Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Beata Stachowiak

Sędzia SO Lidia Mazurkiewicz-Morgut

Sędzia SR del. Agata Staroń-Szweiger (spr.)

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2013r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - (...)

przeciwko Gminie K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu

z dnia 27 lipca 2012 r.

sygn. akt I C 185/12

I.  oddala apelację, z tym że oznacza stronę powodową jako Skarb Państwa – (...)

II.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 1 200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 1270/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 lipca 2012 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu w sprawie o sygnaturze I C 185/12 oddalił powództwo Skarbu Państwa – (...)Oddziału we W.przeciwko Gminie K.o zapłatę oraz zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 2 400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy wydał powyższe rozstrzygniecie na podstawie następującego stanu faktycznego:

Od dnia 22 grudnia 2010 r. do dnia 30 czerwca 2011 r. strona powodowa ponosiła koszty oświetlenia drogowego obwodnicy (...), punkt poboru nr (...)_(...). Wystawione przez (...) sp. z o.o.faktury VAT wskazały, iż koszty z tego tytułu za okres od dnia 22 grudnia 2010 r. do 31 stycznia 2011 r. wyniosły 38.057,29 zł (faktura VAT nr (...)), za okres od dnia 31 stycznia 2011 r. do dnia 28 lutego 2011 r. wyniosły 18.786,61 zł (faktura VAT nr (...)), za okres od dnia 28 lutego 2011 r. do dnia 31 marca 2011 r. wyniosły 13.729,69 zł (faktura VAT nr (...)), za okres od dnia 31 marca 2011 r. do dnia 30 kwietnia 2011 r. wyniosły 1.653,70 zł (faktura VAT nr (...)), za okres od dnia 30 kwietnia 2011 r. do dnia 31 maja 2011 r. wyniosły 24.394,90 zł (faktura VAT nr (...)) za okres od dnia 31 maja 2011 r. do dnia 30 czerwca 2011 r. wyniosły 11.542,42 zł (faktura VAT nr (...)). Kierownik Rejonowy (...) J. L.przesłał (...)Odział W.kopie faktur w celu obciążenia Gminy K.za energię elektryczną zużytą do oświetlenia węzła K.za okres od dnia 22 grudnia 2010 r. do dnia 30 czerwca 2011 r. wskazując, że za miesiąc styczeń kwota brutto za oświetlenie wyniosła 13.358,11 zł, za luty – 5.361,05 zł, za marzec – 3.917,98 zł, za kwiecień – 471,91 zł, za maj – 6.961,47 zł, za czerwiec – 3.293,81 zł. W tym samym piśmie wskazano, że w związku z zasilaniem węzła K.i W. P.z jednego punktu tj. transformatora (...), granicę przyjęto na słupie nr (...)i dokonano rozliczenia jak w załączonym zestawie punktów świetlnych. Dnia 9 sierpnia 2011 r. strona powodowa wystawiła notę księgową nr (...), w której poinformowała pozwaną o wysokości należności z tytułu oświetlenia węzła K.(37.965,77 zł) oraz terminie (14 dni od daty otrzymania noty) i sposobie płatności. Notę księgową doręczono pozwanej dnia 9 sierpnia 2011r.

Strona pozwana nie zapłaciła należności objętych notą z dnia 9 sierpnia 2011 r. Powód skierował do pozwanej wezwanie do zapłaty, które doręczone zostało w dniu 31 sierpnia 2011 r.

Dnia 27 października 2011 r. na spotkaniu przedstawicieli stron ustalono, że pozwana nie jest zainteresowana przejęciem urządzeń związanych z oświetleniem i sygnalizacją świetlną węzła K. i uważa, iż ponoszenie kosztów oświetlenia w tym konkretnym przypadku nie jest w jej gestii, a przekazywane noty obciążeniowe będzie nadal odsyłać. Stanowisko to zostało podtrzymane w dalszej korespondencji stron.

