wyroku, na okoliczność spełnienia świadczenia przez pozwanego na rzecz powodów zgodnie z pkt VIII zaskarżonego wyroku, dopuszczenie dowodu z dokumentów - decyzji dotyczącej dodatków kontrolerskich na okoliczność regulacji tej materii w innych Izbach Celnych oraz jednolitej wykładni przepisów o dodatkach kontrolerskich w tym względzie oraz dopuszczenie dowodu z wydruków projektów rozporządzeń i uzasadnień na okoliczność dotyczącą podstaw do wydania rozporządzenia, zakresu jego regulacji i skutków oraz na okoliczność wykładni historycznej tychże przepisów.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 5 marca 2015 r. pełnomocnik powódek wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na rzecz każdej z powódek zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Pełnomocnik strony pozwanej poprał apelację.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie zarówno w zebranym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył prawa powódek do dodatku za realizację zadań kontrolnych jednakże nie w wysokości określonej w stosunku proporcjonalnym do ilości dni, w których powódki te czynności wykonywały – jak wyliczyła to pozwana Izba Celna – lecz za cały okres pełnienia służby w czasie trwania której czynności te miały miejsce.

Zgodnie z art. 146 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz.U. z 2013 r., poz. 1404 ze zm.) uposażenie funkcjonariusza Służby Celnej, składa się z uposażenia zasadniczego i dodatków do uposażenia. W art. 148 ust. 1 pkt. 5 powyższej ustawy wskazano, iż funkcjonariusze otrzymują do uposażenia zasadniczego dodatki uzasadnione szczególnymi zadaniami, warunkami lub miejscem pełnienia służby.

Z kolei w przepisie art. 148 ust. 2 ustawy zawarto delegację dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych (w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy) do określenia, w drodze rozporządzenia, warunków otrzymywania dodatków do uposażenia, o których mowa w ust. 1 pkt. 2-5, wysokości dodatków, przy uwzględnieniu okoliczności uzasadniających przyznanie dodatków, okresowe podwyższenie lub obniżenie tych dodatków, jak również rodzajów i wysokości dodatków przysługujących funkcjonariuszowi ze względu na szczególne właściwości, kwalifikacje, umiejętności, zadania, warunki albo miejsce pełnienia służby.

Na podstawie powyższej delegacji Minister Finansów wydał w dniu 8 kwietnia 2011 roku rozporządzenie w sprawie warunków otrzymywania dodatków do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy celnych oraz wysokości tych dodatków (Dz. U. z 2011 r., nr. 81, poz. 442 ze zm.).

Zgodnie z § 5 pkt. 2 rozporządzenia dodatkiem do uposażenia zasadniczego funkcjonariusza, uzasadnionymi szczególnymi zadaniami, warunkami lub miejscem pełnienia służby, jest dodatek za realizację zadań kontrolnych, w tym za obsługę urządzeń RTG do prześwietlania pojazdów, kontenerów lub wagonów kolejowych oraz za służbę na jednostce pływającej Służby Celnej, a także za sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem tych zadań. Jako warunki otrzymywania tego dodatku wskazano wykonywanie zadań kontrolnych lub sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem tych zadań, odpowiednio przez: 1) funkcjonariusza, 2) naczelnika wydziału, zastępcę naczelnika wydziału, kierownika referatu oraz dowódcę jednostki pływającej, w komórce zwalczania przestępczości w izbie celnej. Wysokość dodatku ustala się zaś z zastosowaniem mnożnika kwoty bazowej w wysokości 0,267, proporcjonalnie do sumy dni pełnienia służby, w tym korzystania z urlopu wypoczynkowego, dodatkowego urlopu wypoczynkowego lub krótkoterminowego urlopu wypoczynkowego przez funkcjonariusza w danym miesiącu. Wysokość dodatku może zostać podwyższona o 100% w przypadku realizacji zadań, o których mowa w rozdziale 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (§ 7 rozporządzenia).

Zgodnie z przepisem art. 233 § 1 kpc sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Z kolei w myśl art. 328 § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku.

