Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 37/14
POSTANOWIENIE
Dnia 18 lipca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Wojciech Katner
w sprawie ze skargi pozwanego
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 24 listopada 2010 r.,
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Produkcyjno - Handlowo - Usługowego
"M." G. K. i R. . Spółki Jawnej w Z.
przeciwko L. N.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 18 lipca 2014 r.,
zażalenia pozwanego
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 17 lipca 2013 r.,
1) oddala zażalenie,
2) oddala wniosek radcy prawnego M. D., ustanowionego z
urzędu dla powoda w postępowaniu zażaleniowym, o przyznanie
wynagrodzenia.
2
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 17 lipca 2013 r. odrzucił skargę L. N.
o wznowienie postępowania w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Produkcyjno
- Handlowo - Usługowego „M." G. K. i R. K. spółki jawnej w . przeciwko L. N. o
zapłatę zakończonej wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 24 listopada 2010 r.
Sąd Apelacyjny wskazanym wyrokiem oddalił apelację pozwanego od
wyroku Sądu Okręgowego w B. z dnia 9 czerwca 2010 r., którym utrzymano w
mocy nakaz zapłaty z dnia 7 kwietnia 2009 r., nakazujący pozwanemu, aby zapłacił
powodowi kwotę 600.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu.
Kwota powyższa odpowiada podwójnemu zadatkowi, otrzymanego od powoda przy
zawarciu umowy przedwstępnej, podlegającemu zwrotowi wobec odmowy zawarcia
umowy sprzedaży przez pozwanego. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi
kasacyjnej pozwanego do rozpoznania.
Pozwany złożył w dniu 5 października 2012 r. w Sądzie Okręgowym w B.
skargę o wznowienie postępowania wskazując jako podstawy art. 399-416 k.p.c.,
następnie sprecyzował ją jako art. 403 § 2 k.p.c. Zdaniem Sądu rozpoznającego
skargę jej treść ogranicza się do kwestionowania prawidłowości rozstrzygnięcia,
przy przedstawieniu własnej oceny faktów oraz interpretacji przepisów. Skarżący,
poza przytoczeniem prawnej podstawy wznowienia, nie powołał nowych dowodów,
ani nowych okoliczności faktycznych, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, z
których nie mógł skorzystać w poprzednim postępowaniu. Kognicja Sądu
badającego przesłanki dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania nie
ogranicza się do kontroli, czy wskazane w skardze okoliczności odpowiadają
ustawowym podstawom wznowienia, ale obejmuje również ustalenie, czy podstawa
wznowienia rzeczywiście istnieje. W ich braku skarga została odrzucona.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pozwany, reprezentowany
przez pełnomocnika z wyboru radcę prawnego A. P. (k. 74). Zarzucając
bezpodstawne przyjęcie, że nie istnieje podstawa wznowienia wskazał, że po
prawomocnym rozstrzygnięciu w sprawie o zapłatę do wiadomości pozwanego
dotarła wiadomość o „nieprawidłowym oznakowaniu przez powodów bocznej
3
granicy działki” oraz opracowano na zlecenie pozwanego opinię firmy geodezyjnej,
z której wynika że „powodowie nie wytyczyli, nie oznakowali fizycznie w terenie,
a w dokumentacji uszczuplili ze szkodą dla pozwanego powierzchnię
przedmiotowej działki”, co uzasadniałoby przyjęcie, że niewykonanie umowy
nastąpiło z przyczyn leżących po stronie powodowej (art. 394 § 3 k.c. i art. 471 k.c.).
Po wypowiedzeniu pełnomocnictwa w postępowaniu międzyinstancyjnym
ustanowiono dla pozwanego kolejnych pełnomocników z urzędu, którzy składali
pisma procesowe, odnoszące się także do przedmiotowego zażalenia. Ostatni
z nich radca prawny M. D. złożył w dniu 28 marca 2014 r. pismo zatytułowane
„Zażalenie na postanowienie Sąd Apelacyjny z dnia 17 lipca 2013 r.”, w którym
wniósł o „orzeczenie na podstawie art. 412 § 4 k.p.c. przez Sąd Najwyższy o
dopuszczalności wznowienia postępowania i przekazanie sprawy do rozpoznania
przez sąd drugiej instancji”. W piśmie zarzucił błędne zastosowanie art. 403 § 2
k.p.c., poprzez wadliwe uznanie, że pozwany nie przedstawił nowych okoliczności
lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, z których
nie mógł skorzystać w poprzednim postępowaniu oraz błędne zastosowanie art.
410 § 1 k.p.c., poprzez niewłaściwe uznanie, że skarga jest niedopuszczalna lub
nie oparta na ustawowej podstawie, a także art. 410 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie,
że pozwany dokonał uprawdopodobnienia okoliczności stwierdzających
dopuszczalność wznowienia.
Sąd Najwyższy zważył:
Jak podkreśla się w orzecznictwie sądowym i nauce prawa skarga
o wznowienie postępowania ma charakter nadzwyczajnego środka prawnego.
Przepisy dotyczące skargi, która zmierza do wzruszenia prawomocnego orzeczenia
poza tokiem instancji i zastąpienia wydanego orzeczenia nowym, muszą być
wykładane ściśle, a wskazane przez stronę podstawy poddane restrykcyjnej ocenie
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005 r., IV CK 57/05,
nie publ.). Zgodnie z art. 410 k.p.c., sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie
przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie.
