Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2015 r. w Olsztynie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. Z.

przeciwko A. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 18 maja 2015 r., sygn. akt I C 1046/15 (upr.)

oddala apelację.

Sygn. akt IX Ca 672/15 (upr.)

UZASADNIENIE

Powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 6.390,31,-zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 listopada 2014r. do dnia zapłaty, wraz z kosztami procesu. W uzasadnieniu powód wskazał, że strony ustaliły wynagrodzenie powoda z tytułu pośrednictwa zakupu nieruchomości. Mimo ziszczenia się przesłanek do zapłaty wynagrodzenia, pozwany nie wywiązał się z zobowiązania.

Pozwany domagał się oddalenia powództwa oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany podniósł, że umowa stanowiąca podstawę roszczeń powoda nie została skutecznie zawarta, bowiem podpisała ją osoba nieupoważniona do działania w imieniu powoda. Poza tym był zwolniony z opłaty za zakup nieruchomości.

Wyrokiem z dnia 18 maja 2015r. Sąd Rejonowy w Olsztynie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.390,31,-zł z ustawowymi odsetkami za okres od dnia 15 listopada 2014r. do dnia zapłaty. Ponadto Sąd ten zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.467,-zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W toku postępowania Sąd I instancji ustalił, że strony wiązała umowa pośrednictwa przy zakupie nieruchomości. Powodowi przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 3,57% brutto ceny sprzedaży nieruchomości. Lokal prezentowany pozwanemu w dniu 25 lipca 2014r. nie był objęty promocją zwalniającą kupującego z prowizji. Pozwany nabył prezentowany mu lokal. W dniu 4 listopada 2014r. powód wystawił pozwanemu fakturę na kwotę dochodzoną pozwem. Pozwany opłaty nie uiścił.

Sąd Rejonowy wskazując na charakter prawny umowy łączącej strony, znajdujący oparcie w art. 180 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami, wskazał, że powód wywiązał się z obowiązku wynikającego z tej umowy.

Sąd I instancji uznał, że nie pozwany nie udowodnił, aby zaszły okoliczności uzasadniające zwolnienie pozwanego ze świadczenia na rzecz powoda.

Zdaniem tego Sądu istotna była treść umowy łączącej strony. Umowa była ważna, a pozwany na żadnym etapie nie kwestionował umocowania sygnatariusza. Nie można się dopatrzeć, według Sądu Rejonowego, aby w sprawie znajdował zastosowanie art. 5 kc, bądź art. 58 kc. Ponadto nie istniały żadne szczególne względy, aby uznać żądanie ze sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ponieważ dochodzenie należności w ramach wcześniej uzgodnionej umowy nie jest naganne moralnie.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył pozwany, domagając się zmiany wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych. Pozwany domagał się dopuszczenia w trybie art. 505 ¹¹ kpc dowodu z akt Sądu Rejonowego w sprawie X Nc 2562/14 na okoliczność domagania się prowizji od sprzedającego mieszkanie.

Skarżący zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie:

- art. 58 § 2 kc i art. 78 § 1 kc i art. 180 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami przez przyjęcie, że umowa stron jest ważna mimo podpisania przez osobę nieuprawnioną, nieznaną osobę i nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego,

- art. 217 § 3 kpc i art. 386 § 4 kpc polegające na nieprzeprowadzeniu dowodów z zeznań świadków i przesłuchania stron oraz z dokumentów wnioskowanych w sprzeciwie na okoliczności istnienia w internecie oferty dotyczącej sprzedaży tego mieszkania z zaznaczeniem „Kupujący nie płaci prowizji” i tym samym nierozpoznanie istoty sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Sprawa toczyła się w postępowaniu uproszczonym, dlatego uzasadnienie Sądu II instancji ma formę wynikającą z treści art. 505 ¹³ § 2 kpc.

Zgodnie z art. 378 § 1 kpc sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, pod uwagę biorąc z urzędu nieważność postępowania. W postępowaniu uproszczonym apelacja została ukształtowana w sposób istotnie odbiegający od ujęcia zawartego w przepisanych ogólnych o apelacji. Zgodnie z art. 505 ⁹ § 2 kpc apelację można oprzeć na zarzutach naruszenia prawa materialnego przez jego błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenie prawa procesowego mogącego mieć wpływ na treść orzeczenia. Konsekwencją tego jest związanie sądu odwoławczego sformułowanymi w apelacji zarzutami apelacyjnymi. Wyznaczają one zakres rozpoznania sprawy na skutek apelacji. W postępowaniu uproszczonym znacznie zacieśnione zostały także kompetencje sądu II instancji w zakresie prowadzenia postępowania dowodowego. W zasadzie poza wyjątkiem przypadków oparcia apelacji na późniejszym wykryciu okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, których strona nie mogła skorzystać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji- ograniczają się one do prowadzenia dowodów z dokumentów (art. 505 ¹¹ kpc) /por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2015r., III CZ 15/15, Lex nr 1682212/.