W ocenie Sądu Okręgowego skuteczny zarzut przekroczenia granic swobody w ocenie dowodów może mieć zatem miejsce tylko w okolicznościach szczególnych. Dzieje się tak w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego (por. wyrok SN z 6.11.2003 r. II CK 177/02 niepubl.).

Podkreślenia wymaga także fakt, że dla skuteczności zarzutu naruszenia swobodnej oceny dowodów nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Koniecznym jest bowiem wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać jakie kryteria oceny dowodów naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Ponadto jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego można było wysnuć wnioski odmienne (post SN z 23.01.2001 r. IV CKN 970/00, niepubl. wyrok SN z 27.09.2002 r. II CKN 817/00).

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji, i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego wniesiona apelacja tych wymogów nie spełnia. Zarzuty skarżącego sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd i jako takie nie mogą się ostać. Apelujący przeciwstawia bowiem ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji swoją analizę zgromadzonego materiału dowodowego i własny pogląd na sprawę, z pominięciem okoliczności dla niego niewygodnych lub nie odpowiadających jego wersji zdarzeń. Tymczasem zadaniem Sądu Rejonowego – prawidłowo przez Sąd wykonanym – było przeprowadzenie całościowej oceny zebranego w sprawie materiału, ponieważ tylko taka mogła dać pełny obraz spornych okoliczności.

W szczególności zauważyć należy, iż Sąd Rejonowy poczynił w dużej mierze ustalenia zgodne z oczekiwaniami apelacji. Podkreślenia wymaga, że w sprawie bezspornym było, iż do zakresu obowiązków powódek leżało m.in. dokonywanie kontroli. Faktem jest też, że powódki przyznały, że wykonywały czynności kontrolerskie w dni wskazane w zestawieniach przedłożonych przez Naczelnika Wydziału Zwalczania Przestępczości pozwanej. Okoliczności tych czyniąc ustalenia Sąd Rejonowy nie kwestionował. Stąd też wywody apelacji co do poczynienia ustaleń przeciwnych w tej materii są całkowicie niezrozumiałe.

Za bezpodstawny uznać należy też zarzut wskazujący na rzekome ustalenie, iż powódki wykonywały czynności kontrolerskie w sposób stały. Powyższego stwierdzenia brak jest w uzasadnieniu wydanego w sprawie rozstrzygnięcia. Sąd co już podniesiono wywiódł jedynie, iż te czynności należały do ich podstawowych obowiązków. Brak więc podstaw do uznania, że z takim właśnie ustaleniem Sąd łączył ujemne dla pozwanego skutki procesowe.

W ocenie Sądu Okręgowego nie sposób uznać również, że ustalenia iż:

- przy ustalaniu dni, w które powódki wykonywały czynności kontrolne brano pod uwagę wydruki z systemu wartościowania stanowisk (...)”,

- powódki wykonywały czynności kontrolne w szerszym zakresie niż wynika to z ewidencji prowadzonej przez Naczelnika Wydziału Kadr i (...),

- powódki wykonywały te czynności w zakresie zbliżonym do funkcjonariuszy grup mobilnych,

- często wspomagały funkcjonariuszy Grup Mobilnych, wykonując te same czynności co funkcjonariusze Grup Mobilnych, często pracowały w terenie, a ich udział w czynnościach niejednokrotnie był niezbędny

- zakres zadań funkcjonariuszy Grup Mobilnych i powódek był zbliżony,

- funkcjonariusze Referatu Grup Mobilnych nie wykonywali czynności kontrolnych codziennie, przeprowadzali czynności biurowe, czynności kontrolne zajmowały funkcjonariuszom mobilnych około 50% czasu, oraz że byli obciążeni gospodarką materiałową i opieką nad samochodami służbowymi,

były nieprawidłowe i rzutowały na wynik rozstrzygnięcia.

Odnosząc się do powyższego, po pierwsze wskazać należy, iż powyższe znajduje oparcie w materiale dowodowym sprawy zwłaszcza zeznaniach świadków w tym przełożonego i współpracowników powódek. Pozwany choć nie był ograniczony co do możliwości przedstawienia swych twierdzeń i dowodów w kwestiach istotnych dla rozstrzygnięcia nie podważył wiarygodności wskazanych zeznań ani nie przedstawił dowodów , które wskazywałyby na okoliczności przeciwne. Z tych też względów twierdzenia apelacji w tym zakresie jako gołosłowne nie mogły się ostać.