W judykaturze Sądu Najwyższego trwale ugruntowany jest pogląd, że przesłanka
do odrzucenia skargi o wznowienie postępowania zachodzi nie tylko wtedy, gdy
powołana w niej podstawa wznowienia została sformułowana w sposób
4
nieodpowiadający ustawie, ale także wówczas, gdy wskazane w skardze
okoliczności wprawdzie dałyby się podciągnąć pod przewidzianą w ustawie
podstawę wznowienia, jednak w rzeczywistości podstawa ta nie występuje
(por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2006 r., I CZ 103/06,
z dnia 5 listopada 2010 r., I CZ 107/10, z dnia 25 maja 2012 r., I CZ 35/12, wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2010 r., I CSK 601/09).
Trafne i zgodne z utrwaloną wykładnią zwrotu „późniejsze wykrycie środków
dowodowych” w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. jest stanowisko Sądu, że nowe
okoliczności faktyczne lub środki dowodowe to takie, z których strona nie mogła
skorzystać w postępowaniu prawomocnie zakończonym oraz że tak rozumianych
przyczyn wznowienia w przedstawionej skardze brak. Wykrycie o którym mowa
w powołanym art. 403 § 2 k.p.c. odnosi się bowiem do okoliczności i dowodów
w poprzednim postępowaniu w ogóle nie ujawnionych i wówczas nieujawnialnych,
bo nieznanych stronie i dla niej niedostępnych, zatem takich co do których strona
postępowania nie miała obiektywnie pojętej możliwości powołania się w sprawie
(por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 6/12,
niepubl., z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 137/11, niepubl., z dnia 9 września 2011 r.,
I CZ 49/11, niepubl., z dnia 16 czerwca 2010 r., I CZ 27/10, niepubl., z dnia
24 czerwca 2009 r., I CZ 32/09, niepubl., z dnia 12 września 2007 r., I CZ 105/07,
niepubl., z dnia 17 września 2005 r. I CZ 125/05, nie publ., z dnia 13 października
2005 r., IV CZ 96/2005, nie publ.).
Tymczasem jak wynika z akt sprawy pozwany w piśmie procesowym
oznaczonym datą 4 października 2012 r. wskazał, że składa skargi o wznowienie
postępowania zakończonego (1) postanowieniem Sądu Okręgowego w B. z dnia 13
lutego 2009 r., sygn. akt I Co …/09, (2) wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 24
listopada 2010 r., sygn. akt I ACa …/10. Do pisma tego załączone zostały różne
dokumenty pochodzące z lat 2007-2008 i wstępny projekt podziału nieruchomości,
sporządzony na wniosek pozwanego w dniu 23 marca 2012 r. przez PUGiK G.
Skarga (1) została odrzucona prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w
B. z dnia 17 października 2012 r., sygn. akt I Co …/12. W toku postępowania
toczącego się na skutek skargi (2) pozwany został wezwany do uzupełnienia jej
braków poprzez podanie podstawy wznowienia i jej uzasadnienia. Skarżący w
5
odpowiedzi powołał art. 399 i art. 403 § 2 k.p.c. i ich uzasadnienie ograniczone do
wykazywania przyczyn niedojścia między stronami do skutku umowy sprzedaży i
ponownie przedstawił różne dokumenty pochodzące z lat 2007-2009 oraz
korespondencję ze Starostwem Powiatowym w B. z 2010 r. dotyczącą granic
nieruchomości.
W oczywisty sposób nie istnieją postawy restytucyjne wznowienia na które
powołuje się skarżący, gdyż skoro był właścicielem i posiadaczem nieruchomości
wcześniej mógł podjąć aktywność w każdym zakresie dotyczącym nieruchomości,
oraz przedstawić twierdzenia i dowody na ich poparcie w postępowaniu sądowym.
Nie przystępując do czynności prawnej sprzedaży w kolejno ustalonym terminie
29 grudnia 2008 r. nie może wskazywać jako przyczyny swego zachowania
nieznanych mu wcześniej informacji uzyskanych po upływie tego terminu,
tj. w 2010-2012 r. Nie mogą być one zakwalifikowane ani jako okoliczności
niezbędne dla ustalenia przyczyny uchylenia się od zawarcia umowy ani jako nie
ujawnione i nieujawnialne w rozumieniu przyjętym wyżej. Niezależnie od tego
sporządzony na jego zlecenie projekt podziału nieruchomości nie stanowi opinii,
o jakiej mowa w skardze.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
,
39821
, 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., orzekł jak w postanowieniu.
Sąd Najwyższy odmówił przyznania kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
radcy prawnemu M. D., ustanowionemu dla pozwanego z urzędu, gdyż czynności
wymienionego pełnomocnika cechowały się małym stopniem profesjonalizmu (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2007 r., II CZ 69/07, OSNC
2008, nr 3, poz. 41, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2012 r., I
CSK 106/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2012 r.,
I CSK 397/12, niepubl.). W szczególności niedopuszczalne było wniesienie w toku
postępowania zażaleniowego kolejnego zażalenia na to samo orzeczenie, wniosek
zażalenia był oczywiście chybiony, gdyż właściwość Sądu Najwyższego do
rozstrzygnięcia o wznowieniu oparta na art. 412 § 4 k.p.c. zachodzi wtedy, gdy Sąd
ten wydał orzeczenie przejmując sprawę w drugiej instancji do rozpoznania (art.
390 § 1 in fine k.p.c.), a nie gdy orzeka na skutek zażalenia na postanowienie o
6
odrzuceniu skargi z przyczyn pozamerytorycznych. Wadliwa ponadto była
interpretacja przepisów dotyczących podstaw wznowienia, a obszerne
przedstawianie kolejny raz okoliczności faktycznych sprawy chybione i zbędne.

IV CZ 37/14

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia