Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2015 r.

Sąd Rejonowy w Wałbrzychu VI Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący SSR Łukasz Kozakiewicz

Protokolant Ewelina Dulian

po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2015r., na rozprawie sprawy

z powództwa (...)sp. z o.o. w Ś.

przeciwko K. M.

o zapłatę 6 624,00 zł

I.  zasądza od pozwanej K. M. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. kwotę 6.624,- zł (sześć tysięcy sześćset dwadzieścia cztery złote 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 marca 2013r

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.549,- zł (jeden tysiąc pięćset czterdzieści dziewięć złotych 00/100) tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 1.200,- zł (jeden tysiąc dwieście złotych 00/100) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Powód – (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. wniósł o zasądzenie od pozwanej K. M. kwoty 6.624,- zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu podał, że zawarł z pozwaną umowę, na podstawie które świadczyła ona usługi medyczne na rzecz klientów powoda za wynagrodzeniem w wysokości części przychodu uzyskanego z tytułu świadczenia tych usług, zapłaconego przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Powód zapłacił pozwanej wynagrodzenie na podstawie wystawionych przez nią faktur. W wyniku weryfikacji wartości usług świadczonych przez pozwaną, Narodowy Fundusz Zdrowia skorygował wysokość wynagrodzenia powoda. W związku z tym powód dokonał korekty wynagrodzenia pozwanej – zgodnie z warunkami umowy – i zażądał zwrotu nienależnie wypłaconej części wynagrodzenia.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 12 listopada 2014r., sygnatura akt VI GNc 1194/14 nakazano pozwanej, aby zapłaciła na rzecz powoda kwotę 6.624,- zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 marca 2013r. oraz kwotę 1.300,- zł tytułem kosztów procesu.

W sprzeciwie od tego nakazu zapłaty, pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Podniosła, że wykonała obowiązki umowne prawidłowo i deklarowana przez nią ilość przyjętych pacjentów była zgodna z rzeczywistym stanem rzeczy. Przyjmowała przy tym wszystkich zarejestrowanych pacjentów, jednak nie miała wpływu na sposób ich rejestrowania w przychodni powoda ani rodzaj porad. Nie miała też wpływu na odnotowywany w systemie czas porady. Dodatkowo zarzuciła, że uzyskane rzekomo nienależnie wynagrodzenie, zużyła w związku z czym nie jest już wzbogacona.

Sąd ustalił.

W dniu 7 lipca 2010r. strony zawarły umowę Nr (...), na podstawie której pozwana zobowiązała się wykonywać świadczenia opieki zdrowotnej w poradni zdrowia psychicznego powoda, zgodnie ze standardami i procedurami obowiązującymi w tej specjalności (§ 1), w siedzibie powoda, w dniach i godzinach ustalonych przez strony (§ 2). Za wykonywanie usług pozwanej przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 50% przychodu stanowiącego różnicę miedzy środkami wypracowanymi przez pozwaną kosztami zleconych przez nią badań diagnostycznych i konsultacji; 50% środków uzyskanych ze świadczenia odpłatnych usług medycznych; 50% środków uzyskanych z odpłatnych usług medycznych finansowanych przez firmy medyczne, firmy ubezpieczeniowe lub inne. Wynagrodzenie miało być rozliczane miesięcznie i płatne do 30 dnia następnego miesiąca. Strony zastrzegły możliwość korekty wynagrodzenia po rozliczeniu dokonanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia (§ 7).

Dowód: umowa – kontrakt Nr (...) – k. 15 – 16, katalog uprawnień Nr – k. 17 – 18, oświadczenie – k. 19.

W wykonaniu umowy, pozwana zobowiązała się do przyjmowania pacjentów w każdą środę i czwartek w godzina od 15.30 do 20.00 oraz w każdy piątek w godzinach od 15.00 do 20.00.

Dowód: tygodniowy harmonogram czasu pracy – k. 20.

Przyjmując pacjentów, pozwana odnotowywała w systemie komputerowym dane pacjenta oraz rodzaj porady (wybierając z dostępnych możliwości w rozwijanym menu). Czas porady był automatycznie przypisywany do jej rodzaju, bez względu na rzeczywisty czas jej trwania. Czas porad wynosił: dla porady diagnostycznej 0,75 godziny – co odpowiadało 9 punktom, dla porady terapeutycznej 0,5 godziny – co odpowiadało 6 punktom, dla porady kontrolnej 0,25 godziny – co odpowiadało 3 punktom. Wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług medycznych wypłacane przez Narodowy Fundusz Zdrowia uzależnione było od wartości punktowej świadczenia.

W wykonaniu umowy pozwana przyjęła i odnotowała w systemie:



w styczniu 2012r. – 24 porady diagnostyczne,



w lutym 2012r. – 25 porad diagnostycznych i 6 porad terapeutycznych,



w marcu 2012r. – 24 porady diagnostyczne,



w kwietniu 2012r. – 24 porady diagnostyczne,



w maju 2012r. – 22 porady diagnostyczne i 3 porady terapeutyczne,



w czerwcu 2012r. – 24 porady diagnostyczne,



w lipcu 2012r. – 24 porady diagnostyczne i 1 poradę terapeutyczną,



w sierpniu 2012r. – 23 porady diagnostyczne i 9 porad terapeutycznych,



we wrześniu 2012r. – 18 porad diagnostycznych i 7 porad terapeutycznych,

Pozwana zawsze przyjmowała wszystkich zarejestrowanych pacjentów.

Dowód: zestawienia ilości wykonanych usług – k. 21 – 29, wydruk z programu komputerowego (przykładowy) – k. 124, dokumentacja medyczna – k. 125 – 130, zeznania świadka Z. J. – k. 115 – 116, zeznania świadka P. M. – k. 116 – 117, zeznania świadka J. O. – k. 134 – 135, przesłuchanie stron – k. 117 – 119.

Z tytułu wykonania umowy w okresie od stycznia do września 2012r., pozwanej wypłacono wynagrodzenie w łącznej wysokości 17.488,- zł, w tym:



za styczeń 2012r. – 2.545,00 zł,



za luty 2012r. – 2.911,50 zł,



za marzec 2012r. – 2.357,00 zł,



za kwiecień 2012r. – 2.573,00 zł,



za maj 2012r. – 2.237,00 zł,



za czerwiec 2012r. – 2.364,50 zł.

Dowód: pismo z dn. 18.12.2012r. z załącznikiem – k. 66, 67, przesłuchanie stron (pozwanej) – k. 118 – 119.

W wyniku przeprowadzonej kontroli, Narodowy Fundusz Zdrowia zakwestionował m.in. wartość porad odnotowanych przez pozwaną w systemie jako wykonane, gdyż czas pracy konieczny dla ich udzielenia przekraczał czas pracy pozwanej ustalony w harmonogramie. Spowodowało to obniżenie wynagrodzenia należnego powodowi z tytułu świadczenia usług medycznych.

Dowód: korekta faktury Nr (...) z załącznikiem – k. 31 – 32, 33, specyfikacja wykonania umowy – k. 34, korekta faktury Nr (...) z załącznikiem – k. 35 – 36, 37, specyfikacja wykonania umowy – k. 38, korekta faktury Nr (...) z załącznikiem – k. 39 – 40, 41, specyfikacja wykonania umowy – k. 42, korekta faktury Nr (...) z załącznikami – k. 43 – 44, 45 – 46, 48, 49, 50, specyfikacja wykonania umowy – k. 47, korekta faktury Nr (...) z załącznikami – k. 51 – 52, 53 – 54, 55, 57 specyfikacja wykonania umowy – k. 56, korekta faktury Nr (...) z załącznikiem – k. 58 – 59, 61, specyfikacja wykonania umowy – k. 60, korekta faktury Nr (...) z załącznikiem – k. 62 – 63, 64, specyfikacja wykonania umowy – k. 65, notatka – k. 71, pismo z dn. 17.02.2014r. – k. 72, pismo z dn. 24.02.2014r. – k. 73, zeznania świadka Z. J. – k. 115 – 116, zeznania świadka J. O. – k. 134 – 135, przesłuchanie stron – k. 117 – 119.

Powód ustalił ilość porad udzielonych przez pozwaną w okresie styczeń – wrzesień 2012r., w taki sposób aby łączy czas porad mieścił się w czasie pracy powódki wynikającym z harmonogramu, tj. wynosił łącznie 4,5 godziny w każdą środę i czwartek oraz 5 godzin w każdy piątek pracy pozwanej.

Dowód: zestawienie wizyt – k. 30, zeznania świadka J. O. – k. 134 – 135.

