Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Naze

Sędziowie:SSA Janina Kacprzak

del. SSO Joanna Baranowska(spr.)

Protokolant: stażysta Weronika Skalska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 maja 2015 r. w Ł.

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o emeryturę

na skutek apelacji J. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim.

z dnia 7 maja 2014 r. sygn. akt V U 255/14

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 800/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 grudnia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił J. S. prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego.

Od powyższej decyzji wniósł odwołanie w dniu 5 lutego 2014 roku J. S.. Skarżący stwierdził, że spełnia wszystkie przesłanki do nabycia emerytury w trybie określonym w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albowiem jego wiek emerytalny z uwagi na wykonywanie pracy górniczej powinien być obniżony o 7 lat, a nie 6 lat i 6 miesięcy, jak to przyjął organ rentowy. Wskazał, że ZUS niezasadnie ustalił jego okres ubezpieczeniowy na dzień 1 stycznia 1999 roku.

Na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2014 roku pełnomocnik wnioskodawcy podniósł dodatkowo, że staż ubezpieczeniowy warunkujący przyznanie prawa do emerytury wnioskodawca powinien wykazać do dnia 31 grudnia 2008 roku, a nie do dnia 31 grudnia 1998 roku.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 7 maja 2014 roku w sprawie sygn. akt V U 255/14 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił odwołanie.

Powyższy wyrok zapadł w tak ustalonym stanie faktycznym:

J. S., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 19 stycznia 2009 roku pierwszy wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wniosek został załatwiony przez ZUS odmownie decyzją z dnia 17 czerwca 2009 roku. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie spełnia przesłanek określonych w art. 46 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, albowiem nie spełnił przesłanki wieku emerytalnego na dzień 31 grudnia 2008 roku. Wydając decyzję ZUS ustalił, że wnioskodawca udowodnił 14 lat i 3 dni pracy górniczej, co uprawnia go do obniżenia wieku emerytalnego o 7 lat. W dniu 14 grudnia 2013 roku J. S. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury w przedmiotowej sprawie. Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 23 lata, 4 miesiące i 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w szczególnych warunkach wynosi łącznie 13 lat, 11 miesięcy i 28 dni. Jest to okres zatrudnienia od 23 stycznia 1979 roku do 24 grudnia 1994 roku z wyłączeniem okresów nieskładkowych wykazanych w zaświadczeniu pracodawcy z dnia 24 listopada 1994 roku. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. W okresie od 23 stycznia 1979 roku do 24 grudnia 1994 roku wnioskodawca był zatrudniony w Kopalni (...) w R. na stanowisku wulkanizatora taśm przenośnikowych zaliczanym do pracy górniczej. W trakcie zatrudnienia w ww. zakładzie pracy wnioskodawca był niezdolny do pracy z powodu choroby w okresach: od 15 do 16 listopada 1991 roku, od 21 do 24 listopada 1991 roku, od 16 do 18 grudnia 1991 roku, od 28 do 31 grudnia 1991 roku, od 1 do 22 stycznia 1992 roku, od 19 do 22 lutego 1992 roku, od 27 do 30 sierpnia 1992 roku, od 5 października 1992 roku do 31 grudnia 1992 roku, od 1 stycznia 1993 roku do 2 kwietnia 1993 roku, od 12 do 23 lipca 1993 roku, od 10 sierpnia 1993 roku do 31 grudnia 1993 roku, od 1 stycznia 1994 roku do 24 kwietnia 1994 roku oraz od 28 czerwca 1994 roku do 24 grudnia 1994 roku. Z tego tytułu miał wypłacane wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy i zasiłki chorobowe. Wskazane powyżej okresy zasiłkowe przypadały w okresie wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych. Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresów: od 15 do 16 listopada 1991 roku, od 21 do 24 listopada 1991 roku, od 16 do 18 grudnia 1991 roku, od 28 do 31 grudnia 1991 roku, od 1 do 22 stycznia 1992 roku, od 19 do 22 lutego 1992 roku, od 27 do 30 sierpnia 1992 roku, od 5 października 1992 roku do 31 grudnia 1992 roku, od 1 stycznia 1993 roku do 2 kwietnia 1993 roku, od 12 do 23 lipca 1993 roku, od 10 sierpnia 1993 roku do 31 grudnia 1993 roku, od 1 stycznia 1994 roku do 24 kwietnia 1994 roku oraz od 28 czerwca 1994 roku do 24 grudnia 1994 roku, łącznie z okresem niekwestionowanym przez organ rentowy, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie więcej niż 15 lat. Staż pracy górniczej wnioskodawcy wynosi łącznie 13 lat, 11 miesięcy i 29 dni.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Wskazując na treść art. art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r. poz. 1440 ze zm.) podniósł, że ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącymi pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. W myśl art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Sąd Okręgowy wskazał, że w świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.). Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Sąd Okręgowy podkreślił, że spór w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz osiągnął wymagany wiek emerytalny. Poza sporem pozostawało jedynie, że wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Dodał przy tym, iż wszystkie wskazane przesłanki do nabycia emerytury określone w art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej muszą być spełnione łącznie, a zatem niespełnienie chociażby jednej z nich skutkuje koniecznością odmowy przyznania prawa do emerytury.