Podstawę wydatków Gminy K.stanowi plan finansowy i pracownicy nie podpisują zobowiązań w nim nie ujętych. Na podstawie zawartych umów Gmina pokrywa koszty oświetlenia na drogach gminnych, powiatowych i części krajowych, dotyczących społeczności lokalnej. Strona pozwana nigdy nie uzgadniała z (...), kto ma ponosić koszty oświetlenia węzła K.i koszty te nie zostały ujęte w wieloletniej prognozie finansowej pozwanej. Gmina nie ma dostępu do liczników energii zużywanej do oświetlenia węzła K..

Strona pozwana pozytywnie zaopiniowała budowę obwodnicy (...)na podstawie przedłożonej dokumentacji, która nie dotyczyła oświetlenia. Gmina K.nie uczestniczyła w odbiorze drogi, mimo zgłoszenia takiego żądania. W 2011 r. powód zwrócił się do pozwanej o podpisanie umowy z dostawcą energii elektrycznej, gdyż Gmina powinna ponosić koszty oświetlenia węzła K., lecz strona pozwana odmówiła. Gmina K.pokrywa koszty oświetlenia dróg krajowych biegnących przez miejscowości na jej terenie i służą nie tylko drogom krajowym, ale również mieszkańcom gminy. Dotyczy to w szczególności drogi krajowej nr (...).

Umowy zawarte przez stronę powodową z dostawcą energii elektrycznej były negocjowane, a powód jako duży odbiorca skorzystał z upustów. Węzeł K., który położony jest na terenie Gminy K.pozostaje w zarządzie powoda. Zużycie energii elektrycznej do oświetlenia Węzła K.i Węzła W.-P.jest rejestrowane przez jeden licznik znajdujący się przy stacji trafo, która zasila oba te węzły. Do licznika mają dostęp pracownicy zakładu energetycznego i pracownicy powoda, którzy zajmują się odczytem zużycia energii elektrycznej. Strona pozwana nie ma dostępu do licznika. Na podstawie dokumentacji powykonawczej, tzn. rysunków obejmujących plany sytuacyjne obu węzłów oraz usytuowanie lamp na tych węzłach, pracownicy powoda zsumowali lampy na węzłach (na niektórych słupach zainstalowano więcej niż jedną lampę) oraz moce tych lamp. Następnie obliczono, ile słupów i lamp przypada dla węzła K., przyjmując granice węzłów na słupie nr (...), gdyż w tym miejscu przebiega granica gminy (lampy na słupie nr (...)zaliczono do węzła K.). Rozmieszczenie punktów oświetleniowych wynika z przepisów regulujących natężenie oświetlenia, natomiast rodzaj lamp i ich moc określono w specyfikacji do projektu wykonania oświetlenia, stąd wykonawca mógł użyć tylko lamp ujętych w specyfikacji. Projekt wykonania oświetlenia zleciła (...), przy czym projekty są przygotowane w kilku wariantach, z których zamawiający wybiera optymalny. Wykonawca, który jest wyłaniany w drodze przetargu, wybiera materiały spełniające wymogi specyfikacji.

Odcinek drogi ekspresowej będący częścią obwodnicy W. i przebiegający przez Gminę K. jest nieodpłatny. Zabiegała o to Gmina K. albowiem gdyż ta część drogi miała usunąć ruch z dróg lokalnych strony pozwanej. Natomiast odpłatność spowodowałaby ponowne zwiększenie natężenia ruchu na terenie Gminy K..

Sąd Rejonowy wskazał, iż oparł się na zgromadzonych w sprawie dokumentach, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała, a nadto na zeznaniach świadków M. P. i P. L. oraz przesłuchanych w charakterze stron J. L. i P. K., zgodnych ze sobą i znajdujących potwierdzenie w złożonych do akt dokumentach.

