Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Małgorzata Wąchała

po rozpoznaniu w dniu 18.10.2013 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa S. J.

przeciwko Bankowi (...) S.A. w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I. pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) wystawionego dnia 29.07.2002 r. przez wierzyciela Bank (...) S.A. w W. I Oddział w B. przeciwko dłużnikowi S. J. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 04.11.2002 r., I Co 4951/02, w całości;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda 15 500, 30 zł kosztów procesu;

III. nakazuje pozwanemu uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 33 646, 12 zł nieopłaconych kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 1117 / 11

UZASADNIENIE

Powód S. J. wystąpił przeciwko Bankowi (...) S.A. w W. II Oddziałowi w B. o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 29.07.2002 r. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 04.11.2002 r., I Co 4951/02, oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu.

Powód wskazał, że zaprzecza zdarzeniom, na których oparto nadanie klauzuli wykonalności oraz kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym. Powód podniósł, że pozwany Bank wszczął przeciwko niemu przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Miliczu postępowanie egzekucyjne z nieruchomości, w której powód zamieszkuje wraz z żoną i dwojgiem dzieci. W dniu 18.05.2011 r. został natomiast sporządzony opis i oszacowanie nieruchomości, którą to czynność komornika powód zaskarżył skargą. Odnosząc się do merytorycznych podstaw roszczenia powód wyjaśnił, że pozwany Bank nie przekazał mu części pożyczki w wysokości 320 000 zł, co jego zdaniem powodowało, że bankowy tytuł egzekucyjny nie mógł obejmować tej kwoty ani też naliczonych od niej odsetek ustawowych. Faktem jest, że w dokumentacji Banku znajdowało się pismo z dnia 02.04.2001 r. obejmujące jego dyspozycję wykonania przelewu kwoty 320 000 zł na rzecz firmy (...) S.A., jednak powód zaprzeczył, że kiedykolwiek taką dyspozycję złożył. Jego zdaniem dyspozycja ta nie została nigdy wykonana z powodu odmowy przyjęcia pożyczki do ubezpieczenia przez Towarzystwo (...) S.A. Z tego też powodu pożyczka miała być uruchomiona dopiero po dokonaniu wpisu hipoteki w kwocie 588 000 zł. W dniu 23.04. 2001 r. pozwany Bank, zgodnie z jego żądaniem, przekazał kwotę 154 858, 61 zł na spłatę zadłużenia powoda w Banku (...) S.A., a następnego dnia, tj. 24.04.2001 r., powód polecił dokonanie przelewu kwoty 320 000 zł na rzecz (...) S.A. Powód zastrzegł jednak, iż w poleceniu tym nie wskazał numeru rachunku bankowego, na który przelew ten miał zostać wykonany i wywiódł z tego, że pozwany Bank nie miał podstaw do dokonania przelewu 320 000 zł. Bank mimo to przelew wykonał przelew, a w dniu 02.04.2001 r. zawiadomił tę spółkę o złożonej przez powoda dyspozycji przelewu. Także z uwagi na treść § 6 zarządzenia Prezesa NBP w sprawie form i trybu przeprowadzania rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem banków Bank nie mógł wykonać dyspozycji przelewu, ponieważ w umowie pożyczki nie określono, że jej środki zostaną przekazane osobom trzecim. Ponadto Bank dokonujący przelewu nie sprawdził autentyczności i prawidłowości formalnej dokumentu stanowiącego podstawę wypłaty środków ani też tożsamości osoby dającej zlecenie. Powód zarzucił też, że w dokumentacji Banku nie ma dowodu dokonania przelewu na kwotę 320 000 zł, a w aktach kredytowych znajduje się jedynie kserokopia z odręczną adnotacją dotyczącą stempla Banku z datą, co zdaniem powoda, pozwalało na ustalenie, że na oryginale nie było stempla dziennego Banku oraz, że przelew taki nie został wykonany. Z treści tego potwierdzenia wynika też, że odbiorcą kwoty 320 000 zł jest E. R., zaś przelew dotyczy zapłaty za tartak. Powód tymczasem w dyspozycji przelewu z dnia 24.04.2001 r. nie wskazywał, że kwota 320 000 zł ma być przekazana tytułem zapłaty za tartak i nie wskazywał E. R. jako osoby uprawnionej do otrzymania tej kwoty. Powód dodał jednocześnie, że miał wprawdzie zamiar zawrzeć z (...) S.A. umowę uzasadniająca wypłatę kwoty 320 000 zł, jednakże do zawarcia tej umowy nigdy nie doszło. Tartak kupiła ostatecznie E. R. na swoją rzecz, jednak powód nigdy nie upoważnił jej do dokonania w jego imieniu jakiejkolwiek czynności prawnej.

Powód wskazał dalej, że w świetle § 13 ust. 4 i § 14 umowy pożyczki nie było też podstaw do wypowiedzenia umowy kredytu, gdyż pozwany Bank nie wezwał powoda do spłaty zadłużenia i nie określił dodatkowego terminu spłaty – co było koniecznym warunkiem jej wypowiedzenia. Nie było również podstaw do wypowiedzenia umowy ponieważ raty pożyczki były spłacane na bieżąco, ponadto kwoty należności wskazane w tytule egzekucyjnym były znacznie wyższe od kwot wynikających z przeliczenia euro na walutę polską według średniego kursu NBP z dnia wystawienia tytułu. W BTE wskazano, że należność główna wynosi 659 807, 53 zł, wartość odsetek 53 228, 58 zł, natomiast zgodnie z kursem EURO z dnia 29.07. 2002 r. kapitał wynosił 649 705, 56 zł, zaś odsetki 38 817, 66 zł. Powód zwrócił uwagę, iż pozwany Bank w poszczególnych adresowanych do niego pismach, w tym w zmienionym harmonogramie spłat, inaczej określał wartość należności pozostałych do spłacenia.

Powód podniósł, że umowa pożyczki była nieważna z mocy art. 720 kc, 358 § 1 kc i 58 ¹ § 1 kc w zw. z art. 58 kc, ponieważ przewidywała, że kwota pożyczki zostanie zwrócona w kwocie znacznie wyższej niż kwota pożyczki wypłacona przez pozwanego. Ponadto była ona oprocentowana odsetkami umownymi oraz zwaloryzowana kursem EURO, w sytuacji, gdy EURO nie było w dacie zawarcia umowy środkiem płatniczym. Ponadto oprocentowanie pożyczki (odsetki umowne) zostało ustalone według stawki EURIBOR, która to w dacie zawarcia umowy nie mogła być stosowana w rozliczeniach banków z ich klientami. Przytaczając treść § 1 umowy oraz harmonogramu powód zwrócił uwagę, że przedmiot umowy został nieprawidłowo oznaczony jako kredyt. Powód wskazał też, że w umowie w § 6 nie zawarto też danych umożliwiających weryfikację sposobu obliczania odsetek umownych ani wysokości oprocentowania. Nie określono też, które notowania będą stanowiły podstawę do ustalenia kwoty bazowej, tj., czy są to notowania z daty zawarcia umowy czy też z daty uruchomienia pożyczki. Niezrozumiałe też były dla powoda symbole zastosowane w umowie „pa” oraz „pp” odnoszące się stopy bazowej. Nie było też podstaw w świetle treści art. 720 kc oraz 358 § 1 kc, aby raty spłaty pożyczki były waloryzowane kursem jakiejkolwiek innej waluty, tym bardziej, ze pożyczkobiorca jest zobowiązany zwrócić dającemu kapitał w walucie, w jakiej ją otrzymał.

Powód twierdził też, że umowa pożyczki była także nieważna z mocy art. 373 ksh w zw. z art. 58 kc, gdyż została podpisana przez osoby nieuprawnione do reprezentowania pozwanego Banku zgodnie z wpisami ujawnionymi w Krajowym Rejestrze Sądowym. Ponadto w świetle art. 96 ustawy prawo bankowe w związku z podanymi wyżej przepisami nieważne było także wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego, gdyż został on podpisany przez osoby nieuprawnione w świetle danych ujawnionych w Krajowym Rejestrze Sądowym pozwanego Banku.