Analiza materiału dowodowego, w ocenie Sądu Okręgowego, wskazuje w sposób jednoznaczny, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie legitymował się wymaganym stażem pracy, albowiem staż ten wynosił jedynie 23 lata, 4 miesiące i 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Okoliczności tej nie kwestionował wnioskodawca, ani jego pełnomocnik w toku postępowania. Na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2014 roku pełnomocnik wnioskodawcy podniósł jedynie, że staż ubezpieczeniowy warunkujący przyznanie prawa do emerytury wnioskodawca powinien wykazać do 31 grudnia 2008 roku, a nie 31 grudnia 1998 roku.

To stanowisko, zdaniem Sądu Okręgowego, jest błędne. Podniósł przy tym, że różnica pomiędzy art. 184 a art. 32 i art. 46 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych polega na tym, że ten pierwszy dotyczy osób, które w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej legitymowały się już wymaganymi okresami zatrudnienia, w tym okresem pracy w warunkach szczególnych, ale nie osiągnęły jeszcze wieku emerytalnego, natomiast dwa ostatnie mają zastosowanie do ubezpieczonych, którzy wymagany staż ogólny lub szczególny osiągnęli po dniu wejścia w życie powołanej ustawy. Zatem prawo do emerytury na podstawie art. 184 ustawy nabywa ubezpieczony, który na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej spełnił określone w niej warunki stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego, czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub był pracownikiem wykonującym inną pracę, czy też pozostawał w zatrudnieniu na innej podstawie niż stosunek pracy bądź nie pozostawał w jakimkolwiek zatrudnieniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2013 roku, I UK 531/12, L.). Reasumując, do przyznania emerytury w trybie określonym w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach wymagane jest legitymowanie się 25 letnim stażem ubezpieczeniowym na dzień 1 stycznia 1999 roku. Przesłanki tej nie przewidywał natomiast art. 46 ww. ustawy w oparciu, o który ZUS odmówił wnioskodawcy po raz pierwszy prawa do emerytury decyzją z dnia 17 czerwca 2009 roku. Niespełnienie przez wnioskodawcę przesłanki wymaganego stażu ubezpieczeniowego na dzień 1 stycznia 1999 roku skutkuje brakiem możliwości uwzględnienia odwołania.

Sad Okręgowy wskazał nadto, iż wnioskodawca nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego. Stosownie do treści art. 39 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonemu urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 r., spełniającemu warunek określony w art. 27 ust. 1 pkt 2 i niespełniającemu warunków wymaganych do uzyskania górniczej emerytury na podstawie art. 50a, który ma co najmniej 5 lat:

1) pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, albo

2) pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki

- wiek emerytalny, o którym mowa w art. 27 ust. 2 i 3, obniża się o 6 miesięcy za każdy rok takiej pracy, nie więcej jednak niż o 15 lat.