W oparciu o tak poczynione ustalenia Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

Sąd wskazał, iż przede wszystkim należało rozważyć, kto jest zobowiązany do pokrywania kosztów oświetlenia węzła K.. W myśl art. 1 ustawy o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 r., drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie ustawy do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w ustawie lub innych przepisach szczególnych Drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się na drogi krajowe, drogi wojewódzkie, drogi powiatowe oraz drogi gminne (art. 2 ustawy); drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa, natomiast drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność właściwego samorządu województwa, powiatu lub gminy (art. 2a ustawy). Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach dróg krajowych jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, do którego w szczególności należy wykonywanie zadań zarządcy dróg krajowych (art. 18 ust. 1 ustawy), a zadania te określono w szczególności w przepisie art. 20 ustawy, który wśród zadań zarządcy wymienia m.in. pełnienie funkcji inwestora oraz utrzymanie nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą (…). Powołując się na art. 6 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (usg) wskazano, że do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Stąd jednym z kryteriów sprawy należącej do gminy, obok publicznego charakteru, jest jej znaczenie lokalne. Podniesiono, że słusznie wskazano w doktrynie, iż sprawa ma znaczenie lokalne wtedy, gdy dotyczy części gminy, terytorium całej gminy, jak również terytorium kilku gmin. Zgodnie z art. 7 ust. 1 usg zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. Zadania własne, oprócz innych spraw wskazanych przykładowo w ustawie, obejmują także sprawy "zaopatrzenia w energię elektryczną, cieplną oraz gaz" (art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy). Ustawa o samorządzie gminnym nie jest jedynym aktem prawny regulującym obowiązkowe zadania gminy. Rozwinięcie tych zadań określono w szczególności w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. prawo energetyczne (pr. en.). W art. 18 ustawy wskazano, że do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy: planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy, planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy, finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy oraz planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy. W doktrynie wskazano, że art. 18 pr. en. stanowi lex specialis w stosunku do art. 7 ust. 1 pkt. 3 ustawy o samorządzie gminnym. Sąd Rejonowy podzielając ten pogląd uznał, że wobec jednoznacznego brzmienia przepisu art. 18 ust. 1 pkt. 3 ustawy pr. en., finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy jest obowiązkiem gminy, a odmiennej oceny nie może uzasadniać okoliczność, że oświetlenie konkretnej drogi publicznej na terenie gminy nie ma wyłącznie lokalnego charakteru lecz służy szerszej społeczności. Jedyny wyjątek od obowiązku finansowania oświetlenia dróg publicznych położonych na terenie gminy wprowadza ust. 3 art. 18 pr. en. stanowiący, iż gmina nie ma obowiązku finansowania autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych, nawet gdy zlokalizowane są one na terytorium gminy.

Za bezsporną w sprawie uznano okoliczności, że strona pozwana nie jest właścicielem infrastruktury oświetleniowej węzła K., nie ma do niego żadnego tytułu prawnego, nie zawarła żadnej umowy ani z powodem, ani z dostawcą energii zaopatrującym punkty oświetleniowe, zlokalizowane na węźle K.w energię elektryczną, jak również, że węzeł K.w ciągu A.status drogi publicznej – ekspresowej nieodpłatnej. Ponadto ustalono, iż projekt wykonania oświetlenia zleciła i finansowała Generalna Dyrekcja Dróg i Autostrad, a pozwana nie uczestniczyła w tej inwestycji, nie miała wglądu do dokumentacji, aktualnie zaś pozbawiona jest dostępu do liczników; oświetlenie węzła K.i węzła W.-P.rejestrowane jest przez jeden licznik, który znajduje się przy stacji trafo, zasilającej oba węzły. W ocenie Sądu okoliczności te nie mogą wobec jednoznacznego obowiązku nałożonego na gminy w art. 18 ust. 1 pkt. 3 pr. en. zwalniać pozwanej z obowiązku finansowania oświetlenia węzła K.. Podkreślono, iż spór między stronami dotyczył wyłącznie kwestii finansowania oświetlenia opisanego odcinka drogi krajowej, nie zaś tego, kto zobowiązany był do wykonania oświetlenia oraz zawarcia umowy o dostawę energii elektrycznej, zatem rozważania Sądu ograniczyły się do tej jedynie kwestii.