Po drugie, w świetle przytoczonych na wstępie przepisów prawa dochodzony dodatek należy się generalnie za realizację – wykonywanie zadań kontrolnych, przez funkcjonariusza w komórce zwalczania przestępczości w izbie celnej, a jego wysokość ustala się proporcjonalnie do sumy dni pełnienia służby, w tym z uwzględnieniem korzystania z urlopu wypoczynkowego, dodatkowego urlopu wypoczynkowego lub krótkoterminowego urlopu wypoczynkowego przez funkcjonariusza w danym miesiącu z pominięciem jedynie innych nieobecności. Tym samym prawo do tego świadczenia nie jest uzależnione od tego czy funkcjonariusz wykonuje wskazane zadania stale, okresowo czy incydentalne lecz od tego czy bezsprzecznie wchodzą one w skład jego obowiązków pracowniczych i stanowią element wykonywanych przez niego zadań. Na gruncie rozpoznawanej sprawy- co było bezsporne między stronami - wykonywanie zadań kontrolnych w ramach komórki do zwalczania przestępczości należało do obowiązków powódek i było integralną częścią wykonywanej przez nie pracy. Prawo do dodatku ustala się zaś proporcjonalnie do sumy dni pełnienia służby a nie dni w których kontrola była faktycznie sprawowana. Z tych też względów twierdzenia co do konieczności ograniczenia prawa do spornego dodatku z zastosowaniem właśnie wskazanego kryterium nie znajdują zatem żadnego uzasadnienia.

Wbrew twierdzeniom apelacji bez wpływu na wynik rozstrzygnięcia pozostaje też okoliczność pominięcia przez Sąd dowodów w postaci kart szkoleń złożonych do akt sprawy, z których wynika, iż powódki nie przeszły przeszkolenia (...), a wobec tego nie były uprawnione do posługiwania się bronią palną, jak funkcjonariusze grup mobilnych, oraz pominięcia dowodu z zeznań świadka M. L. funkcjonariusza Referatu Dozoru, która stale wykonuje czynności kontrolne jednakże w innych warunkach niż funkcjonariusze Grup Mobilnych bez możliwości użycia szczególnych środków przymusu jakim jest użycie broni palnej, w związku z tym prawo do spornego dodatku jej nie przysługuje.

Fakt, iż powódki nie przeszły przeszkolenia (...), nie miały uprawnień do posługiwania się bronią nie ma w sprawie żadnego znaczenia. Podkreślić należy, iż prawa powódek do dodatku za realizację zadań w zakresie kontroli co do zasady pozwany nie kwestionował. Wskazywał wyłącznie, że przysługiwał on w wymiarze określonym decyzją nr (...) Dyrektora Izby Celnej w Ł. czyli proporcjonalnie do ilości dni, w których wykonywane były zadania kontrolne, nie zaś jak podnosiły powódki za cały okres służby w którym działania te miały miejsce. Tym samym argumentacja apelacji wskazująca, iż z uwagi na fakt braku uprawnień powódek do użycia broni warunki pełnienia służby, zadania wykonywane przez powódki i miejsce ich wykonywania nie miały charakteru warunków czy zadań szczególnych uprawniających do spornego dodatku jest sprzeczna z samym stanowiskiem pozwanego wyrażonym w tym zakresie.

