Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lutego 2015 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Płaczek

Protokolant: st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2015 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania S. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 16 września 2014 roku nr (...)

w sprawie S. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje S. W. emeryturę od 1 lipca 2014 roku;

2.  stwierdza, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz odwołującego S. W. kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 1469/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 10 lutego 2015 r.

Decyzją z dnia 16.09.2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12. 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił S. W. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
a jedynie 13 lat, 8 miesięcy i 27 dni takiej pracy.

Do stażu tego organ rentowy nie doliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia w (...) Zakładach (...) od 01.03.1991 r. do 06.09.1993 r. na stanowisku mistrza- zastępy kierownika i kierownika, ponieważ- jak podał- trudno uznać, aby w tym czasie w/w stale i w pełnym wymiarze godzin pracował w szczególnych warunkach zajmując się kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem na wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie. Jako zastępca kierownika i kierownik musiał bowiem zajmować się pracami administracyjno- biurowymi wynikającymi z zakresu jego obowiązków.

Od decyzji tej odwołał się S. W., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury, a ponadto zasądzenia na swoją rzecz od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kosztów zastępstwa procesowego W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że legitymuje się co najmniej 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, ponieważ od 01.03.1991 r. do 06.09.1993 r. pracował w takim charakterze w (...) Zakładach (...) w N., zajmując się na co dzień stale i w pełnym wymiarze godzin kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno- technicznym na wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, podniósł, że za dozór inżynieryjno- techniczny uznaje się czynności sprowadzające się do stałego i bezpośredniego wpływania na proces produkcji, połączone z bezpośrednim uczestnictwem w tym procesie i stycznością z robotnikami bezpośrednio wykonującymi określone prace i czynności na stanowiskach robotniczych. Zdaniem ZUS, w sprawie nie zostało wykazane, że w spornym okresie od 01.03.1991 r. do 06.09.1993 r. wnioskodawca stale i pełnym wymiarze godzin był pracownikiem dozoru inżynieryjno- technicznego i że do jego obowiązków należało wyłącznie nadzorowanie pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach oraz przebywanie przez cały czas przy stanowiskach robotniczych.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący S. W., w dniu (...) r. osiągnął 60 lat życia. Na dzień 01.01.1999 r. wnioskodawca udokumentował 26 lat, 4 miesiące i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 13 lat, 8 miesięcy i 27 dni z tytułu zatrudnienia w (...) od 21.08.1971 r. do 01.11. 1971 r. na stanowiskach rzemieślnika i w (...) Zakładach (...) od 02.11.1976 r. do 16.05.1990 r. na stanowisku ślusarza i mistrza.

We wniosku z dnia 08.07.2014 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury. Zaskarżoną decyzją z dnia 16.09.2014 r. (...) Oddział w T. odmówił S. W. przyznania prawa do tego świadczenia, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Odwołujący nie przystąpił do OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Od 01.03.1991 r. do 06.09.1993 r. odwołujący S. W. pracował
w (...) Zakładach (...) w pełnym wymiarze czasu pracy, od 01.03. 1991 r. do 30.04.1992 r. na stanowisku mistrza - zastępcy kierownika, od 01.05.1992 r. do 31.12.1992 r. na stanowisku zastępcy kierownika, zaś od 01.01.1993 r. do 06.09.1993 r. na stanowisku kierownika brygady remontowo- inwestycyjnej.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 06.09.1993 r.- k. 11 cz. I akt ZUS,

-

umowa o pracę z dnia 01.03.1991 r.- k. 16 cz. III akt ZUS,

-

umowa o pracę z dnia 30.04.1992 r.- k. 17 cz. III akt ZUS,

-

angaż z dnia 15.01.1993 r.- k. 9,

Jako mistrz - zastępca kierownika wydziału montażowego, a następnie zastępca kierownika odwołujący nadzorował i kontrolował pracę 7 brygad na czele z brygadzistami, zajmujących się wykonywaniem robót montażowych i remontowych w magazynie kwasu, na oddziale siarkowni, w warzelni, na oddziale mycia mas, w bielarni i w sortowni. Produkcja na tych oddziałach odbywała się w ruchu ciągłym. Prace montażowe realizowano przy nowych urządzeniach i instalacjach, a przy starych były to prace remontowe i modernizacyjne. We wszystkich tych oddziałach pracownicy wykonywali pracę w warunkach szczególnych. W warzelni gotowano zrębki w warnikach, używając do tego kwasu siarkowego i pary. Kwas siarkowany produkowano na miejscu, na potrzeby produkcji. Tak powstałą masę kierowano do dyfuzorów, a następnie poddawano myciu, po czym transportowano ją na sortownię,
a stamtąd do bielarni. W bielarni masę drzewną wybielano przy użyciu chloru.

