Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Jolanta Solarz

Sędzia SO Lidia Mazurkiewicz Morgut

Sędzia SO Monika Kuźniar (spr.)

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2013r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. we W.

przeciwko K. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu

z dnia 16 stycznia 2013r.

sygn. akt VIII C 1414/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej 1200 zł kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  przyznaje adwokatowi W. G. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu 1200 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym oraz należny podatek od towarów i usług.

Sygn. akt II Ca 455/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy w pkt I uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 23 września 2011 r., sygn. akt IV GNc 3276/11 w stosunku do pozwanego K. K. w części dotyczącej kwoty 12 054,81 zł wraz z odsetkami od tej kwoty i w tym zakresie oddala powództwo; w pkt II uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we W. z dnia 23 września 2011 r., sygn. akt IV GNc 3276/11 w stosunku do pozwanego K. K. w części orzekającej o kosztach postępowania; w pkt III zasądził od pozwanego K. K. na rzecz strony powodowej (...) S.A. we W. kwotę 1 931,61 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; w pkt IV zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 974,16 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego; w pkt V przyznał od Skarbu Państwa na rzecz adwokata W. G. kwotę 1977,84 zł tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu.

Rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące, istotne ustalenia stanu faktycznego.

W dniu 22 marca 2007 r. J. K.i K. K.jako wspólnicy spółki cywilnej działającej pod nazwą Zagroda (...)s.c.zawarli z (...) Spółką Akcyjnąz siedzibą we W.umowy leasingu operacyjnego nr (...), (...), (...)i (...)na okresy 36 miesięcy, a w przypadku umowy nr (...)– 48 miesięcy, licząc od daty przekazania sprzętu potwierdzonej protokołem zdawczo-odbiorczym. Przedmiotami leasingu były: wyposażenie, sprzęt gastronomiczny, urządzenia chłodnicze, piec gastronomiczny. Umowy zostały zawarte w oddziale spółki (...)i podpisane za (...) S.A.przez M. K., pracownika spółki. Leasingobiorcy zobligowani byli do zapłaty czynszu inicjalnego w chwili zawarcia umowy, opłaty manipulacyjnej i czynszu „0” w momencie podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego oraz rat czynszowych w odstępach comiesięcznych od dnia podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego i depozytu gwarancyjnego, który w przypadku depozytu płatnego w ratach, miał być płatny w terminach określonych dla czynszów leasingowych (pkt 8-9 umów). Harmonogram finansowy poszczególnych umów określony był następująco: 1. umowa nr (...): czynsz inicjalny: netto 968,02 zł, brutto 1.180,98 zł; opłata manipulacyjna: netto 193,60 zł, brutto 236,19 zł; czynsz „0”: netto 3.346,58 zł, brutto 4.082,83 zł; czynsze od 1 do 34 po 505,36 zł netto, 616,54 zł brutto; czynsz nr 35 - 505,36 zł netto, 616,54 zł brutto powiększony o depozyt w kwocie 193,60 zł; 2. umowa nr (...): czynsz inicjalny: netto 1.049,95 zł, brutto 1.280,94 zł; opłata manipulacyjna: netto 209,99 zł, brutto 256,19 zł; czynsz „0”: netto 839,96 zł, brutto 1.024,75 zł; czynsze od 1 do 34 po 546,07 zł netto, 666,21 zł brutto; czynsz nr 35 - 546,07 zł netto, 666,21 zł brutto powiększony o depozyt w kwocie 4.199,80 zł; 3. umowa nr (...): czynsz inicjalny: netto 385,66 zł, brutto 470,50 zł; opłata manipulacyjna: netto 77,13 zł, brutto 94,10 zł; czynsz „0”: netto 1.079,86 zł, brutto 1.317,43 zł; czynsze od 1 do 46 po 125,67 zł netto, 153,32 zł brutto plus depozyt 41,03 zł, czynsz nr 47 - 125,67 zł netto, 153,32 zł brutto plus depozyt 40,94 zł; 4. umowa nr (...): czynsz inicjalny: netto 1.159,57 zł, brutto 1.414,68 zł; opłata manipulacyjna: netto 231,91 zł, brutto 282,93 zł; czynsz „0”: netto 927,65 zł, brutto 1.131,73 zł; czynsze od 1 do 34 po 603,09 zł netto, 735,77 zł brutto; czynsz nr 35 - 603,09 zł netto, 735,77 zł brutto powiększony o depozyt w kwocie 4.638,27 zł. Zgodnie z punktem 51. umów depozyt gwarancyjny, płatny zgodnie z harmonogramem finansowym do umowy, przeznaczony był na pokrycie ewentualnych kosztów i strat określonych w punktach 34. (uszkodzenie, utrata, zmniejszenie wartości sprzętu, szkody wobec