Mając to na uwadze należy uznać, że w swojej apelacji powód polemizuje z ustaleniami faktycznymi oraz oceną dowodów, stawiając tym samym de facto zarzuty o błędnych ustaleniach faktycznych. W postępowaniu uproszczonym z uwagi na ograniczenia kognicji Sądu odwoławczego oraz katalog zarzutów apelacyjnych niedopuszczalne są zarzuty, które dotyczą ustalenia faktów lub oceny dowodów /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010r., II PK 178/09, LEX nr 577829, Komentarz do art. 505 ^{( 9)} kpc pod red. Marszałkowska-Krześ 2015 wyd. 13, publik. Legalis , Komentarz KPC, t. II pod red. Piasecki 2014 wyd. 6, J. Jaśkiewicz, Apelacja w postępowaniu uproszczonym , PS 2003, Nr 10, s. 73; zob. także M Michalska-Marciniak, Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013, s. 332, M. Manowska, Postępowania odrębne, s. 323/.

W konsekwencji apelacja w postępowaniu uproszczonym ma charakter apelacji ograniczonej, a nie pełnej, jak zwykłym postępowaniu, co pomija skarżący.

Wyjątek stanowi sytuacja, gdy wraz z takim zarzutem następuje powołanie się na nowe fakty i dowody, których strona nie mogła powołać w
postępowaniu przed sądem pierwszej instancji.

Jak stanowi art. 505 ¹¹ § 2 kpc sąd odwoławczy przeprowadza postępowanie dowodowe jedynie, gdy apelację oparto na późniejszym wykryciu nowych faktów lub dowodów, z których strona nie mogła skorzystać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji. Oznacza to, że sąd odwoławczy w postępowaniu uproszczonym jest jedynie sądem prawa, o ile nie zachodzi przypadek z art. 505 ¹¹ § 2 kpc.

Z powyższych względów, zarzuty powoda, w których polemizuje z oceną
dowodów oraz ustaleniami faktycznymi Sądu I instancji nie mogą się ostać, zwłaszcza, że nie przedstawiono żadnych okoliczności i dowodów, których
istnienie wykryto dopiero po wydaniu zaskarżonego orzeczenia.

Dowody zawnioskowane w apelacji nie spełniają wymogów określonych
art. 505 ¹¹ § 2 kpc. Bezsprzecznie są to dowody, które powód powinien był złożyć wytaczając powództwo i miał ku temu możliwość. Był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika posiadającego wiedzę o rygorach dowodowych.

Sąd odwoławczy podziela ugruntowaną linię orzeczniczą w myśl, której
niemożność skorzystania w poprzednim postępowaniu z określonych
okoliczności faktycznych lub środków dowodowych nie zachodzi, gdy istniała
obiektywna możliwość powołania ich w tym postępowaniu, a tylko na skutek
opieszałości, zaniedbania, zapomnienia, czy błędnej oceny potrzeby ich
powołania strona tego nie uczyniła /por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 10 lutego 1999r., II CKN 807/98 , Legalis nr 338891 i postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2015r., IV CZ 4/15 , Legalis nr
1242527/.

W literaturze również wskazuje SIę, że okoliczności wyłączające
wskazane w § 2 art. 505 ^{( 11)} kpc podlegają wnikliwej ocenie sądu drugiej
instancji, który może nie dopuścić nowych faktów lub dowodów, jeżeli
nieprzytoczenie ich przed sądem pierwszej instancji wynikało np. z przyczyn,
za które ponosi odpowiedzialność strona (zaniedbania, lekkomyślności itd.)
/por. Komentarz do art. 505 ^{( 11)} kpc pod red. Zieliński , Wwa 2014, wyd. 7,
Komentarz do art. 505 ^{( 11)} kpc pod red. Marszałkowska-Krześ, Wwa 2015, wyd. 13, publik. Legalis, Komentarz do art. 505 ^{( 11)} kpc KPC, t. II pod red. Piasecki , Wwa 2014, wyd. 6/.

W konsekwencji należy uznać, że najistotniejszym w sprawie była
okoliczność, iż to zgromadzony materiał dowodowy przed Sądem I instancji dawał podstawy do przyjęcia, że istniała umowa, z której wynika bezspornie obowiązek pozwanego do zapłaty wynagrodzenia wynikającego z umowy pośrednictwa. Poza tym, że nie podniesiono dopuszczalnych prawem zarzutów przeciwko takiemu wnioskowi, to zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania nie mogą się ostać z dwóch względów.