Sąd I instancji uznał, że gmina jest ustawowo zobowiązana do finansowania oświetlenia węzła K.. Jako nietrafny ocenił zarzut pozwanej, że z obowiązku tego zwalnia ją brak ujęcia wydatku na oświetlenie tej części drogi w długoletnim planie finansowym Gminy K.. Abstrahując bowiem od oceny, czy gmina miała obowiązek wydatek taki uwzględnić lub chociaż liczyć się z takim obowiązkiem, nie jest pozbawiona możliwości zdobycia środków na pokrycie tego wydatku, nie stanowiącego znaczącej pozycji w skali jej rocznych wydatków. Podobnie Sąd ocenił brak uczestnictwa pozwanej w procesie planowania i realizacji oświetlenia m.in. węzła K.. Zaznaczono bowiem, że realizacja tego typu projektów przez stronę powodową odbywa się w trybie przetargowym, co gwarantuje wybór najkorzystniejszej i najbardziej uzasadnionej ekonomicznie oferty. Sąd przychylił się do pośladu powoda, iż jako bardzo duży odbiorca energii elektrycznej korzysta z upustów przy ustalaniu ceny sprzedaży energii, co pozwala domniemywać, że umowa o dostawę energii elektrycznej również zawarta została na korzystnych warunkach.

Oceniając podstawę prawną zwrotu przez pozwaną Gminę kosztów oświetlenia węzła K.pokrytych przez stronę powodową wskazano, że obowiązek ten mogą uzasadniać powołane przez powoda przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia, tj. art. 752-757 kc. Zgodnie z art. 752 kc, kto bez zlecenia prowadzi cudzą sprawę, powinien działać z korzyścią osoby, której sprawę prowadzi, i zgodnie z jej prawdopodobną wolą, a przy prowadzeniu sprawy obowiązany jest zachowywać należytą staranność; w myśl art. 753§ 1kc prowadzący cudzą sprawę bez zlecenia powinien w miarę możności zawiadomić o tym osobę, której sprawę prowadzi, i stosownie do okoliczności albo oczekiwać jej zleceń, albo prowadzić sprawę dopóty, dopóki osoba ta nie będzie mogła sama się nią zająć. Z czynności swych prowadzący cudzą sprawę powinien złożyć rachunek oraz wydać wszystko, co przy prowadzeniu sprawy uzyskał dla osoby, której sprawę prowadzi. Jeżeli działał zgodnie ze swoimi obowiązkami, może żądać zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowiązań, które zaciągnął przy prowadzeniu sprawy (art. 753§1kc). Zatem przesłankami stosowania przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia są w szczególności ingerencja w cudze sprawy bez jakiegokolwiek tytułu prawnego poprzez dokonanie czynności faktycznych lub prawnych, podjęcie się prowadzenia sprawy jako cudzej, z własnej inicjatywy i bez obowiązku oraz działanie z korzyścią dla osoby zainteresowanej w znaczeniu subiektywnym i obiektywnym. Sąd orzekający nie badając szczegółowo, czy strona powodowa wykazała istnienie tych przesłanek wskazał, że do obowiązków strony w procesie o zapłatę należy udowodnienie zasadności roszczenia oraz jego wysokości. Tymczasem z akt sprawy wynika, że oświetlenie Węzła K.i węzła W.-P.rejestrowane jest przez jeden licznik znajdujący się przy stacji trafo, zasilającej oba te węzły, a wszystkie wystawione przez dostawcę energii faktury VAT obejmowały należności za cały wymieniony odcinek. W tej sytuacji powód powinien wykazać, w jakiej wysokości za koszt tego oświetlenia odpowiada Gmina K., a w jakiej Skarb Państwa – (...)Oddział W., czemu powód nie sprostał. Z analizy treści uzasadnienia pozwu oraz z treści pisma wewnętrznego powoda z dnia 20 lipca 2011 r. J. L.wynika jedynie, że w związku zasilaniem węzła K.i węzła W. P.z jednego punktu, tj. transformatora (...), granicę przyjęto na słupie (...)i rozliczenia zużycia energii dokonano „jak w załączonym zestawie punktów świetlnych”. Zestawu tego nie dołączono do akt sprawy. Zeznania J. L., złożone na rozprawie w dniu 5 czerwca 2012 r. precyzują, że na podstawie dokumentacji powykonawczej, tj. rysunków zawierających plany sytuacyjne obu węzłów oraz usytuowanie lamp na nich, pracownicy powoda zsumowali lampy na węzłach (na niektórych słupach zainstalowano więcej niż jedną lampę) oraz moce tych lamp, a następnie obliczono ile słupów i lamp przypada dla węzła K., przyjmując granice węzłów na słupie nr (...), gdyż w tym miejscu przebiega granica gminy (lampy na słupie nr (...)zaliczono do węzła K.). Tymczasem obliczenia te nie zostały odzwierciedlone w aktach sprawy, zaś wymienione informacje nie są wystarczające do zbadania zasadności wysokości żądania powoda. Wobec wyraźnego zarzutu strony pozwanej w tym zakresie musiało to skutkować oddaleniem powództwa. Zdaniem Sądu Rejonowego same wewnętrzne pisma powoda oraz wystawiona przez niego nota obciążeniowa nie są wystarczającym dowodem na wysokość dochodzonego żądania.