Powód dokonał rekalkulacji wysokości wynagrodzenia pozwanej za okres od stycznia do sierpnia 2012r., stosownie do zweryfikowanej ilości porad, ustalając że przysługuje jej wynagrodzenie w łącznej wysokości 7.404,- zł, w tym:



za styczeń 2012r. – 1.073,50 zł;



za luty 2012r. – 1.156,50 zł;



za marzec 2012r. – 1.007,00 zł;



za kwiecień 2012r. – 1.007,00 zł;



za maj 2012r. – 1.022,00 zł;



za czerwiec 2012r. – 1.001,50 zł;



za lipiec 2012r. – 1.137,00 zł;



za sierpień 2012r. – 1.343,50 zł;

W związku z tym powód zażądał od pozwanej zwrotu kwoty 6.624,- zł stanowiącej różnicę między wypłaconym jej wynagrodzeniem (17.488,- zł) a wynagrodzeniem należnym (10.084,- zł), po potrąceniu z przysługującą pozwanej wobec powoda wierzytelnością w wysokości 3.460,- zł z tytułu wynagrodzenia za okres od listopada do grudnia 2012r.

Dowód: pismo z dn. 18.12.2012r. z załącznikiem – k. 66, 67, pismo z dn. 16.01.2013r. – k. 68 – 69, nota Nr (...)– k. 70.

Pozwana odmówiła zapłaty, wskazując że wypłacone jej wynagrodzenie w całości zużyła na utrzymanie oraz iż nie ponosi odpowiedzialności za działanie systemu rozliczania świadczeń medycznych.

Dowód: pismo z dn. 14.07.2014r. z potwierdzeniem nadania – k. 93.

W roku 2012 pozwana osiągała średnie dochody w wysokości 5.000,- zł miesięcznie, w tym z tytułu wykonania umowy Nr (...) kwotę 2.500,- zł. Małżonek pozwanej osiągał dochody w wysokości około 2.500,- zł. Koszty utrzymania wspólnego gospodarstwa domowego pozwanej, jej małżonka i dziecka wynosiły około 8.000,- zł i były w całości pokrywane z osiąganych dochodów. W tym okresie pozwana nie dokonała znaczących zakupów ani nie poczyniła oszczędności.

Dowód: zeznania świadka J. O. – k. 134 – 135, przesłuchanie stron (pozwanej) – k. 118 – 119.

Sąd zważył.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił na podstawie zaoferowanych przez obie strony dowodów z dokumentów, w postaci: umowy, oświadczeń harmonogramu, wykazów, faktur korygujących oraz pism obu stron – prawdziwości i rzetelności których żadna z nich nie przeczyła co pozwalało uznać je za właściwe i miarodajne źródło informacji o okolicznościach sprawy. Nadto przeprowadzono dowód z zeznań świadków Z. J., J. O. i P. M., które okazały się spójne wewnętrznie, wzajemnie jak i z pozostałym materiałem dowodowym. Uzupełniająco przeprowadzono dowód z przesłuchania stron, których relacja również nie budziła wątpliwości.

Sąd oddalił wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność warunków łączącej strony umowy, gdyż kwestia ta została już wykazana dokumentem (art. 217 § 3 k.p.c.).

Na podstawie przeprowadzonych dowodów, ustalono istotne okoliczności sprawy, obejmujące fakt zawarcia przez strony umowy i jej warunki, w tym dotyczące sposobu ustalania i rozliczania wynagrodzenia pozwanej oraz sposób wykonania umowy przez pozwaną, w tym ilość udzielonych przez nią porad i ich rodzaj, a nadto sposób wykorzystania przez pozwaną wynagrodzenia uzyskanego z tytułu wykonania umowy.

W pierwszym rzędzie należy wskazać, że sposób rozliczenia wynagrodzenia należnego pozwanej z tytułu wykonania umowy Nr (...) podlegał już ocenie w sprawie rozpoznawanej przed Sądem Rejonowym w Wałbrzychu (sygn. akt VI GC 287/13) i przed Sądem Okręgowym w Legnicy (sygn. akt VI Ga 39/14), w której K. M. domagała się zasądzenia od (...) Sp. z o.o. kwoty 3.460,- zł tytułem wynagrodzenia za wykonanie umowy Nr (...). W tej sprawie Sąd dokonał analizy zasad ustalania i rozliczania przedmiotowego wynagrodzenia, z uwzględnieniem prawa do jego korekty w następstwie weryfikacji wartości świadczeń medycznych dokonanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Sąd rozważył również podniesiony przez pozwaną spółkę zarzut potrącenia wierzytelności o zwrot części nienależnie wypłaconego wynagrodzenia, wynikającego z w/w korekty dokonanej w następstwie weryfikacji wartości świadczeń medycznych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, uznając go za uzasadniony. W konsekwencji powództwo w sprawie sygn. akt VI GC 287/13 zostało oddalone. Przebieg i wynik tego postępowania był stronom znany, skoro brały one w nim.

Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2011r., sygn. akt II PK 4/11, LEX Nr 1044011). Wynikające z powołanego przepisu art. 365 § 1 k.p.c. związanie orzeczeniem oznacza zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2014r., sygn. akt III CSK 192/13, LEX Nr 1504568; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 września 2013r., sygn. akt III AUa 1747/12, LEX Nr 1372283). Mocą wiążącą objęte jest to, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia. Moc wiążącą uzyskuje bowiem rozstrzygnięcie o żądaniu w powiązaniu z jego podstawą faktyczną i w kolejnym postępowaniu sąd ma obowiązek przyjąć, że istotna z punktu widzenia zasadności żądania kwestia kształtowała się tak, jak to zostało ustalone w prawomocnym wyroku. Konsekwencją jest niedopuszczalność ponownej oceny prawnej co do okoliczności objętych prawomocnym rozstrzygnięciem ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2014r., sygn. akt V CSK 6/14, LEX Nr 1604655).

Dla rozstrzygnięcia sprawy sygn. akt VI GC 287/13, koniecznym było ustalenie zarówno zasad obliczania wynagrodzenia pozwanej jak i istnienie roszczenia powoda o zwrot części wypłaconego wynagrodzenia – a zatem okoliczności istotne również w niniejszej sprawie. Skoro w tej sprawie Sąd doszedł do przekonania o istnieniu wzajemnej wierzytelności (...) Sp. z o.o. z w/w tytułu i na tej podstawie oddalił powództwo, to ocenę prawną niniejszej sprawy determinowały wnioski zawarte w w/w wyroku.

Fakt wykonywania przez pozwaną świadczeń medycznych (porad w zakresie leczenia psychiatrycznego) nie był między stronami sporny. Powód nie kwestionował też ilości i rodzaju porad odnotowanych przez pozwaną w systemie. Kwestia zgodności rodzaju porady z odnotowaną w systemie nie była też przedmiotem badania przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Spor sprowadzał się do ustalenia, czy pozwana zobowiązana jest do zwrotu części wypłaconego wynagrodzenia czy też wypłacono jej je nienależnie. Zgodnie z postanowieniami umowy, pozwana była uprawniona do wynagrodzenia w wysokości 50% wypracowanych środków, pomniejszonych o koszty zleconych badań diagnostycznych, rozliczanego w okresach miesięcznych. Wypracowane środki wynikały z ilości przyjętych przez pozwaną pacjentów oraz rodzaju porady. Świadczenie spornych usług medycznych finansowane było przez Narodowy Fundusz Zdrowia, który – dokonując kontroli deklaracji powoda co do wartości udzielonych świadczeń – uznał, że jest ona zawyżona. Wartość świadczenia zależała od jego wartości punktowej, która określana była na podstawie rodzaju porady. Z kolei rodzaj porady przekładał się na minimalny czas ustalony dla jej udzielenia, określony w załączniku Nr 6 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień (Dz. U. Nr 140, poz. 1146 z późn. zm.). Porada diagnostyczna winna trwać nie mniej niż 0,75 godziny (9 pkt), porada terapeutyczna winna trwać nie mniej niż 0,5 godziny (6 pkt), zaś porada kontrolna winna trwać nie mniej niż 0,25 godziny (3 pkt). Zgodnie z § 23 załącznika do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 maja 2008r. w sprawie ogólnych warunków umów świadczeń opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 81, poz. 484) podstawę ustalenia wysokości przychodu z tytułu świadczenia usług medycznych osiąganego przez powoda określał wystawiany przez niego rachunek wraz z raportem statystycznym przestawiany do rozliczenia Narodowemu Funduszowi Zdrowia. Natomiast w myśl § 24 zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie określania warunków i realizacji umów w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień (Dziennik Urzędowy NFZ, Nr 40, poz. 65 z późn. zm.) łączny czas zrealizowanych świadczeń wykazanych do rozliczenia nie może przekraczać czasu pracy personelu realizującego świadczenia, a wynikającego z harmonogramu czasu pracy personelu. Według ustalonego przez strony harmonogramu, czas pracy pozwanej nie przekraczał 14 godzin tygodniowo, a to 4,5 godziny w środki u czwartki oraz 5 godzin w piątki. Wobec tego Narodowy Fundusz Zdrowia uprawniony był do zakwestionowania wartości świadczeń, obliczanej jako iloczyn wagi punktowej świadczenia i liczby pełnych jednostek czasu udzielania świadczenia (§ 27 cyt. zarządzenia Prezesa NFZ). Natomiast powód zobowiązany była do złożenia oddziałowi Narodowego Funduszu Zdrowia korygujących dokumentów rozliczeniowych. Warunki rozliczania świadczeń określone zostały bowiem w § 28 załącznika do cyt. rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 maja 2008r. Wypada zauważyć, że wskazane rozporządzenie Ministra Zdrowia stanowi źródło powszechnie obowiązującego prawa (art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), zatem pozwana nie mogła zasłaniać się nieznajomością tych przepisów. Zresztą na ich zastosowanie w stosunkach łączących strony wskazano w § 11 umowy Nr (...). Podobnie pozwana nie mogła zasłaniać się nieznajomością zarządzenia Prezesa NFZ oraz postanowień umowy zawartej przez pozwaną z NFZ w zakresie świadczeń psychiatrycznych. Po pierwsze, zgodnie z postanowieniami łączącej strony umowy Nr (...), pozwana miała obowiązek udzielania świadczeń zgodnie ze standardami i procedurami obowiązującymi w danej specjalności (§ 1 ust. 2 umowy). Po wtóre, zgodnie z art. 135 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 roku, Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.), umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej są jawne i zamieszczone na stronie internetowej Narodowego Funduszu Zdrowia. Na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia publikowane są również (dla każdej umowy) kody świadczeń, ich nazwy i czas trwania oraz ich wartość punktowa.

