Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2015 r.

Sąd Rejonowy w Wołominie I Wydział Cywilny

w składzie następującym: Przewodniczący – SSR Michał Marcysiak

Protokolant – Małgorzata Olszewska

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2015 r. w Wołominie

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. S., B. S., A. W.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w L.

o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od Z. S., B. S. oraz A. W. solidarnie na rzecz (...) S.A. z siedzibą w L. kwotę 197 zł (sto dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

.

. Sygn. akt I C 1756/12

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 15 kwietnia 2015 r.

Pozwem wniesionym 12 lipca 2012 r. Z. S., B. S. i A. W. wniosły o nakazanie pozwanej (...) Spółce akcyjnej z siedzibą w W. usunięcia słupa energetycznego z działki gruntu stanowiącej ich własność, położonej w M. przy ul. (...), dla której prowadzona jest w Sądzie Rejonowym w Wołominie księga wieczysta nr (...) w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia oraz o zasądzenie od pozwanej na ich rzecz kwoty 500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lipca 2012 r. do dnia zapłaty „tytułem odszkodowania za korzystanie z pasa gruntu o szerokości 1,5 metra nieruchomości będącej przedmiotem postępowania w okresie od dnia 1 lipca 2011 r. do dnia 30 czerwca 2012 r.”.

W uzasadnieniu pozwu powódki wskazały, że w latach 80-tych XX wieku posadowiony został na wyżej opisanej nieruchomości słup energetyczny przez „ówczesny Zakład (...)”. Jak podały, od tamtej pory słup ten nie był konserwowany i obecnie stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa. Ponadto słup ten, jak i linia energetyczna poprowadzona przy jego użyciu nad nieruchomością powódek są obecnie zbędne. Linia ta zasila bowiem nieruchomość sąsiednią, do której istnieje możliwość doprowadzenia energii elektrycznej od strony ulicy (...).

Pozwana spółka wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódek na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. Pozwana podniosła zarzut zasiedzenia prawa odpowiadającego nieodpłatanej służebności przesyłu wraz z prawem dojazdu i dojścia do urządzeń przesyłowych w obrębie wyżej opisanej nieruchomości. Ponadto pozwany podniósł zarzut nadużycia prawa przez powódki, co jego zdaniem uzasadnia oddalenie powództwa o usunięcie słupa z nieruchomości powódek w oparciu o art. 5 k.c. (odpowiedź na pozew – k.117-125).

Podczas rozprawy w dniu 13 lutego 2015 r. powódki Z. S. i A. W., a Z. S. również jako pełnomocnik nieobecnej wówczas powódki – B. S., cofnęły pozew w zakresie żądania zapłaty, na co obecny podczas tej rozprawy pełnomocnik pozwanej spółki wyraził zgodę.

Podczas rozprawy w dniu 8 kwietnia 2015 r. powódka Z. S., również jako pełnomocnik nieobecnej powódki – B. S., oświadczyła, że odwołuje oświadczenie o cofnięciu pozwu w zakresie żądania zapłaty. Ponadto Z. S. złożyła pismo A. W., datowane na 8 kwietnia 2015 r., w którym A. W. oświadczyła, iż podtrzymuje wszystkie wnioski zawarte w pozwie z dnia 11 lipca 2012 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość, która w 1973 r. miała oznaczenie adresowe – ul. (...), obejmowała wówczas:

- obecną działkę ewidencyjną nr (...) o obecnej powierzchni 0,1115 ha i o obecnym oznaczeniu adresowym – ul. (...), położoną bezpośrednio przy ulicy (...) w M., na której obecnie posadowiony jest słup podtrzymujący linię energetyczną,

- obecną działkę ewidencyjną, graniczącą z jednej strony z ulicy (...) a z innej strony – między innymi z całą południową granicą obecnej działki ewidencyjnej o nr (...); na tej działce w 1973 r., jak i obecnie znajduje się budynek mieszkalny, do którego obecnie prowadzi linia energetyczna podtrzymywana przez słup betonowy posadowiony na działce ewidencyjnej nr (...) (dalej – działka przy ulicy (...) (...)1.).