Przy uwzględnieniu, że staż pracy górniczej wnioskodawcy wynosi 13 lat, 11 miesięcy i 29 dni, jego wiek emerytalny podlegał zatem obniżeniu o 6,5 roku, co oznacza, że w dacie złożenia wniosku o emeryturę wnioskodawca powinien mieć ukończone 58 lat i 6 miesięcy. Przesłanki tej wnioskodawca, urodzony w dniu (...) nie spełnił, albowiem wskazany wiek osiągnie dopiero w dniu 17 lipca 2014 roku. Odnośnie stażu pracy górniczej Sąd Okręgowy podniósł, iż ZUS w świetle treści zaświadczenia pracodawcy z dnia 24 grudnia 1994 roku prawidłowo dokonał jego korekty z 14 lat i 3 dni do 13 lat, 11 miesięcy i 28 dni okresów pracy górniczej i wyliczenie to jest prawidłowe.

Zdaniem Sądu Okręgowego spośród spornych przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury wnioskodawca udowodnił jedynie, wbrew stanowisku organu rentowego, przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat. Do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) powinno się bowiem zaliczać okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 roku o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.).

Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 27 listopada 2003 roku w sprawie III UZP 10/03, Biuletyn SN 2003/11) i stanowisko to Sąd Okręgowy w całości akceptuje. W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że, sformułowania zawarte zwłaszcza w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, świadczą o tym, że pojęcie „wykonywał prace” oraz „ma wymagany okres zatrudnienia” nie są tożsame. Pogląd ten umacniała regulacja art. 11 ustawy o z.e.p., stanowiąca, że okresami zatrudnienia, wymaganymi do uzyskania świadczeń, są okresy pozostawania w stosunku pracy. Zdaniem Sądu Najwyższego fakt, że okresy pobierania między innymi zasiłku chorobowego były traktowane w ustawie o z.e.p. jako okresy równorzędne z okresami zatrudnienia, zaś te same okresy w ustawie z dnia 17 października 1991 roku o rewaloryzacji emerytur i rent zostały potraktowane jako okresy nieskładkowe, w związku z zastąpieniem pojęć okresy zatrudnienia, równorzędne i zaliczalne, pojęciami okresy składkowe (art. 2 tej ostatniej ustawy), okresy nieskładkowe (art. 4) oraz traktowane jak składkowe (art. 5), ma ten skutek, że od dnia wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji okresy nieskładkowe, w tym okres pobierania zasiłku chorobowego, są uwzględniane przy ustalaniu okresów pracy koniecznych dla przyznania prawa do świadczenia w rozmiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej uwzględnionych okresów składkowych (art. 4 ust. 2). Tę samą regulację w tej części zawiera obecnie obowiązująca ustawa o emeryturach i rentach z FUS (art. 5 ust. 2), traktująca jako okresy nieskładkowe między innymi okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy oraz zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego (art. 7 pkt 1a i b). Dalej Sąd Najwyższy wskazał, że okoliczność, że ustawy o z.e.p. i o rewaloryzacji emerytur i rent, zostały uchylone, nie może oznaczać, iż w obecnym stanie prawnym pojęcia te – niezdefiniowane w ustawie o emeryturach i rentach z FUS – mogą być interpretowane w oderwaniu od przepisów Kodeksu pracy, do którego zresztą wprost nawiązywał art. 5 powołanej wyżej ustawy o z.e.p. W ocenie Sądu Najwyższego, pojęcia pracownik, stosunek pracy czy zatrudnienie nie mogą być interpretowane na użytek prawa ubezpieczeń społecznych inaczej niż interpretuje je akt prawny określający prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, tj. Kodeks pracy. W myśl art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, zaś stosunek pracy został zdefiniowany jako zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracodawcy – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem, przy czym zatrudnienie w takich warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 1 i 1 ¹ k.p.). Pogląd ten wzmacnia treść art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.). Przepis art. 6 ust. 1 pkt 1 stanowi, że obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym podlegają, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami (...), zaś za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy (art. 8 ust. 1).

