Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2015r.

Sąd Okręgowy we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Augustyniak

Protokolant: Ewelina Jakubiak

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2015 r. we Włocławku na rozprawie

sprawy P. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w W.

przy udziale zainteresowanego K. G.

o ustalenie

na skutek odwołania P. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w W.

z dnia 7 lipca 2014 r. numer: (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 697/14

UZASADNIENIE

Na podstawie art. 83 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust 1, art. 13 pkt 1, art. 38 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.) w zw. z art. 83 § 1 i art. 58 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz.U. z 1964 roku, Nr 16, poz. 93 ze zm.) oraz art.. 22 § 1 i art. 300 ustawy z 26 czerwca 1976r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 nr 21 poz.94 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 7 lipca 2014r. stwierdził, że P. S. jako pracownik u płatnika składek H. K. G. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1 lutego 2014r. do 17 czerwca 2014r.

W uzasadnieniu wydanej decyzji organ rentowy wskazał, iż w jego ocenie umowa o pracę zawarta przez ubezpieczonego z płatnikiem składek K. G. została zawarta tylko w celu włączenia P. S. do systemu ubezpieczeń społecznych a nie w celu faktycznego wykonywania pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiódł P. S.. Z treści odwołania wynika, że ubezpieczony nie zgadza się z zaskarżoną decyzją, albowiem faktycznie wykonywał pracę na rzecz K. G. w okresie od 1 lutego do 28 marca 2014r. na stanowisku managera ds. pozyskiwania klientów. Ubezpieczony wyjaśnił, że do jego obowiązków należało pozyskiwanie klientów a w szczególności doprowadzenie do finału zakupu taboru likwidującej się firmy taksówkarskiej i pozyskiwanie nowych klientów w obszarze swego miejsca zamieszkania. Do pracy do W. dojeżdżał minimum 2 razy w tygodniu publicznym środkiem transportu tj. (...). W wykonywaniu tych obowiązków nie mógł go nikt zastąpić albowiem posiadał szereg poufnych informacji na temat firmy pracodawcy.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., przytaczając argumentację tożsamą ze wskazaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wniósł o oddalenie odwołania.

Dodatkowo, wyjaśniając poczynione w toku swego postępowania ustalenia, organ rentowy podniósł, że nie wykazano w żaden sposób, by P. S. świadczył faktycznie pracę dla płatnika. K. G. pod nieobecność odwołującego z powodu choroby nie zatrudnił na jego miejsce innego pracownika, co wskazuje na to, że w istocie taki pracownik nie był mu potrzebny. Wskazano też, że płatnik oprócz P. S. zatrudniał jedynie jedną osobę w niepełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 420 zł brutto miesięcznie, podczas gdy odwołujący zarabiać miał 10.017,33 zł miesięcznie. Co istotne K. G. nie płaci na bieżąco należnych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne i z tego powodu posiada zadłużenie, które wg stanu na dzień 18.07.2014r. wynosiło łącznie z odsetkami i kosztami upomnień 17.752,24 zł.

Reasumując te ustalenia, organ rentowy stwierdził, że okoliczności te uzasadniają konkluzję, że umowa o pracę została zawarta przez strony dla pozoru w rozumieniu art. 83 kc w zw. z art. 300 kp i z naruszeniem zasad współżycia społecznego jedynie w celu uzyskania świadczeń z FUS.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

K. G. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w W., w ramach której zatrudniał jednego pracownika – R. R. w niepełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 420 zł miesięcznie.

Dowód: dane (...), listy płac k. 19-27 w aktach organu rentowego.

W dniu 31 stycznia 2014r. K. G., jako pracodawca, zawarł z P. S., jako pracownikiem, umowę o pracę, na mocy której płatnik zatrudnił odwołującego w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku managera ds. pozyskiwania klientów z wynagrodzeniem 10.017,33 zł miesięcznie. Strony ustaliły, że pracownik rozpocznie pracę w dniu 1 lutego 2014r. Miejsce wykonywania pracy określono w umowie jako „wg zlecenia”. Czas pracy ustalono jako nienormowany.

Do obowiązków pracowniczych P. S. miało należeć: pozyskiwanie kluczowych klientów biznesowych i indywidualnych, monitoring rynku i działań konkurencji, bezpośredni i telefoniczny kontakt z klientami, utrzymywanie relacji i kontaktu z klientami, praca w miejscu zamieszkania i terenie, realizacja założonych celów.

Dowód: kserokopia umowy o pracę k. 15, wyjaśnienia płatnika k. 5 w aktach organu rentowego.

Dokumenty zgłoszeniowe dotyczące ubezpieczenia P. S. złożone zostały w dniu 12 marca 2014r. z datą podlegania ubezpieczeniom od 1 lutego 2014r.

W dniu 28 marca 2014r. P. S. stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. Dowód: system danych (...) organu rentowego.