W odpowiedzi na pozew pozwany Bank (...) S.A. w W. II Oddział w B. (dawniej (...) S.A.) wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Pozwany zaprzeczył, że umowa pożyczki będąca podstawą wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego nie została zrealizowana w zakresie wypłaty kwoty 320 000 zł. Pozwany, powołując się na treść § 3 umowy pożyczki, wskazał, że zostały spełnione warunki wypłaty pożyczki, nadto sam powód przedłożył wszelkie dokumenty, z których jasno wynikało, że złożył dyspozycję przelewu wskazanej kwoty na konto (...) S.A. w W.. Bank, zgodnie z dyspozycja powoda, przekazał na rzecz (...) S.A. kwotę 154 858, 61 zł na spłatę jego zadłużenia. Ponadto z porównania dyspozycji złożonych przez powoda na konto Banku (...) oraz na konto (...) S.A. wynikało, że złożyła je ta sama osoba. W związku z faktem, iż pożyczka zaciągnięta przez powoda nie została objęta ubezpieczeniem, pozwany uzgodnił z powodem, że zostanie ona uruchomiona po dokonaniu wpisu hipoteki. Ponieważ dnia 23.04.2001 r. powód dostarczył pozwanemu zawiadomienie o wpisie hipoteki, pożyczka mogła zostać uruchomiona.

Pozwany wskazał dalej, że postępowanie egzekucyjne przeciwko powodowi z różnym skutkiem trwa już od 2002 r. i powód zaskarża każdą możliwą czynność związaną z nieruchomością i przedmiotem zabezpieczenia. Jego działania skierowane są przede wszystkim na przedłużenie egzekucji i uniknięcia spłaty zadłużenia. Pozwany podkreślił, że powód kilkukrotnie uznawał dług wobec banku i nigdy nie kwestionował jego wysokości ani zasadności. Żona powoda złożyła natomiast oświadczenie o gotowości przystąpienia do długu oraz wniosek o restrukturyzację zadłużenia. W tamtym czasie ani powód ani jego żona nie kwestionowali zadłużenia, a okoliczność braku zgody na przelanie kwoty 320 000 zł pojawiła się dopiero w 2011 r. Wbrew twierdzeniom powoda Bank wielokrotnie wzywał go do zapłaty zadłużenia, ponadto powód notorycznie naruszał warunki zawartej umowy. Przedłożone przez powoda dowody wpłaty nie pokrywały się z wyznaczonymi w harmonogramie terminami spłat, poza tym płatności dokonywał on dopiero po otrzymaniu upomnień lub wezwań do zapłaty. Pozwany wskazał jeszcze, że na podstawie § 14 ust 3 pkt 3 umowy pożyczki mógł rozwiązać umowę w przypadku zagrożenia spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego pożyczkobiorcy i sytuacja tak miała miejsce, o czym świadczyło wszczęcie postępowania egzekucyjnego z nieruchomości powoda.

Odnosząc się do twierdzeń powoda dotyczących treści oświadczeń o wypowiedzeniu pozwany podniósł, że z uwagi na wysokość kapitału w jednej racie oraz wartość kapitału zapadłego powód na dzień 21.09.2001 r. zalegał z płatnością dwóch rat, a na dzień 13.05.2002 r. z płatnością pięciu rat. Na dzień wypowiedzenia umowy powód miał już znaczne zaległości w spłacie pożyczki, co stanowiło podstawę wypowiedzenia umowy. Odnosząc się do zarzutu podpisania bankowego tytułu egzekucyjnego przez osoby nieupoważnione pozwany powołał się na pełnomocnictwa udzielone podpisanym pod tytułem G. H. oraz M. N.. Udzielający im pełnomocnictwa R. Z. z kolei został upoważniony przez zarząd Banku do samodzielnego udzielania pełnomocnictw. Tożsame uwagi pozwany odniósł do zarzutu powoda dotyczącego braku upoważnienia osób, które podpisały umowę pożyczki.

W odniesieniu do zarzutu nieprawidłowego wyliczenia kwot w bankowym tytule egzekucyjnym pozwany wyjaśnił, że kwota do zapłaty wynosiła 162 514, 17 EURO i składała się na nią kwota kapitału 160 026, 37 EURO z odsetkami w wysokości 2 487, 80 euro. Średni kurs EURO na dzień 29.07.2002 r., tj. na dzień wystawienia tytułu egzekucyjnego, wynosił 4, 06 zł, stąd też po przemnożeniu podanych wartości otrzymano kwotę dokładnie odpowiadającą podanej w bankowym tytule egzekucyjnym. Pozwany wyjaśniając źródło wysokości odsetek 13, 5 % powołał się na treść § 6 umowy pożyczki, w którym zostały określone warunki zmiany stopy bazowej i sposób ich dokonywania. W § 6 ust. 2 wskazany też został okres obliczeniowy stopy bazowej, stąd też nieuzasadniony jest zarzut powoda dotyczący niewskazania notowań stanowiących podstawę do ustalenia stopy bazowej. Pozwany wskazał też, że symbole „pa” i „pp” są skrótami powszechnie stosowanymi i oznaczają odpowiednio „per annual” oraz „punkty procentowe”.

Odnosząc się do zarzutu nieważności umowy z uwagi na fakt, że w dacie jej zawarcia waluta EURO nie była środkiem płatniczym, pozwany bank podniósł, że w tamtym okresie powszechną praktyką banków było zawieranie umów w obcych walutach, w tym w EURO, która to waluta była bezgotówkowym pieniądzem europejskim.

Na koniec pozwany podniósł, że powód nie ma racji twierdząc, że skoro umowa pożyczki opiewała na kwotę 588 000 zł to taką też kwotę winien zwrócić, albowiem mijałoby się to z celem działania banków, które jako przedsiębiorcy udzielają pożyczek i kredytów w celach zarobkowych.

W piśmie z dnia 28.05.2012 r. powód podtrzymał stanowisko zawarte w pozwie. Zwrócił uwagę, że dyspozycja z dnia 02.04.2001 r. jest sporządzona pismem maszynowym, tymczasem on w tamtym czasie nie dysponował obsługą biurową i dopiero w późniejszym okresie zaczął korzystać z pomocy innych osób. Jego zdaniem twierdzenia pozwanego Banku, że utrudnia prowadzone przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne są gołosłowne, o czym świadczy przebieg postępowania egzekucyjnego. Zarzucił, że pisma były kierowane na niewłaściwy adres, pomimo, iż komornik posiadał w aktach jego aktualny adres. Wskazał, że pismo z dnia 17.03.2008 r. nie może być traktowane jako uznanie długu, ponieważ powód jedynie proponował ugodowe załatwienie sporu. Poza tym nie została w nim określona wysokość zobowiązania, w związku z czym Bank nie przedstawił żadnego pisma, które świadczyłoby o uznaniu długu w całej kwocie. Wskazał też, że podpisy zawarte na wnioskach restrukturyzacyjnych różnią się od tych widniejących pod innymi pismami sporządzonymi w związku ze sprawą. Powód zaprzeczył, że wypełniał poszczególne rubryki wniosku oraz dodał, że znajdował się z przymusowej sytuacji z uwagi na prowadzoną wtedy egzekucję z nieruchomości, a zgoda Banku na dokonanie restrukturyzacji była jedyną drogą na wyjście z trudnej sytuacji. Wskazał, że Bank mimo jego prośby nie okazał mu oryginału potwierdzenia przelewu, na którym widniałaby dzienna pieczęć banku. Później okazało się, że bank nie posiada tego dokumentu. Pozwany nie dowiódł, że wzywał powoda do zapłaty zadłużenia oraz że powód spóźniał się z uiszczaniem poszczególnych rat. Powód zaprzeczył też, że podpisał przedłożone przez Bank potwierdzenia odbioru. Jego zdaniem nie zostało wykazane, że na dzień złożenia drugiego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy powód miał zaległości w spłacie rat. Jego zdaniem nie było też podstaw to twierdzenia, że istniało wtedy jakiekolwiek zagrożenie terminowej spłaty z powodu złego stanu majątkowego powoda.

