Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SO Elżbieta Zalewska – Statuch

SO Joanna Składowska

Protokolant: star. sekr.. sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2014 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z powództwa L. G.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...)w B.

o odszkodowanie z tytułu ochrony środowiska naturalnego

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 13 września 2013 roku, sygn. akt I C 461/12

1.  z apelacji powódki zmienia zaskarżony wyrok w punktach 2,3 i 7 w ten sposób, że:

a) w punkcie 2: zasądza dodatkowo od Skarbu Państwa – (...) w B.na rzecz L. G.kwotę
6000,00 zł (sześć tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia
26 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty;

b) w punkcie 3: podwyższa kwotę należną od Skarbu Państwa –(...)w B.na rzecz L. G.z tytułu zwrotu kosztów procesu do kwoty 2417,00 zł (dwa
tysiące czterysta siedemnaście złotych);

c) punktowi 7 nadaje brzmienie: „ nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku od (...) B.kwotę 3000 zł (trzy tysiące złotych) tytułem zwrotu wydatków”.

2.  oddala apelację pozwanego w całości;

3.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – (...)w B.na rzecz L. G. kwotę 600,00 zł (sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji.

Sygn. akt. I Ca 486/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Łasku, w sprawie o sygn. akt I C 461/12, z powództwa L. G.przeciwko Skarbowi Państwa – (...)w B.o odszkodowanie z tytułu ochrony środowiska naturalnego, zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 19100 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 5000 zł od dnia 26 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 14100 zł od dnia 13 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Ponadto Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1261 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku od pozwanego kwotę 2280 zł, a od powódki kwotę 720 zł tytułem zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych ze środków Sądu Rejonowego w Łasku, przy czym kwotę należną od powódki nakazał ściągnąć z zasądzonego na jej rzecz roszczenia.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach
i wnioskach, których istotne elementy przedstawiały się następująco:

Powódka jest właścicielką nieruchomości położnej w miejscowości W. gmina B., stanowiącej działki gruntu oznaczone numerami ewidencyjnymi (...)
o łącznej powierzchni 2,87 ha, dla których prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...).

Na terenie działki nr (...) posadowiony jest jednorodzinny, dwukondygnacyjny podpiwniczony budynek mieszkalny, z poddaszem nieużytkowym, wykonany w technologii murowanej. Ściany nadziemia są wykonane z gazobetonu ze szczeliną powietrzną, dach ma konstrukcję drewnianą i jest pokryty papą blachą stolarka okienna wykonana jest z profili PCV z szybami zespolonymi. Obecny stan budynku jest podobny do tego, jaki istniał w dniu 11 kwietnia 2011 roku.

Gmina B. nie posiada aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego
i zgodnie z obowiązującym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy B. przeznaczenie działek powódki jest następujące: działka nr (...) – w pasie przy drodze na głębokość 75 m od drogi teren przeznaczony jest pod zabudowę mieszkaniową z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługi publiczne) oraz zabudowę letniskową i zabudowę zagrodową, pozostała część działki do ok. 384 m od drogi to grunty rolne klasy III, działka nr (...) – w pasie przy drodze na głębokość 75 m od drogi teren przeznaczony jest pod zabudowę mieszkaniową z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługi publiczne) oraz zabudowę letniskową i zabudowę zagrodową, pozostała część działki do ok. 400 m od drogi to grunty rolne klasy III oraz łąki i pastwiska.

Ze względu na przekroczone dopuszczalne poziomy dźwięku spowodowane działaniami lotniska wojskowego w Ł. w dniu 09 lutego 2010 roku Sejmik Województwa (...) podjął Uchwałę nr(...), która weszła w życie z dniem 11 kwietnia 2010 roku, w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł..