Po pierwsze, przepis art. 217 § 3 kpc dotyczy sytuacji przeciwko wprowadzaniu do postępowania materiału procesowego niemającego w sprawie znaczenia, a zatem w celu zapobiegania przewlekłości postępowania. Sąd narusza, zatem przepis art. 217 § 3 kpc, gdy pomija niespóźnione twierdzenie strony o istnieniu wskazanego w nim, istotnego dla sprawy, nadal spornego faktu, lub środek dowodowy na wykazanie jego prawdziwości.

Przez wyjaśnienie spornych okoliczności należy rozumieć taki stan rzeczy, w którym albo nastąpiło uzgodnienie między stronami spornych dotychczas okoliczności, albo też zostały one wyjaśnione na korzyść strony zgłaszającej dowody. Niedopuszczalne jest pominięcie przedstawionych środków dowodowych ze względu na „wyjaśnienie sprawy", jeżeli ocena dotychczasowych dowodów prowadzi, w przekonaniu sądu, do wniosków niekorzystnych dla strony powołującej dalsze dowody. Oznaczałoby to, bowiem pozbawienie jednej ze stron możności udowodnienia jej twierdzeń. Sytuacja taka jednak nie zachodzi, gdy teza dowodowa jest nieistotna dla rozstrzygnięcia lub proponowany środek dowodowy jest nieprzydatny do jej udowodnienia (por. wyroki Sądu Najwyższego z 26 września 1966 r., II CR 314/66 , OSNCP 1967, Nr 2, poz. 39 i z 30.5.2007 r., IV CSK 41/07 , Legalis nr 12805.).

Taka sytuacja w sprawie żadną mocą nie zachodzi, gdyż przed zamknięciem rozprawy pozwany żadnych wniosków dowodowych nie zgłosił. Nie podniósł także żadnego zarzutu dotyczącego nieprzeprowadzenia zawnioskowanych a nieprzeprowadzonych dowodów. Stąd brak aktywności dowodowej strony pozwanej przesądza, że Sąd I instancji nie mógł naruszyć art. 217 § 3 kpc.

Po drugie, zupełnie pozbawiony podstaw jest zarzut naruszenia art. 386 § 4 kpc. Przepis ten dotyczy postępowania przed Sądem II instancji, a dokładniej jednego ze sposób rozstrzygnięcia przez ten Sąd.

Zatem Sąd Rejonowy, jako I Instancji w żaden sposób nie mógł naruszyć reguł z przepisu tego wynikających.

W tych warunkach zarzuty dotyczące prawa procesowego ostać się nie mogły.

Przy braku podstaw do kwestionowania ustaleń faktycznych należało uznać, że Sąd I instancji nie naruszył przepisów prawa materialnego. Umowa stron nie budziła wątpliwości, była skuteczna, niekwestionowana przez pozwanego do czasu wytoczenia przedmiotowego powództwa, co świadczy o niezasadnej próbie zwolnienia się z zobowiązania wynikającego z jej treści. Poza tym nie wskazano, jakie zasady współżycia społecznego miałyby zostać naruszone w sytuacji dobrowolnej, dwustronnie zobowiązującej umowy pośrednictwa.

W tym miejscu należy wskazać, że powoływanie się na naruszenie zasad współżycia społecznego wymaga wskazania, jaka konkretnie zasada została naruszona, oraz wskazania pełnej treści powoływanej zasady (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1998r., II CKN 928/97 , OSNC 1999, nr 4, poz. 75, z aprobującą glosą M. Niedośpiała, PiP 2000, z. 3, s. 101 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006r., IV CSK 263/06, Lex nr 257664).

Nie wystarczy zatem, jak to uczynił skarżący, ogólne i lakoniczne powołanie się na naruszenie powyższej normy. Z powyższych względów Sąd Okręgowy uznał ten zarzut za nieuzasadniony.

Podsumowując, ponieważ strona powodowa nie podniosła zarzutów mogących odnieść skutek w postępowaniu uproszczonym, a Sąd odwoławczy nie dopatrzył się nieważności postępowania, ani naruszeń prawa materialnego, które powinien wziąć pod uwagę z urzędu apelacja podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym w oparciu o art. 505 ¹⁰ §2 kpc Przepis ten zezwala na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, o ile w apelacji lub odpowiedzi na apelację nie zostanie zgłoszony wniosek o przeprowadzenie rozprawy.

Sąd II instancji nie orzekł o kosztach postępowania, gdyż strona skarżąca przegrała proces, strona wygrywająca nie wniosła o zasądzenie kosztów do czasu rozpoznania sprawy przez Sąd odwoławczy.