W dniu 18 czerwca 2014r. K. G. wydał P. S. świadectwo pracy. Według zapisów świadectwa zatrudnienie ubezpieczonego ustało z dniem 17 czerwca 2014r. na mocy art. 30 § 1 pkt 1 kp tj. za porozumieniem stron.

Dowód: kserokopia świadectwa pracy k. 17 w aktach organu rentowego.

Pismem z dnia 9 maja 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. zawiadomił strony o wszczęciu postępowania wyjaśniającego w sprawie prawidłowości zgłoszenia P. S. do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego.

Wezwano strony umowy o pracę do złożenia wyjaśnień w sprawie. P. S. odebrał zawiadomienie w dniu 19 maja 2014r., ale nie złożył żadnych wyjaśnień.

K. G. zawiadomienia nie odebrał mimo dwukrotnego awizowania.

Dowód: zawiadomienia z dowodem doręczenia k.39 i 41 w aktach organu rentowego.

W dniu 7 lipca 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że P. S. jako pracownik u płatnika składek H. K. G. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1 lutego 2014r. do 17 czerwca 2014r.

Dowód: decyzja k. 33-35 w aktach organu rentowego.

K. G. nie płaci na bieżąco należnych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne i z tego powodu posiada zadłużenie, które wg stanu na dzień 18.07.2014r. wynosiło łącznie z odsetkami i kosztami upomnień 17.752,24 zł.

Dowód: system danych (...) organu rentowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania przed organem rentowym w tym decyzji organu rentowego, umowy o pracę i świadectwa pracy a nadto danych zgromadzonych w kompleksowym systemie informatycznym ZUS, które pozwoliły na odtworzenie okoliczności dotyczących zawarcia umowy o pracę, ram czasowych w jakich wiązać miała strony i warunków zatrudnienia. Z uwagi na nieusprawiedliwione niestawiennictwo stron Sąd pominął dowód z ich zeznań. W ocenie Sądu bowiem zgromadzony materiał dowodowy uznać należy za wystarczający dla merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy zaś ewentualne braki w tym zakresie podlegać mogą ocenie tylko w ramach obowiązków procesowych stron wynikających z rozkładu ciężaru dowodu według reguły określonej w art. 6 k.c.

Zaakcentowania przy tym wymaga, że ze zrekonstruowanego powyżej stanu faktycznego sprawy, co do zasady w istocie w tym zakresie bezspornego, strony wywodziły całkowicie odmienne skutki prawne.

Przechodząc do rozważań merytorycznych należy przede wszystkim wskazać, że podstawą podlegania ubezpieczeniom społecznym jest posiadanie tytułu ubezpieczenia. Wymienia je przepis art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej jako ustawa systemowa), który w pkt 1 stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają na terenie Rzeczpospolitej Polskiej osoby będące pracownikami za wyjątkiem prokuratorów. Z kolei zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy systemowej za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. Natomiast w myśl art. 11 ust. 1 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12. Art. 12. 1 ustawy systemowej stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Trzeba dodać, że zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz wiążące się z nimi ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe dotyczy tylko osób faktycznie wykonujących pracę na rzecz pracodawcy. Nie wystarczy zatem zawarcie umowy o pracę, by uzyskać tytuł ubezpieczenia społecznego. Konieczne jest faktyczne przystąpienie do realizacji obowiązków pracownika na rzecz pracodawcy. Chodzi tu o wyeliminowanie bardzo negatywnego społecznie zjawiska pozornego zatrudnienia pracowniczego tylko w celu uzyskania świadczeń z FUS (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku w sprawie II UK 43/05). Dążenie do takiego skutku nie można bowiem oceniać jako zamiaru obejścia prawa czy też skutku sprzecznego z prawem skoro uzyskanie objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskanie świadczeń z tego tytułu jest legalnym celem zawierania umów o pracę. Co więcej może ono nawet być głównym czy jedynym motywem nawiązania stosunku pracy, zamiast wykonywania pracy na innych podstawach prawnych. Zawierając umowę o prace strony kierują się bowiem różnymi motywami indywidualnymi, które należy odróżnić od causae czynności prawnej (typowego celu czynności prawnej) – vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005 roku (III UK 89/05). Kwalifikacji dokonania czynności prawnej w celu obejścia prawa nie można przypisać umowie o pracę zawartej zgodnie z art. 22 kp i spełniającej wymagania stawiane dla tego typu stosunku zobowiązaniowego, nawet gdy jej cel dyktowany był wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04).

Skoro zatem ustawa systemowa uzależnia objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym pracownika, a za takiego uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, należy przywołać również przepisy ustawy z 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (dalej jako kp). Pojęcie stosunku pracy o jakim mowa w art. 8 ust. 1 ustawy systemowej jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanego przez art. 22 kp ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157). W myśl zaś art. 22 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Jak wynika z cytowanego przepisu kodeksu pracy stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązaniowym zachodzącym między dwiema stronami, z których każda jest wobec drugiej strony jednocześnie zobowiązana i uprawniona do określonego świadczenia.