Ilość udzielonych przez pozwaną porad oraz ich rodzaj nie były kwestionowane przez pozwanego przy dokonywaniu rozliczenia należnego pozwanej wynagrodzenia. W wyniku kontroli przeprowadzonej przez Narodowy Fundusz Zdrowia okazało się, że czas ich udzielania, określony stosownie do przepisów w/w rozporządzenia Ministra Zdrowia znacznie przenosił czas pracy pozwanej określony w harmonogramie. Pozwana zadeklarowała bowiem, że będzie udzielać świadczeń medycznych w środku i czwartki przez 4,5 godziny (od godziny 15.30 do godziny 20.00) i w piątki przez 5 godzin (od godziny 15.00 do godziny 20.00). Wobec tego przychód powoda ustalony został przez Narodowy Fundusz Zdrowia na poziomie adekwatnym do wskazanych zasad. Dlatego też wynagrodzenie pozwanej wynikające z łączącej strony umowy Nr (...), do której zastosowanie mają przepisy o zleceniu (art. 735 k.c. w zw. art. 750 k.c.), stanowiące 50% przychodu powoda, obliczane było ostatecznie (po korekcie dokonanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia) wg tych samych zasad.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, ze w umowie Nr (...), strony przewidziały możliwość skorygowania wysokości wynagrodzenia pozwanej stosownie do wyników rozliczenia z Narodowym Funduszem Zdrowia (§ 7 ust. 4). Zastrzeżenie to dodatkowo podkreślało ścisły związek wynagrodzenia należnego pozwanej z wynagrodzeniem uzyskiwanym przez powoda z tytułu świadczenia usług medycznych. W tych warunkach, dla rozliczenia między stronami podstawowe znaczenie miało rozliczenie z Narodowym Funduszem Zdrowia, nie zaś liczba rzeczywiście udzielonych przez pozwaną porad. Uzgadniając w/w możliwość dokonania korekty wynagrodzenia, pozwana w pewnym stopniu przyjęła zatem na siebie ryzyko związane ze stanowiskiem Narodowego Funduszu Zdrowia co do należnego powodowi wynagrodzenia za świadczenie usług medycznych. Dodać należy, że pozwana sama ustalała rodzaj porady udzielanej pacjentowi oraz odnotowywał ją w systemie. Jakkolwiek nie miała ona wpływu na przypisany do rodzaju porady czas, w związku z czym system rejestrował go w zależności od jej rodzaju a nie rzeczywistego czasu trwania, to jednak winna była być świadoma zasad funkcjonowania tego systemu, a nade wszystko zasad dotyczących minimalnego czasu trwania porady, wynikających wszak z przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 maja 2008r. Identyczną ocenę prawną sprawy zaprezentowano również w sprawie sygn. akt VI GC 287/13.