B. S., córka J. i J., władała w 1973 r., jak właściciel, całą wyżej opisaną nieruchomością. W dniu 17 lipca 1973 r. złożyła do Rejonu Energetycznego R. Posterunek Energetyczny W. wniosek o wydanie ogólnych i technicznych warunków przyłączenia urządzeń elektrycznych dla odbiorców o mocy instalowanej do 50 kW na nieruchomości w miejscowości M. przy ulicy (...). Według wyrysowanego na wniosku przebiegu projektowanej linii energetycznej, miała ona doprowadzać energię elektryczną od linii energetycznej przebiegającej wzdłuż ulicy (...) do budynku mieszkalnego na działce przy ulicy (...) ((...)). W odpowiedzi na ten wniosek, zamieszczonej na jego odwrocie przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...), wyraził zgodę na pokrycie mocy elektrycznej 5,0 kW pod warunkiem wykonania przyłącza kablowego czteroprzewodowego (4x16 mm ² AL) podpartego słupem w środku rozpiętości przęsła oraz przygotowania miejsca do zainstalowania układu pomiarowego bezpiecznika energii czynnej. Zgodnie z treścią tej odpowiedzi, powyższe prace należało wykonać własnym kosztem i staraniem, a wszelkie prace powinna wykonać osoba – przedsiębiorstwo, która posiada odpowiednie uprawnienia do prowadzenia robót w zakresie elektrycznym.

Wyżej wymienione przyłącze, wraz z podtrzymującym linię energetyczną słupem, położonym na obecnej działce ewidencyjnej (...), wykonane zostały na zlecenie i koszt B. S., córki J. i J..

W dniu 25 sierpnia 1973 r. B. S., córka J. i J. zawarła umowę dostawy energii elektrycznej dla odbiorcy II grupy o mocy zainstalowanej urządzeń poniżej 50 kW. W umowie tej ustalono, iż miejscem dostawy energii elektrycznej są izolatory na wysięgniku budynku przy ulicy (...).

W dniu 29 września 1973 r. Z. S. złożyła do Zakładu (...) wniosek o sprawdzenie i przyłączenie wyżej opisanej linii zasilającej budynek mieszkalny na nieruchomości przy ulicy (...). We wniosku została zawarta charakterystyka odbieranego przyłącza, w której wskazano, że linia ma długość 70 m i podparta jest jednym słupem. Odbiór tego przyłącza potwierdził Z. B. i ustalona została data przyłączenia na 22 grudnia 1973 r.

W dniu 22 grudnia 1973 r. założono w budynku mieszkalnym, do którego doprowadzone zostało przyłącze licznik energii elektrycznej.

(dowód: wniosek o wydanie ogólnych i technicznych warunków przyłączenia urządzeń elektrycznych dla odbiorców o mocy instalowanej do 50 kW wraz z odpowiedzią na ten wniosek zamieszczoną na jego odwrocie – k. 239-239v, kopia mapy zasadniczej nr KEM (...) obejmującą geodezyjna inwentaryzację powykonawczą budynku położonego w M. przy ulicy (...) – k.6, umowa – zgłoszenie nr (...) z dnia 25 sierpnia 1973 r. –k. 235, wniosek o sprawdzenie i przyłączenie instalacji zasilającej – k.237-238, wniosek o sprawdzenie instalacji odbiorczej – k.236, zeznania świadka M. Ś. – k.229-232)

Dla działki ewidencyjnej o nr (...) założona została w dniu 1 marca 2007 r. księga wieczysta nr (...), w której obecnie, w charakterze współwłaścicieli, wpisane są Z. S. do udziału w wysokości 4/6, A. W. do udziału w wysokości 1/6 oraz B. S., córka H. i Z. S. do udziału w wysokości 1/6. Wpis nastąpił na podstawie umowy sprzedaży i darowizny z dnia 19 lipca 1974 r. sporządzonej za nr rep. (...)w Państwowym Biurze Notarialnym w W. oraz na podstawie postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku, wydanego w sprawie I Ns 491/99 w dniu 15 lipca 1999 r. przez Sąd Rejonowy w Wołominie.