Wydział montażowy zajmował się wszystkimi poważniejszymi remontami i wymianą urządzeń, np. rurociągów, wymianą pomp w magazynie kwasu, w siarkowni, wymianą palników przy piecu siarkowym, czy remontami warników w warzelni. W warzelni znajdowało się 10 warników. Praktycznie cały czas jeden warnik był w remoncie i taki remont trwał nawet dwa miesiące. Wydział remontowy zajmował się natomiast drobniejszymi bieżącymi naprawami. Odwołujący pracował w wydziale montażowym.. Rano odwołujący otrzymywał dokumentację techniczną, spotykał się z brygadami w mistrzówce, odbierał od pracowników przepustki, po czym razem z nimi udawał się na poszczególne oddziały produkcyjne. Tam ustalał charakter i sposób realizacji poszczególnych prac, po czym nadzorował ich wykonanie, przebywając w ciągu dnia z pracownikami na oddziałach produkcyjnych tj. w magazynie kwasu, na oddziale siarkowni, w warzelni, w bielarni czy w sortowni. Przechodził od jednej brygady do drugiej i dozorował prowadzone prace. W ciągu dnia musiał przebywać przy stanowiskach robotniczych, ponieważ pracownicy jego brygad wykonywali pracę na oddziałach będących w ruchu. Poza tym, zajmowali się poważniejszymi pracami montażowymi i remontowymi, trwającymi nawet kilka tygodni, a odwołujący posiadał wiedzę techniczną potrzebną przy realizacji robót. Do jego obowiązków należało organizowanie na danym oddziale pracy brygady. Odwołujący nie wykonywał prac typowo biurowych. Przy biurku umieszczonym na hali, w tzw. mistrzówce, znajdującej się przy warsztacie, spożywał jedynie posiłki i wypisywał asygnaty (kwity magazynowe). Czasami analizował dokumentację techniczną związaną z prowadzonymi na oddziałach pracami. Sam nie sporządzał jednak dokumentacji technicznej.

Tego rodzaju pracę odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze godzin. Pomimo, że od 01.03.1991 r. do 30.04.1992 r. zajmował stanowisko mistrza - zastępcy kierownika, zaś od 01.05.1992 r. do 31.12.1992 r. stanowisko zastępcy kierownika, jego zakres obowiązków nie różnił się od tego, jaki miał uprzednio na stanowisku mistrza, który to okres został uznany przez organ rentowy za pracę w szczególnych warunkach i zaliczony ubezpieczonemu do stażu pracy w takim charakterze. Na stanowisku mistrza - zastępcy kierownika i zastępcy kierownika odwołujący miał zakres czynności dla mistrza. Nowy zakres czynności na stanowisku kierownika brygady remontowo- inwestycyjnej otrzymał w dniu 03.03.1993 r. Swoją treścią nie różnił się on od zakresu czynności na stanowisku mistrza, z tym, że do zadań mistrza należało prowadzenie dziennika budowy. Podległe odwołującemu brygady bardzo rzadko pracowały na wydziałach nie objętych warunkami szczególnymi. Nie było jednak takiego dnia, aby przynajmniej 2 brygady nadzorowane prze odwołującego nie realizowały zadań na oddziałach, gdzie praca odbywała się w warunkach szczególnych. W latach 90- tych nie więcej niż 5% pracowników podległych odwołującemu, i to nie codziennie, pracowało w warsztacie.

dowód:

-

karta stanowiska pracy mistrza z dnia 27.09.1982 r.- k. 18-20 cz. III akt ZUS,

-

karta stanowiska pracy kierownika z dnia 03.03.1993 r.- k. 14-15 cz. III akt ZUS,