W konsekwencji, pozwanej przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 50% przychodu powoda, pomniejszonego o koszty zleconych badań diagnostycznych, jednak przychód ten określał wynik rozliczenia powoda z Narodowym Funduszem Zdrowia nie zaś wartość odnotowanych przez pozwaną w systemie, udzielonych przez nią porad. Powód był zatem uprawniony: po pierwsze – do skorygowania wynagrodzenia pozwanej, które wstępnie zostało zapłacone w wysokości ustalonej na podstawie odnotowanej przez pozwaną w systemie liczby i rodzaju udzielonych porad; po wtóre – do żądania od pozwanej zwrotu części zapłaconego wynagrodzenia, nie znajdującej uzasadnienia w rozliczeniach z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Zgodnie z art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Dotyczy to również przypadków uzyskania świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 k.c.). W myśl art. 410 § 2 k.c., świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. W niniejszej sprawie niewątpliwe powód spełnił na rzecz pozwanej świadczenie nienależne, gdyż zapłacone na jej rzecz wynagrodzenie przenosiło wysokość wynagrodzenia ustalonego w umowie Nr (...) – z przyczyn omówionych już wyżej. Rodziło to po stronie pozwanej obowiązek zwrotu uzyskanego nienależnie świadczenia, wyrażonego kwotą stanowiącą różnicę między wypłaconym jej wynagrodzeniem (17.488,- zł) a wynagrodzeniem należnym ustalonym na podstawie § 7 umowy w odniesieniu do rozliczenia powoda z Narodowym Funduszem Zdrowia (7.404,- zł). Tak uzyskana kwota 10.084,- zł (17.488,- zł – 7.404,- zł), pomniejszona o kwotę potrąconą z wzajemną wierzytelnością pozwanej stanowiącą przedmiot sporu w sprawie sygn. akt VI GC 287/13 (3.460,- zł), określała przysługującą powodowi w niniejszej sprawie należność wynoszącą 6.624,- zł (10.084,- zł – 3.460,- zł).

Od tej kwoty przysługiwały powodowi także odsetki ustawowe (art. 481 § 1 i 2 k.c.), liczone od dnia wymagalności roszczenia, ustalonego zgodnie z przepisem art. 451 k.c. Powód pismem z dnia 16 stycznia 2013r. wezwał pozwaną do zapłaty wyznaczając jej dwutygodniowy termin na spełnienie świadczenia. Odsetek domagał się jednak dopiero od dnia 1 marca 2013r. i żądanie to jawiło się jako uzasadnione.