osób trzecich niepokryte przez zakład ubezpieczeń) i 46. (koszty monitów i upomnień). Po zakończeniu umowy, niewykorzystana część depozytu miała zostać niezwłocznie zwrócona leasingobiorcy. Z kwoty depozytu mogły być jednak potrącane należności leasingodawcy inne niż wynikające z utraty lub uszkodzenia sprzętu. W przypadku opóźnienia w zapłacie którejkolwiek z opłat leasingowych, w tym depozytu gwarancyjnego oraz opłaty wyrównawczej w ustalonym terminie leasingobiorca ponosił odsetki w podwójnej ustawowej wysokości. Niezależnie od powyższego leasingodawca uprawniony był do rozwiązania umowy leasingu we wypowiedzenia, po uprzednim wyznaczeniu leasingobiorcy dodatkowego terminu, o ile opóźnienie w zapłacie którejkolwiek z opłat przekroczyło 14 dni (pkt 44 umów). Strony postanowiły, że w przypadku rozwiązania umowy z przyczyn wymienionych w pkt 46 i 47 leasingodawca miał prawo natychmiastowego przejęcia sprzętu oraz żądania zapłaty odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy w wysokości sumy pozostałych opłat wraz z depozytem gwarancyjnym, powiększonych o koszty windykacji sprzętu w ryczałtowo ustalonej wysokości 20% łącznej wartości tych opłat i depozytu (pkt 48 umów). Zabezpieczenie umów stanowiły weksle in blanco, które leasingodawca mógł wypełnić w przypadku nieterminowego wnoszenia opłat leasingowych lub innego naruszenia umowy, zgodnie z treścią deklaracji wekslowej (pkt 16 umów). Weksle in blanco zostały podpisane przez wystawców J. K.i K. K.. Pismem z dnia 30 stycznia 2008 r. leasingodawca poinformował pozwanych, że w związku z opóźnieniem w zapłacie czynszów leasingowych i ich nieuiszczeniem, mimo wyznaczenia dodatkowego terminu, a w szczególności czynszu nr 009, rozwiązuje zawartą umowę leasingu nr (...)bez wypowiedzenia. Jednocześnie leasingodawca zażądał natychmiastowego zwrotu przedmiotu leasingu. Pismami z dnia 2 lutego 2009 r. leasingodawca poinformował pozwanych, że w związku z opóźnieniem w zapłacie czynszów leasingowych i ich nieuiszczeniem, mimo wyznaczenia dodatkowego terminu, a w szczególności czynszu nr 021, rozwiązuje zawarte umowy leasingu nr (...)bez wypowiedzenia. Jednocześnie leasingodawca zażądał natychmiastowego zwrotu przedmiotu leasingu. Z dniem 31 grudnia 2008 r. pozwany K. K.wystąpił ze spółki cywilnej Zagroda (...)przenosząc na pozostałych wspólników, tj. J. K.i K. W.ogół praw majątkowych przysługujących mu dotychczas jako wspólnikowi z tytułu członkostwa w tej spółce. Umową przelewu wierzytelności z dnia 25 stycznia 2010 r. (...) S.A.sprzedał stronie powodowej wierzytelności z tytułu umów leasingowych zawartych przez J. K.i K. K.o numerach (...), (...), (...), zaś umową przelewu wierzytelności z dnia 25 marca 2010 r. przelał również wierzytelności z umowy nr (...). Pismami z dnia 25 stycznia 2010 r. i 25 marca 2010 r. (...) S.A.zawiadomił leasingobiorców o przelewie swoich wierzytelności z tytułu łączących strony umowy leasingu na rzecz strony powodowej (...) S.A.we W.. Na stronę powodową indosowane zostały również wystawione przez pozwanych weksle in blanco – za pomocą indosu in blanco zamieszczonego na odwrocie weksli, a podpisanego przez pełnomocników (...) S.A. W. O.i Z. T.. Strona powodowa wypełniła wystawione przez pozwanych weksle in blanco odpowiednio: - na kwotę 8.744,49 zł z terminem płatności do dnia 22 marca 2010 r., - na kwotę 14.447,94 zł z terminem płatności do dnia 22 marca 2010 r., - na kwotę 4.295,70 zł z terminem płatności do dnia 4 maja 2010 r., - na kwotę 15.981,41 zł z terminem płatności do dnia 22 marca 2010 r. Miejscem płatności wszystkich weksli był W., pl. (...). Pismem z dnia 8 marca 2010 r., doręczonym pozwanemu, strona powodowa poinformowała go jako wystawcę weksli do umów leasingu operacyjnego nr (...), (...), (...), że wypełniła wystawione przez niego weksle in blanco odpowiednio na kwoty: 8.744,49 zł, 14.447,94 zł, 15.981,41 zł z terminem płatności do dnia 22 marca 2010 r. i miejscem płatności we W.przy pl. (...). Jednocześnie wezwała pozwanego do wykupienia weksli. Pismem z dnia 19 kwietnia 2010 r., doręczonym pozwanemu, strona powodowa poinformowała go jako wystawcę weksla do umowy leasingu operacyjnego nr (...), że wypełniła wystawiony przez niego weksel in blanco na kwotę 4.295,70 zł z terminem płatności do dnia 4 maja 2010 r. i miejscem płatności we W.przy pl. (...). Jednocześnie wezwała pozwanego do wykupienia weksla.