Powód podtrzymał też zarzut, że bankowy tytuł egzekucyjny nie został podpisany przez osoby do tego upoważnione, pozwany nie wykazał też, że osoby podpisujące umowę pożyczki były umocowane do reprezentowania banku. Powód stwierdził też, że nie został mu wyjaśniony sposób ustalania punktów procentowanych oraz że w sprzeczności z przepisami prawa pozostaje stosowanie marży przez cały okres kredytowania.

W piśmie z dnia 26.06.2012 r. pozwany podtrzymał stanowisko wyrażone w odpowiedzi na pozew. Wskazał, że z uwagi na treść przepisów ustawy o rachunkowości oryginał potwierdzenia przelewu mógł zostać zniszczony. Pozwany podniósł też, że z przedłożonych dokumentów wynikało, że to S. J. złożył potwierdzenie wykonania przelewu i nie ma znaczenia, że jedno z poleceń jest sporządzone pismem maszynowym, skoro z porównania podpisów wynikało, że oświadczenia złożył on. Podobnie parafy złożone na wnioskach restrukturyzacyjnych przez S. i R. J. widnieją także na innych pismach, których prawdziwości powód już nie kwestionuje. Poza tym skoro powód wniosek podpisał, to widział, jaka kwota długu wpisana jest w treści wniosku. Okoliczność, kto podpisał się na dowodzie doręczenia wezwań nie jest w sprawie kwestią kluczową, ponieważ Bank nie ma obowiązku osobistego doręczania takich pism. Pozwany podniósł też, iż w gestii powoda winno leżeć udowodnienie, że kwota, na jaką został wystawiony bankowy tytuł egzekucyjny, jest zawyżona, a o okoliczności takiej nie świadczą przedłożone przez niego dowody wpłat. Źródło informacji dotyczącej średniego kursu EURO w dniu 29.07.2002 r. stanowiła natomiast ogólnie dostępna internetowa baza danych NBP.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

Na początku 2001 r. powód S. J. zamierzał nabyć tartak i podjął działania mające na celu zakup od (...) S.A. w W. tartaku wraz z gruntem wielkości ok. 10 ha oraz zgromadzonymi tam zapasami magazynowymi. Na ten cel, a także na spłatę wcześniejszych zobowiązań w innym banku, zamierzał zaciągnąć pożyczkę. Znajoma powoda E. R. pomagała mu skompletować dokumenty potrzebne do uzyskania pożyczki na zrealizowanie zakupu, kontaktowała się z bankiem i biurem kredytowym.

Małżonkowie (...) nie uzgadniali z E. R., że kupi ona tartak na własne nazwisko.

/ dowód: zeznania świadka R. J. – 259, 261; zeznania powoda S.

J. – k. 230-231 /

W dniu 30.03.2001 r. powód S. J. oraz Bank (...) S.A. w W. II Oddział w B. reprezentowany przez M. K. i D. E. zawarli umowę nr (...), na mocy której Bank udzielił powodowi pożyczki w kwocie 588 000 zł waloryzowanej kursem średnim waluty EURO ogłaszanym przez NBP. Kwota pożyczki wyrażona w EURO miała zostać określona na podstawie kursu średniego waluty EURO ogłoszonego przez NBP w dniu wypłaty pożyczki i podana w harmonogramie spłaty kredytu sporządzonym z chwilą uruchomienia pożyczki - § 1.

Pożyczka została udzielona na okres 15 lat, z ostatecznym terminem spłaty do dnia 30.03.2016 r. - § 2.

Wypłata pożyczki miała nastąpić po podpisaniu umowy, uiszczeniu przez pożyczkobiorcę wpłaty z tytułu prowizji za udzielenie pożyczki, złożeniu przez pożyczkobiorcę pisemnego oświadczenia o poddaniu się egzekucji i ustanowieniu prawnego zabezpieczenia spłaty pożyczki - § 3.1.

Kwota pożyczki miała zostać wypłacona zgodnie z pisemną dyspozycją pożyczkobiorcy - § 3.2.

Spłata pożyczki następowała w równych ratach kapitałowo-odsetkowych - § 4.1.

Wysokość miesięcznej raty kapitałowo-odsetkowej określona była w EURO, natomiast jej spłata dokonywana była w PLN po uprzednim jej przeliczeniu według średniego kursu EURO, ogłoszonego w tabeli kursów NBP na dzień spłaty danej raty - § 4.2.

Raty kapitałowo-odsetkowe płatne były miesięcznie, począwszy od następnego miesiąca po podjęciu pożyczki w terminach płatności określonych w harmonogramie spłat pożyczki, określonych w harmonogramie spłat pożyczki stanowiącym integralną część umowy - § 4.5.

Od kwoty pożyczki Bank pobierał odsetki za okres od dnia powstania zadłużenia do dnia poprzedzającego spłatę pożyczki - § 5.

Pożyczka waloryzowana kursem waluty w EURO miała być oprocentowana według zmiennej stopy procentowej ustalonej jako stopa bazowa powiększona o marżę Banku - § 6.1.

Stopa bazowa pożyczki ustalana była jako średnia arytmetyczna z notowań miesięcznej stawki EURIBOR w okresie obliczeniowym, za który przyjmuje się dni kalendarzowe od 12 do 25 dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, dla którego obliczana jest stopa bazowa - § 6.2.

W dniu zawarcia umowy stopa bazowa wynosiła 4, 85 %, a marża Banku 7, 00 pp, zaś do czasu ustanowienia prawnego zabezpieczenia spłaty pożyczki wysokość marży Banku była powiększona o 1, 2 pp - § 6.5 i 6.

W dniu zawarcia umowy oprocentowanie pożyczki wynosił 13, 05 % - § 6.8.

Zabezpieczenie pożyczki stanowiły - § 10.1:

1) hipoteka zwykła w kwocie równiej wysokości udzielonej pożyczki wyrażonej w PLN wraz z należnymi odsetkami ustanowiona na nieruchomości powoda w S., gmina M., przy ul. (...), objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Trzebnicy udokumentowana prawomocnym odpisem z księgi wieczystej,

2) przelew na rzecz Banku praw z umowy ubezpieczenia tej nieruchomości,

3) weksel własny in blanco z deklaracją wekslową,

4) na okres przejściowy, do czasu ustanowienia hipoteki, ubezpieczenie pożyczki zgodnie z Umową Generalną (...) zawartą pomiędzy Bankiem (...) S.A. a Towarzystwem (...) S.A.

W przypadku niespłacenia przez pożyczkobiorcę całości lub części raty kapitałowo-odsetkowej w terminie określonym w harmonogramie spłat, powstałe zadłużenie miało być traktowane jako zadłużenie przeterminowane - § 13.1.

W takim wypadku Bank wzywał pożyczkobiorcę do spłaty zadłużenia przeterminowanego w terminie określonym w wezwaniu i powiadamiał o fakcie powstania zaległości w spłacie pożyczki ubezpieczyciela - § 13.4.

W przypadku braku spłaty zadłużenia przeterminowanego w terminie określonym w wezwaniu Bank mógł wypowiedzieć umowę pożyczki z 30-dniowym okresem wypowiedzenia - § 14.1.

Bank wysyłał wezwania i zawiadomienia listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru - § 14.4.