-

zeznania świadka T. M.- 00:07:24-00:21:26,

-

zeznania świadka M. R.- 00:24:41-00:32:26,

-

zeznania świadka K. B.- 00:02:39-00:26:45,

-

zeznania świadka J. K.- 00:30:33-00:40:26,

-

zeznania odwołującego S. W.- 00:44:24-01:02:51,

Karta stanowiska pracy, przewidywała następujące o obowiązki mistrza wydziału budowlano - montażowego: organizowanie pracy zespołu pracowników w sposób zapewniający należyte wykorzystanie maszyn i urządzeń oraz planowe i terminowe wykonanie zadań; organizowanie i kontrolowanie stanowisk pracy, przygotowywanie frontu robót zgodnie z dokumentacją techniczną oraz instruowanie pracowników o sposobie wykonania powierzonych zadań, udzielanie rad i wskazówek, zwłaszcza pracownikom młodym i nowo zatrudnionym; dbanie o terminowość i wysoką jakość wykonania zadań przez kierowany zespół pracowników przez dopilnowanie przestrzegania instrukcji technologicznych, systematyczne szkolenie w zakresie metod pracy i kontrolę jakości ich wykonania; nadzorowanie prawidłowości obsługi, eksploatacji i należytej konserwacji wszystkich maszyn, urządzeń, narzędzi pracy i przyrządów przez pracowników kierowanego zespołu; czuwanie nad regularnym i odpowiednim zaopatrzeniem wszystkich stanowisk pracy
w potrzebne surowce, materiały i narzędzia oraz sprawdzanie właściwego ich użytkowania i przechowywania; organizowanie samodzielnie albo w porozumieniu z przełożonym doraźnej akcji remontowej w razie awarii maszyn i urządzeń, analizowanie przyczyn awarii i przestojów oraz podejmowanie środków zapobiegających ich powstawaniu; czuwanie nad oszczędnym i racjonalnym zużywaniem surowców, materiałów, paliw i energii; pilnowanie utrzymania porządku i czystości na stanowiskach pracy; wypisywanie asygnat materiałowych na wszystkie pobierane z magazynu materiały i części zamienne; wydawanie pracownikom zespołu poleceń w sprawie realizacji zadań przewidzianych dla danego odcinka pracy; przydzielanie pracy pracownikom zespołu oraz terminowe wykonanie zadań wynikających z harmonogramów kierowanych brygad, a ponadto kontrolowanie zapisów w źródłowej dokumentacji zarobkowej pracowników zespołu; prowadzenie jeden raz na kwartał okresowych szkoleń podległym pracownikom; inicjowanie zmian w zakresie organizacji i doskonalenia procesu pracy, przedstawianie kierownictwu zakładu projektów zmian instrukcji technologicznych i czynnościowych, wyposażenia technicznego, norm pracy i warunków pracy oraz wdrażanie ich po akceptacji kierownictwa; wprowadzanie usprawnień organizacyjnych i racjonalizacji pracy na podległych stanowiskach pracy; przedstawianie spraw związanych z przebiegiem wykonania zadań oraz stanem zaopatrzenia i gospodarowania środkami pracy na kierowanym odcinku; prowadzenie dziennika budowy; przedstawianie wniosków kierownictwu zakładu pracy w sprawie przyjmowania i zwalniania z pracy pracowników zatrudnionych w kierowanym zespole; udzielanie podległym pracownikom zwolnień z części dnia pracy z umotywowanych przyczyn oraz ustalanie terminów odpracowywania nie przepracowanego czasu pracy; ustalanie dni wolnych od pracy w zamian za przepracowane niedziele i święta oraz godziny nadliczbowe; przedstawianie bezpośrednim zwierzchnikom wniosków o przeszeregowanie pracowników wyróżniających się w pracy i podnoszących kwalifikacje zawodowe; zgłaszanie wniosków o przyznanie pracownikom premii o określonej wysokości zgodnie zobowiązującym regulaminem oraz nagród za szczególne osiągnięcia w pracy na podstawie dokonanej kontroli wykonania zadań i obiektywnej oceny pracy, udzielanie ustnych upomnień w przypadku nieprzestrzegania obowiązujących instrukcji oraz za wszelkie rodzaje naruszenia prawidłowego toku i dyscypliny pracy; przedstawianie kierownictwu wniosków o udzielenie kary upomnienia lub kary nagany pracownikom za naruszenie regulaminu i dyscypliny pracy; uczestniczenie w posiedzeniach zakładowej komisji powypadkowej przy rozpatrywaniu wypadków dotyczących pracowników kierowanego zespołu; uczestniczenie w naradach organizowanych w zakładzie pracy; wprowadzanie drobnych zmian w dokumentacji technicznej oraz zastępowanie kierownika wydziału budowlano- montażowego w czasie jego urlopu lub choroby z przejęciem w tym czasie jego obowiązków i uprawnień.