Marginalnie Sąd wskazał, że przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu nie mogły stanowić podstawy roszczeń powoda wobec pozwanej. Wbrew zarzutom pozwanej nie kwestionowane przez nią co do prawdziwości faktury VAT wraz z zeznaniami powoda pozwalały na ustalenie, że koszty oświetlenia całego odcinka A., w tym węzła K., w okresie objętym żądaniem pozwu pokryła strona powodowa, jednak z instytucji tej nie mogą skorzystać osoby, które spełniając świadczenie wiedziały, że nie są do tego zobowiązane. Powód, co wynika już z samych jego twierdzeń, od samego początku miał świadomość, iż nie jest prawnie zobowiązany do regulowania kosztów oświetlenia węzła K..

Koszty procesu zasądzono w oparciu o przepis art. 98 kpc oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona powodowa Skarb Państwa- (...)Oddział we W., zaskarżając go w całości. Orzeczeniu zarzucono naruszenie przepisów postępowania, a to:

- art. 233§1 kpc poprzez niewszechstronne rozważenie zebranego w sprawie materiału dowodowego i dokonanie błędnego ustalenia, że powód nie udowodnił dochodzonego roszczenia co do jego wysokości,

- art. 328§2 kpc poprzez pominięcie w sporządzonym uzasadnieniu wyroku okoliczności i przyczyn, dla których sąd I instancji odmówił wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom J. L.złożonym na rozprawie z dnia 5 czerwca (...). w przedmiocie sposobu wyliczenia kwoty objętej notą księgową nr (...)z dnia 9 sierpnia 2011 r., wystawioną pozwanemu tytułem oświetlenia węzła K.w ciągu A.okresie od 22 grudnia 2010 r. do 30 czerwca 2011 r.

Z ostrożności procesowej, gdyby Sąd Okręgowy we Wrocławiu nie podzielił zasadności tych zarzutów, strona powodowa zarzuciła naruszenie:

- art. 232 zd. 2 kpc poprzez niedopuszczenie w przedmiotowej sprawie przez sąd I instancji z urzędu dowodu z dokumentu – załącznika do pisma Kierownika Rejonu J. L. z dnia 20 lipca 2011 r. dotyczącego sposobu rozliczenia zużycia energii przez transformator (...), zasilający węzeł K. i węzeł W. P..