W uchwale obszar ograniczonego użytkowania został podzielony na dwa obszary oznaczone symbolami A i B , to jest - podobszar A, którego granicę wewnętrzną wyznacza granica terenu lotniska, zewnętrzna natomiast wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy (przedział czasu od godz. 22.00 do 6.00) wyrażonego wskaźnikiem hałasu L A. n = 50 dB, - podobszar B, którego granicę wewnętrzną wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy, wyrażonego wskaźnikiem hałasu L A. n = 50 dB, zewnętrzną granicę podobszaru B wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy wyrażonego wskaźnikiem hałasu L A. (...) = 45 dB.

Uchwała Sejmiku Wojewódzkiego wprowadza ograniczenia zarówno w zakresie przeznaczenia terenu, jak też sposobu korzystania, a także określa wymagania techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki.

Zakres tych regulacji zawarty został w § 8 -11 uchwały. (...) powódki znalazły się w obszarze ograniczonego użytkowania strefy A zgodnie z przedmiotową uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr (...).

Ubytek wartości nieruchomości mieszkaniowych znajdujących się na obszarze ograniczonego użytkowania lotniska Ł. spowodowany następstwami przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku przez starty i lądowania samolotów
oraz wynikający z tego tytułu brak możliwości zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego środowiska naturalnego człowieka dla strefy B należy przyjąć na poziomie
7,8 % a dla strefy A na poziomie 9,5 %.

Utrata wartości rynkowej nieruchomości powódki w wyniku wejścia w życie z dniem 11 kwietnia 2010 roku uchwały Sejmiku Wojewódzkiego Nr (...) r. według stanu na dzień 11 kwietnia 2010 roku i cen na marzec 2013 roku – wynosiła 19100 zł.

Ocena izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych budynku mieszkalnego, usytuowanego na działce powódki, według stanu na dzień 11 kwietnia 2010 roku wskazuje, że w myśl Polskiej Normy przegrody zewnętrzne budynku mieszkalnego zapewniają właściwą ochronę pomieszczeń przed hałasem związanym z działaniami lotniska wojskowego, w związku z czym nie było konieczności wykonania robót budowlanych mających na celu poprawę izolacyjności akustycznej przegród budowlanych budynku,

Sąd Rejonowy stwierdził, że podstawę prawną żądania powódki stanową art. 129 – 136 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku prawo ochrony środowiska (t. j. Dz. U. z 2008 r.
Nr 25, poz. 150 ze zm.), gdzie ustawodawca uregulował samodzielne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania
z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania.

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że w związku z ustanowieniem ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści aktu prawnego o utworzeniu obszaru, zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy, lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek jego wejścia w życie dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c), i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania..

O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., uwzględniając powództwo w zakresie kwoty związanej z obniżeniem wartości nieruchomości powódki
i określonej w pozwie, zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 5000 zł wraz
z ustawowymi odsetkami liczonymi od daty pierwotnego wezwania pozwanego do zapłaty oraz kwotę 14100 zł z odsetkami ustawowymi od daty otrzymania przez pozwanego odpisu pisma procesowego, zawierającego rozszerzenie pozwu w tym zakresie.

Apelację od powyższego wyroku wniosły obie strony.

Pozwany Skarb Państwa – (...)w B., zaskrzył wyrok częściowo w zakresie odsetek i kosztów procesu, zrzucając mu:

- naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 321 k.p.c., w związku
z naruszeniem norm prawa materialnego, wynikających z treści art. 363 § 2 k.c., polegające na zasądzeniu odsetek, częściowo od daty pierwotnego wezwania pozwanego do zapłaty oraz pisma powoda rozszerzającego żądanie pozwu, gdy tymczasem odsetki te powinny być liczone od daty uprawomocnienia się orzeczenia,

- naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 98 k.p.c, w związku z art.
94 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez obciążenie pozwanego Skarbu Państwa, reprezentowanego przez (...) B.kosztami postępowania sądowego, pomimo ustawowego zwolnienia tego podmiotu od konieczności ich ponoszenia.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniósł o zmianę zaskarżanego wyroku
w części dotyczącej zobowiązania pozwanego do uiszczenia odsetek od kwoty 19100 zł
od terminów wskazanych w punkcie pierwszym sentencji, poprzez zasądzenie ich od dnia uprawomocnienia się przedmiotowego orzeczenia, zmianę zaskarżanego wyroku w części dotyczącej obciążenia pozwanego kosztami procesu, poprzez zwolnienie go od ponoszenia owych kosztów i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

Powódka L. G., zaskrzył orzeczenie w części oddalającej powództwo, zarzucając Sądowi pierwszej instancji:

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnym przyjęciu, iż poziom hałasu powodowany działaniami lotniska wojskowego w miejscu położenia budynku powódki
w myśl przepisów prawa budowlanego i Polskich Norm nie wymaga wykonania prac budowlanych związanych z zapewnieniem właściwej izolacyjności akustycznej pomieszczeń mieszkalnych, podczas gdy z ocenionej przez Sąd Rejonowy opinii biegłych jako spójnej, logicznej i wiarygodnej w całej rozciągłości, opartej na fachowej wiedzy i wieloletnim doświadczeniu biegłych w sposób jednoznaczny wynika, że przegrody zewnętrzne
nie zapewniały prawidłowej ochrony pomieszczeń przed dźwiękami pochodzącymi
z zewnątrz i koszt robót budowlanych niezbędnych do poprawy izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych wynosi 6500 zł,

- naruszenie przepisu art. 98 k.p.c. polegające na nie zasądzeniu od pozwanego
w całości poniesionych przez powódkę kosztów procesu oraz obciążeniu przez powódkę częściowym zwrotem poniesionych tymczasowo ze środków Sądu Rejonowego w Łasku wydatków w kwocie 720 zł, podczas gdy powódka wygrała w 100 % proces.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki ponad kwotę wynikającą z punktu pierwszego wyroku, dalszą kwotę 6.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 26 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu w łącznej kwocie 2417 zł i zasądzenie
od pozwanego na rzecz powódki kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję
w kwocie 1200 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji powódki L. G. należy stwierdzić, iż zasługuje ona na uwzględnienie w całości.

Przede wszystkim trafny jest zarzut apelującej, dotyczący naruszenia przez Sąd pierwszej instancji prawa procesowego, polegający na błędnym przyjęciu, ze poziom hałasu powodowany działaniami lotniska wojskowego w miejscu położenia budynku powódki
w myśl przepisów prawa budowlanego, nie wymaga wykonania prac budowlanych związanych z zapewnieniem właściwej izolacyjności akustycznej pomieszczeń mieszkalnych.

Takie ustalenie Sądu, jak słusznie podnosi apelująca, jest sprzeczne z opinią biegłych sporządzoną na potrzeby niniejszej sprawy, którą to Sad Rejonowy uznał za spójną i logiczną oraz wiarygodną w całej rozciągłości.

Na stronach 55-58 opinii (k.63 akt) biegli dokonali szczegółowych wyliczeń dotyczących stanu izolacyjności akustycznej przegród budowlanych oraz zakresu niezbędnych robót budowlanych.

Z ich wniosków końcowych wynika wprost, że dla poziomu hałasy powodowanego działaniami lotniska w miejscu położenia budynku oraz w myśl przepisów prawa budowlanego i Polskimi Normami, przegrody zewnętrzne nie zapewniały prawidłowej ochrony pomieszczeń przed dźwiękami powietrznymi pochodzącymi z zewnątrz. (k. 58 opinii).

W związku z tym, iż przedmiot żądania w tym zakresie dotyczył kwoty 6000 zł oraz mając na uwadze treść art. 321 k.p.c., należało dodatkowo zasądzić na rzecz skarżącej z jej wnioskiem tę właśnie kwotę, co powodowało zmianę punktu drugiego wyroku, o czym orzeczono jak w sentencji.