W realiach niniejszej sprawy konieczne zatem było ustalenie czy P. S. faktycznie realizował obowiązki pracownicze na rzecz K. G., czy też zawarcie spornej umowy o pracę miało na celu jedynie uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. A zatem należało ustalić, czy strony zawarły umowę jedynie dla pozoru, zgodnie bowiem z przepisem art. 83 § 1 kc zdanie pierwsze mającym zastosowanie w sprawie poprzez art. 300 kp nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Zgromadzony w sprawie wiarygodny materiał dowodowy prowadzi do wniosku jaki wcześniej wyprowadził organ rentowy, który uzasadniał wydanie zaskarżonej decyzji. Należy więc zgodzić się ze stanowiskiem ZUS, że P. S. jako ubezpieczony oraz K. G. jako płatnik składek zawarli umowę z dnia 31 stycznia 2014r. jedynie w celu włączenia pierwszego z nich do systemu ubezpieczeń społecznych i uzyskanie przezeń świadczeń z ubezpieczenia chorobowego czyli dla pozoru. Taka zaś umowa jako nieważna zgodnie z cytowanym wyżej przepisem art. 83 § 1 kc.

Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom stron złożonym na piśmie jakoby ubezpieczony wykonywał faktycznie obowiązki pracownika wynikające z zawartej umowy o pracę. Na okoliczność świadczenia pracy przez P. S. a także przyjmowania tej pracy przez płatnika nie przedstawiono żadnych wiarogodnych dowodów. Przedstawione listy płac, sugerujące wypłatę wynagrodzenia za pracę ubezpieczonemu jak i wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy nie dowodzą w żaden sposób świadczenia pracy. Zdaniem Sądu są to jedynie czynności pozorujące taką pracę. Faktycznemu zatrudnieniu ubezpieczonego przeczą zwykłe zasady logiki i doświadczenia życiowego. Płatnik zatrudniał wcześniej tylko jedną osobę za wynagrodzeniem 420 zł miesięcznie. Kondycja finansowa firmy nie była dobra skoro płatnik zalegał z opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne na kwotę ponad 17 tysięcy zł. Nie można więc dać wiary by w tych okolicznościach K. G. istniała racjonalna potrzeba zatrudnienia managera w osobie P. S. z wynagrodzeniem ponad 10 tysięcy zł miesięcznie, by po zaledwie 1,5 - miesięcznym okresie rzekomej pracy owego pracownika, wypłacić mu wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy i rozwiązać umowę o pracę na zasadzie porozumienia stron. Strony też nie wykazały w żaden sposób by praca P. S. była wykonywana, nie mówiąc już by przyniosła jakieś rezultaty. Obowiązkiem ubezpieczonego miało być pozyskiwanie nowych klientów biznesowych i indywidualnych, nie wykazano jednak jakie konkretne działania podjął P. S. by takich klientów pozyskać. Nie zasługuje też na wiarę twierdzenie ubezpieczonego jakoby dojeżdżał do pracy do W. dwa razy w tygodniu (...). Skoro ubezpieczony miał być managerem w firmie trudniącej się m.in. handlem samochodami, co wynika z wyjaśnień płatnika, i miał znaleźć nabywców na tabor likwidującej się firmy taksówkarskiej, to trudno przyjąć, że miał ich poszukiwać poruszając się pociągami. Zresztą jest to sprzeczne z wyjaśnieniami samego ubezpieczonego zawartymi w odwołaniu jakoby w ramach obowiązków pracowniczych miał poszukiwać klientów w miejscu swego zamieszkania na terenie trzech dużych miast (należy się jedynie domyślać, że chodzi o główne miasta województwa (...), na którego terenie zamieszkuje ubezpieczony).

Istotne wątpliwości co do wiarygodności wyjaśnień stron jak i zarazem faktycznej realizacji spornej umowy o pracę nasuwa także fakt, iż strony rozwiązały umowę już w czerwcu 2014r., skoro wcześniej została ona zawarta na czas nieokreślony. Dziwnym trafem zbiegło się to w czasie z niezdolnością do pracy ubezpieczonego z powodu schorzeń psychiatrycznych co wynika z zaświadczenia lekarskiego znajdującego się w aktach sprawy. Skoro strony zawarły umowę o pracę na czas nieokreślony to sugerowałoby ich zgodny zamiar długotrwałej współpracy, a nie jej zakończenie za porozumieniem już po niecałych 4 miesiącach, z czego jedynie niecałe 2 miesiące praca była świadczona. Okoliczności te wskazują, w ocenie Sądu, zawarcie umowy pozornej, a wszelkie czynności podejmowane przez strony w czasie jej trwania, np. sporządzanie list płac z uwzględnieniem ubezpieczonego czy przelew kwoty wynagrodzenia na konto ubezpieczonego, miały na celu jedynie pozorowanie pracy a nie faktyczne jej świadczenie.

Reasumując powyższe ustalenia i rozważania należało stwierdzić, że zaskarżona decyzja jest w pełni prawidłowa, tym samym odwołanie ubezpieczonego jako bezzasadne podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.