Według pierwszego harmonogramu spłat z dnia 23.04.2001 r. pierwsza rata płatna do 15.05.2001 r. wynosiła 1 310, 81 EUR, następne po 2 092, 60 EUR. Łączna kwota do spłaty wynosiła 164 365, 18 EUR kapitału, 209 523, 61 EUR odsetek, tj. łącznie 373 888, 79 EUR.

/ dowód: umowa pożyczki z dnia 30.03.2001 r. – k. 16-19; harmonogram spłat – k. 23-24; zeznania

powoda S. J. /

M. K. i D. E. byli umocowani do reprezentowania pozwanego Banku albowiem dyrektor regionalny ds. sieci w Dyrekcji Regionu (...) R. Z. udzielił im pełnomocnictw rodzajowych do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku oraz do podpisywania w imieniu Banku dokumentów związanych z zakresem działania Banku (...) S.A. II Oddział w B..

R. Z. był upoważniony na podstawie uchwały zarządu Banku (...) S.A. nr (...) z dnia 08.02.2000 r. do samodzielnego udzielania pełnomocnictw.

/ dowód: pełnomocnictwa rodzajowe kategorii B – k. 191, 192; uchwała nr (...) – k. 153-154 /

Dnia 02.04.2001 r. powód złożył pozwanemu pisemną dyspozycję przelewu, w której polecił przelanie kwoty 320 000 zł z udzielonej mu pożyczki na konto (...) S.A. w W. prowadzone przez Bank (...) S.A. VI Oddział w W. nr (...)- (...).

W tym samym dniu pozwany Bank poinformował (...) S.A. w W., że S. J. złożył dyspozycję przelania kwoty 320 000 zł na rachunek bankowy tej spółki.

Polecenie przelewu nie zostało jednak zrealizowane, ponieważ w dniu 11.04.2001 r. do pozwanego Banku wpłynęła informacja od Towarzystwa (...) S.A. o odmowie przyjęcia pożyczki do ubezpieczenia. Bank ustalił wówczas z powodem, że pożyczka, zgodnie z zapisami § 2 i § 10 ust. 1 pkt 4 umowy, zostanie uruchomiona po dokonaniu wpisu hipoteki w kwocie 588 000 zł na rzecz udzielającego pożyczki banku.

W dniu 23.04.2001 r. powód dostarczył do Banku zawiadomienie o wpisie hipoteki i jednocześnie pisemnie zwrócił się o dokonanie przelewu kwot 18 271, 71 zł i 136 586, 90 zł (łącznie 154 858, 61 zł) na rachunek w Banku (...) S.A. nr (...) w celu spłaty jego zadłużenia.

Pozwany Bank wykonał polecenie powoda przekazując wskazane przez niego kwoty na rachunek w banku (...) S.A.

Następnego dnia, tj. 24.04.2001 r., powód dostarczył do pozwanego Banku wniosek o wykreślenie hipoteki oraz oświadczenie banku (...) S.A. zawierające zgodę na jej wykreślenie.

Tego samego dnia powód sporządził pisemnie polecenie przelewu, w którym zwrócił się do pozwanego Banku o dokonanie przelewu kwoty 320 000 zł na konto (...) S.A. w W..

W dniu 25.04.2001 r. pozwany Bank dokonał przelewu kwoty 320 000 zł na rzecz firmy (...) S.A. w W.. Tytuł płatności został określony jako „zapłata za tartak – E. R.”. Na potwierdzeniu przelewu ręcznie wpisano: „stempel Banku (...) S.A. II O/B.. 25.04.2001 r.”.

Powód nie wystawiał dyspozycji przelewu na rzecz E. R. jako nabywcy tartaku.

/ dowód: dyspozycja przelewu z dnia 02.04.2001 r. – k. 31, 171, notatka służbowa z dnia 25.04.

2001 r. – k. 32, 172; polecenie przelewu z dnia 24.04.2001 r. – k. 33, 173; pismo z dnia

02.04.2001 r. – k. 34, 171; potwierdzenie przelewu – k. 35, 175; pismo z dnia 23.04.2001

r. – k. 126; informacja o odmowie przyjęcia do ubezpieczenia – k. 127; zeznania powoda

S. J. /

Bank (...) S.A. z uwagi na zmiany oprocentowania kredytów i pożyczek udzielanych przez niego, zmieniał harmonogram spłat rat pożyczki, o czym informował powoda pismami z dnia 26.04.2001 r. i z dnia 20.06.2001 r.

Według harmonogramu z dnia 26.04.2001 r. łączna kwota do spłaty wynosiła 374 180, 61 EUR, w tym 164 365, 18 EUR kapitału i 209 815, 43 EUR odsetek.

Według harmonogramu z dnia 15.01.2002 r. łączna kwota do spłaty wynosiła 310 111, 76 EUR, w tym 161 734, 85 EUR kapitału i 148 376, 91 EUR odsetek.

Pismem z dnia 15.01.2002 r. pozwany Bank poinformował ponadto o zmianie oprocentowania pożyczki na 10, 36 % w skali roku.

/ dowód: harmonogramy spłat – k. 27-28, 29-30; zeznania powoda S. J. /

Kiedy powód zadzwonił do firmy (...) i zwrócił się o przesłanie polecenia przelewu. Wówczas dowiedział się, że wpłynęła zapłata za tartak ze wskazaniem kupującej E. R.. Małżonkowie J. zdziwili się, że tartak został zakupiony przez E. R.. Mieli wówczas z nią utrudniony kontakt, albowiem zamieszkiwała na stałe w Niemczech.

Powód zwrócił się do E. R. o zwrot pieniędzy. Zobowiązała się ona do spłaty pożyczki oraz zwrotu całej sumy, kiedy będzie osiągać dochód.

/ dowód: zeznania świadka R. J.; zeznania powoda S. J. /

Raty pożyczki z tytułu zawartej przez powoda umowy nr (...) spłacała początkowo E. R.. Uiściła ona na rachunek pozwanego Banku następujące kwoty:

- w dniu 15.05.2001 r. – 5 118 zł,

- w dniu 19.07.2001 r. – 7 000 zł i 8 100 zł,

- w dniu 08.08.2001 r. – 8 000 zł.

Dnia 08.08.2001 r. powód uiścił na rzecz pozwanego Banku 8 000 zł i była to jego pierw-sza wpłata z tytułu zaciągniętej pożyczki.

/ dowód: potwierdzenia przelewów – k. 20-22; historia spłat – k. 183-184 /

Pozwany Bank kierował do powoda pisma datowane na 28.06.2001 r., 06.07.2001 r., 16.07.2001 r. oznaczone jako upomnienia i zawierające wezwanie do zapłaty zaległości w kwocie 1 959, 41 EUR, datowane na dzień 02.08.2001 r. wezwanie do zapłaty zaległości w kwocie 1 959, 40 EUR, datowane na dzień 10.09.2001 r. wezwanie do zapłaty zaległości w kwocie 1 990, 50 EUR.

Pisma były wysyłane były na adres: (...), N. (...).

/ dowód: upomnienia i wezwania do zapłaty – k. 136-142 /

Potwierdzenia odbioru wezwań z dnia 02.08.2001 r. i z dnia 10.09.2001 r. zawierające podpis „S. J.” nie zostały podpisane przez powoda.

/ dowód: opinia biegłego z zakresu badań pisma T. L. – k. 279-297 /

W dniu 31.07.2001 r. Komornik Sądowy Rewiru II przy Sądzie Rejonowym w Trzebnicy zwrócił się do pozwanego Banku o wskazanie nru rachunku bankowego, na który przelano kwotę kredytu zabezpieczonego hipoteką na nieruchomości dłużników S. i R. J.. Zawiadomił jednocześnie, że do tej nieruchomości wierzyciel (...) sp. z o.o. skierował postępowanie egzekucyjne.

