Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2015 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w N.

przeciwko Skarbowi Państwa-Dyrektorowi Izby Celnej w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej

z dnia 19 września 2014 r., sygn. akt I C 53/13,

prostując w zaskarżonym wyroku oznaczenie strony powodowej jako Syndyka Masy Upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w N.,

1)  umarza postępowanie w stosunku do nadzorcy sądowego M. S.;

2)  z apelacji pozwanego zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1. i 2. w ten sposób, że oddala powództwo;

3)  oddala apelację powoda;

4)  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w N. na rzecz Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2 820 (dwa tysiące osiemset dwadzieścia) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

5)  nakazuje pobrać od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w N. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej kwotę 30 (trzydzieści) złotych z tytułu opłaty sądowej od apelacji, której pozwany nie miał obowiązku uiścić.

Sygn. akt I A Ca 155/15

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N. domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Celnego w B. kwoty 87 935,12 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Uzasadniając żądanie podniósł, że prowadzi dziadłalność gospodarczą polegającą na urządzaniu gier na automatach o niskich wygranych na mocy zezwolenia Dyrektora Izby Skarbowej w (...) z dnia 15 marca 2004 r. W punkcie gier lokalu (...) w C. uruchomił w z dniem 1 października 2008 r. automat do gier H. (...) o numerze fabrycznym (...), urządzenie przeszło procedurę rejestrującą, w okresie od 1 maja 2009 r. do 16 grudnia 2009 r. wygenerowało zysk netto w kwocie 33 100,18 zł.

W wyniku kontroli w dniu 16 grudnia 2009 r. funkcjonariusze celni przeprowadzili eksperyment, na którego podstawie zakwestionowali status wspomnianego urządzenia jako automatu do gier o niskich wygranych i zatrzymali je. Sąd Rejonowy w Ż. postanowieniem z 7 lipca 2010 r. uchylił postanowienie Prokuratury zatwierdzające zatrzymanie. Organ celny wydał powodowi urządzenie dopiero 19 sierpnia 2011 r., czym, jak podawał powód, naraził go na szkodę w dochodzonej kwocie.

W odpowiedzi pozwany Skarb Państwa – Naczelnik Urzędu Celnego w B. wniósł o oddalenie powództwa. Podniósł, że Prokuratura Apelacyjna w B. nadzoruje postępowanie przygotowawcze w sprawie urządzania przez zorganizowaną grupę przestępczą gier na automatach o niskich wygranych, a gry kontrolne wykonane w dniu 16 grudnia 2009 r. wykazały uzasadnione podejrzenie, że były na automatach urządzane gry wbrew przepisom ustawy; stąd postępowanie prowadzone przez Prokuraturę Apelacyjną w B. ma na celu weryfikację tego podejrzenia. Podnosił, że automaty zostały zwrócone w dniu 19 sierpnia 2011r., a w dniu 1 września 2011 r. Prokurator Apelacyjny w B. wydał postanowienie o żądaniu wydania rzeczy, w tym automatu, którego dotyczy niniejsze postępowanie. Wiceprezesom powodowej spółki postawiono zarzut polegający m.in. na urządzaniu gier na automatach do niskich wygranych wbrew przepisom ustawy.

Pozwany nadto podniósł, że powódka nie udowodniła przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa, eksperyment przeprowadzono poprawnie, biegły stwierdził, że automat jest niezgodny z wymogami ustawy o grach i zakładach wzajemnych przewidzianymi dla automatów o niskich wygranych, zaś funkcjonariusze mogli mieć uzasadnione podejrzenia po przeprowadzeniu kontroli, że na automacie można grać na stawkach wyższych, niż wynika to z przepisów ustawy i zezwolenia i zatrzymanie automatu nastąpiło stosownie do art. 308 kpk.

Pozwany zakwestionował także wysokość wskazanej przez powoda szkody.

Na rozprawie w dniu 10 czerwca 2013 r. pozwany podniósł zrzut przedawnienia roszczeń powoda za okres przed 21 stycznia 2010 r.