Uzasadniając rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy podał, że na wszystkich wekslach załączonych do pozwu widnieją podpisy pozwanego składające się z imienia i nazwiska. Jest to podpis zgodny z wzorem podpisów pozwanego znajdujących się nie tylko na przedłożonych przez stronę powodową dokumentach (umowy leasingu, aneksy do tych umów, deklaracja na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy, protokół zdawczo-odbiorczy), ale również na dokumentach przedłożonych przez pozwanego (pismo z dnia 3.12.2008 r. – k. 109, umowa spółki cywilnej – k. 115) i jego pismach procesowych. Sąd ten wskazał ponadto, że strona powodowa, na którą przeszła wierzytelność wekslowa, była uprawniona do wypełnienia weksla i wpisania zarówno sumy wekslowej, daty płatności, jak i miejsca płatności, a udział pozwanego nie był przy powyższych czynnościach konieczny. W dalszej kolejności Sąd I instancji wskazał, że M. K., zawierając umowy leasingu operacyjnego z pozwanym, działała jako osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa (...) S.A, a co za tym idzie – umowy podpisane przez nią należy uznać za wiążące dla (...) S.A. i ważne. Drugą stroną umów nie była zaś spółka cywilna, ale jej wspólnicy: J. K. i K. K., posiadający zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Sąd uznał też, że zobowiązania wynikające z umów leasingowych powstały w okresie, gdy pozwany był wspólnikiem spółki cywilnej pod nazwą Zagroda (...) i obciążały go bez względu na późniejsze wystąpienie ze spółki, solidarnie z drugim wspólnikiem J. K.. Sąd podał, że weksel został wypełniony przed upływem terminu przedawnienia roszczenia z umowy leasingu, bowiem nie upłynął okres trzech lat od rozwiązania umowy i natychmiastowej wymagalności należności wynikających z umowy leasingu do momentu wypełnienia weksla, ani nawet do daty płatności określonej w wekslu. Wobec tego zarzut pozwanego nie mógł się ostać. Sąd nie uwzględnił zarzutu niewykazania przez stronę powodową przejścia weksli będących podstawą powództwa, a co za tym idzie – braku legitymacji czynnej, albowiem na wekslach załączonych do pozwu – na ich odwrotnych stronach została umieszczona pieczęć (...) S.A. we W. i podpisy W. O. i Z. T. – należycie umocowanych pełnomocników (...) S.A. Sąd uznał, że skoro strona powodowa uzyskała posiadanie weksli na mocy indosu in blanco, a nadto nabyła wierzytelności z umów leasingu operacyjnego nr (...), (...), (...) i (...) – miała zarówno upoważnienie do wypełnienia weksli, jak i wynikające ze stosunku podstawowego – prawo żądania od pozwanego zapłaty należności z tych umów. Sąd nie znalazł podstaw do zakwestionowania przelewu wierzytelności z umów leasingu operacyjnego nr (...), (...), (...) i (...) na mocy umów z dnia 25 stycznia 2010 r. i 25 marca 2010 r. Sąd podał, że strona prawidłowo przedstawiła pozwanemu weksle do zapłaty. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej jedynie kwotę odpowiadającą sumie zdyskontowanych rat leasingowych do końca trwania poszczególnych umów. Ostatecznie zasądzeniu podlegała zatem kwota 25.182,86 zł (6.723,55 zł + 7.277,98 zł + 3.143,46 zł + 8.037,87 zł), a w pozostałej części nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym został uchylony. Sąd dokonał stosunkowego rozdzielenia kosztów.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniósł pozwany, domagając się zmiany pkt I wyroku poprzez uchylenie w całości nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej z dnia 23 września 2011 r., sygn. akt IV GNc 3276/11 w stosunku do K. K. i oddalenie powództwa w całości; nadto zmiany pkt III poprzez jego uchylenie, ewentualnie odstąpienie od obciążania pozwanego obowiązkiem zwrotu powodowi kosztów procesu, zmianę pkt IV i V poprzez zasądzenie od strony powodowej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za postępowaniem przed Sądem I instancji, zasądzenia od strony powodowej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji, ewentualnie, w przypadku nieuwzględnienia apelacji, zasądzenia kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu, a nie uiszczonej, pełnomocnikowi pozwanego adw. W. G..