/ dowód: pismo z dnia 31.07.2001 r. – k. 144 /

Pismem z dnia 21.09.2001 r. Bank (...) S.A. II Oddział w B. powołując się na powstałą zaległość w spłacie rat pożyczki oświadczył, że wypowiada umowę nr (...) zawartą w dniu 30.03.2001 w części dotyczącej terminu spłaty i wezwał powoda do spłaty całości zadłużenia w terminie 30 dni od daty doręczenia pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Pismo zostało wysłane pod adres: (...) N. i zwrócone jako niepodjęte po dwukrotnym awizowaniu.

/ dowód: pismo z dnia 21.09.2001 r. z potwierdzeniem nadania – k. 25, 147-148, 167-168 /

Po tym dniu powód dokonał na rzecz banku dwóch wpłat:

- w dniu 08.10.2001 r. – 14 000 zł,

- w dniu 09.11.2001 r. – 8 400 zł.

/ dowód: potwierdzenia przelewów – k. 20-22; historia spłat – k. 183-184 /

W dniu 11.04.2002 r. powód złożył oświadczenie, że do dnia 30.04.2002 r. wpłaci na poczet zaciągniętej przez niego pożyczki hipotecznej minimalnie 10 000 zł.

Wskazał jednocześnie adres do korespondencji: ul. (...) S., M. (...).

W dniu 13.05.2002 r. pozwany Bank ponownie przesłał powodowi na wskazany przez niego adres oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu nr (...). W piśmie wskazał, że na dzień 13.05.2002 r. zadłużenie powoda wynosi łącznie 172 074, 95 EUR, w tym: 160 026, 37 EUR z tytułu kapitału, 2 487, 80 EUR z tytułu kapitału zapadłego, 9 560, 78 EUR z tytułu odsetek oraz 10 EUR z tytułu kosztów upomnień.

/ dowód: oświadczenie z dnia 11.04.2002 r. – k. 143; pismo z dnia 13.05.2002 r. – k. 26, 149, 169;

reklamacja przesyłki poleconej – k. 150, 170; zeznania powoda S. J. /

Od 2002 r. powód nie miał źródła dochodu, tartak należał do kogoś innego.

Na dzień wypowiedzenia pożyczki w maju 2002 r. nie było zaległości w jej spłacie.

Po maju 2002 r. powód nie był w stanie spłacać należności z tytułu pożyczki i od tego czasu nie dokonywał wpłat aż do 2008 r.

/ dowód: zeznania świadka R. J. /

W dniu 29.07.2002 r. Bank (...) S.A. reprezentowany przez M. N. i G. H. wystawił przeciwko S. J. bankowy tytuł egzekucyjny nr (...).

Bank wskazał w nim, że zobowiązanie powoda wynikające z umowy o pożyczkę hipoteczną nr (...) z dnia 30.03.2001 r. na dzień wystawienia tytułu wynosi: - 659 807, 53 zł z tytułu należności głównej,

- 53 228, 58 zł z tytułu odsetek,

- 20 zł z tytułu prowizji.

M. N. i G. H. byli umocowani do reprezentowania Banku albowiem dyrektor regionalny ds. sieci w Dyrekcji Regionu (...) R. Z. udzielił im pełnomocnictw rodzajowych do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych Banku oraz do składania w imieniu Banku dokumentów związanych z zakresem działania Banku (...) S.A. II Oddział w B..

R. Z. był upoważniony na podstawie uchwały zarządu Banku (...) S.A. nr (...) z dnia 08.02.2000 r. do samodzielnego udzielania pełnomocnictw.

Postanowieniem z dnia 04.11.2002 r., I Co 4951/02, Sąd Rejonowy w Bydgoszczy nadał bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) klauzulę wykonalności.

/ dowód: dokumenty w aktach Sądu Rejonowego w Bydgoszczy I Co 4981/02; kopia bankowego

tytułu egzekucyjnego – k. 36; kopia postanowienia z dnia 04.11.2002 r. – k. 37; odpis z

KRS pozwanego – k. 38-58, 111-123; pełnomocnictwa rodzajowe kategorii A – k. 151,

152; uchwała nr (...) – k. 153-154 /

W 2008 r. do powoda dzwonili przedstawiciele działu windykacji pozwanego w sprawie spłaty pożyczki, określając ją jako trudną. Proponowali miesięczną spłatę po 2 000 zł, wskazując, iż w takim wypadku bank zgodzi się na ugodę.

Żona powoda R. J. postanowiła przystąpić do spłaty pożyczki.

Pismem z dnia 17.03.2008 r. powód zwrócił się do dyrektora Oddziału pozwanego Banku w B. o wyznaczenie daty spotkania w celu omówienia spłaty należności wynikających z umowy kredytowej nr (...). Wskazał w piśmie, że został wprowadzony w błąd przez niektórych uczestników umowy, jednak mimo to wyraził obietnicę wywiązania się z zobowiązania. Równocześnie żona powoda R. J. oświadczyła, że jest gotowa przystąpić do długu zaciągniętego przez niego w Banku (...) S.A.

Strony prowadziły rozmowy w celu restrukturyzacji zadłużenia poprzez umorzenie części kapitału i odsetek oraz ustalenie stałych spłat.

W dniu 27.04.2008 r. S. J. złożył w Banku wniosek o zawarcie umowy restrukturyzacyjnej, w którym zwrócił się o zmianę zasad spłaty jego zadłużenia w wysokości 1 179 049, 98 zł z tytułu umowy kredytowej nr (...) r. Zaproponował, że na mocy porozumienia z Bankiem dokona sprzedaży części nieruchomości i z uzyskanych pieniędzy spłaci istniejące zadłużenie.

W dniu 07.07.2008 r. wniosek o restrukturyzację zadłużenia złożyła do Banku (...) S.A. R. J.. Zaproponowała w nim dobrowolną spłatę zadłużenia po 2 000 zł miesięcznie.

Pismem z dnia 03.09.2008 r. powód S. J. i jego żona R. zwracając się do dyrektora Oddziału Banku (...) S.A. w B. wskazali, że bardzo zależy im na podpisaniu ugody z Bankiem. Ponownie zapewnili, ze wywiążą się z zaciągniętych zobowiązań.

Z tytułu spłaty zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej nr (...) z konta bankowego należącego do żony powoda R. J. w okresie od dnia 29.08. 2008 r. do dnia 30.03.2011 r. na rzecz pozwanego Banku zostało przelane 30 rat po 2 000 zł każda.

Ostatecznie nie została zawarta umowa restrukturyzacyjna.

/ dowód: pismo z dnia 17.03.2008 r. – k. 128; pismo z dnia 03.09.2008 r. – k. 129; oświadczenie

R. J. – k. 130; wniosek o zawarcie umowy restrukturyzacyjnej – k. 131-132;

wniosek o restrukturyzację zadłużenia – k. 133-135, potwierdzenia przelewów – k. 199-

228; zeznania świadka R. J.; zeznania powoda S. J. – k.

230-231 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

Powód wystąpił przeciwko pozwanemu z żądaniem pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 29.07.2002 r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 04.11.2002 r.

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 1 kpc dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności, gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu.

Powód kwestionuje wysokość zobowiązania objętego bankowym tytułem egzekucyjnym, czyli tytułem pozasądowym. Tym samym podstawę jego żądania stanowi art. 840 § 1 pkt 1 kpc, który dotyczy takich właśnie tytułów egzekucyjnych.

