Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE

Wnioskodawca J. J. w dniu 2 czerwca 2014 r. wniósł o zobowiązanie (...) do udostępnienia i wydania mu kopii uchwał Rady Nadzorczej z roku 2013 w sprawie wysokości wynagrodzenia zarządu.

W uzasadnieniu wnioskodawca podniósł, że pismem z dnia 28 kwietnia 2014 r. zwrócił się do zarządu Spółdzielni o wydanie kopii uchwał Rady Nadzorczej nr (...), (...) i (...) z dnia 3 lipca 2013 r., czego odmówiono mu w dniu 30 maja 2014 r. Wskazał również, że jako członek spółdzielni partycypuje również w kosztach zarządu, zatem ukrywanie przed nim zarobków osób wchodzących w skład zarządu jest pozbawione podstaw.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik (...) wniósł o jego nieuwzględnienie, wyjaśniając, że wnioskodawcy odmówiono wydania kopii żądanych uchwał albowiem w dniu 3 lipca 2013 r. (podanym we wniosku z dnia 28 kwietnia

2014 r.) Rada Nadzorcza nie obradowała, a nie zostało

sprecyzowane o jakiej treści uchwały chodzi. Z tego powodu

zarząd Spółdzielni nie mógł merytorycznie ustosunkować się do

powyższego wniosku. Niezależnie od powyższego uczestnik

podniósł, że obecnie odmawia wydania wnioskodawcy kopii uchwał

w sprawie wynagrodzeń członków zarządu Spółdzielni, albowiem

udostępnienie informacji na ten temat nastąpić może wyłącznie

z zachowaniem procedury wskazanej w § 114 ust. 4 pkt a i b

statutu, tj . poprzez zwrócenie się zainteresowanego

bezpośrednio do danego członka zarządu, po uprzednim

podpisaniu przez wnioskodawcę oświadczenia, co do

nieujawniania osobom trzecim tak pozyskanej informacji.

Powyższa zasada obowiązuje w Spółdzielni od roku 2011 mocą

uchwały zarządu, a w kwietniu 2014 roku została wprowadzona

przez Walne Zgromadzenie do statutu, którego zmiany

zarejestrowane zostały następnie przez Sąd. Zdaniem uczestnika uchwały organów spółdzielni dotyczące wysokości wynagrodzenia za pracę członka zarządu mają szczególny charakter, wnioskodawca zaś zwracał się już wcześniej o podanie wysokości zarobków osób wchodzących w skład zarządu i otrzymał stosowną, wyczerpującą informację.

Sąd rejestrowy postanowieniem z dnia 26 września 2014 r. zobowiązał uczestnika (...)w B. do udostępnienia wnioskodawcy uchwał Rady Nadzorczej spółdzielni nr (...), (...) i (...) z roku 2013 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia zarządu poprzez wydanie kopii tych uchwał na koszt wnioskodawcy. Sąd nadto zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwotę 300 zł. tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd rejestrowy ustalił i zważył, iż zgodnie z regulacją zawartą w art. 18 § 2 pkt 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz. 1443 ) członek spółdzielni ma prawo otrzymania odpisu statutu i regulaminów, zaznajamiania się z uchwałami organów spółdzielni, protokołami obrad organów spółdzielni, protokołami lustracji, rocznymi sprawozdaniami finansowymi, umowami zawieranymi przez spółdzielnię z osobami trzecimi.

Z kolei w art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1222 ) przewidziano, iż członek spółdzielni mieszkaniowej ma prawo otrzymania odpisu statutu i regulaminów oraz kopii uchwał organów spółdzielni i protokołów obrad organów spółdzielni, protokołów lustracji, rocznych sprawozdań finansowych oraz faktur i umów zawieranych przez spółdzielnię z osobami trzecimi. Koszty sporządzania odpisów i kopii tych dokumentów, z wyjątkiem statutu i regulaminów uchwalonych na podstawie statutu, pokrywa członek spółdzielni wnioskujący o ich otrzymanie (art. 81 ust. 2 u.s.m.).