W świetle powyższego Sąd Okręgowy przyjął, że do okresu pracy w szczególnych warunkach powinno się zaliczać okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 roku o rewaloryzacji emerytur i rent.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł odwołujący zaskarżając wyrok w całości i zarzucając: naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd I instancji dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji błędne przyjęcie, iż ubezpieczony nie udokumentował okresu składkowego nieskładkowego 25 lat, oraz nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego, dokonanie również wybiórczej oceny zgromadzonych dowodów, skutkujące błędnym ustaleniem stażu pracy wnioskodawcy, a w konsekwencji przyjęcie, iż wiek emerytalny ubezpieczonego powinien zostać obniżony o 6,5 roku, a nie co najmniej o 7 lat; art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. i oddalenie w całości odwołania wnioskodawcy jako nieuzasadnionego, mimo, iż z treści materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony spełnił przesłanki do przyznania emerytury, zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 Nr 153, poz. 1227). A. zarzucił nadto naruszenie przepisów prawa materialnego: art. 46 ust. 1w zw. z art. 39 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez ich niezastosowanie oraz art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez błędne założenie, iż ma on zastosowanie do ubezpieczonego, a w konsekwencji przyjęcie, że wymagany staż pracy, warunkujący przyznanie prawa do emerytury ubezpieczony powinien wykazać do dnia 31 grudnia 1999r., a nie do dnia 31 grudnia 2008r. W konsekwencji wniósł o zmianę wyroku i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury w obniżonym wieku nadto zasądzenie na rzecz wnioskodawcy od organu rentowego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Na wstępie zauważyć należy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 09 stycznia 2015 roku wydaną po rozpoznaniu wniosku z dnia 02 grudnia 2014 roku przyznał J. S. prawo do emerytury w obniżonym wieku od dnia 01 grudnia 2014 roku. Wnioskodawca w nowym wniosku udokumentował przed organem rentowym sporny 25-letni staż pracy uzupełniając go okresem pracy w rolnictwie w wysokości 14 lat, 6 miesięcy i 3 dni. Zatem w sporze w niniejszej sprawie pozostaje odmowa prawa do emerytury na skutek wniosku z dnia 14 grudnia 2013 roku.

Apelacja jest bezzasadna.

Zaskarżony wyrok - w ocenie Sądu Apelacyjnego - w brew zarzutom apelacji, jest wyrokiem trafnym i odpowiadającym prawu, zaś w okolicznościach przedmiotowej sprawy nie występują jakiekolwiek przesłanki zaskarżenia mogące wyrok ten wzruszyć.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r. poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącymi pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawidłowo zatem Sąd Okręgowy uznał, że żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.) podnosząc, że z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Z kolei w art. 100 ust. 1 cytowanej ustawy wskazano, że prawo do świadczeń emerytalnych powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Apelacja stawia zarzut naruszenia przepisów kodeksu postępowania cywilnego, tj. art. 233 § l k.p.c. wyrażający się dokonaniem przez Sąd I instancji dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji błędne przyjęcie, iż ubezpieczony nie udokumentował okresu składkowego nieskładkowego 25 lat, oraz nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego, dokonanie również wybiórczej oceny zgromadzonych dowodów, skutkujące błędnym ustaleniem stażu pracy wnioskodawcy. Tak stawiany zarzut jest bezzasadny w badanej sprawie. Ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji znajdują pełne odzwierciedlenie w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie. Sąd Apelacyjny traktuje te ustalenia jako własne, podzielając zarówno ocenę zebranego materiału, jak i rozważania prawne wskazane w uzasadnieniu skarżonego wyroku. Staż pracy wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 2013 roku wynosi 23 lata, 4 miesiące i 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Przy uwzględnieniu, że prawidłowo liczony staż pracy górniczej wynosi 13 lat, 11 miesięcy i 29 dni, wiek emerytalny wnioskodawcy podlegał obniżeniu o 6,5 roku, zatem w dacie złożenia wniosku o emeryturę ubezpieczony powinien mieć ukończone 58 lat i 6 miesięcy. Odnosząc się do ustaleń dotyczących stażu pracy górniczej podnieść należy, że przy ustalaniu tego okresu uwzględnia się kalendarzowy okres zatrudnienia, a nie ilość wypracowanych „dniówek”, brak jest ku temu podstaw prawnych.