Sądowi I instancji zarzucił naruszenie art. 1 i 101 prawa wekslowego oraz art. 233 kpc poprzez swobodne przyjęcie, iż weksel In blanco jest wekslem ważnym, mimo że nie zawierał podpisu złożonego przez pozwanego; naruszenie art. 97 kc i art. 233 kpc poprzez swobodne przyjęcie, że M. K. była pracownikiem (...) SA z siedzibą we W. i była uprawniona do zawarcia umowy leasingowej z pozwanym; błąd co do ustaleń faktycznych, że powodowi przysługuje legitymacja czynna; naruszenie art. 512 kc i art. 233 kpc poprzez swobodne przyjęcie, że pozwany został zawiadomiony o przelewie wierzytelności, że umowa wierzytelności była ważna; naruszenie art. 70, 103 i 104 prawa wekslowego poprzez przyjęcie, że roszczenie z weksli nie jest przedawnione; naruszenie art. 118 kc poprzez przyjęcie, że roszczenie z umowy nie jest przedawnione; błąd w ustaleniach faktycznych oraz naruszenie art. 233 kpc poprzez swobodne przyjęcie przez Sąd, iż w sposób właściwy powodowa spółka wezwała pozwanego do wykupienia weksla, mimo iż nie był on w dacie rzekomego wezwania jeszcze wypełniony; naruszenie art. 38 prawa wekslowego poprzez przyjęcie, iż strona powodowa przedstawiła pozwanemu weksle do zapłaty, naruszenie art. 299 kpc poprzez oddalenie wniosku o przesłuchanie pozwanego; naruszenie art. 102 kpc poprzez obciążenie pozwanego kosztami procesu na rzecz strony powodowej pomimo jego ciężkiej sytuacji majątkowej, zarobkowej i zdrowotnej.