W przypadku bankowego tytułu egzekucyjnego po jego wystawieniu przez bank będący wierzycielem sąd nadaje na wniosek wystawcy tytułu klauzulę wykonalności ograniczając postępowanie do badania, czy tytuł odpowiada wymogom formalnym przewidzianym w przepisach art. 96 i 97 prawa bankowego, tj. czy ma odpowiednią treść, a także, czy dłużnik złożył oświadczenie o poddaniu się egzekucji. Sąd nie bada wówczas materialnej podstawy do wystawienia tytułu, tj. istnienia ważnej i skutecznej czynności bankowej będącej źródłem zobowiązania, wysokości zobowiązania, jego wymagalności, itp. Takie okoliczności podlegają ewentualnej weryfikacji w sprawie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Sąd w ramach takiego procesu winien ocenić zgodnie z żądaniem pozwu, czy istnieje zobowiązanie objęte bankowym tytułem egzekucyjnym, a jeśli tak, czy jego wysokość odpowiada należności wskazanej w treści tytułu. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27.11.2003 r., III CZP 78/03, Prokuratura i Prawo 2004/6/36, dłużnik banku może wytoczyć przeciwko bankowi powództwo przeciwegzekucyjne przewidziane w art. 840 kpc. W powództwie takim dłużnik banku może podnieść wszelkie zarzuty materialnoprawne dotyczące wierzytelności banku, objętej bankowym tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w sądową klauzulę wykonalności. Chodzi tu o zarzuty powstałe przed wystawieniem bankowego tytułu egzekucyjnego, przed wydaniem klauzuli wykonalności i po jej wydaniu. W grę mogą wchodzić np. zarzuty nieistnienia roszczenia banku lub istnienia roszczenia w mniejszej wysokości niż ujęte w tytule, nienastąpienia wymagalności roszczenia (mimo umieszczenia w bte oświadczenia banku innej treści). Nie można również wykluczyć zarzutu naruszenia prawa (art. 5 kc).

W procesie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności sąd nie ocenia natomiast samej prawidłowości formalnej tytułu. Z tego względu pozbawione znaczenia są zarzuty powoda dotyczące umocowania do reprezentowania pozwanego Banku przez osoby, które podpisały tytuł nr (...). Powód mógł zakwestionować to umocowanie wyłącznie poprzez wniesienie zażalenia na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 04.11.2002 r. o nadaniu klauzuli wykonalności. Niezależnie od tego umocowanie to zostało przez pozwanego wykazane poprzez przedstawienie stosownych pełnomocnictw.

Okolicznością niesporną między stronami było samo zawarcie umowy pożyczki dnia 30.03.2001 r. Również w tym zakresie powód kwestionował umocowanie przedstawicieli banku do zawarcia tej umowy, a nadto treść postanowień umowy dotyczących waluty kredytu, jej przeliczania, odsetek, wreszcie, wykonanie umowy przez pożyczkodawcę.

Jeżeli chodzi o zarzut powoda dotyczący podpisania umowy pożyczki przez osoby nieuprawnione, nie był on trafny. Pozwany przedłożył stosowne pełnomocnictwa udzielone M. K. i D. E., z których treści wynikało umocowanie do reprezentowania Banku w zakresie składania oświadczeń woli co do praw i obowiązków majątkowych.

Za uzasadniony sąd uznał natomiast zarzut powoda dotyczący niewykonania umowy pożyczki w zakresie przelewu kwoty 320 000 zł na rzecz firmy (...) S.A. w W.. Powód złożył pozwanemu Bankowi polecenie przelewu takiej kwoty na rachunek wskazanej spółki. Nie wiadomo jednakże, na jakiej podstawie pozwany Bank wskazał w tytule tego przelewu, iż wpłata dotyczy zakupu tartaku przez E. R.. Dyspozycja złożona przez powoda nie zawiera takiego wskazania tytułu płatności. Pozwany nie przedłożył też żadnego dowodu wskazującego, iż kwota 320 000 zł miała służyć pokryciu przez powoda i E. R. wspólnego zobowiązania do zapłaty ceny zakupu tartaku. Powód zeznał, że E. R. była jego znajomą i pomagała mu w przygotowaniu dokumentów niezbędnych do uzyskania pożyczki. Na tej podstawie nie można jednakże przyjąć, iż w jakikolwiek sposób miała ona być beneficjentem środków postawionych do dyspozycji powoda w ramach umowy pożyczki zawartej z pozwanym. Umowa pożyczki nie zawiera żadnych postanowień wskazujących, iż miała zostać zawarta na rzecz osoby trzeciej, aby jej celem miało być finansowanie jakichkolwiek potrzeb innej osoby niż pożyczkobiorca, czyli powód. Ciężar wykazania, iż wypłata pożyczki nastąpiła zgodnie z treścią umowy i zgodnie z poleceniem powoda, spoczywał na pozwanym i z tego obowiązku pozwany nie wywiązał się. Pozwany podniósł, iż brak jest oryginałów poleceń przelewów z uwagi na upływ 5 lat. Trzeba jednakże zwrócić uwagę, iż dokumenty bankowe miały dotyczyć czynnej pożyczki. Dopóki umowa nie została zrealizowana w całości, tj. przez okres spłaty pożyczki, należało przechowywać całość dokumentacji związanej z przygotowaniem pożyczki, jej udzieleniem oraz spłatami. Brak jakiejkolwiek części tej dokumentacji może pozwanego wyłącznie obciążać. Tym samym istnieje uzasadniona podstawa do zakwestionowania, aby umowa pożyczki została przez pozwanego należycie wykonana poprzez przekazanie powodowi środków pieniężnych w kwocie 320 000 zł stanowiących przedmiot tej umowy. Przez umowę pożyczki zgodnie z art. 720 § 1 kc pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść na pożyczkobiorcę własność pieniędzy lub innych rzeczy zamiennych. Wykonanie umowy przez pożyczkodawcę polega na przekazaniu środków pożyczkobiorcy czy to w gotówce czy to w formie przelewu na jego rachunek bankowy albo na rachunek bankowy innego podmiotu zgodnie z dyspozycją wierzyciela. Pozwany Bank wykonał dyspozycje powoda dotyczące spłaty jego zadłużenia w Banku (...) S.A. Powód złożył także dyspozycję dotyczącą kwoty 320 000 zł podlegającej przekazaniu na rzecz firmy (...) S.A. Dyspozycja ta nie została jednakże prawidłowo wykonana. Skoro pożyczka została udzielona powodowi, w poleceniu przelewu powinno być wskazane nazwisko powoda i tytuł płatności zgodny z jego zleceniem. Wskazanie E. R. wobec braku należycie potwierdzającego to dokumentu, w szczególności oświadczenia powoda, stanowi niewykonanie przez pozwanego zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki i oznacza, iż powód nie otrzymał wskazanej w umowie kwoty 588 000 zł w całości.

W bankowym tytule egzekucyjnym nr (...) wystawionym dnia 29.07.2002 r. zobowiązanie powoda z tytułu umowy pożyczki zostało określone jako:

- należność główna – 659 807, 53 zł,

- odsetki do dnia 29.07.2002 r. – 53 228, 58 zł,

- prowizje – 20 zł.

Pozwany nie wykazał, w jaki sposób zostały wyliczone wskazane kwoty należności głównej oraz odsetek. Nie wiadomo, czy wyliczenie uwzględnia wpłaty dokonywane do dnia wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego.

Pozwany podniósł, iż umowa pożyczki została wypowiedziana, co miałoby spowodować stan natychmiastowej wymagalności zobowiązania pożyczkobiorcy. Jednakże wypowiedzenia umowy nie można uznać za skutecznie dokonane. Zgodnie z § 14.1 umowy z dnia 30.03.2001 r. Bank mógł wypowiedzieć umowę po bezskutecznym upływie dodatkowego terminu do spłaty zadłużenia wyznaczonego w piśmie przewidzianym w § 13.4 umowy.

Powód nie kwestionował otrzymania pisma zawierającego oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, natomiast zaprzeczył, aby odebrał poprzedzające je wezwania do zapłaty. Pozwany przedłożył dwa potwierdzenia odbioru, które miały zostać podpisane przez powoda. Z opinii biegłego z zakresu badań pisma T. L. wynika jednakże, iż powód nie podpisał przedstawionych przez pozwanego potwierdzeń. Rzetelność i wiarygodność tej opinii oraz prawidłowość jej wniosków nie wywołują wątpliwości. Biegły wyjaśnił, na jakiej podstawie należało dojść do takich właśnie wniosków. Strony w zakreślonym pełnomocnikom terminie nie zgłosiły żadnych zastrzeżeń do opinii.