(wydruk księgi wieczystej nr (...) – k. 7-12)

B. S., córka J. i J., była matką zmarłego męża Z. H. S.. W 1973 r. była właścicielką całej opisanej wyżej nieruchomości, o ówczesnym oznaczeniu adresowym S. nr 30.

(okoliczności bezsporne)

Zarządzeniem nr 228 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958 r. utworzone zostało przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady (...) z siedzibą w W.. Następnie, zarządzeniem nr 19/NO/77 Naczelnego Dyrektora Zakładów (...) z dnia 6 czerwca 1977 r. w ramach wewnętrznego podziału organizacyjnego utworzony został Zakład (...) z siedzibą w W., który na podstawie zarządzenia nr 12/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 r. stał się przedsiębiorstwem państwowym w wyniku podziału przedsiębiorstwa (...). Jednocześnie składniki mienia powstałego z podziału przydzielone zostały Zakładowi (...) w W.

(dowód: zarządzenie nr 228 z dnia 25 listopada 1958 r., k. 137-138; zarządzenie nr 19/NO/77 z dnia 6 czerwca 1977 r., k. 139-140 ; zarządzenie nr 12/ORG/89 z dnia 16 stycznia 1989 r., k. 141-143).

W dniu 12 lipca 1993 r. przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w W. uległo przekształceniu w spółkę akcyjną pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w W.

(dowód: akt przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną z dnia 12 lipca 1993 r., repertorium (...), k. 144-156).

W dniu 30 czerwca 2007 r. Zakład (...) Spółka Akcyjna w W. zawarł z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. umowę przeniesienia przedsiębiorstwa, na mocy której przedsiębiorstwo Zakład (...) Spółka Akcyjna w W. stało się przedmiotem wkładu niepieniężnego na pokrycie podwyższonego kapitału zakładowego w spółce (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W.. Działalność w zakresie dystrybucji i dostawy energii elektrycznej kontynuowana była przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W..

(dowód: akt notarialny z dnia 30 czerwca 2007 r., Repertorium (...), k.157-171).

Spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. zmieniła nazwę na (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Następnie w dniu 31 sierpnia 2010 r. została ona połączona poprzez przejęcie ze spółką (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L..

(dowód: odpis pełny z rejestru przedsiębiorców, stan na dzień 6 października 2011 r., k. 172-178; uchwała nr 1 z dnia 11 października 2011 r. w sprawie zmiany statutu spółki i przyjęcia tekstu jednolitego statutu spółki, k. 180-199).

W wyniku powyższych zmian podmiotowych linia elektroenergetyczna położona na działce ewidencyjnej nr (...) oraz sąsiadującej z nią nieruchomości o obecnym oznaczeniu adresowym ulica (...) ((...)), weszła w skład przedsiębiorstwa (...) Spółka Akcyjna w L.

(okoliczność bezsporna)

Usługa dostawy energii elektrycznej do budynku przy ulicy (...) ((...)), przy użyciu linii energetycznej przebiegającej po nieruchomości stanowiącej obecną działkę ewidencyjną nr (...) świadczona była przez wymienionych wyżej poprzedników prawnych (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L., a następnie przez tę spółkę od 22 grudnia 1973 r. i jest świadczona do chwili obecnej. Podmioty te nie doznawały w zakresie eksploatacji tej linii przed 2000 r. żadnych przeszkód ze strony osób władających działką ewidencyjną nr (...). W 2008 r. (...) S.A. z siedzibą w L., w ramach prac polegających na modernizacji linii niskiego napięcia przy ulicy (...), wymieniła przewody napowietrzne, znajdujące się nad działką ewidencyjną nr (...) i nad działką ewidencyjną o obecnym numerze adresowym (...) (...) ((...)), na przewody izolowane.