Podniósł, iż wekslach znajduje się nazwisko J. K. oraz trudna do zidentyfikowania parafa, zaś pozwany zaprzecza aby składał podpis na wekslach i z tego względu są one nieważne. Wskazał też, że umowy leasingu były nieważne albowiem podpisane zostały przez M. K., która nie legitymowała się żadnym pełnomocnictwem od (...) S.A. Podniósł też, że roszczenie przeciwko wystawcy weksla przedawniło się, ponieważ weksle zostały wystawione na rok przed wniesieniem powództwa. Podał nadto, że przedawnione jest roszczenie z umowy leasingu (...), ponieważ leasingodawca rozwiązał tę umowę bez wypowiedzenia w dniu 30 stycznia 2008 r., a termin przedawnienia upłynął w dniu 30 stycznia 2011 r. Podtrzymał nadto zarzut braku czynnej legitymacji procesowej po stronie powodowej, wskazując, że zostały indosowane na rzecz (...) SA przed ich wypełnieniem, zaś do wypełnienia weksla upoważniony był (...) SA z siedzibą we W.. Podał też, że nie został skutecznie powiadomiony o cesji wierzytelności i zarzucił, że nie została ona skutecznie scedowana, jak też że w umowach cesji nie wskazano umów będących przedmiotem przelewu. Zarzucił też, że pozwanemu nie zostało doręczone pismo wzywające do wykupienia weksli, jak też że pismo z dnia 8 marca 2010 r. nie może być traktowane jako wezwanie do wykupienia weksli albowiem na dzień jego wystawienia weksle nie były jeszcze wypełnione.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Odwoławczy podzielił w pełni ustalenia faktyczne i rozważania poczynione przez Sąd I instancji. Zarzuty powołane przez pozwanego w apelacji ocenił jako chybione.

Brak było podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 1 i 101 prawa wekslowego i przyjęcia, że weksle były nieważne z uwagi na brak podpisu pozwanego. Na wszystkich wekslach załączonych do pozwu widnieją podpisy pozwanego składające się z imienia i nazwiska, których z pewnością nie można zakwalifikować jako nieczytelnej parafy. Podpisy te zgodne są nadto z wzorem podpisu na dokumentach dołączonych do pozwu, przedłożonych przez pozwanego i pismach procesowych pozwanego złożonych do akt w toku postępowania. Zgodnie z uchwałą (7) Sądu Najwyższego z dnia 30.12.1993 (III CZP 146/93, OSNC 1994/5/94), podpis wystawcy weksla musi obejmować co najmniej nazwisko osoby, która ma zapłacić. Prawo wekslowe nie wymaga dla ważności weksla, aby podpis był czytelny. Podpis nieczytelny powinien jednak być złożony w formie zwykle używanej przez wystawcę. Z tego powodu, zarzut nieważności zobowiązania wekslowego był całkowicie chybiony.

Bezzasadny był również zarzut naruszenia art. 97 kc i art. 233 kpc poprzez swobodne przyjęcie, że M. K. była pracownikiem (...) S.A. z siedzibą we W. i była uprawniona do zawarcia umowy leasingowej z pozwanym, co powodować miało nieważność umów leasingowych. Jak wynika z akt sprawy, M. K. było bez wątpienia pracownikiem (...) S.A. oraz osobą czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności, a w konsekwencji, zgodnie z art. 97 kc należało poczytywać ją za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, dokonywanych z osobami korzystającymi z usług przedsiębiorstwa. Konstrukcja przewidziana w tym przepisie jest w doktrynie interpretowana jako pełnomocnictwo ustawowe, wiążące ze statusem określonej osoby jej umocowanie do reprezentowania przedsiębiorcy oraz jednocześnie wyznaczające zakres tego umocowania (A. Kidyba, J. Mojak, Glosa do wyroku SN z dnia 17 grudnia 1985 r., III CRN 395/85, Palestra 1998, z. 5, s. 127). Znaczenie przepisu art. 97 k.c. polega na tym, że wszelkie skutki prawne czynności prawnych dokonanych przez osobę czynną w lokalu powstają ex lege po stronie osoby prowadzącej przedsiębiorstwo, niezależnie od tego, czy jest to zgodne z jej wolą, czy też nie. Każdy, kto z osobą czynną w lokalu przedsiębiorstwa zawrze umowę jaka zwykle jest zawierana w tym lokalu, może spodziewać się, że jej skutki prawne powstaną bezpośrednio dla przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy). Ochrony tej klient może zostać pozbawiony jedynie w razie ustalenia, że przy zawieraniu umowy wiedział o tym, iż zawiera ją z osobą nie umocowaną do takich działań, albo gdyby okoliczności wykluczały wszelką wątpliwość co do umocowania (braku umocowania) tej osoby do zawierania umów ze skutkiem dla przedsiębiorstwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 1997 r, III CKN 160/97, OSNC 1998/6/100, M.Prawn. 1998/6/3).