W praktyce bankowych umów kredytu lub pożyczki powszechnie stosowane jest rozwiązanie polegające na poprzedzeniu wypowiedzenia takiej umowy stosownym oświadczeniem zawierającym wezwanie do zapłaty zaległości oraz wyznaczenie dodatkowego terminu spełnienia tego świadczenia. Przyjęcie takiej procedury oznacza jednakże, iż wypowiedzenie umowy może zostać dokonane ze skutkiem prawnym dopiero po bezskutecznym uprzedzeniu dłużnika o zamiarze wypowiedzenia umowy. Pozwany nie wykazał, aby dopełnił przewidzianego w umowie pożyczki obowiązku poprzedzenia wypowiedzenia umowy wezwaniem do zapłaty.

Ponadto pozwany w kierowanych do powoda pismach wskazywał na istnienie zaległości rzędu 1 959, 41 EUR, czyli według harmonogramu z dnia 26.04.2001 r. 0, 52 % w stosunku do kwoty 374 180, 61 EUR całości zobowiązania (poniżej jednej raty). Przy takim poziomie zadłużenia wypowiedzenie umowy kredytu lub pożyczki musi zostać uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (wyrok SN z dnia 23.05.2013 r., IV CSK 679/12).

Zatem pozwany Bank mógł wystawić bankowy tytuł egzekucyjny wyłącznie co do faktycznego zadłużenia z tytułu rat pożyczki niespłaconych do dnia wystawienia tego tytułu.

Według pierwotnego harmonogramu spłat z dnia 23.04.2001 r. zobowiązanie powoda miało obejmować 164 365, 18 EUR kapitału + 209 523, 61 EUR odsetek. Powód nie otrzymał jednakże całej kwoty pożyczki, jedynie 268 000 zł (588 000 zł – 320 000 zł). Zatem zobowiązany był do zwrotu na rzecz pozwanego 268 000 zł, czyli 95 874, 32 EUR (wg kursu na dzień uruchomienia pożyczki wynoszącego 3, 5774) wraz z odsetkami. 95 874, 32 EUR w stosunku do kwoty 164 365, 18 EUR wynosi 58, 33 %. Taką część sumy odsetek stanowiłaby kwota 58, 33 % x 209 523, 61 EUR = 122 215, 12 EUR. Łącznie zatem do spłaty pozostawało 95 874, 32 EUR + 122 215, 12 EUR = 218 089, 44 EUR. Wysokość jednej ze 179 rat miesięcznych wynosiłaby 1 218, 38 EUR.

Do dnia wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...), tj. do dnia 29.07.2002 r., zapadnięciu podlegałoby 15 rat, czyli 18 275, 70 EUR x 3, 5774 = 65 379, 49 zł. Na każdą ratę przypadałoby 95 874, 32 EUR / 179 = 535, 61 EUR.

Naliczenie odsetek przedstawiałoby się następująco:

- od 24.04.2001 r. do 15.06.2001 r. – 535, 61 EUR x 53 dni x 13, 05 % = 10, 15 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.07.2001 r. – 535, 61 EUR x 83 dni x 13, 05 % = 15, 89 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.08.2001 r. – 535, 61 EUR x 114 dni x 13, 05 % = 21, 83 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.09.2001 r. – 535, 61 EUR x 145 dni x 13, 05 % = 27, 77 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.10.2001 r. – 535, 61 EUR x 175 dni x 13, 05 % = 33, 51 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.11.2001 r. – 535, 61 EUR x 206 dni x 13, 05 % = 39, 45 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.12.2001 r. – 535, 61 EUR x 236 dni x 13, 05 % = 45, 19 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.01.2002 r. – 535, 61 EUR x 267 dni x 13, 05 % = 51, 13 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.02.2002 r. – 535, 61 EUR x 298 dni x 13, 05 % = 57, 07 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.03.2002 r. – 535, 61 EUR x 326 dni x 13, 05 % = 62, 43 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.04.2002 r. – 535, 61 EUR x 357 dni x 13, 05 % = 68, 37 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.05.2002 r. – 535, 61 EUR x 387 dni x 13, 05 % = 74, 11 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.06.2002 r. – 535, 61 EUR x 418 dni x 13, 05 % = 80, 05 EUR,

- od 24.04.2001 r. do 15.07.2002 r. – 535, 61 EUR x 448 dni x 13, 05 % = 85, 79 EUR.

Wpłata dokonana w dniu 15.05.2001 r. w kwocie 5 118 zł (kurs 3, 5170), czyli 1 455, 22 EUR (kurs 3, 5170) – pokryła ratę za maj 2001 r. w kwocie 1 218, 38 EUR. Pozostała nadwyżka 236, 84 EUR pokryła część raty za czerwiec 2001 r. Z tej raty pozostało do zapłaty 981, 54 EUR (1 218, 38 EUR – 236, 84 EUR).

Wpłata dokonana w dniu 19.07.2001 r. w kwotach 7 000 zł i 8 100 zł, czyli 4 058, 81 EUR (kurs 3, 7203) pokryła ratę za czerwiec 2001 r. – 981, 54 EUR, odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 981, 54 EUR od 16.06.2001 r. do 18.07.2001 r. (981, 54 EUR x 33 dni / 365 x 8 %) = 7,10 EUR, ratę za lipiec 2001 r. w kwocie 1 218, 38 EUR. Pozostała nadwyżka 1 851, 79 EUR.

Wpłata dokonana w dniu 08.08.2001 r. w kwocie 16 000 zł, czyli 4 334, 64 EUR (kurs 3, 6912) oraz wskazana wcześniej nadwyżka w kwocie 1 851, 79 EUR, czyli łącznie 6 186, 43 EUR pokryły ratę za sierpień 2001 r. i ratę za wrzesień 2001 r. Pozostała nadwyżka w kwocie 3 749, 67 EUR.

Wpłata dokonana w dniu 08.10.2001 r. w kwocie 14 000 zł, czyli 3 645, 83 EUR (kurs 3, 8400) oraz wskazana wcześniej nadwyżka w kwocie 3 749, 67 EUR, czyli łącznie 7 395, 50 EUR pokryły ratę za październik 2001 r. Pozostała nadwyżka w kwocie 6 177, 12 EUR.

Wpłata dokonana w dniu 09.11.2001 r. w kwocie 8 400 zł, czyli 2 319, 48 EUR (kurs 3, 6215) oraz wskazana wcześniej nadwyżka w kwocie 6 177, 12 EUR, czyli łącznie 8 496, 60 EUR pokryły ratę za listopad 2001 r., ratę za grudzień 2001 r., ratę za styczeń 2002 r., ratę za luty 2002 r., ratę za marzec 2002 r., ratę za kwiecień 2002 r., oraz część raty za maj 2002 r. w kwocie 1 186, 32 EUR. Pozostała niedopłata za maj 2002 r. w kwocie 32, 06 EUR.

Zatem na dzień 29.07.2002 r. zadłużenie powoda mogło wynosić co najwyżej

- rata za maj 2002 r. 32, 06 EUR + odsetki od dnia 16.05.2002 r. do dnia 29.07.2002 r. – 32, 06 EUR x 75 dni / 365 x 8 % = 0, 53 EUR,

- rata za czerwiec 2002 r. – 1 218, 38 EUR + odsetki od dnia 16.06.2002 r. do dnia 29.07.2002 r. – 1 218, 38 EUR x 44 dni / 365 x 8 % = 11, 75 EUR,

- rata za lipiec 2002 r. – 1 218, 38 EUR + odsetki od dnia 16.07.2002 r. do dnia 29.07.2002 r. – 1 218, 38 EUR x 14 dni / 365 x 8 % = 3, 74 EUR,

tj. łącznie 32, 06 EUR + 0, 53 EUR + 1 218, 38 EUR + 11, 75 EUR + 1 218, 38 EUR + 3, 74 EUR = 2 484, 84 EUR, czyli 10 088, 45 zł (kurs 4, 0600).