Zdaniem Sądu Rejonowego realizację powyższych uprawnień gwarantuje - także członkowi spółdzielni mieszkaniowej -regulacja zawarta w art. 18 § 3 Pr. Spółdz., zgodnie z którą uprawniony, któremu odmówiono wglądu do umów zawieranych przez spółdzielnie z osobami trzecimi, może w terminie siedmiu dni od doręczenia pisemnej odmowy złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie spółdzielni do udostępnienia tych umów (zob. także uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2010 r., I CNP 16/10, LEX nr 950711). Nie ulega wątpliwości zdaniem Sądu , na co słusznie zwrócił uwagę m.in. Sąd Okręgowy w Toruniu w uzasadnieniu postanowienia z dnia 14 sierpnia 2012 r., VI Gz 127/12 (POSAG 2012/4/121-124), że na tej podstawie z żądaniem udostępnienia dokumentów wystąpić może także członek spółdzielni, któremu odmówiono zaznajamiania się z uchwałami organów spółdzielni. Członek spółdzielni nie ma przy tym obowiązku wykazywania jakiegokolwiek interesu prawnego, czy też faktycznego w wystąpieniu z takim żądaniem.

Sąd rejestrowy podkreślił, że wprowadzenie przez ustawodawcę opisanej regulacji jest uzasadnione znaczeniem jakie dla członków spółdzielni ma możliwość nieskrępowanego dostępu do jej dokumentów pozwalających zarówno na dokonanie oceny kondycji spółdzielni, jak też i jakości prowadzenia jej spraw przez powołane do tego organy. Ratio takiego rozwiązania było zapobieżenie nieprawidłowościom w postaci odmowy udostępniania informacji o funkcjonowaniu spółdzielni mieszkaniowych mających istotny wpływ na sytuację prawną i majątkową członka (zob. Cezary Podsiadlik Spółdzielnie mieszkaniowe po zmianach - zagadnienia organizacyjne [cz. I] „Monitor Prawniczy" 2008, Nr 9). W tym celu ustawodawca dokonał najpierw nowelizacji art. 18 § 2 pkt 3 Pr. Spółdz. przyznając członkom prawo nie tylko do otrzymania odpisu statutu oraz wydanych na jego podstawie regulaminów, ale i do zaznajamiania się z uchwałami organów spółdzielni i

protokołami ich obrad, protokołami lustracji, rocznymi sprawozdaniami finansowymi oraz umowami zawieranymi przez spółdzielnię z osobami trzecimi (art. 3 pkt 1 ustawy z 3 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 122, poz. 1024). Następnie ustawodawca wprowadził do ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (poprzez art. 1 pkt 9 ustawy z

dnia 14 czerwca 2007 r., Dz.U. Nr 125, poz. 873) nowy art. 81 ust. 1, który w porównaniu z art. 18 § 2 pkt 3 Pr. Spółdz. rozszerzył sferę uprawnień członków spółdzielni mieszkaniowej o możliwość otrzymania kopii w/w dokumentów oraz faktur (jak można się domyślać zarówno wystawionych, jak i zapłaconych przez spółdzielnię). Warto wskazać, że Senat RP w toku w/w prac legislacyjnych wyraził pogląd, iż „członek powinien mieć (...) nieograniczony dostęp do wszystkich dokumentów dotyczących spółdzielni" (zob. uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 czerwca 2007 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz zmianie niektórych innych ustaw, Sejm V Kadencji, druk Nr 1759).

Opisane regulacje mają w ocenie Sądu I instancji zapewnić transparentność działania spółdzielni, co wiąże się nierozerwalnie z koniecznością zagwarantowania możliwości skutecznej jej kontroli przez spółdzielców. Uprawnienia w tym zakresie nie mają charakteru absolutnego, jedynie jednak gdy chodzi o treść umów zawieranych z osobami trzecimi. Wyłącznie w tym zakresie spółdzielnia może - powołując się na art. 18 § 3 Pr. Spółdz. w zw. z art. 1 ust. 7 u.s.m. - odmówić członkowi wglądu do umów zawieranych z osobami trzecimi oraz kopii takich umów, jeżeli naruszałoby to prawa tych osób lub jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że członek wykorzysta pozyskane informacje w celach sprzecznych z interesem spółdzielni i przez to wyrządzi jej znaczną szkodę.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy Sąd Rejonowy podkreślił , że wnioskodawca dochował 7-dniowego

terminu na złożenie wniosku do sądu, liczonego od doręczenia mu pisemnej odmowy udostępnienia dokumentów przez spółdzielnię (art. 18 § 3 Pr. Spółdz.). Zdaniem Sądu nie może mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia omyłkowe oznaczenie przez wnioskodawcę - we wniosku z dnia 28 kwietnia 2014 r. skierowanym do zarządu Spółdzielni - daty w jakiej miały być podjęte uchwały Rady Nadzorczej nr (...), (...), (...), których udostępnienia się domagał („03.07.2013 r." zamiast prawidłowej „02.07.2013" - zob. wniosek do Sądu k. 3 v., pismo z dnia 28. 04.2014 r. wraz z odpowiedzią - k. 8, 9 akt niniejszej sprawy) , skoro sam uczestnik potwierdził, że nie było żadnych wątpliwości, iż oznaczone tymi numerami uchwały dotyczyły wysokości wynagrodzeń członków zarządu i były podjęte w dniu 2 lipca 2013 r. (zob. oświadczenie pełnomocnika uczestnika - w protokole rozprawy z dnia 26.09.2014 r. ) .