Mając na uwadze podniesione zarzuty strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie powództwa i zasądzenie na rzecz powodowa kwoty 37 965,77 zł tytułem zapłaty za oświetlenie węzła K.w ciągu A. od 22 grudnia 2010 r. do 30 czerwca 2011 r. wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 24 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu za obie instancje, w tym kosztami zastępstwa procesowego za I i Ii instancję według norm przepisanych.

W wypadku, gdyby Sąd II instancji uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do zmiany wyroku zgodnie z żądaniem powoda, wniesiono o przeprowadzenie przez Sąd II instancji na podstawie art. 382 kpc uzupełniającego postępowania dowodowego poprzez dopuszczenie w postępowaniu apelacyjnym dowodu z dokumentu – załącznika do pisma Kierownika Rejonu J. L. z dnia 20 lipca 2011 r. dot. sposobu rozliczenia zużycia energii przez transformator (...), zasilający węzeł K. i węzeł W. P..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy należycie ustalił stan faktyczny sprawy, trafnie wyjaśnił podstawę prawną orzeczenia oraz prawidłowo ocenił zgromadzony materiał dowodowy.

Skarżący wskazując w apelacji naruszenie przepisu art. 233§1 kpc w istocie zakwestionował prawidłowość ustaleń Sądu I instancji, co miało polegać błędnym przyjęciu, iż powód nie udowodnił dochodzonego roszczenia co do wysokości. Zarazem zarzucając naruszenie art. 328§2 kpc apelujący wskazał, że uzasadnieniu wyroku zostały pominięte okoliczności i przyczyny, dla których sąd I instancji odmówił wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom J. L., złożonym na rozprawie dnia 5 czerwca (...). w przedmiocie sposobu wyliczenia kwoty objętej notą księgową nr (...)z dnia 9 sierpnia 2011 r., wystawioną pozwanemu tytułem oświetlenia węzła K.w ciągu A.okresie od dnia 22 grudnia 2010 r. do dnia 30 czerwca 2011 r.

Zdaniem Sądu Odwoławczego zarzuty apelującego były nietrafne.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. W myśl art. 7 ust. 1 zd. 1 ustawy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W dalszej części przepisu wyliczono, jakie działania zalicza się do zadań własnych gminy. Zgodnie z art. 7 ust. w pkt 3 w szczególności zadania własne obejmują sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. Użycie przez ustawodawcę zwrotu „w szczególności” wskazuje, iż katalog zadań własnych gminy nie jest zamknięty. Zadania własne gmin są bowiem także określone w innych ustawach. Stąd zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy. Zarazem z mocy art. 18 ust. 3 powołanej ustawy przepis ten nie ma zastosowania do autostrad i dróg ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych.

A.obejmującym węzeł K.nie podlega przepisom o autostradach płatnych. Zatem Sąd Rejonowy słusznie ustalił, iż strona pozwana co do zasady powinna ponosić koszty oświetlenia odcinka drogi przebiegającego przez teren gminy. Dla konieczności realizacji tego obowiązku nie ma więc znaczenia, czy oświetlenie przedmiotowej części obwodnicy służy zaspokojeniu potrzeb wspólnoty lokalnej. Sąd Rejonowy oddalając powództwo miał na uwadze nieudowodnienie roszczenia przez stronę powodową co do wysokości. W uzasadnieniu pisemnym, spełniającym wymagania określone w przepisie art. 328§2 kpc, wyjaśnił szczegółowo motywy rozstrzygnięcia, także w tym zakresie.