Ponadto, co znamienne zgodnie z cytowanym już § 5 pkt 2 rozporządzenia dodatkiem do uposażenia zasadniczego funkcjonariusza, uzasadnionym szczególnymi zadaniami, warunkami lub miejscem pełnienia służby, jest dodatek za realizację zadań kontrolnych, w tym za obsługę urządzeń RTG do prześwietlania pojazdów, kontenerów lub wagonów kolejowych oraz za służbę na jednostce pływającej Służby Celnej, a także za sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem tych zadań. Warunkiem otrzymywania tego dodatku jest wykonywanie zadań kontrolnych lub sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem tych zadań, odpowiednio przez funkcjonariusza - w komórce zwalczania przestępczości w izbie celnej (§7). Powódki będąc funkcjonariuszami celnymi wykonywały zadania kontrolne w komórce zwalczania przestępczości tj. w okolicznościach uzasadnionych w świetle tych przepisów szczególnymi zadaniami, warunkami lub miejscem pełnienia służby. Brak posiadania uprawnień do użycia broni palnej nie oznaczał więc braku pełnienia służby we wskazanych warunkach specjalnych określonych w art. 148 ust. 1 pkt 5 ustawy o służbie celnej oraz w §5 pkt. 2 i §7 ust. 1i2 powoływanego rozporządzenia. W konsekwencji więc pominiecie wskazanych dowodów jako nie mających znaczenia dla rozstrzygnięcia było w pełni prawidłowe. Brak uprawnień powódek do korzystania z broni palnej oraz brak prawa do dodatku kontrolerskiego funkcjonariuszy pełniących służbę w innej komórce - Referacie Dozoru tj. M. L., także pozbawionych prawa do tego uprawnienia, nie może więc wpływać na ocenę prawa powódek do dochodzonych świadczeń w spornej wysokości. Z tych też względów zarzuty podniesione i w tej materii nie zasługiwały na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego chybionymi są też zarzuty apelacji wskazujące na naruszenie prawa materialnego a mianowicie art. 1 i art. 78 ust. 1, art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 ze zm. ) poprzez jego błędne niezastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, iż w sprawie zastosowanie znajdą art. 9 i art. 18 kodeksu pracy, mimo iż zgodnie z art. 1 ustawy o Służbie Celnej to ta ustawa reguluje organizację służby celnej a zgodnie z art. art. 78 ust. 1, art. 82 ust. 1 stosunek służbowy funkcjonariusza służby celnej powstaje w drodze mianowania ma charakter administracyjnoprawny i nie mają do niego zastosowania przepisy kodeksu pracy z wyłączeniem przepisów, które wyraźnie zostały powołane w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 ze zm. )

Odnosząc się do powyższego istotnie wskazać należy, że w niniejszej sprawie nie mogły mieć zastosowania przepisy kodeksu pracy tj. art. 9 i 18 k.p. Relacja prawna między Kodeksem pracy a przepisami regulującymi służbowe stosunki pracy (zwanymi pragmatykami) określona jest w art. 5 tego Kodeksu. Ustawy szczególne lub rozporządzenia (pragmatyki) regulujące odrębnie stosunki pracy pewnych grup zawodowych mają pierwszeństwo w stosowaniu przed Kodeksem pracy. Do tych stosunków Kodeks ma zastosowanie tylko w zakresie nieuregulowanym tymi ustawami lub rozporządzeniami. Nie mniej jednak wobec osób wykonujących pracę, lecz niebędących pracownikami Kodeks pracy stosuje się tylko wtedy, gdy przepisy regulujące ich stosunek zatrudnienia przewidują jego stosowanie w określonym zakresie (por. K. Jaśkowski, E. Maniewska, Kodeks pracy. Komentarz. Ustawy towarzyszące z orzecznictwem. Europejskie prawo pracy z orzecznictwem, Tom I, Zakamycze, 2006, wyd. V). Zatem stosowanie do niepracowniczego stosunku służbowego, a takim jest stosunek służbowy funkcjonariusza celnego, przepisów Kodeksu pracy ma wyraźnie określony zakres przedmiotowy, sprowadzający się do ustawowego wskazania, które instytucje mogą być doń odniesione. Może mieć to miejsce, gdy stanowi tak konkretny przepis materialnego prawa administracyjnego. Prawa i obowiązki funkcjonariuszy celnych wynikające ze stosunku służbowego uregulowane są ustawą o Służbie Celnej. Ustawa o Służbie Celnej nie zawiera generalnej zasady, że w sprawach w niej nieuregulowanych stosuje się Kodeks pracy. Stosunek służbowy funkcjonariusza służby celnej jest stosunkiem administracyjno-prawnym. Funkcjonariusz nie jest pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy. Z tych też względów nie ma wobec niego zastosowania zasada subsydiarnego stosowania przepisów Kodeksu pracy wyrażona w art. 5 tego Kodeksu. W tej sytuacji uznać należy, iż niedopuszczalnym jest stosowanie wprost Kodeksu pracy w zakresie nienormowanym ustawą o Służbie Celnej.