Odnosząc się do zarzutu błędnego przyjęcia legitymacji czynnej strony powodowej wskazać należy, że Sąd I instancji prawidłowo uznał, że świadczenie pozwanego stanowi żądanie zapłaty sumy wekslowej. Przeniesienie weksla i n blanco zostało dokonane w związku z cesją wierzytelności na powoda przez (...) S.A. Niezrozumiały jest zarzut apelującego braku wyjaśnienia przez Sąd i kwestionowanie wypełnienia weksla in blanco przez powoda. Sąd I instancji prawidłowo ocenił, że spełnione zostały warunki konieczne dla spełnienia legitymacji formalnej z weksla, określone w art. 16 prawa wekslowego, mającego szczególnie doniosłe znaczenie w obrocie wekslowym. Zgodnie z tym przepisem posiadaczem weksla jest ten, kto wykaże prawo swoje nieprzerwanym szeregiem indosów, chociażby ostatni indos był in blanco. Warunkiem legitymacji wekslowej jest dzierżenie weksla (posiadanie w ręku dokumentu wekslowego) oraz nieprzerwany szereg indosów, który powinien zaczynać indos remitenta. Brak na wekslu indosu remitenta przerywa ciągłość indosów, wyłączając tym samym wekslową odpowiedzialność dalszych indosantów (orz. SN. Z 6.04.1963 I CR/62). Sąd Najwyższy wielokrotnie potwierdzał, że tylko remitent może być pierwszym indosantem, orzekając, że „dopiero ten będzie uważany za prawidłowego posiadacza, kto ma weksel i wykaże swoje prawo nieprzerwanym szeregiem indosów, chociażby ostatni indos był in blanco” (orz. SN z 23.02.1981r. w spr. IV PR 30/81), czy też że „identyczność pierwszego indosanta musi być widoczna z samego tekstu weksla i nie może budzić żadnych podejrzeń (orz. SN z 6.03.1935 w spr. C II 2653.34). Remitentem był (...) S.A., na zlecenie (...) S.A. miała bowiem nastąpić zapłata sumy wekslowej. Z uwagi zatem na to, że pierwszym indosantem może być tylko remitent, na wekslach umieszczona została pieczęć (...) S.A. i podpisy W. O. i Z. T.. Tym samym, została zachowana identyczność firmy pierwszego indosanta z firmą remitenta. Nadto prawo do uzupełnienia treści weksla uzyskuje każdy posiadacz blankietu wekslowego z chwilą nabycia praw z tego weksla w dobrej wierze i w sposób przewidziany w prawie wekslowym. Strona powodowa uzyskała posiadanie weksli na mocy indosu in blanco oraz nabyła wierzytelności z umów leasingu operacyjnego i z tego względu miała upoważnienie do wypełnienia weksli oraz żądania od pozwanego zapłaty należności z tych umów. Z tych względów zrozumiałe i oczywiste są względy, dla których powód wpisał (...) S.A. jako remitenta.