Strona powodowa na potwierdzenie wysokości roszczenia przedstawiła faktury za okres od dnia 22 grudnia 2010 r. do dnia 30 czerwca 2011 r. wystawione przez (...) sp. z o.o.za oświetlenie łącznie Węzła K.i węzła W.-P.. W toku postępowania ustalono, że zasilanie obu węzłów ze stacji trafo jest rejestrowane przez jeden licznik. Istotne było zatem wykazanie, jaka część należności przypadała za oświetlenie węzła K.. Strona powodowa jako dowód w tym zakresie przedstawiła pismo z dnia 20 lipca 2011 r. skierowane przez J. L.– Kierownika Rejonu do (...)Oddział we W.(a zatem pismo w wewnętrznym obiegu strony powodowej) z którego wynikało, iż w związku z zasilaniem węzła K.i węzła W. P.z jednego punktu, tj. transformatora (...), granicę przyjęto na słupie (...)i rozliczenia zużycia energii dokonano „jak w załączonym zestawie punktów świetlnych”. Zestawu tego nie dołączono do akt sprawy. J. L.przesłuchany w charakterze strony zeznał, że na podstawie dokumentacji powykonawczej, tj. rysunków zawierających plany sytuacyjne obu węzłów oraz usytuowanie lamp na nich, pracownicy powoda zsumowali lampy na węzłach (na niektórych słupach zainstalowano więcej niż jedną lampę) oraz moce tych lamp, a następnie obliczono ile słupów i lamp przypada dla węzła K., przyjmując granice węzłów na słupie nr (...), gdyż w tym miejscu przebiega granica gminy (lampy na słupie nr (...)zaliczono do węzła K.). Zatem J. L.objaśnił, w jaki sposób dokonano wyliczenia należności. Strona pozwana w apelacji zarzuciła naruszenie przez Sąd I instancji art. 328§2 kpc poprzez pominięcie w sporządzonym uzasadnieniu wyroku okoliczności i przyczyn, dla których Sąd I instancji odmówił wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom J. L.. W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że Sąd ten w swoim uzasadnieniu stwierdził, że zeznania J. L.„precyzują”, w jaki sposób powód obliczył objętą pozwem kwotę, stąd niezrozumiałym jest przyczyna, dla której odmówiono tym zeznaniom mocy dowodowej.

W ocenie Sądu Odwoławczego zarzut ten nie zasługiwał na uwzględnienie. Przesłuchany w charakterze strony J. L. wyjaśnił, według jakiej metody obliczono należności przypadające od strony pozwanej, a więc sprecyzował sposób obliczenia należności. Nie oznacza to jednak, iż obliczenie było prawidłowe, a zeznania te udowodniły wysokość roszczenia. Zauważyć należy, że Sąd I instancji dał wiarę zeznaniom J. L. w zakresie, w jakim wyjaśnił metodę obliczenia należności, czemu dał wyraz powołując zeznania w ustaleniu stanu faktycznego. Sąd Rejonowy zarazem wskazał, że odzwierciedlenia obliczeń zabrakło w aktach sprawy, zaś wymienione informacje nie są wystarczające do zbadania zasadności wysokości żądania powoda. Wbrew zarzutowi apelacji Sąd Rejonowy nie odmówił wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom J. L., a uznał jedynie te zeznania za niewystarczające do udowodnienia wysokości żądania objętego pozwem.

Strona powodowa, na wypadek nie podzielenia przez Sąd Odwoławczy zarzutów odnośnie naruszenia art. 233§1 kpc i art. 328§2 kpc, zarzuciła naruszenie art. 232 zd. 2 kpc poprzez niedopuszczenie w przedmiotowej sprawie przez sąd I instancji z urzędu dowodu z dokumentu w postaci załącznika do pisma J. L. z dnia 20 lipca 2011 r.