Karta stanowiska pracy kierownika brygady remontowo- inwestycyjnej, podpisana przez odwołującego w dniu 03.03.1993 r., zawierała identyczne obowiązki, zadania i czynności, za wyjątkiem obowiązku prowadzenia dziennika budowy.

dowód:

-

karta stanowiska pracy mistrza z dnia 27.09.1982 r.- k. 18-20 cz. III akt ZUS,

-

karta stanowiska pracy kierownika z dnia 03.03.1993 r.- k. 14-15 cz. III akt ZUS,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, zeznania świadków i odwołującego. Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków T. M., M. R., K. B. i J. K. oraz słuchanego w charakterze strony S. W., którzy wskazali na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia, dotyczące rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego w spornym okresie zatrudnienia. Zeznania te Sad ocenił jako wiarygodne, gdyż wzajemnie ze sobą korespondowały, były wewnętrznie spójne, a przy tym przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych wyraźnie wynika, że w spornym okresie wnioskodawca, pomimo, iż zajmował stanowisko mistrza - zastępcy kierownika, a następnie zastępcy kierownika, w rzeczywistości na co dzień zajmował się stale i w pełnym wymiarze godzin kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno- technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie, a ponadto bieżącą konserwacją agregatów i urządzeń oraz pracami budowlano- montażowymi i budowlano- remontowymi na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie- tj. obsługa urządzeń do mechanicznego rozdrabniania drewna (produkcja rębków), roztwarzanie surowców włóknistych metodą siarczanową i siarczynową w oddziałach warzelni, wytwarzanie kwasów i ługów warzelnych oraz wytwarzanie chemicznych środków bielących i bielenie mas włóknistych.

Te relacje nie są sprzeczne z treścią karty stanowiska pracy jeśli wziąć pod uwagę , iż w dokumencie posłużono się fachowym , ekonomicznym i branżowym, słownictwem na określenie czasem prozaicznych czynności , których istotę opisali świadkowie. Doświadczenie życiowe i zasady logiki wskazuje , że tego rodzaju rozbudowane dokumenty posługują się bardzo ogólnymi zwrotami ( „czuwanie” „przestrzeganie” , „dbanie” ) na określenie zakresu obowiązków i odpowiedzialności na danym stanowisku. .Karta stanowiskowa nie może być zatem jedynym dowodem obrazującym fatyczny zakres czynności na danym stanowisku ,.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotem niniejszego postępowania było rozstrzygnięcie, czy odwołującemu S. W. przysługuje tzw. wcześniejsza emerytura z zastosowaniem obniżonego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Powołana ustawa w dziale X rozdział 2 zawiera szczególną regulację przejściową, dotyczącą niektórych ubezpieczonych, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r.

W art. 184 ustawy zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zostało według kryterium urodzenia, ale także według kryterium posiadania na dzień 01.01.1999 r. wymaganego stażu zawodowego i ubezpieczeniowego.Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje art. 27 ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl zaś § 4, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat, posiadał na dzień 01.01.1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE.

Rozstrzygnąć natomiast należało, czy wnioskodawca legitymuje się co najmniej 15- letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przed organem rentowym ubezpieczony wykazał na dzień 01.01.1999 r. staż pracy w takim charakterze w wymiarze 13 lat, 8 miesięcy i 27 dni. W stażu tym ZUS uwzględnił mu okres pracy w szczególnych warunkach w (...) od 21.08.1971 r. do 01.11.1971 r. na stanowiskach rzemieślnika i w (...) Zakładach (...) od 02.11.1976 r. do 16.05.1990 r. na stanowisku ślusarza i mistrza.

Do wykazania 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach zabrakło zatem wnioskodawcy 1 roku, 3 miesięcy i 3 dni.

W stażu pracy w takim charakterze ZUS nie uwzględnił w/w okresu zatrudnienia w (...) Zakładach (...) od 01.03.1991 r. do 06.09.1993 r. na stanowisku mistrza- zastępy kierownika, zastępcy kierownika i kierownika, pomimo, iż za okres ten ubezpieczony przedłożył świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Jak podał, trudno bowiem uznać, aby w tym czasie wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze godzin pracował w szczególnych warunkach zajmując się kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem na wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie. Jako zastępca kierownika i kierownik musiał bowiem zajmować się pracami administracyjno- biurowymi wynikającymi z zakresu jego obowiązków.