Sąd Odwoławczy nie dopatrzył się też zarzucanych przez pozwanego nieprawidłowości, którymi dotknięta miała być umowa cesji wierzytelności na skutek niezawiadomienia pozwanego o przelewie wierzytelności. Zgodnie bowiem z art. 509 § 1 kc wierzyciel może przenieść wierzytelność na osobę trzecią bez zgody dłużnika. A zatem, zgoda dłużnika na zawarcie umowy przelewu nie jest w ogóle potrzebna, chyba że w umowie łączącej wierzyciela z dłużnikiem wyłączono możliwość przeniesienia wierzytelności na osobę trzecią (B. Łubkowski (w:) Kodeks..., s. 1220; L. Stecki (w:) Kodeks..., s. 503; A. Ohanowicz, Zobowiązania..., s. 236). Ponadto, przelew nie wymaga również udziału dłużnika, gdyż pomimo zmiany osoby uprawnionej uważa się, że zobowiązanie pozostaje to samo, co poprzednio (W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania..., s. 358). Ewentualny zaś zarzut dłużnika mógłby sprowadzać się jedynie do tego, do czyich rąk miałoby nastąpić spełnienie świadczenia (art. 512 kc).

Pozwany zarzucał też, że w umowach cesji wierzytelności nie wskazano umów będących przedmiotem przelewu i że numery wskazane w toku postępowania przez stronę powodową w tabeli nie odpowiadają numeracji umów leasingowych, które były podstawą wystawienia weksli, jak też że w umowach przelewu wierzytelności nie wskazano, że tabele, w których zostały zamieszczone numery umów, są załącznikami do tych umów. W odpowiedzi na apelację stron powodowa wskazała, że kwestionowane przez pozwanego numery umów leasingowych w pełnej mierze odpowiadają umowom leasingowym zawartym przez pozwanego. Podała, że numery umów wymienione w umowie cesji wierzytelności są uwidocznione w nagłówkach poszczególnych umów leasingowych zawartych z pozwanym, zaś w nagłówkach umów leasingowych widnieją wyłącznie dwa numery: NIP pozwanych i numery umów leasingowych wskazanych przez powoda. Nadto jak wynika z treści umów sprzedaży wierzytelności, tabele, w których umieszczono numery umów leasingowych nie stanowią załącznika do umowy sprzedaży wierzytelności. Zarówno umowa sprzedaży wierzytelności jak i tabela dołączona przez powoda stanowią łącznie załącznik nr 1/2010 do umowy generalnej z dnia 22 kwietnia 2005 r, co wynika bezpośrednio z ich treści. Sąd Odwoławczy uwzględnił powołaną argumentację strony powodowej i na jej podstawie ocenił zarzut pozwanego jako bezzasadny.

Zgodzić należało się ze stanowiskiem Sąd I instancji, że wierzyciel lub też posiadacz weksla może go skutecznie wypełnić jedynie przed upływem terminu przedawnienia roszczenia wynikającego ze stosunku podstawowego. Niewątpliwym jest, że zobowiązania korzystającego z zawartej umowy leasingu względem finansującego są zobowiązaniami cywilnoprawnymi. Okres przedawnienia takich zobowiązań, zgodnie z treścią art. 118 k.c. wynosi 3 lata. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Przedmiotowe roszczenia są roszczeniami związanymi z prowadzoną działalnością gospodarczą. Ponieważ przepis szczególny nie określa innego terminu przedawnienia tych roszczeń, to przedawnienie następuje w okresie trzyletnim. Umowa nr (...)została rozwiązana przez leasingodawcę pismem z dnia 30 stycznia 2008 r. bez wypowiedzenia, zaś doręczonym pozwanemu pismem z dnia 19 kwietnia 2010 r. strona powodowa poinformowała go o wypełnieniu wystawionego przez niego weksla in blanco z terminem płatności do dnia 4 maja 2010 r. Z tego względu, nie sposób nie uznać, że weksel został wypełniony przed upływem terminu przedawnienia roszczenia z umowy leasingu. Roszczenia wekslowe przeciwko wystawcy weksla własnego przedawniają się natomiast z upływem trzech lat od dnia płatności (art. 103 i 104 ust. 1 pr. wekslowego). Jest to jednolity pogląd orzecznictwa, znajdujący oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (wyroki SN: z dnia 4 czerwca 2003 r., I CKN 434/01, Legalis; z dnia 19 listopada 2004 r., V CK 228/04, OSP 2005, z. 11, poz. 130; z dnia 24 maja 2005 r., V CK 652/04, PUG2005, nr 11, s. 34 oraz wyroki sądów apelacyjnych: w Katowicachz z dnia 29 stycznia 2004 r., I ACa 1073/03, OSA 2004, z. 4, poz. 1 oraz w Warszawiez dnia 16 grudnia 2004 r., I ACa 535/04, LEX Polonica).