Pozwana w obronie przed roszczeniem powoda powołała się na fakt zużycia uzyskanego bezpodstawnie świadczenia. Zgodnie z art. 409 k.c., obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. W ocenie Sądu, mimo umownego zastrzeżenia możliwości skorygowania wynagrodzenia pozwanej, brak było podstaw do przyjęcia że winna ona była liczyć się z obowiązkiem zwrotu otrzymanego wynagrodzenia. Mogła zatem oprzeć swoją obronę o przytoczony przepis. Materiał dowodowy nie pozwalał jednak na uwzględnienie tak sformułowanego zarzutu. Otóż z art. 409 k.c. wynika a contrario, że obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości nie wygasa w wypadku, gdy mimo zużycia lub utraty korzyści ten, kto ją uzyskał, jest nadal wzbogacony. Zaoszczędzenie innych wydatków też jest wzbogaceniem ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 marca 2014r., sygn. akt VI ACa 1186/13, LEX Nr 1480626). Nie każde zatem zużycie w dobrej wierze bezpodstawnie uzyskanego świadczenia powoduje, w myśl powołanego przepisu, wygaśnięcie obowiązku zwrotu świadczenia. Istota tzw. bezproduktywnego zużycia korzyści polega na tym, że zużycie korzyści nastąpiło w sposób konsumpcyjny, tj. gdy wzbogacony, w zamian tej korzyści, nie uzyskał ani korzyści zastępczej, ani zaoszczędzenia wydatku, a zatem gdy wydatek miał miejsce tylko dlatego, że uprzednio uzyskał on korzyść, bez której nie poczyniłby tego wydatku. Jeżeli natomiast w zamian za zużytą korzyść wzbogacony uzyskał do swojego majątku jakąkolwiek inną korzyść majątkową (np. mienie czy zwolnienie z długu, który w ten sposób spłacił), nie można uznać, że nie jest już wzbogacony, bowiem w wyniku dokonania tego wydatku, w jego majątku pozostaje korzyść w postaci zwiększenia aktywów bądź zmniejszenia pasywów ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2014r., sygn. akt V CNP 13/13, LEX Nr 1430402). Z materiału dowodowego w postaci zeznań świadka P. M. i pozwanej wynika, że uzyskaną od powoda korzyść (wynagrodzenie) pozwana wydatkowała na bieżące utrzymanie rodziny. Były to przy tym wydatki konieczne, a zatem takie, które pozwana poniosłaby także, gdyby wcześniej nie uzyskała wynagrodzenia od powoda, co najwyżej powodując powstanie po jej stronie zobowiązań. Mając na względzie przytoczone wyżej uwagi dotyczące kwestii braku wzbogacenia, należało uznać, że w rozpatrywanym przypadku nie zachodzi sytuacja z art. 409 k.c. Pozwana, wydatkowała uzyskane od powoda przysporzenie na zapewnienie utrzymania swojego i rodziny. Z jednej strony oznaczało to przysporzenie w postaci adekwatnych świadczeń, z drugiej pozwalało na zaoszczędzenie wydatków lub zniwelowanie zobowiązań. Pozwana otrzymane wynagrodzenie przeznaczyła na ten cel zgodnie z zaplanowanymi wydatkami budżetu rodzinnego, a nie jedynie z tej przyczyny że je uzyskała (tj. ponad planowane dochody). Bez znaczenia pozostaje zatem, że powódka nie dysponuje już korzyścią uzyskaną w zamian za wypłacone jej wynagrodzenie, gdyż w tym zakresie jej wzbogacenie wyraża się w zmniejszeniu pasywów (uniknięciu zobowiązań), osiągniętym dzięki nienależnie uzyskanemu świadczeniu. W tych warunkach nie można było podzielić zapatrywania pozwanej co do wystąpienia przesłanek zwalniających ją od obowiązku zwrotu spełnionego świadczenia.

Dodatkowo należy zauważyć, że – w ocenie Sądu – brak jest podstaw do odmowy powodowi prawa żądania zwrotu spełnionego świadczenia z przyczyn wynikających z art. 411 k.c. W tym zakresie wypada wyjaśnić, że zapłata wynagrodzenia zgodnie z umową zawsze pozostaje zgodna z zasadami współżycia społecznego. Przesłanka ta nie może jednak uzasadniać odmowy zwrotu świadczenia, gdy następnie okazało się ono nienależne. Na tym bowiem polega istota nienależnego świadczenia. Istnienie tej instytucji prawnej pozbawione byłoby racjonalnego uzasadnienia, gdyby jednocześnie zawsze niweczyła ją przesłanka negatywna z art. 411 pkt 2 k.c.

Pozwana nie może też skutecznie zarzucać powodowi, że domagając się zwrotu nienależnego świadczenia, narusza zasady współżycia społecznego (art. 5 k.c.). Nie można bowiem pominąć faktu, że pozwana sama uprzednio zasady te naruszyła, udzielając porad w ilości niemieszczącej się w jej harmonogramie czasu pracy, a tym samym zaniżając czas poszczególnych porad w stosunku do wymaganego przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień (Dz. U. Nr 140, poz. 1146 z późn. zm.), co pozostawało w sprzeczności z treścią § 1 ust. 2 umowy Nr (...).

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w pkt I wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Powództwo zostało uwzględnione w całości, a zatem powodowi przysługiwał zwrot wszystkich poniesionych kosztów procesu, w łącznej wysokości 1.549,- zł, w tym: opłata sądową od pozwu w wysokości 332,- zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 1.200,- zł (§ 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – tekst jednolity: Dz. U. Nr 2013, poz. 490), oraz koszty opłaty skarbowej uiszczonej od złożonego dokumentu pełnomocnictwa w wysokości 17,- zł. W tych przyczyn orzeczono jak w pkt II wyroku.