W orzecznictwie podkreśla się, że świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz zwykłe świadectwa pracy nie są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający takie świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwa traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., które stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej w nim podstawy prawnej. Sąd może więc prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy świadczona przez stronę praca była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 24.09.2008 r.,
III AUa 795/08, OSAB 2008/4/60-68; wyrok SA w Katowicach z dnia 04.11.2008 r.,
III AUa 3113/08, LEX nr 552003; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14.02.2012 r.,
III AUa 1717/11, LEX nr 1129731).

Sąd nie dysponował pełnymi aktami osobowymi odwołującego. Zatrudniające go w spornym okresie (...) Zakłady (...) w N. zostały bowiem zlikwidowane.

Z uwagi na to, że w aktach sprawy znajduje się tylko szczątkowa dokumentacja pracownicza wnioskodawcy z tego okresu, istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności faktyczne Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadków i odwołującego.

Jak wynika z tych zeznań, zajmując stanowisko mistrza- zastępcy kierownika
i zastępcy kierownika wnioskodawca nadzorował i kontrolował pracę podległych mu brygad w wydziale montażowym. Brygady te zajmowały się robotami montażowymi i remontowymi na oddziałach produkcyjnych (...) Zakładów (...). Produkcja na tych oddziałach odbywała się w ruchu ciągłym, a zatrudnieni w nich pracownicy wykonywali pracę w warunkach szczególnych. Nadzorowane i kontrolowane przez odwołującego brygady zajmowały się wszystkimi poważniejszymi remontami i wymianą urządzeń, np. rurociągów, wymianą pomp w magazynie kwasu, w siarkowni i na oddziale mycia masy, wymianą palników przy piecu siarkowym, czy filtrów na oddziale mycia mas oraz remontami warników w warzelni. Codziennie rano, po odbiorze dokumentacji technicznej, odwołujący spotykał się z podległymi mu pracownikami, po czym razem z nimi udawał się na poszczególne oddziały produkcyjne. Tam ustalał charakter i sposób wykonania poszczególnych prac, po czym nadzorował ich realizację. W ciągu dnia cały czas przebywał
z pracownikami na poszczególnych oddziałach. Przechodził od jednej brygady do drugiej i dozorował prowadzone prace. Wszystkie te obowiązki wymagały od niego bytności na oddziałach produkcyjnych, bezpośrednio przy stanowiskach pracy. Na co dzień wykonywał tylko drobne prace biurowe i nie zajmował się sprawami administracyjnymi. Przy biurku umieszczonym na hali, w tzw. mistrzówce, znajdującej się przy warsztacie, spożywał posiłki i wypisywał asygnaty (kwity magazynowe). Zdarzało się też, że analizował dokumentację techniczną związaną z prowadzonymi na oddziałach pracami. Dokumentacji tej jednak nie sporządzał. Jako mistrz- zastępca kierownika i zastępca kierownika nie prowadził też dziennika budowy.

Jak podkreśla się w orzecznictwie, czynności obejmujące sporządzenie dokumentacji związanej z dozorem stanowią integralną część sprawowanego dozoru. Nie ma zatem podstaw do ich wyłączania i traktowania odrębnie. W sytuacji, gdy dozór inżynieryjno- techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i pracą polegającą na dozorze wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma żadnej potrzeby ustalania, ile czasu pracownik poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem. W tym miejscu warto też zauważyć, że osoba wykonująca dozór inżynieryjno- techniczny nad pracami wykonywanymi w warunkach zagrażających bezpieczeństwu nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie wykonywana jest praca.
W zakresie bowiem jej obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów organizacyjnych i innych czynności (por. wyroki SN: z dnia 11.03.2009 r., II UK 243/08, LEX nr 550990 i z dnia 30.01.2008 r., I UK 195/07, LEX nr 375610).