Zaznaczyć należy, iż w procesie cywilnym obowiązuje zasada kontradyktoryjności, wyrażona w art. 3 kpc i art. 232 kpc, zgodnie z którą ciężar dostarczenia materiału dowodowego spoczywa co do zasady na stronach, a sąd utracił prawo prowadzenia dochodzenia w celu ustalenia dowodów koniecznych dla rozstrzygnięcia sprawy. Zatem uprawnieniem, a zarazem obowiązkiem sądu jest sprawowanie pieczy nad przebiegiem postępowania cywilnego, zaś w gestii stron leży przedstawienie wszelkich istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności, jak i służących ich wykazaniu dowodów. Natomiast dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu jest możliwe, gdy zachodzi taka potrzeba na tle okoliczności sprawy. Zatem „Prowadzenie postępowania dowodowego z urzędu w jakimkolwiek zakresie może mieć tylko wyjątkowy charakter” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 września 2012 r., III AUa 326/12).

W procesie prowadzonym przed Sądem Rejonowym na stronie powodowej ciążył więc obowiązek udowodnienia wysokości żądania. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2007 r. (II CSK 293/07) stwierdził, że „stosownie do art. 6 KC ciężar udowodnienia faktu rozumieć należy z jednej strony jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu.”. Strona powodowa dołączyła do pozwu pismo J. L. z dnia 20 lipca 2011 r., w którym wskazano, iż rozliczenia zużycia energii elektrycznej dla oświetlenia węzła K. i węzła W.-P. dokonano „jak w załączonym zestawie punktów świetlnych”. Nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem wyrażonym w uzasadnieniu apelacji, iż Sąd I instancji mając wiedzę odnośnie istnienia istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy dowodu, tj. załącznika do pisma z dnia 20 lipca 2011 r., zaniechał dopuszczenia go z urzędu. Zdaniem Sądu Odwoławczego nie zachodziły szczególne okoliczności sprawy nakazujące Sądowi I instancji działanie z urzędu. Zaznaczyć się godzi, że ponoszenie przez gminy kosztów oświetlenia dróg ekspresowych, pomimo jednoznacznego uregulowania ustawowego, stanowi przedmiot polemiki między samorządami gminnymi a Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad oraz procesów sądowych na terenie kraju. Strona powodowa z pewnością miała tego świadomość, a zatem powinna szczególnie przygotować się do postępowania i ze starannością zgromadzić dowody. Tymczasem strona powodowa nie przedstawiła powołanego w piśmie załącznika, choć będąc od początku reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, dysponowała tym dowodem.

Nie wskazano, by „zestawie punktów świetlnych” był niedostępny stronie powodowej przed datą wydania wyroku przez Sąd I instancji. Z tego względu w oparciu o art. 381 kpc oddalono wniosek dowodowy zawarty w apelacji. Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 17 kwietnia 2002 r.(IV CKN 980/00) „Uregulowanie zawarte w art. 381 k.p.c. jest wyrazem dążenia do koncentracji materiału dowodowego przed sądem pierwszej instancji. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, musi się liczyć z tym, że sąd drugiej instancji jej wniosku dowodowego nie uwzględni.”.

Mając na uwadze powyższe okoliczności apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Zaznaczyć należy, iż Sąd Okręgowy dokonał oznaczenia strony powodowej jako Skarb Państwa – (...). W postępowaniu przez Sądem I instancji strona ta była określona jako Skarb Państwa – (...) Oddział we W.. Tymczasem zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach dróg krajowych jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad. W myśl art. 18a ust. 1 zd. 1 powołanej ustawy Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad realizuje swoje zadania przy pomocy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Zatem jest ona aparatem pomocniczym, stanowiącym jednostkę budżetową w rozumieniu przepisów o finansach publicznych i centralny urząd administracji rządowej, obsługującym Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Nie może zatem być oznaczona jako jednostka statio fisci w sprawie.

W oparciu o art. 391§1 kpc orzeczono o kosztach postępowania odwoławczego, zasądzając od strony powodowej, której apelacji nie uwzględniono, na rzecz strony pozwanej kwotę 1 200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, które stanowi wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym, określone na podstawie §12 ust. 1 pkt 1 w zw. z §6 pkt 5 powołanego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349, ze zm.).