Wbrew stanowisku pozwanego, weksle zostały mu przedstawione do zapłaty w sposób prawidłowy. Strona powodowa przedstawiła pisma z dnia 8 marca 2010 r. i 19 kwietnia 2010 r. doręczone pozwanemu i informujące go jako wystawcę weksli o ich wypełnieniu ze wskazaniem terminu i miejsca płatności: W., pl. (...). Poinformowanie wystawcy weksla własnego o możliwości zapoznania się z oryginałem weksla w dniu oraz miejscu jego płatności może być uznane za spełniające wymaganie określone w art. 38 pr. wekslowego. W takim przypadku przedstawienie weksla do zapłaty następuje nie z chwilą wystosowania do wystawcy stosownego zawiadomienia, ale w dniu, w którym mógł on faktycznie dokonać oględzin weksla i ustalić, czy jest zobowiązany do jego zapłaty (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2006 r. IV CSK 132/05). Przedstawienie weksla do zapłaty, przewidziane art. 38 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282), następuje także w sytuacji, gdy posiadacz weksla umożliwi trasatowi (wystawcy weksla własnego) zapoznanie się z oryginałem weksla w miejscu jego płatności (III CKN 322/00 OSNC 2001/11/164, Biul.SN 2001/10/9, Biul.SN 2001/6/11, Pr.Gosp. 2001/12/17, M.Prawn. 2002/2/77). Powołane okoliczności niweczą też zarzut nieprawidłowego wezwania pozwanego do wykupu weksli.

Chybiony był również ostatni zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 102 kpc. Zgodnie z jego treścią, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis art. 102 kpc daje sądowi „swobodę" przy rozstrzyganiu o zwrocie kosztów procesu, gdy stosowanie art. 98 kpc nie daje się pogodzić z zasadą słuszności. Ocena sądu powinna jednak uwzględniać wszystkie te okoliczności sprawy, które mogą mieć wpływ na jej podjęcie. Kwalifikacja „wypadków szczególnie uzasadnionych" należy do sądu, który mając na względzie okoliczności konkretnej sprawy, powinien przede wszystkim kierować się poczuciem sprawiedliwości. W ocenie Sądu Okręgowego, trafne i uzasadnione okolicznościami niniejszej sprawy było obciążenie pozwanego przez Sąd I instancji kosztami procesu, a tym samym odstąpienie od wyjątku określonego w art. 102 kpc. Za trafny należy uznać pogląd, zgodnie z którym sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy zwolnienia - na podstawie art. 102 kpc - od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego. Sam fakt zwolnienia strony od kosztów sądowych nie zwalnia jej od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi, jeżeli istnieje podstawa prawna do zasądzenia takich kosztów (postanowienie SN z dnia 5 lipca 2012 r. IV CZ 42/12 LEX nr 1228597 oraz liczne orzecznictwo Sądów Apelacyjnych). W przedmiotowej sprawie strona powodowa nie wywołała procesu i połączonych z jego prowadzeniem kosztów swoim niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem i brak jest podstaw do przyjęcia, że nałożenie na pozwanego obowiązku zwrotu stronie powodowej kosztów procesu jest niesłuszne i niesprawiedliwe.

Mając powyższe na uwadze Sąd Odwoławczy, na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację pozwanego jako bezzasadną, o czym orzeczono jak w pkt I sentencji.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego zawarte w pkt II sentencji zapadło w oparciu o art. 98 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc w zw. z § 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Orzeczenie zawarte w pkt III sentencji zapadło w oparciu o § 2 ust. 1, § 6 pkt 5, § 13 ust. 1 pkt 1 oraz § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.