Od 2008 r. powód dokonał wpłaty 60 000 zł. Pozwany Bank nie poinformował powoda, w jaki sposób zostały zaksięgowane te wpłaty. Tym samym zgodnie z art. 451 § 3 kc powinny one w pierwszej kolejności pokryć zobowiązania najdawniej wymagalne. Zatem zadłużenie, jakie mogłoby być objęte bankowym tytułem egzekucyjnym wystawionym w dniu 29.07.2002 r. zostało już dawno przez powoda uregulowane.

Kwestia rat przypadających do zapłaty po lipcu 2002 r. nie podlega rozważaniu w ramach tego postępowania albowiem powództwo dotyczy pozbawienia wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) wystawionego dnia 29.07.2002 r., a nie całej relacji prawnej stron. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pozwany Bank wystąpił przeciwko powodowi z żądaniem zapłaty należności z tytułu pożyczki na zasadach ogólnych, przedstawiając precyzyjne obliczenie wysokości zobowiązania.

Za nieuzasadniony sąd uznał zarzut powoda dotyczący przeliczania kwot pożyczki w EURO i złotych. Powód wywodził, że EURO nie było środkiem płatniczym w 2001 r. Jednakże w ramach swobody kontraktowania strony umowy kredytu lub pożyczki mogą postanowić, iż wartość świadczenia pieniężnego będzie podlegać waloryzacji według oznaczonego w umowie miernika wartości – art. 358 ¹ § 2 kc. Takim miernikiem mógł być także kurs EURO. Jednostka ta była powszechnie stosowana w rozliczeniach międzynarodowych w obrocie z państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej, a od dnia 01.01.2002 r. miała stanowić prawny środek płatniczy w większości tych krajów. Rzeczpospolita Polska była już wówczas stowarzyszona ze Wspólnotą i aspirowała do pełnego członkostwa. Narodowy Bank Polski prowadził na bieżąco tabele wartości kursowych EURO. Nic nie stało na przeszkodzie, aby strony umowy pożyczki z dnia 30.03.2001 r. posłużyły się kursem EURO jako miernikiem waloryzacji rat pożyczki.

Można natomiast zgodzić się z powodem, iż wskazanie stopy referencyjnej EURIBOR i sposobu ustalania zmiennego oprocentowania umowy pożyczki przewidziane w § 6 jest nieczytelne i dla osoby nieobeznanej z finansami może powodować trudności w ustaleniu wysokości zobowiązania. W tym zakresie postanowienia umowy pożyczki mogą być interpretowane wyłącznie na niekorzyść pozwanego jako autora umowy zgodnie z art. 385 § 2 kc (por. wyroki SN z dnia 17.06.2009 r., IV CSK 90/09, oraz z dnia 21.06.2007 r. IV CSK 95/07). Sąd przyjął zatem jako wymiar odsetek kapitałowych (umownych) stawkę 13, 05 % jednoznacznie i stanowczo określoną w § 6.8 umowy, zaś dla odsetek za zwłokę stopę ustawową.

Za nieuzasadniony sąd uznał zarzut pozwanego dotyczący uznania przez powoda roszczenia Banku w pełnym rozmiarze w okresie, gdy powód wystąpił z wnioskiem o zawarcie umowy restrukturyzacyjnej.

Uznanie roszczenia występuje w trzech postaciach: jako umowa ugody (art. 917 kc), jako tzw. uznanie właściwe, czyli umowa pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem obejmująca ich porozumienie określające z reguły podstawę i wysokość zadłużenia oraz sposób i termin jego rozliczenia, bądź jako tzw. uznanie niewłaściwe, czyli oświadczenie wiedzy dłużnika wyrażające przekonanie o istnieniu zobowiązania o oznaczonym przedmiocie i treści, w szczególności długu w oznaczonej wysokości (wyrok SA w Katowicach z dnia 09.06.2005 r., I ACa 171/05). W przeciwieństwie do ugody będącej umownym, materialnym źródłem zobowiązaniowego stosunku prawnego, uznanie właściwe oraz uznanie niewłaściwe takiego waloru nie posiadają; tytułem prawnym pozostaje zawsze zobowiązanie podstawowe (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 23.05.2007 r., I ACa 224/07). Uznanie niewłaściwe może wywołać jedynie taki skutek, jaki wynika wprost z wyraźnego przepisu prawa, np. przerwanie biegu przedawnienia – art. 123 § 1 pkt 2 kc. Nawet po złożeniu takiego oświadczenia dłużnik może nadal kwestionować powstanie lub dalsze istnienie zobowiązania (wyrok SA w Poznaniu z dnia 23.05.2007 r., I ACa 224/07, wyrok SA w Szczecinie z dnia 28.12.2012 r., I ACa 715/12).

Sąd doszedł do przekonania, iż okoliczności sprawy dają dostateczną podstawę do wniosku, iż powód nie jest zobowiązany wobec pozwanego Banku do świadczenia objętego wystawionym przez pozwanego bankowym tytułem egzekucyjnym nr (...) jako potwierdzającym zobowiązanie w kształcie i rozmiarze nieistniejącym w dacie wystawienia tego dokumentu. To zaś oznacza, iż powód skutecznie zaprzeczył okolicznościom, na jakich oparte zostało nadanie klauzuli wykonalności temu tytułowi, w szczególności istnienie zobowiązania nim objętego. Tym samym wypełniona została podstawa do pozbawienia tego tytułu wykonawczego wykonalności przewidziana w art. 840 § 1 pkt kpc.

Tym samym zgłoszone przez powoda żądanie pozwu należy uznać za usprawiedliwione. Sąd uwzględnił wobec tego powództwo i pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) wystawionego dnia 29.07.2002 r. przez wierzyciela Bank (...) S.A. w W. I Oddział w B. przeciwko dłużnikowi S. J. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 04.11.2002 r., I Co 4951/02, w całości.

Powodowi jako wygrywającemu sprawę w całości przysługuje zgodnie z art. 98 kpc zwrot kosztów procesu.

Koszty obejmują uiszczoną przez powoda opłatę od pozwu – 1 000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 14 400 zł ustalone zgodnie z § 2.2 i 6.7 rozporządzenia MS z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (sąd uznał za usprawiedliwione zgłoszenie żądania kosztów zastępstwa w wysokości dwukrotności stawki minimalnej mając na uwadze czas trwania procesu, ilość rozpraw oraz pism procesowych pełnomocnika powoda), a także koszty przejazdu powoda do sądu w kwocie 100, 30 zł. Koszty te mogą być liczone wyłącznie w odniesieniu do jednego terminu rozprawy dnia 10.07.2012 r., kiedy to powód stawił się w celu złożenia zeznań (w pozostałych rozprawach uczestnictwo powoda jako zastępowanego przez zawodowego pełnomocnika było zbędne). Wyliczenie kosztów przedstawia się następująco: odległość z M. do W. 60 km x 2 x 0, 8358 zł/km zgodnie z obowiązującą stawką kosztów podróży samochodem = 100, 30 zł. Łączne koszty procesu przypadające powodowi wynoszą 15 500, 30 zł.

Ponieważ powód został zwolniony od kosztów sądowych ponad 1 000 zł, brakujące koszty obejmujące niepokrytą część opłaty od pozwu (wynoszącej 5 % z 659 808 zł, tj. 32 991 zł) w kwocie 31 991 zł oraz wynagrodzenie biegłego w kwocie 1 655, 12 zł, obciążają pozwanego zgodnie z art. 113 ust. 1 uksc.

Mając powyższe okoliczności na uwadze sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.