W ocenie Sądu rejestrowego nie może mieć również żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia postanowienie zawarte w § 114 ust. 4 pkt a i b statutu uczestnika, przewidujące z jednej strony jawność wysokości zarobków członków zarządu spółdzielni, z drugiej jednak szczególny tryb „pozyskiwania" informacji o powyższym bezpośrednio od członków zarządu (zob. k. 41 akt niniejszej sprawy) . Nie może być bowiem tak, żeby treść w/w zapisów statutu mogłaby zmodyfikować lub pozbawić znaczenia prawa członków spółdzielni przyznane im przez

ustawodawcę w art. 18 § 2 pkt 3 Pr. Spółdz. i art. 8 ust. 1 u.s.m. Ta bowiem okoliczność, że zarejestrowany został statut (zmiana statutu) w brzmieniu mogącym sugerować taką jego interpretację, nie eliminuje ewentualnej niezgodności takiego postanowienia z prawem, rejestracja bowiem wadliwego statutu, wynikająca z przeoczenia przez sąd rejestrowy jego braków, nie sanuje powyższego braku. Uchwały organów osób prawnych rodzące skutki cywilno-prawne - także obejmujące przyjęcie statutu -podlegają ustawie. Nie mogą one zatem, podobnie jak inne czynności prawne, naruszać przepisów bezwzględnie

obowiązujących (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1992 r., I CRN 113/92, OSNCP 1993, nr 5, poz. 86, jak również z dnia 26 marca 2002 r., III CKN 989/00, LEX nr 54491, a także z dnia 20 listopada 2002 r., V CKN 1474/00, LEX nr 852771).

Sąd zauważył , że zgodnie z art. 38 k.c. osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. Działania spółdzielni nie mogą zatem następować inaczej, jak tylko w sposób określony w przepisach ustawowych i w postanowieniach statutu, które jednak pozostawać muszą w zgodzie z ustawą. W okolicznościach niniejszej sprawy odmowa udostępnienia członkowi spółdzielni kopii uchwał organu spółdzielni (Rady Nadzorczej) nie znajduje zatem żadnego uzasadnienia, nawet - a zwłaszcza wtedy - jeśli uchwały te dotyczą wysokości wynagrodzeń członków zarządu. W ocenie Sąd uzyskanie takiej informacji przez spółdzielcę ma bowiem szczególne znaczenie dla zapewnienia przejrzystości działania organów spółdzielni, jej członek bowiem ma prawo kontrolować jej władze, a więc pytać, jak gospodaruje mieniem.

Mając na uwadze powyższe Sąd rejestrowy na podstawie art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych orzekł jak w sentencji postanowienia. Sąd zaznaczył jednocześnie , że prawidłowe orzeczenie o zgłoszonym w niniejszej sprawie żądaniu wymagało bliższego sprecyzowania w sentencji zarówno numerów uchwał jakie podlegać mają udostępnieniu, jak i wyraźnego określenia, iż powinno to nastąpić na koszt wnioskodawcy, stosownie do art. 81 ust. 2 u.s.m., pomimo braku powyższego w treści samego wniosku (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2005 r., III CK 75/05, LEX nr 567999; uzasadnienie wyroków tego Sądu z dnia 19 października 2007 r., II PK 76/07, OSNP 2008, nr 21-22, poz. 316; a także z dnia 24 listopada 2011 r., I CSK 52/11 (OSNC-ZD 2013, nr 1, poz. 8).

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania stanowił przepis art. 520 § 3 k.p.c., gdyż prezentowane w jego toku interesy wnioskodawcy i uczestnika niewątpliwie stoją ze sobą w sprzeczności. Wyjaśnić przy tym należy, że nie ulega wątpliwości, że chociaż sprawa niniejsza toczy się przed sądem rejestrowym, nie jest jednak sprawą rejestrową w rozumieniu art. 6941 k.p.c. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1998 r. , III CZ 10/98, OSNC 1998, Nr 10, poz. 17), lecz toczy się ona według przepisów o postępowaniu nieprocesowym.