Jak podali świadkowie i sam odwołujący, na stanowisku mistrza i zastępcy kierownika zakres obowiązków wnioskodawcy, pomimo zmiany nazwy stanowiska pracy, pozostał taki sam. Wszyscy świadkowie podkreślili, że w spornym okresie wnioskodawca realizował zadania mistrza. Stanowisko mistrza- zastępcy kierownika w/w zajmował od 01.03.1991 r. do 30.04.1992 r. (tj. przez okres 1 roku i 2 miesięcy). Następnie, na okres od 01.05.1992 r. do 31.12.1992 r. (8 miesięcy) powierzono mu stanowisko zastępcy kierownika. Jak podniósł odwołujący w swoich zeznaniach, od marca 1991 r. był mistrzem i zastępcą kierownika, jednak nic się nie zmieniło, jeżeli chodzi o charakter jego pracy. W latach 90- tych zakład chylił się ku upadkowi. W 1990 r. powstała spółka w celu utrzymania zatrudnienia w zakładzie. Ona funkcjonowała kilka miesięcy. Charakter naszej pracy się nie zmienił. Później wróciliśmy do zakładu. Chodziło też o zwiększenie stawki wynagrodzenia przy takim samym zakresie obowiązków i odpowiedzialności. Jak zaakcentował wnioskodawca, okres wcześniejszy, który ZUS uwzględnił mu w stażu pracy w szczególnych warunkach, niczym nie różnił się od jego pracy w spornych okresach.

Wszystkie te zeznania korespondują z treścią karty stanowiska pracy kierownika brygady remontowo- inwestycyjnej z dnia 03.03.1993 r. Karta ta, podpisana przez odwołującego w dniu 03.03.1993 r., wymienia identyczne obowiązki, zadania i czynności, jak karta stanowiska pracy mistrza, za wyjątkiem obowiązku prowadzenia dziennika budowy.

Poza tym zauważyć należy, że w spornym okresie odwołujący był zastępcą kierownika (wcześniej mistrzem- zastępcą kierownika) i kierownikiem brygady remontowo- inwestycyjnej, nie zaś jednostki organizacyjnej zakładu pracy (oddziału czy wydziału)- co sugerowałoby, że należy do pracowników wyższego szczebla, których obowiązki są związane z różnego rodzaju pracami administracyjno- zarządzającymi.

Pracę odwołującego wykonywaną w okresie od 01.03.1991 r. do 30.04.1992 r. na stanowisku mistrza- zastępcy kierownika (1 rok i 2 miesiące) oraz od 01.05. 1992 r. do 31.12.1992 r. na stanowisku zastępcy kierownika (8 miesięcy) zakwalifikować należało według Działu XIV, zatytułowanego: „Prace różne”, pkt 24 (kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno- techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie) w zw. z pkt 25 (bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano- montażowe i budowlano- remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.

Prace, które wykonywane były na oddziałach, gdzie świadczył pracę wnioskodawca, wymienione zostały w Dziale VI, zatytułowanym: „W leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym” wykazu A, w pkt 3 (obsługa urządzeń do mechanicznego rozdrabniania drewna (produkcja rębków) oraz od
13 do 15, tj. roztwarzanie surowców włóknistych metodą siarczanową i siarczynową
w oddziałach warzelni (pkt 13); wytwarzanie kwasów i ługów warzelnych (pkt 14) oraz wytwarzanie chemicznych środków bielących i bielenie mas włóknistych (pkt 15).

Dokonując takiej kwalifikacji pracy ubezpieczonego w spornym okresie Sąd miał na uwadze, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 08.06.2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 19.05.2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 01.06.2010 r., II UK 21/10, LEX
nr 619638; z dnia 24.03.2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152; z dnia 22.01.2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75; z dnia 06.12.2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283, z dnia 19.09.2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329 i z dnia 14.09.2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325).

Doliczenie odwołującemu do wykazanego przed organem rentowym stażu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 13 lat, 8 miesięcy i 27 dni wymienionych wyżej okresów (od 01.03.1991 r. do 30.04.1992 r. i od 01.05.1992 r. do 31.12.1992 r.) jest wystarczające do wykazania przez niego co najmniej 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Uwzględniając powyższe stwierdzić należało, że na dzień 01.01.1999 r. odwołujący legitymuje się co najmniej 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co uprawnia go do tzw. wcześniejszej emerytury.

Na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego, w tym art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił więc zaskarżoną decyzję ZUS Oddział w T. z dnia 16.09.2014 r. w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od 01.07.2014 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (punkt 1 wyroku).

Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 2 wyroku). W tej mierze miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Dopiero bowiem postępowanie sądowe, a w szczególności przeprowadzone w tym postępowaniu dowody z zeznań świadków i odwołującego pozwoliły na ustalenie istotnych, a nie znanych wcześniej organowi rentowemu okoliczności i przesądziły ostatecznie o zasadności wniosku o emeryturę.

O kosztach zastępstwa procesowego odwołującego Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Zasądzając na rzecz odwołującego kwotę 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, Sąd działał zgodnie z treścią § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490).