Skutkiem uwzględnienia apelacji powódki w całości była konieczność zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Ponieważ powódka wygrała ostatecznie sprawę w całości, należało jej przyznać pełne koszty zastępstwa procesowego oraz nie obciążać jej kosztami procesu poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa, które to w całości powinien ponieść pozwany, jako strona w ostateczności przegrywająca proces.

W ocenie Sądu Odwoławczego, nie zasługuje natomiast na uwzględnienie apelacja strony pozwanej – Skarbu Państwa – (...)
w B..

Przede wszystkim nie sposób zgodzić się ze skarżącym, że w sprawie niniejszej doszło do naruszenia przepisu art. 481 k.c.

Wbrew stanowisku zawartemu w uzasadnieniu apelacji, pozwany jako profesjonalista, już po wezwaniu przedsądowym do zapłaty odszkodowania posiadał wiedzę, że powódka będzie występowała do sądu z roszczeniem odszkodowawczym, a więc chcąc uniknąć kosztów związanych z zaspokojeniem jej roszczeń, winien podjąć czynności mające na celu ustalenie, w jakiej wysokości roszczenie powódki zasługuje na uwzględnienie – zlecić biegłemu oszacowanie szkody.

Trzeba również zwrócić uwagę, że żaden przepis ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku prawo o ochronie środowiska, (art. 129-136), które stanowią podstawę odpowiedzialności pozwanego, nie przewidują konieczności ustalenia przez Sąd wysokości odszkodowania. Wyrok Sądu w tym zakresie nie ma charakteru konstytutywnego, gdyż jedynie wtedy można byłoby uznać żądanie pozwanego za uzasadnione (wymagalność odsetek od daty prawomocnego wyroku). Sama okoliczność, iż powódka żądała znacznie większej kwoty odszkodowania, nie może prowadzić do wniosku, że samodzielne ustalenie szkody przez pozwanego było niemożliwe.

Niesłuszny jest także zarzut apelującego dotyczący naruszenia przepisów postępowania, a mianowicie art. 98 k.p.c. w związku z art. 94 ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych.

Nie można zgodzić się z apelującym, że Skarb Państwa jest ustawowo zwolniony
od konieczności ponoszenia wszystkich kosztów postępowania sądowego.

Przepis art. 94 o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, dotyczy jedynie zwolnienia częściowego Skarbu Państwa od opłat sądowych, nie jest natomiast zwolniony Skarb Państwa od ponoszenia wydatków, gdy inicjuje je własnym działaniem, występując
w sprawie sądowej w charakterze strony.(patrz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
08 maja 2013 r., sygn. akt. I CZ 109/12 LEX nr 1353075).

Przy wykładni tego artykułu trzeba mieć na względzie także, że zwolnienie
z obowiązku stanowi wyjątek od zasady ponoszenia opłat, a zatem wyłączona jest interpretacja rozszerzająca. Dotyczy ono podmiotu (Skarbu Państwa), nie zaś spraw wiążących się z jego działalnością albo dotyczących jego interesu.(patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2013 r., sygn. akt. III CZP 97/12, LEX nr 1293796)

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że pozwany jako przegrywający proces (art. 98 k.p.c.) miał obowiązek uiścić koszty sądowe, na które składały się opinia biegłych oraz koszty zastępstwa procesowego strony powodowej, gdyż koszty
te nie są opłatami, lecz wydatkami procesu, od których Skarb Państwa nie jest ustawowo zwolniony.

Mając na uwadze wszystkie poczynione wyżej rozważania, Sąd Okręgowy z apelacji powódki zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., jak w punkcie pierwszym sentencji, natomiast apelację pozwanego na podstawie art. 385 k.p.c. jako bezzasadną oddalił w całości.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd Okręgowy orzekł na podstawie
art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i § 6 pkt 4, § 13 ust. 1 pkt 1 i § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 r. 461) obciążając nimi stronę przegrywającą.