(zeznania świadka M. Ś. – k.229-232)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dowodów, a w zakresie wyżej szczegółowo wskazanym, jako bezsporny. Jeśli chodzi o wskazane wyżej dowody z dokumentów to żadna ze stron nie zaprzeczyła prawdziwości dokumentów złożonych do akt w odpisach, w związku z czym również Sąd nie powziął w tej kwestii wątpliwości. W związku z tym przyznał tym dokumentom moc dowodową, przy czym, w odniesieniu do dokumentów prywatnych – w zakresie określonym w art. 245 k.p.c. (dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie), a w odniesieniu do dokumentów urzędowych – w zakresie określonym w art. 244 § 1 k.p.c. (dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone). Wyjaśnić przy tym należy, iż wniosek o wydanie ogólnych i technicznych warunków przyłączenia urządzeń elektrycznych dla odbiorców o mocy instalowanej do 50 kW wraz z odpowiedzią na ten wniosek zamieszczoną na jego odwrocie ( k. 239-239v), kopia mapy zasadniczej nr KEM (...) obejmująca geodezyjną inwentaryzację powykonawczą budynku położonego w M. przy ulicy (...) (k.6), umowa – zgłoszenie nr (...) z dnia 25 sierpnia 1973 r. (k.235), wniosek o sprawdzenie i przyłączenie instalacji zasilającej (k.237-238), wniosek o sprawdzenie instalacji odbiorczej ( k.236) posłużyły Sądowi do dokonania ustalenia, iż słup objęty żądaniem pozwu, postawiony został na nieruchomości powódek w 1973 r. na zlecenie B. S., córki J. i J., a więc za jej wiedzą i zgodą oraz w wyniku jej inicjatywy. Oświadczenia B. S. objęte tymi dokumentami, pozwalają bowiem – na zasadzie art. 231 k.p.c. (sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne), wyprowadzić wniosek, iż B. S. doprowadziła do postawienia słupa, skoro zobowiązała się do tego i było to warunkiem rozpoczęcia świadczenia usług dostawy energii elektrycznej przez poprzednika prawnego pozwanego, który wyraźnie zastrzegł, że wykonanie odpowiednich urządzeń, w tym słupa podtrzymującego linię energetyczną, jest warunkiem przyłączenia do sieci energetycznej. Zwrócić przy tym należy uwagę, iż okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie było to, że B. S., córka J. i J., była w 1973 r. właścicielem nieruchomości, na której został ten słup posadowiony. Okoliczności te mają istotne znaczenie z punktu widzenia rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd uznał za w całości wiarygodne zeznania świadka M. Ś., albowiem nie ujawniły się żadne okoliczności podważające ich wiarygodność. Relacja świadka była wiarygodna, świadek odpowiadał na pytania rzeczowo i podawał źródła wiadomości o faktach, co do których zeznawał. Źródła te to jego własny ogląd urządzeń na nieruchomości powódek oraz dokumentacja zgromadzona w zasobach pozwanego. Podkreślić należy, iż zeznania świadka, o tym, iż słup posadowiony został przez właściciela nieruchomości przy ulicy (...) ((...)), który był jednocześnie właścicielem obecnej działki ewidencyjnej nr (...), znalazły potwierdzenie w wyżej wskazanych dokumentach. Brak było również podstaw do odmówienia wiarygodności tym zeznaniom w zakresie w jakim wskazywały na to, że jeśli chodzi eksploatację tej linii energetycznej, pozwany i jego poprzednicy prawni, przed 2000 r., nigdy nie doznawali żadnych przeszkód ze strony osób, które władały nieruchomością, stanowiącą obecnie własność powódek. To samo dotyczy relacji świadka o modernizacji linii napowietrznej, która miała miejsce w 2008 r. W pozostałym zakresie zeznania świadka ostatecznie okazały się nieprzydatne dla poczynienia ustaleń odnoszących się do okoliczności istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd oddalił wniosek powódek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego do spraw energetyki (protokół rozprawy z dni 13 lutego 2015 r. – k. 232), który powołany został dla ustalenia stanu technicznego przedmiotowego słupa, zagrożeń które stwarza dla użytkowników przedmiotowej nieruchomości oraz wskazania technicznych możliwości doprowadzenia energii elektrycznej do nieruchomości przy ulicy (...) ((...)) z wykorzystaniem istniejącej linii energetycznej wzdłuż tej ulicy. Z uwagi na ustalenie przez Sąd, że słup ten został posadowiony w wyniku inicjatywny i za zgodą właściciela nieruchomości, prowadzenie powyższego dowodu okazało się zbędne. Byłoby tak na nawet wówczas, gdyby okoliczności te w niniejszej sprawie nie zostały ustalone, albowiem zasadność żądania negatoryjnego, o którym mowa w art. 222 § 2 k.c. nie zależy od tego, czy ingerencja we własność stwarza zagrożenie dla właściciela. Z kolei okoliczności związane z alternatywnymi możliwościami doprowadzenia energii elektrycznej do nieruchomości przy ulicy (...) ((...)), miały znaczenie jedynie z punktu widzenia oceny zgodności żądania obejmującego roszczenie negatoryjne z zasadami współżycia społecznego. Ustalenia te w tym przedmiocie byłyby zatem istotne, gdyby istniały podstawy prawne do uwzględnienia powództwa. Podstaw tych nie było (co Sąd wyjaśni w dalszej części uzasadnienia), w związku z czym zbędne było prowadzenie dowodu z opinii biegłego na te okoliczności.