Apelacje od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 22 października 2014 r. wywiódł uczestnik. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie prawa materialnego a w szczególności art. 18 § 2 pkt. 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze i art. 8 1 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z dnia 15 grudnia 2000 r. w zw. z art. 114 ust. 4 pkt. A i b statutu (...) w B..

Uczestnik w uzasadnieniu apelacji zaznaczył, iż zna przepisy, które mówią o prawie członka spółdzielni do zaznajamiania się z uchwałami organów statutowych Spółdzielni oraz otrzymania kopii uchwał tych organów. Zgodnie jednak z § 114 ust. 4 pkt. a i b w statucie uczestnika wprowadzony został określony tryb postępowania w sprawie ujawniania wynagrodzenia za prace członków zarządu, który winien mieć zastosowanie w niniejszej sprawie.

Powołując się na powyższe podstawy uczestnik wniósł o zmianę postanowienia poprzez oddalenie wniosku oraz zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kosztów postępowania wg norm przypisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje;

Apelacja uczestnika okazała się bezzasadna i podlegała oddaleniu.

Na wstępie czynionych tu rozważań stwierdzić należało, że w ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego, bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o której mowa w treści art. 233 § 1 k.p.c. Wobec tego Sąd Okręgowy podziela poczynione ustalenia Sądu I instancji i przyjmuje je za własne. Nie było zatem w niniejszej sprawie konieczności ich ponownego przytaczania.

Wskazać w tym miejscu również warto, iż Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r. sygn. akt IIICZP 49/07 ( OSNC 2008/6/55), że Sąd II instancji rozpoznający sprawę na skutek wniesionego środka odwoławczego, nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi prawa materialnego. Wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego.

Wbrew argumentacji uczestnika nie miało miejsca podniesione w apelacji naruszenie prawa materialnego polegającego na niewłaściwej wykładni przepisów w szczególności art. 18 § 2 pkt. 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze i art. 8 1 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z dnia 15 grudnia 2000 r. w zw. z art. 114 ust. 4 pkt. a i b statutu (...) w B..

Niewątpliwie na gruncie art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. r. o spółdzielniach mieszkaniowych ( t. jedn. Dz.U. 2013, poz. 1222) dochodzi do zderzenia przyznanego na podstawie tego przepisu interesu korporacyjno-spółdzielczego z ochroną interesu indywidualnego ustawionego w art. 111 kodeksu pracy.

Interes korporacyjny spółdzielców polega na zapewnieniu możliwości realnej kontroli nad działalnością zarządu spółdzielni, zwłaszcza w tak ważnej sprawie jaką jest sposób gospodarowania środkami finansowymi spółdzielni. Interes indywidualny sprowadza się zaś do ochrony informacji o wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez członka spółdzielni w ramach łączącej go jednocześnie ze spółdzielnią umowy o pracę.

W tym zakresie wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 sierpnia 2013 r. IIICZP 31/13( OSNC 2014, nr 1 poz.l), w której stwierdził, iż w tym konflikcie interesów trzeba z reguły przyznać prymat interesowi korporacyjno-spółdzielczemu. Należy bowiem przyjąć, że przewidziane w art. 8 x ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych ograniczenie prywatności pracownika spółdzielni mieszkaniowej, który jest jednocześnie jej członkiem przez dopuszczenie możliwości żądania przez innego członka udostępnienia kopii jego umowy o pracę jest racjonalne i konieczne do wykonywania przez spółdzielców kontroli działalności zarządu , a jednocześnie nie jest ograniczeniem nadmiernym.

Sąd Okręgowy podziela także rozważania Sądu rejestrowego, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie może mieć znaczenia postanowienie zawarte w § 114 ust. 4 pkt. 4 a i b statutu spółdzielni o szczególnym trybie pozyskiwania informacji dotyczących wysokości zarobków członków zarządu spółdzielni.

Treść statutu bowiem nie może modyfikować lub pozbawiać znaczenia praw członków spółdzielni przyznanych im przez ustawodawcę w art. 18 § 2 pkt. 3 Prawa Spółdzielczego i art.81 ust.l ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Sąd Odwoławczy w pełni podziela pogląd wyrażany w orzecznictwie Sądu Najwyższego na który powoływał się też Sąd Rejonowy, iż uchwały osób prawnych rodzące skutki cywilno-prawne -także obejmujące przyjęcie statutu- podlegają ustawie i nie mogą naruszać przepisów bezwzględnie obowiązujących.

Rejestracja zaś przez Sąd Rejonowy takiego postanowienia nie eliminuje niezgodności takiego postanowienia z prawem i nie saunuje wadliwości w tym zakresie.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy oddalił apelację uczestnika jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.