W ocenie Sądu Okręgowego do takiego jednak zastosowania tych przepisów zwłaszcza art. 9 i 18 kp przez Sąd Rejonowy w sprawie nie doszło. Istotnie podnieść należy, iż w uzasadnieniu wydanego w sprawie rozstrzygnięcia Sąd I instancji zacytował wskazaną regulację. Jednakże w ocenie Sądu Okręgowego zrobił to by podkreślić hierarchię obowiązujących źródeł prawa wynikającą z art. art. 87 Konstytucji RP i fakt, iż żadne akty wewnatrzakładowe obowiązujące także w instytucjach publicznych, gdzie wykonywanie pracy ma charakter służby nie mogą naruszać przepisów powszechnie obowiązujących – ustaw i rozporządzeń. Taka sytuacja miała niewątpliwie miejsce na gruncie rozpoznawanej sprawy. Decyzją Nr (...) Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia 28 czerwca 2011 roku w sprawie zmiany decyzji Nr (...) Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia 7 stycznia 2010 roku w sprawie ustalenia zasad wypłaty dodatku specjalnego dla funkcjonariuszy celnych wykonujących czynności kontrolne w granicznych oddziałach celnych i komórkach zwalczania przestępczości oraz pełniących służbę na stanowiskach poborców w komórkach egzekucji A.5, D. 26 w załączniku nr 1 do decyzji Nr (...) Dyrektora Izby Celnej w Ł. z dnia 7 stycznia 2010 roku w sprawie ustalenia zasad wypłaty dodatku specjalnego dla funkcjonariuszy celnych wykonujących czynności kontrolne w granicznych oddziałach celnych i komórkach zwalczania przestępczości oraz pełniących służbę na stanowiskach poborców w komórkach egzekucyjnych wprowadzono zmianę § 1 ust. 2 tego załącznika, ustalając, iż w przypadku realizacji zadań kontrolnych przez funkcjonariuszy celnych pełniących służbę w Wydziale Zwalczania Przestępczości dodatek specjalny funkcjonariuszom celnym, którzy realizują czynności kontrolne lub sprawują nadzór nad wykonywaniem tych zadań wypłacany jest proporcjonalnie do ilości dni, w których wykonywane były zadania kontrolne. Powyższe nie znajdowało oparcia ani w treści art. 146, 148 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz.U. z 2013 r., poz. 1404 ze zm.) ani w brzmieniu § 5 i§ 7 rozporządzenia z dnia 8 kwietnia 2011 roku w sprawie warunków otrzymywania dodatków do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy celnych oraz wysokości tych dodatków (Dz. U. z 2011 r., nr. 81, poz. 442 ze zm.). Wobec tego nie mogło rzutować na treść uprawnień przysługujących powódkom jako funkcjonariuszom celnym.

Na marginesie wspomnieć należy, że nawet gdyby uznać, iż wskazane uchybienie Sądu Rejonowego miało miejsce to i tak nie mogłoby przynieść spodziewanych przez skarżącego skutków procesowych. Bezwzględnie bowiem - jak podniesiono - brak podstaw do uchylania aktem wewnątrzzakładowym jakim jest Decyzja Dyrektora Izby Celnej prawa powszechnie obowiązującego. Z tych też względów i w tym zakresie zaskarżony wyrok odpowiadał prawu.

Prawidłowym jest także rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu.

Art. 98 § 1 k.p.c. stanowi, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata (radcy prawnego), koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (art. 98 § 3 k.p.c.).

Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej kosztami w ogóle.

Podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. należy poszukiwać w konkretnych okolicznościach danej sprawy przekonujących o tym, że w danym wypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Należą do nich zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim, a dotyczące stanu majątkowego strony, które powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego, w świetle których uzasadniona jest ocena, że chodzi o przypadek szczególnie uzasadniony (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 listopada 2014 r. I ACa 596/14 LEX nr 1621084). W art. 102 k.p.c. ustawodawca odwołuje się do pojęcia "wypadków szczególnie uzasadnionych". Takie sformułowanie wprawdzie nie jest klauzulą generalną, jednak opiera się na zwrocie niedookreślonym, który może odsyłać również do argumentów natury aksjologicznej. Regulacja ta znajdzie zastosowanie w wyjątkowych sytuacjach, gdy z uwagi na okoliczności konkretnej sprawy, zastosowanie reguł ogólnych k.p.c. dotyczących zwrotu kosztu procesu byłoby nieuzasadnione. (postanow. SN 2013.04.18 III CZ 75/12 LEX nr 1353220).

Co do zasady w sytuacji, gdy kilku powodów reprezentuje jeden pełnomocnik, koszty procesu powinny być zasądzone oddzielnie dla każdego z powodów w wysokości minimalnej stawki wynagrodzenia pełnomocnika. Stosownie bowiem do art. 98 § 1 KPC strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). (Wyrok
Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 24 kwietnia 2014 r. I ACa 41/14 Numer Legalis 992779).

W ocenie Sądu Okręgowego podnoszona przez skarżącego okoliczność, iż powódki reprezentowane były przez jednego adwokata a roszczenie powódek oparte było na tych samych podstawach prawnych i okolicznościach faktycznych, pełnomocnik podejmował czynności jednokrotnie działając na rzecz każdej z powódek nie stanowi przypadku szczególnie uzasadnionego w rozumieniu wskazanego przepisu, uzasadniającego nieobciążanie pozwanej jako strony przegrywającej obowiązkiem zwrotu całości kosztów procesu każdej z powódek. W ocenie Sądu nie sposób przyjąć, iż nakład pracy pełnomocnika powódek w tym stanie rzeczy był mniejszy. Wręcz przeciwnie wielopodmiotowy charakter strony powodowej sprawiał iż choćby celem prawidłowego określenia dochodzonych roszczeń zachodziła konieczność zbadania sprawy każdej powódki indywidualnie. Dodatkowo wskazać należy, że prawo do żądania przez stronę, która wygrała sprawę zwrotu przez przeciwnika procesowego kosztów procesu, obejmujących wynagrodzenie ustanowionego w sprawie pełnomocnika nie jest uzależnione od podjęcia przez tego pełnomocnika określonych czynności prawnych (wyrok s.apel. 14-03-2013 III AUa 1294/12 w Poznaniu). Ponadto zdaniem Sądu Okręgowego wniosek o zwolnienie z zapłaty kosztów procesu zgłoszony przez stronę, która swym niesumiennym i niewłaściwym postępowaniem wywołała proces i koszty połączone z prowadzeniem tego procesu jest sprzeczny z zasadami słuszności. Wobec tego w oparciu o powołane zasady wniosek ten nie mógł zostać uwzględniony. (por. odpowiednio postanowienie SN z dnia 5 sierpnia 1981 r., II CZ 98/81, OSNC 1982, nr 2-3, poz. 36). Z tych wszystkich względów nie sposób uznać, iż z uwagi na zasady współżycia społecznego obciążenie pozwanej kosztami przegranego przez nią procesu na rzecz każdej z powódek było nieuzasadnione.

Reasumując - w kontekście powyższych rozważań - Sąd Okręgowy przyjął, iż prezentowana w apelacji argumentacja jest całkowicie chybiona i jako taka nie może się ostać. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie. Trafnie wywiódł na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, iż pozwany nie był uprawniony do ograniczenia dochodzonego przez powódki dodatku za realizację zadań kontrolnych proporcjonalnie do ilości dni, w których wykonywane były zadania kontrolne.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację strony pozwanej jako bezzasadną.

O zwrocie kosztów zastępstwa procesowego za II instancję, orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 13 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 12 ust. l pkt pkt. 2 w zw. z § 6 pkt. 4 i 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013, poz.461) uwzględniając wartość przedmiotu zaskarżenia określoną przez pozwanego w stosunku do każdej z powódek.