Do sprawy przystąpił nadzorca sądowy M. S. ustanowiony postanowieniem Sądu Rejonowego dla K. w K. VIII Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych, w sprawie, w której ogłoszono upadłość (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N. z możliwością zawarcia układu.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 19 września 2014 r. Sąd Okręgowy w Bielsku - Białej w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N. przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Izby Celnej w (...) przy uczestnictwie nadzorcy sądowego M. S. w pkt 1 zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Izby Celnej w (...) na rzecz powoda kwotę 336,25 zł (trzysta trzydzieści sześć złotych 25/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 21 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty; w pkt 2 w pozostałym zakresie powództwo oddalił; w pkt 3 zasądził od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Izby Celnej w (...) kwotę 3 600zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego; w pkt 4 nakazał pobrać od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bielsku - Białej kwotę 19,80 zł (dziewiętnaście złotych 80/100) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd Okręgowy ustalił, że decyzją z dnia 15 marca 2004 r. Dyrektor Izby Skarbowej w (...) udzielił powodowi (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N. zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych na terenie województwa (...). Jako jeden z punktów gier wskazano (...) w C.. Automat do gier o niskich wygranych H. (...) o numerze fabrycznym (...) przed uruchomieniem został poddany badaniom poprzedzającym rejestrację przeprowadzonym przez Politechnikę (...) Katedrę (...) w wyniku których stwierdzono, że badane urządzenie jest automatem do gier o niskiej wygranej i odpowiada warunkom badań poprzedzających rejestrację automatu lub urządzenia do gier, spełnia wszystkie ustawowe warunki i jest zabezpieczone przed ingerencją z zewnątrz.

Powód złożył wniosek o rejestrację automatu. Automat otrzymał numer (...) i został zainstalowany w lokalu (...) w C.. 40% przychodów po odliczeniu podatku dochodowego powód przekazywał na rzecz lokalu. W maju 2009 r. powódka nie uzyskała z eksploatacji automatu dochodu. W czerwcu 2009 r. powódka z automatu uzyskała przychód w wysokości 12 170 zł, w lipcu 2009 r. - w wysokości 8 174 zł, w sierpniu 2009 r. - w wysokości 5 872 zł, w październiku 2009 r. powódka z automatu nie uzyskała przychodu, w listopadzie 2009 r. powódka z automatu uzyskała przychód w wysokości 7 828 zł, w grudniu 2009 r. - w wysokości 4 879 zł.

Stwierdzono, że w dniu 16 grudnia 2009 r. funkcjonariusze celni Urzędu Celnego w B. przeprowadzili kontrolę w (...)w C.. Kontroli poddano m.in. automat H. (...) o numerze fabrycznym (...) nr (...) i eksperyment polegający na wykonaniu gry kontrolnej. W wyniku kontroli stwierdzono, że jest możliwość zagrania jednej gry za dziesięć, dwadzieścia, trzydzieści kredytów co powoduje przekroczenie równowartości maksymalnej stawki za udział w jednej grze. Stwierdzono, że wartość maksymalnej stawki za udział w jednej grze jest wyższa niż 0,07 euro tj. wyższa niż określona w art. 2 ust. 2b ustawy o grach i zakładach wzajemnych. Inspektor nadzorujący ze strony powodowej spółki A. K. nie zgodził się z wynikiem kontroli, co zostało ujawnione w protokole kontroli. Podczas kontroli nie stwierdzono naruszenia plomb zabezpieczających.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 16 grudnia 2009 r. funkcjonariusze celni Urzędu Celnego w B. zatrzymali automat do gier o niskich wygranych H. (...) o numerze fabrycznym (...), środki płatnicze, klucze do automatu, książkę kontroli i eksploatacji. Powód wniósł zastrzeżenia i wyjaśnienia do ustaleń protokołu kontroli, które nie zostały uwzględnione.

Jak ustalono, postanowieniem z dnia 23 grudnia 2009 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Ż. zatwierdził zatrzymanie automatu H. (...), pieniędzy, książki kontroli, kluczy dokonane w dniu 16 grudnia 2009 r. w (...) w C.. W wyniku zażalenia powoda postanowieniem z dnia 7 lipca 2010 r. Sąd Rejonowy w Ż. Wydział II Karny w sprawie II Kp 198/10 uwzględnił wniesione zażalenie i uchylił zaskarżone postanowienie wskazując na brak podstaw do dokonania takiego zatrzymania.

Pozwany złożył wniosek o rozstrzygniecie wątpliwości co do wydanego przez sąd postanowienia.

Pismem z 3 października 2012 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 87 935,12 zł tytułem odszkodowania, lecz pozwany odmówił.

Postanowieniem z 25 stycznia 2010 r. Urząd Celny w B. uznał za dowód rzeczowy automat do gry H. (...) nr (...). Powód wniósł zażalenie na wydane postanowienie. Postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2010 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej delegowany do Prokuratury Apelacyjnej w B. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. W dniu 24 maja 2010 r. biegły sądowy R. R. wydał opinię, w której stwierdził, że automat H. (...) nr (...)nie spełnia wymogów technicznych zgodnych dla automatów podlegających przepisom ustawy o grach i zakładach wzajemnych. Stwierdził także, że plomby w automacie są w stanie nienaruszonym.

Automat wraz z kluczami i księgą kontroli eksploatacji został powodowi wydany w dniu 19 sierpnia 2011 r.

Postanowieniem z dnia 1 września 2011 r. Prokurator Prokuratury Apelacyjnej w B. zażądał od powoda wydania automatu H. (...) nr (...). Postanowienie to mocą postanowienia Sądu Rejonowego w B. zostało po wniesieniu przez powoda zażalenia utrzymane w mocy.

Stwierdzono, że utracony przez powoda w grudniu 2009 r. dochód wyniósł 1076zł, w styczniu 2010r. - 2084,75zł, w lutym 2010r. 1883zł, w marcu 2010r. 2084,75zł, w kwietniu 2010r. 2017,50zł, w maju 2010r. 2084,75zł, w czerwcu 2010r. 2017,50zł, w lipcu 2010r. 2084,75zł, w sierpniu 2010r. wyniósł 2084,75zł, we wrześniu 2010r. 2017,50zł, w październiku 2010r. 2084,75zł, w listopadzie 2010r. 2017,50zł, w grudniu 2010 r. 2084,75zł, w styczniu 2011r. 2084,75zł, w lutym 2011r. 1883zł, w marcu 2011r. 2084,75zł, w kwietniu 2011r. 2017,50zł, w maju 2011r. 2084,75zł, w czerwcu 2011r. 2017,50zł, w lipcu 2011r. 2084,75 zł, w sierpniu 2011 r. (do 19.08) 1277,75zł. Dzienny dochód, przy uwzględnieniu podatku, amortyzacji automatu oraz kwot należnych (...) w C., wyniósł 67,25 zł.

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dokumentów przedłożonych przez obie strony, zeznań świadków oraz opinii biegłego sądowego wraz z pisemnymi opiniami uzupełniającymi.

W tych okolicznościach Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Kierował się przy tym treścią regulacji art. 417 kc, przewidującą odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, który dotyczy wyłącznie skutków funkcjonowania państwa i jednostek samorządu terytorialnego w sferze określanej mianem imperium, a więc działań lub zaniechań polegających na wykonywaniu funkcji władczych, realizacji zadań władzy publicznej, przy zastosowaniu funkcjonalnego związku między wywołaniem szkody, a powierzeniem czynności do wykonania. Zdaniem Sądu pierwszej instancji art. 417 kc, podobnie jak art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, uniezależnia od winy władz publicznych przypisanie im obowiązku naprawienia szkody, kreując odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Uznał zatem, że podmiot domagający się naprawienia szkody musi wykazać bezprawność działania podmiotu, za który Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność, wystąpienie szkody, jak również wystąpienie związku przyczynowego pomiędzy bezprawnym działaniem lub zaniechaniem, a szkodą.

W ocenie Sądu Okręgowego powód w niniejszej sprawie wykazał zaistnienie wszystkich przesłanek warunkujących odpowiedzialność strony pozwanej.

Działanie funkcjonariuszy celnych polegające na zatrzymaniu automatu uznał za bezprawne. Wskazał, że powód spełnił wszystkie warunki określone przepisami uprawniające go do urządzania gier na automacie o niskich wygranych, a automat został poddany stosownym badaniom, spełniał wszystkie niezbędne warunki i było zabezpieczone plombami. Uznał, że powód miał prawo, by automat użytkować.

Powołał się Sąd Okręgowy na normę art. 217 § 1 kpk oraz art. 308 § 1 kpk wskazując, że nie stwierdzono, aby zachodził przypadek nie cierpiący zwłoki i by zatrzymanie automatu było konieczne do zabezpieczenia śladów, bądź dowodów przestępstwa. Na chwilę dokonania kontroli przez funkcjonariuszy celnych automat posiadał ważną rejestrację, nie stwierdzono naruszenia plomb, wynik eksperymentu mógł wskazywać na nieprawidłowości w działaniu automatu, lecz nie uzasadniał zdaniem Sądu zatrzymania rzeczy. Dalej działanie funkcjonariuszy uznano za bezprawne, podnosząc, że stan faktyczny nie dawał podstaw do przyjęcia istnienia uzasadnionego prawdopodobieństwa popełnienia przestępstwa karnoskarbowego. Treść przedłożonych przez pozwanego w toku postępowania opinii pozostaje bez wpływu na ocenę bezprawności wcześniejszego działania funkcjonariuszy celnych. W ocenie Sądu pierwszej instancji w dacie podjęcia czynności nie istniało prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa przez powoda. Zdaniem Sądu naczelnik urzędu celnego winien był zażądać przeprowadzenia badań kontrolnych automatu przez jednostkę badającą i w tym trybie dokonać weryfikacji wątpliwości, jakie powzięli funkcjonariusze celni.

Za bezprawnością działania funkcjonariuszy celnych w ocenie Sądu przemawiał również fakt, że postanowienie o zatwierdzeniu zatrzymania zostało uchylone przez Sąd Rejonowy w Ż. Wydział II Karny w sprawie II Kp 198/10, co niewątpliwie świadczy o jego nieprawidłowości, mimo, że Sąd nie jest związany w postępowaniu cywilnym treścią tego orzeczenia.

Zdaniem Sądu Okręgowego więc działanie funkcjonariuszy celnych było bezprawne w rozumieniu art. 417 kc, a tym samym, że Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą, gdyż w dacie podjęcia czynności przez funkcjonariuszy celnych nie istniało prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa przez powoda, urządzenie zostało wprowadzone do obrotu w sposób całkowicie legalny, istniejące wątpliwości można było natomiast zweryfikować w trybie określonym przepisami rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 3 czerwca 2003 r. w sprawie warunków urządzania gier i zakładów wzajemnych. Na podstawie jednorazowego eksperymentu jego zdaniem nie sposób kwestionować opinię techniczną wydaną przez jednostkę badającą.

Uznał nadto istnienie związku przyczynowego pomiędzy zatrzymaniem automatu, a szkodą poniesioną przez powoda, bowiem jeżeli automat nie zostałby zatrzymany, powód mógłby urządzać na nim gry i czerpać z tego zyski. Odszkodowania dochodzono za okres od dnia 16 grudnia 2009 r. do dnia 19 sierpnia 2011 r. Sąd Okręgowy wskazał jednak, że wydanie postanowienia w przedmiocie uznania automatu za dowód rzeczowy przerwało związek przyczynowy pomiędzy zajęciem automatu przez funkcjonariuszy celnych, a szkodą. Automat znalazł się w dyspozycji Urzędu celnego w związku z prowadzonym postępowaniem i koniecznością przeprowadzenia czynności procesowych, z tymi czynnościami strona powodowa powinna się liczyć, a co najmniej znosić skutki tych czynności. Uznał zatem, że strona powodowa może domagać się co do zasady naprawienia szkody za okres od dnia zatrzymania automatu do dnia wydania postanowienia o uznaniu go za dowód rzeczowy.

Odnosząc się do podniesionego zarzutu przedawnienia roszczeń powoda za okres poprzedzający trzy lata przed dniem wniesienia pozwu, uznał Sąd Okręgowy w oparciu o przepis art. 442 ¹ § 1 kpc, iż dotyczy on trzyletniego terminu, rozpoczynającego się w dniu dokonania naruszenia, czyli z chwilą utraty korzyść za każdy kolejny dzień. Powód już z chwilą zajęcia automatu wiedział kto tego zajęcia dokonał i w związku z czyimi działaniami doszło do szkody. Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony 21 stycznia 2013 r., roszczenie powoda uznano więc przedawnione za czas przed 21 lutego 2010 r., powód może domagać się naprawienia szkody jedynie za okres od 21 stycznia 2010 r. do 25 stycznia 2010 r.

W ocenie Sądu Okręgowego powołanie się przez pozwanego na zarzut przedawnienia roszczenia nie było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, bowiem nieuwzględnienie zarzutu przedawniania jako naruszającego art. 5 kc może być przez sąd dokonane jedynie w sytuacjach wyjątkowych i jeżeli przekroczenie terminu jest niewielkie. Przyjął, że z okoliczności niniejszej sprawy nie wynika, aby wystąpiła na tyle szczególna sytuacja, że uzasadniałaby nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia w oparciu o art. 5 kc.

Wysokość odszkodowania ustalono zgodnie z treścią art. 361 § 1 i 2 kc uznając, że szkoda obejmuje dochód, jaki powód mógłby osiągnąć gdyby automat nie został zatrzymany i gdyby mógł urządzać na nim gry, w oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego. Uwzględnił, że powodowa spółka 40% uzyskanych środków przekazywała właścicielowi lokalu, w którym automat był wystawiony, a utracone przez powoda korzyści wynoszą 67,25zł za jeden dzień, stąd należne powodowi odszkodowanie ustalił na 336,25zł, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Odsetki ustawowe zasądzono od dnia 21 stycznia 2013r., czyli od dnia wniesienia pozwu, do dnia zapłaty zgodnie z treścią art. 481 § 1 k.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o art. 100 kpc uznając, że powód w niewielkim zakresie utrzymał się ze swoim stanowiskiem w sprawie i powinien ponieść całość kosztów postępowania.

O kosztach sądowych orzeczono na mocy art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 kpc.

Apelację od tego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia uwzględniającego powództwo, zawartego w pkt 2, wniósł pozwany, domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa również co do kwoty 336,25zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 stycznia 2013r. do dnia zapłaty, ewentualnie jego uchylenia w zaskarżonej części i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Bielsku – Białej oraz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa według norm przepisanych. Zarzucał skarżący naruszenie prawa materialnego w zakresie art. 417 § 1 kc poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że działanie pozwanego cechuje bezprawność w sytuacji braku wskazania, jaka konkretna norma prawna została naruszona. Motywował, że przedmiotem deliktu organu władzy publicznej jest naruszenie konkretnej normy nakazującej lub zakazującej dokonywanie określonych czynności w danej sytuacji, określonej normy prawa. Podnosił, że przesłanką przyjęcia bezprawności działania nie może być uznanie, iż w dacie zatrzymania urządzenia stan rzeczy nie dawał uzasadnionego od biegłego automat nie powinien być eksploatowany od chwili zaistnienia wadliwości, nie od daty wydania postanowienia o uznaniu go za dowód rzeczowy.

Apelujący zarzucał nadto naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 207 § 6 kpc polegające na dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego w sytuacji, gdy dowód ten był spóźniony. Jego zdaniem ten dowód należało zgłosić już w pozwie.

Powódka także złożyła apelację od wyroku, w odniesieniu do wyrzeczeń zawartych w jego pkt 2 – 4, wnosząc o jego zmianę w tej części i zasądzenie od pozwanego na jej rzecz dodatkowo kwoty 87598,87zł z odsetkami ustawowymi od 12 stycznia 2013r., lub też kwotę ustaloną jako należną przez Sąd Apelacyjny oraz zwrotu kosztów postępowania od pozwanego na jej rzecz. Wnosiła także o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych. Skarżąca zarzucała naruszenie art.417 kc w zw. z art. 230 § 1 kpk poprzez pominięcie przy orzekaniu skutku prawnego płynącego z prawomocnego postanowienia postanowienia Sądu uchylającego zatwierdzenie zatrzymania urządzenia z uwagi na bezzasadność tej czynności, naruszenie art. 417 kc w zw. z art. 303 kpk poprzez przyjęcie, że legalnym jest postępowanie karne wszczęte bez przesłanek wymaganych ustawą do jego wszczęcia, a w konsekwencji, że legalne jest postanowienie wydane w ramach takiego postępowania karnego. Podnosiła, że organ celny nie miał żadnych podstaw do przetrzymywania urządzenia powódki w okresie od 7 lipca 2010r. do 19 sierpnia 2011r., a także w okresie od 16 grudnia 2009r. do 7 lipca 2010r., bowiem orzeczenie Sądu Rejonowego w Ż. ma charakter deklaratoryjny i moc wsteczną od daty zatrzymania. Zdaniem skarżącej również postanowienie dowodowe organu celnego z 25 stycznia 2010r. nie przerywało bezprawności działania organu celnego.

Apelująca podnosiła naruszenie art. 417 kc przez bezzasadne ograniczenie odszkodowania o 40%, podając, że ta część odszkodowania nie mogła przypaść innemu podmiotowi niż powódce, jako że stanowiła element jej utraconych korzyści.

Ostatecznie wskazywała na naruszenie art. 442 ¹ kc poprzez wadliwe ustalenie daty początkowej, od której liczyć można bieg terminu przedawnienia roszczenia powódki, w wyniku czego bezzasadnie stwierdzono przedawnienie części jej roszczenia. Podnosiła, że o szkodzie i osobie odpowiedzialnej za nią dowiedziała się dopiero z postanowienia Sądu Rejonowego w Ż. z 7 lipca 2010r.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji powódki oraz zwrot kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji pozwanego i zwrot kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należało wskazać, iż zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego dla K. w K. z dnia 14 listopada 2014r., wydanego w sprawie o sygn. akt VII G Up 5/14/S, zmieniono sposób prowadzenia postępowania upadłościowego z postępowania z możliwością zawarcia układu na postępowanie obejmujące likwidację majątku upadłego i odwołano nadzorcę sądowego w osobie M. S., uczestniczącego dotychczas w postępowaniu na zasadzie art. 138 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze. Powołano natomiast syndyka w osobie M. S.. Skutkowało to koniecznością sprostowania na zasadzie art. 350 § 1 i 3 kpc w zaskarżonym wyroku oznaczenia strony powodowej jako Syndyka Masy Upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej w N. (art. 144 ust. 1 i 2 powołanej wyżej ustawy), prowadzącego postępowanie we własnym imieniu, chociaż na rzecz spółki, o czym szerzej poniżej. Podstawienie syndyka w miejsce upadłego jest podstawieniem bezwzględnym, przy którym legitymację procesową ma tylko podmiot podstawiony; on też jest stroną procesową postępowania, a nie spółka reprezentowana przez syndyka (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 31 marca 2015 r. , VI ACa 481/14, LEX nr 1680077).

Jeżeli chodzi o nadzorcę sądowego, umorzono wobec niego postępowanie zgodnie z art. 355 § 1 kpc, gdyż z uwagi na odwołanie go z funkcji oraz powołanie dla powódki syndyka dalsze procedowanie w stosunku do niego stało się bezprzedmiotowe.

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy w sprawie nie były kwestionowane przez żadnego ze skarżących, Sąd Odwoławczy uznał je za prawidłowe, poczynione słusznie w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy i stąd przyjął je za własne, bez konieczności ponownego przywoływania. Sporne okazały się być jedynie kwestie prawne.

Rozpatrując apelację pozwanego, uznał ją Sąd Apelacyjny za zasadną, a powództwo za niezasługujące na uwzględnienie w żadnej części.

Podzielić wypadało rozważania prawne Sądu Okręgowego poczynione w odniesieniu do normy art. 417 kc, jednakże nie sposób było zaakceptować dalszy tok rozumowania, prowadzący do błędnego zastosowania tejże normy dla oceny stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Sąd Odwoławczy w wyniku analizy przebiegu postępowania dotyczącego przedmiotowego automatu doszedł do przekonania, że nie doszło do niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej przez pozwanego, które mogłyby rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa względem powódki w zakresie oznaczonym w pozwie.

Faktycznie, mając na uwadze ustalone okoliczności dotyczące kontroli przeprowadzonej przez funkcjonariuszy organów celnych w siedzibie działalności powódki w C., w wyniku których dokonano zatrzymania spornego automatu, zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie sposób uznać, by doszło do naruszenia konkretnej normy prawnej. W szczególności wyniki przeprowadzonego eksperymentu, którego miarodajności i wiarygodności dla podjętych dalszych czynności wyjaśniających przez funkcjonariuszy ostatecznie nie podważono, przemawiały za koniecznością kontynuowania działań. Ich konieczność i celowość zostały nadto potwierdzone w wyniku dowodu z opinii biegłego wymaganej specjalności przeprowadzonego przez odpowiedni organ, niezależnie od wcześniejszych decyzji sądowych.

W ocenie Sądu Odwoławczego poczynione ustalenia należycie uzasadniały podjęte przez funkcjonariuszy czynności służbowe, wskazując na realne i konkretne prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa urządzania i prowadzenia gier wbrew warunkom zezwolenia (art. 107 kks).

Zaznaczenia wymaga, że dla tej oceny nie ma wiążącego znaczenia treść postanowienia Sądu Rejonowego w Ż. z 7 lipca 2010r., którego skutki zresztą zostały zniweczone w dalszym przebiegu postępowania, chociażby poprzez późniejsze postanowienie Prokuratury Apelacyjnej w B. z 1 sierpnia 2011r. Zważył przy tym Sąd Apelacyjny, że w międzyczasie kontynuowane były czynności, dla których niezbędne było zajęte urządzenie, a które okazały się być uzasadnione wynikami postępowania. Zatrzymanie urządzenia było więc konieczne chociażby dla przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego, który miał kluczowe znaczenie dla sprawy; nie sposób przyjąć, że automat było w okresie ujętym w pozwie zbędny dla prowadzonego postępowania.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że każde czynności wyjaśniające podejmowane w stosunku do przedmiotów podlegających dla ich przeprowadzenia zatrzymaniu, które nawet skutkować mogłyby ostatecznie uznaniem braku popełnienia przestępstwa (czego w niniejszej sprawie nadal nie stwierdzono w odniesieniu do urządzenia powódki, którego pozew dotyczy) , winny rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa. Na tle tego zagadnienia rodzi się konieczność oceny przez Sąd celowości i zasadności podjętych przez funkcjonariuszy czynności służbowych, w świetle indywidualnych okoliczności faktycznych danej sprawy. W niniejszej sprawie, mając na uwadze przebieg postępowania funkcjonariuszy organu celnego i jego dotychczasowe wyniki oraz dalszą jego kontynuację w stosownym trybie i przez przewidziane prawem organy, uznać należało brak bezprawności działań funkcjonariuszy, które mogłyby prowadzić do obowiązku naprawy szkody po stronie pozwanego. Nie uchybił on nadto obowiązkowi zwrotu urządzenia w sytuacji, gdy zdecydowanie nie było ono zbędne jako dowód dla dalszego postępowania.

Stąd brak było podstaw do uwzględnienia powództwa na zasadzie art. 417 kc.

Wobec tego zbędne było omawianie dalszego zarzutu apelacji pozwanego co do opinii biegłego sądowego przeprowadzonej przez Sąd pierwszej instancji na okoliczność wyliczenia wartości szkody powódki.

Apelacja pozwanego zatem, odnosząca się do zasady jego odpowiedzialności w niniejszej sprawie, odniosła skutek.

Z tych przyczyn zmieniono zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w pkt 1 i 2 w wyniku uwzględnienia apelacji pozwanego, oddalając powództwo w całości jako bezzasadne zgodnie z wnioskami skarżącego, na mocy art. 386 § 1 kpc.

Apelacja powoda natomiast, oznaczonego w sposób wyżej wskazany, nie mogła odnieść skutku.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie doszło do podnoszonego w niej naruszenia przepisów art. 417 kc w zw. z art. 230 § 1 kpk i art. 303kpk. Jak już wyżej wskazano, treść prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Ż. nie miała charakteru wiążącego w niniejszej sprawie, a ocena przebiegu postępowania i zasadności podejmowanych przez funkcjonariuszy działań została dokonana przez Sąd rozpoznający niniejszą sprawę samodzielnie.

Sąd Odwoławczy uznał, że prowadzone postępowanie w odniesieniu do automatu było wywołane uzasadnionym prawdopodobieństwem popełnienia przestępstwa, wynikającym z wyżej już wskazanych ustaleń, zaś późniejsze, jednostkowe orzeczenie Sądu karnego ich celowości nie niweczyło, w świetle dalszego przebiegu postępowań prowadzonych w odniesieniu m.in. do przedmiotowego urządzenia powódki. Wszechstronna ocena legalności działań funkcjonariuszy winna bowiem odzwierciedlać całość postępowania w kontekście zarówno jego przebiegu, jak i wyników.

Nie sposób więc przyjąć za skarżącym, że decydujące znaczenie winny mieć przytoczone rozstrzygnięcia sądowe na kolejnych etapach postępowania, które stanowić miałyby o bezprawności czynności służbowych funkcjonariuszy organów celnych. Całokształt przebiegu postępowania w odniesieniu do urządzenia oraz ustalone okoliczności sprawy, jak już wyżej wskazano, nie przemawia za przyjęciem bezprawności rodzącej odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego w którymkolwiek z okresów, jak chciałby tego skarżący. Czynności znajdowały bowiem uzasadnienie w ustalonych okolicznościach sprawy, zaś zatrzymane urządzenie nie okazało się być zbędne dla stosownego postępowania, nadal kontynuowanego.

Wobec powyższego zbędnym okazało się odnoszenie się do zarzutów apelującego dotyczących prawidłowości przyjęcia okresu biegu terminu przedawnienia roszczenia, czy też wysokości zasądzonego na jego rzecz odszkodowania.

Z tych przyczyn oddalono apelację pozwanego na zasadzie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono po myśli art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, zasądzając je od przegrywającej spółki w upadłości w wysokości 2820zł, stanowiącej wynagrodzenie w związku z oddaloną w całości apelacją przeciwnika (2700zł) i uwzględnioną w całości apelacją strony pozwanej (120zł).

Miał przy tym na uwadze Sąd Apelacyjny, iż powodowa spółka pozostaje stroną w znaczeniu materialnoprawnym i świadczenia, choć dochodzone obecnie przez lub od syndyka, podlegają zasądzeniu na rzecz lub od upadłej spółki (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 14 września 2012r., I A Ca 600/12, LEX nr 1220592 ), tym samym zasada ta winna odnosić się do kwestii kosztów procesu . Syndyk bowiem, mimo że działa w sprawie we własnym imieniu, czyni to na rzecz spółki.

Odnośnie nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci opłaty od apelacji składanej przez pozwanego w wysokości 30zł, od której uiszczenia był zwolniony na zasadzie art. 94 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, orzeczono w myśl art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. 108 § 1 kpc, nakazując je ściągnąć od przegrywającej spółki jako strony postępowania w znaczeniu materialnoprawnym.