Sąd oddalił wniosek powódek o dopuszczenie dowodu z „opinii biegłego do spraw nieruchomości” powołany na okoliczność ustalenia stawki czynszu należnego powódkom, w związku z ograniczeniem korzystania z ich nieruchomości (protokół rozprawy z dnia 8 kwietnia 2015 r. – k.250). Sąd uznał żądanie zapłaty za bezzasadne, z przyczyn, które przybliżone zostaną w dalszej części uzasadnienia, co czyniło zbędnym prowadzenie dowodu na okoliczność wysokości świadczenia dochodzonego pozwem.

Sąd zważył, co następuje

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Zgodnie z art. 222 § 2 k.c. przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Powódki domagały się w niniejszym procesie usunięcia z ich nieruchomości słupa, który podtrzymuje linię energetyczną. Twierdziły, że posadowienie, jak i istnienie tego słupa narusza ich prawo własności, ponieważ słup powstał na ich nieruchomości bezprawnie, a jego obecny stan techniczny stwarza zagrożenie dla użytkowników nieruchomości. Treść żądania pozwu nie wskazuje przy tym na to, aby powódki domagały się zaprzestania prowadzenia przez pozwanego działalności gospodarczej polegającej na przesyle energii elektrycznej linią napowietrzną podpieraną tym słupem, mimo że twierdzenia przytoczone na uzasadnienie żądania, jak i wnioski dowodowe powódek, zmierzały do wykazania, iż korzystanie z nieruchomości powódek przez pozwanego w ten sposób, jest obecnie zbędne i niezgodne z ich wolą, albowiem zdaniem powódek istnieją alternatywne możliwości doprowadzenia energii elektrycznej do nieruchomości sąsiadującej z nieruchomością powódek. Żądanie pozwu dotyczyło jednak wyłącznie usunięcia słupa podtrzymującego sieć.