Zarzucane w apelacji naruszenie prawa materialnego jest oczywiście bezzasadne. Biorąc za podstawę niewątpliwie ustalone okoliczności faktyczne sprawy podnieść należy ponownie, że w trybie art. 184 ust. 1 ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

przy czym zgodnie z art. 46 ust. 1 pkt 1 i 2 tej ustawy prawo do emerytury na tych warunkach przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, zaś warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r. - przesłanki te winny być spełnione łącznie.

Z oczywistego brzmienia tych przepisów wynika więc, że skoro wnioskodawca nie osiągnął na dzień 31 grudnia 2008 r. wieku uprawniającego do skutecznego ubiegania się o to świadczenie, nie mógł nabyć do niego prawa. W wyroku z dnia 16 czerwca 2011 r., III UK 217/10 - niepublikowany (LEX nr 950438), Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że obowiązująca ustawa o emeryturach i rentach utrzymała dotychczasowe zasady wcześniejszego przechodzenia na emeryturę dla urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., natomiast ograniczyła takie możliwości dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. mając przy tym charakter przejściowy, dotycząc ubezpieczonych, którzy w dniu jej wejścia w życie osiągnęli wiek co najmniej 50 lat. Tak więc wnioskodawca jako osoba urodzona po dniu 31 grudnia 1948 r. należy do tej kategorii ubezpieczonych, w stosunku do której ustawodawca, przewidział możliwość nabycia uprawnień emerytalnych na zasadach dotychczasowych, jednakże wyłącznie na podstawie szczególnych uregulowań mających przy tym charakter przejściowy i wyjątkowy (por. art. 46 ustawy). Przepis ten, co podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 lutego 2009 r., I UK 243/08 (LEX nr 571847), ma charakter przejściowy w tym sensie, że dotyczy wąskiej grupy ubezpieczonych, gwarantując im prawo do wcześniejszej emerytury, mimo że prawo to nie jest przewidziane przez nowy system emerytalno-rentowy.

Rozważania te, w całości podzielane przez obecny skład Sądu Apelacyjnego, pozwalają na wyrażenie stanowiska, że wnioskodawca nie spełniając łącznie wszystkich warunków określonych w art. 184 i 46 ustawy o emeryturach i rentach (warunek wieku osiągnął po 31 grudnia 2008 r.) nie mógł nabyć prawa do dochodzonego świadczenia, a odmienne stanowisko apelującego jest pozbawione podstaw prawych. Wyprowadzanie uprawnień do tego świadczenia z art. 184 ustawy, nie ma uzasadnienia, gdy się uwzględni sytuację prawną wnioskodawcy (brak 25 lat na 1 stycznia 1999r.) . Ogólnie rzecz ujmując, przepis ten wprowadził szczególną regulację intertemporalną, przewidując prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego kręgu ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy w dniu wejścia ustawy w życie (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, (co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn), przy czym przepis ten nie odsyła w zakresie warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury do art. 32 ustawy, jak czyni to art. 46, lecz ustanawia własne przesłanki nabycia tego prawa.

Odnosi się on do tych ubezpieczonych urodzonych poczynając od dnia 1 stycznia 1949 r., którzy w dniu wejścia ustawy w życie nie osiągnęli jeszcze wymaganego wieku, lecz w całości spełnili do tej daty ustawowo określone wymagania stażowe (tzw. ogólne i szczególne). Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

Tym samym należało uznać za bezzasadny zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 184 ust. 1 i art. 46 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz.1440).

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania Sąd Apelacyjny, podzielając argumentację Sądu pierwszej instancji, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.