Jak trafnie zauważa się w orzecznictwie sądowym i doktrynie prawa cywilnego roszczenie negatoryjne przysługuje właścicielowi gdy osoba trzecia dokonała ingerencji w sferę jego własności w inny sposób niż przez pozbawienie go faktycznego władztwa nad rzeczą, przy czym jedynie wówczas gdy ta ingerencja była bezprawna. Zgoda właściciela na określony, zgodny z prawem, sposób korzystania przez osobę trzecią z jego nieruchomości uchyla bezprawność działania tej osoby. Nie dochodzi wówczas do naruszenia własności w rozumieniu art. 222 § 2 k.c. Przypisanie bezprawności zachowania polegającego na wkroczeniu w sferę cudzej własności odnosi się do momentu tego wkroczenia (por. np. uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2009 r., sygn. akt II CSK 461/08 i z dnia 29 kwietnia 2009 r., II CSK 560/08). Skoro zatem poprzednik prawny pozwanego – jedno z przedsiębiorstw państwowych wykonujących zarząd mieniem w imieniu Skarbu Państwa – uzyskało zgodę nie tylko na posadowienie infrastruktury energetycznej na nieruchomości powódek, ale i na korzystanie z tej nieruchomości poprzez prowadzenie działalności polegającej na przesyle energii elektrycznej, to wkroczenie w sferę własności właściciela tej nieruchomości w 1973 r., nie było bezprawne. Od momentu posadowienia przedmiotowego słupa i podpieranej nim linii napowietrznej, poprzednicy pozwanego zakładu energetycznego (niektórzy z nich wykonywali jedynie zarząd operatywny mieniem Skarbu Państwa) i pozwany korzystają z tej nieruchomości na prawnych warunkach posiadania zależnego służebności gruntowej (art. 337 i 352 k.c.; od dnia 3 sierpnia 2008 r. jest to służebność przesyłu, art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c., zob. postanowienie SN z dnia 22 października 2002 r. III CZP 64/02, Lex nr 77033; wyrok SN z dnia 11 maja 2005 r. III CK 556/04 Lex nr 221731; wyrok SN z dnia 17 czerwca 2005 r. III CK 685/04, Lex nr 277065) i nie czynią tego bezprawnie, nawet mimo tego, że, jak dowodzą poczynione ustalenia faktyczne, prawo własności nieruchomości stanowiącej obecną działkę ewidencyjną nr (...) nie należy już do właściciela, który wyrażał zgodę na korzystanie z tej nieruchomości przez poprzednika prawnego pozwanego. Zmiana, w zakresie podmiotu, któremu przysługuje prawo własności do nieruchomości, z której osoba trzecia korzysta za zgodą poprzednika właściciela, nie czyni tego korzystania bezprawnym.

W niniejszej sprawie zasadny okazał się również podniesiony przez pozwanego zarzut zasiedzenia służebności odpowiadającej treścią obecnej służebności przesyłu (zgodnie z obecnym art. 305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Na wstępie należy zauważyć, iż co prawda ustawowe uregulowanie służebności przesyłu nastąpiło dopiero w 2008 r., a w doktrynie początkowo przeważał pogląd, iż dopuszczenie możliwości zasiedzenia tego rodzaju służebności oznaczałoby możliwość zasiedzenia prawa nieistniejącego. Jednak Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się na ten temat, a w uchwale z dnia 7 października 2008 r. (III CZP 89/08, Biul. SN z 2008 r., nr 10, poz. 7) ostatecznie rozwiał wątpliwości dotyczące tego zagadnienia prawnego i wyraził pogląd, iż przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa. Przywołane poglądy Sądu Najwyższego Sąd Rejonowy w pełni podziela i uznaje za własne.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego nie ulega wątpliwości, iż od czasu 22 grudnia 1973 r., kiedy to nastąpiło zamontowanie licznika na nieruchomości przy ulicy (...) ((...)) poprzednicy prawni pozwanego nieprzerwanie korzystali z urządzeń znajdujących się na nieruchomości powódek tworzących napowietrzną linię elektroenergetyczną podpieraną słupem, którego dotyczy żądanie pozwu. Nieprzerwanie od 1973 r. linią tą płynie prąd i zasila nieruchomość przy ulicy (...) ((...)). W związku z powyższym należy uznać, iż poprzednicy prawni pozwanego faktycznie korzystali z nieruchomości powódek w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu nieprzerwanie przez kilkadziesiąt lat. Posiadanie tej służebności – stosownie do art. 352 § 1 k.c. oraz w myśl art. 292 zd. 1 k.c. w zw. z art. 305 ^{(( 4))} k.c. może doprowadzić do nabycia służebności przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Takim urządzeniem jest słup energetyczny na nieruchomości powódek oraz podtrzymywana nim linia energetyczna napowietrzna. Wybudowanie napowietrznej linii elektroenergetycznej stanowiło dla właściciela nieruchomości ostrzeżenie, że jeśli dalej będzie tolerował taki sposób korzystania z jego nieruchomości, to może dojść do obciążenia jej służebnością.

W niniejszej sprawie za rozpoczęcie biegu zasiedzenia odnośnie służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu należałoby uznać dzień 22 grudnia 1973 r., czyli datę zamontowania liczników na nieruchomości przy ulicy (...) ((...)), od której to daty możliwe było świadczenie usługi przesyłu energii elektrycznej.

Przy czym wejście w posiadanie tej służebności nastąpiło w dobrej wierze. Zwrócić należy uwagę, że zgodnie z art. 7 k.c. jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Domniemanie dobrej wiary posiadacza służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, wzruszyć może jedynie dowód, że posiadacz w chwili rozpoczęcia posiadania w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu wiedział lub mógł się dowiedzieć o tym, że narusza prawo innej osoby. Skoro ustalone zostało w niniejszej sprawie, że właściciel wyraził zgodę na takie korzystanie ze swojej nieruchomości, osoba która korzystała z nieruchomości wiedziała, że nie narusza w ten sposób jej prawa. Zgodnie z art. 172 § 1 i 2 k.c. w brzmieniu sprzed 1 października 1990 r. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dziesięciu jako posiadacz samoistny. Nabycie służebności przez zasiedzenie nastąpiło zatem z dniem 22 grudnia 1983 r., albowiem przepisy o nabyciu nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio do nabycia przez zasiedzenie służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu.

Posiadaczem służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu w momencie upływu terminu zasiedzenia, a więc w dniu 22 grudnia 1983 r., był Skarb Państwa. Przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady (...) z siedzibą w W., którego częścią był Zakład (...) z siedzibą w W. korzystało jedynie ze służebności przesyłu w ramach zarządu mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa. Zasiedzenie służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, nastąpiło zatem na rzecz Skarbu Państwa z uwagi na zasadę jednolitej własności państwowej obowiązującej przed dniem 1 lutego 1989 r., w związku z którą przedsiębiorstwo państwowe nie mogło nabyć na swoją rzecz własności ani innych praw rzeczowych (por. zwłaszcza postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2008 r., I CSK 171/08, Biul. SN z 2009 r., nr 4, poz. 15).

Uznając zatem, że posadowienie przedmiotowego słupa nie było bezprawne, a służebność odpowiadająca treścią służebności przesyłu nabyta została w dniu 22 grudnia 1983 r. przez Skarb Państwa, którego następcą prawnym w tym zakresie jest pozwany, Sąd oddalił powództwo o nakazanie pozwanemu usunięcia przedmiotowego słupa.

Z tych samych przyczyn oddaleniu podlegało również powództwo o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej służebności. Do roszczeń właściciela o wynagrodzenie za korzystanie z tak określonej służebności stosować należy odpowiednio przepisy o tzw. roszczeniach uzupełniających właściciela wobec posiadacza samoistnego w procesie windykacyjnym (art. 224 - 227 k.c.). W tej kwestii podzielić należy stanowisko tej części judykatury, która rozszerza zastosowanie roszczeń uzupełniających także na inne sytuacje korzystania z cudzej własności. Jest ono wyrażone zwłaszcza w uchwale SN z dnia 17 czerwca 2005 r. III CZP 29/05 (OSNC 2006, nr 4, poz. 64) oraz w wyroku SN z dnia 11 lutego 1998 r. III CKN 354/97, (niepubl.); uzasadnieniu wyroku SN z dnia 28 lutego 2002 r. II CKN 182/01 (niepubl.); wyroku z dnia 30 czerwca 2004 r. IV CK 502/03, (Lex nr 183713); wyroku SN z dnia 18 marca 2005 r. II CK 556/04 (OSNC 2006, nr 2, poz. 38); wyroku SN z dnia 24 lutego 2006 r. II CSK 139/05, (niepubl.); wyroku SN z dnia 8 grudnia 2006 r. V CSK 296/06, (niepubl.); wyroku SN z dnia 25 listopada 2008 r. II CSK 346/08, (niepubl.).

Skoro korzystanie z nieruchomości powódek w okresie, za który dochodzone jest to wynagrodzenie, nie było bezprawne, a opierało się na nabytej przez poprzednika prawnego pozwanego służebności, to brak jest podstaw do uwzględnienia powództwa w tym zakresie. Dodać przy tym należy, iż nawet gdyby uznać, że pozwany korzysta i korzystał z nieruchomości powódek bez podstawy prawnej to powództwo o zapłatę tego wynagrodzenia również podlegałoby oddaleniu. Dotyczy ono bowiem wyłącznie okresu sprzed wniesienia pozwu, co ma w tym kontekście istotne znaczenie. Jak już wyżej Sąd wyjaśnił, pozwanego należało bowiem uznać za posiadacza nieruchomości powódek, w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu, będącego w dobrej wierze. Zgodnie zaś ze stosowanym odpowiednio do sytuacji takiego posiadacza art. 224 § 1 k.c. samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Jak stanowi art. 224 § 2 k.c. dopiero od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z niej. Odnosząc ten przepis do sytuacji posiadacza w dobrej wierze służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, uznać należy, że dopiero wytoczenie przeciwko niemu powództwa o zaniechanie takiego korzystania, skutkuje powstaniem obowiązku zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.

Z tych przyczyn powództwo podlegało oddaleniu również w zakresie żądania zapłaty. Na marginesie tylko w tym miejscu wyjaśnić należy, iż w trakcie procesu doszło do skutecznego odwołania oświadczenia o cofnięciu pozwu w tym zakresie przez wszystkie powódki, w związku z czym konieczne było wydanie merytorycznego orzeczenia w przedmiocie tego żądania. W sposób wyraźny oświadczenia o odwołaniu oświadczeń o cofnięciu pozwu złożyły powódki Z. S. i reprezentowana przez nią w niniejszym procesie B. S.. Odwołanie oświadczenia o cofnięciu pozwu przez powódkę A. W. wynika zaś z treści jej pisma z dnia 8 kwietnia 2015 r., złożonego podczas rozprawy w tym dniu. Mimo braku wyraźnego oświadczenia w tym piśmie, iż powódka ta odwołuje swoje wcześniejsze (wyrażone na rozprawie w dniu 13 lutego 2015 r.) oświadczenie o cofnięciu pozwu, wola ta w sposób niewątpliwy wynika z treści tego pisma. Z uwagi na to, iż przed złożeniem oświadczeń o odwołaniu oświadczeń o cofnięciu pozwu, nie doszło do umorzenia postępowania w zakresie cofniętego żądania, odwołanie to uznać należało za skuteczne.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie 2. w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Do kosztów tych należała opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego poniesiona przez pozwanego w kwocie 17 zł i koszty zastępstwa procesowego wykonywanego przez radcę prawnego ustalone w stawce minimalnej określonej w § 6 punkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.), tj. w kwocie 180 zł.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej oraz powódce A. W..

W., dnia 11 maja 2015 r.