Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 października 2015r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia: SO Jacek Małodobry

Sędzia SO Zofia Klisiewicz (sprawozdawca)

Sędzia SO Tomasz Białka

Protokolant: prot. sąd. Ewelina Konieczny

po rozpoznaniu w dniu 7 października 2015r.

na rozprawie

sprawy z wniosku J. P. (1), T. P.

przy uczestnictwie M. K., J. P. (2), M. P. (1)

o zasiedzenie nieruchomości

na skutek apelacji uczestniczki M. K.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Zakopanem

z dnia 29 maja 2015r. sygn. akt I Ns 352/14

p o s t a n a w i a :

1. oddalić apelację,

2. zasądzić od uczestniczki M. K. na rzecz wnioskodawców solidarnie kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

T. B. J. M. Z. K.

Sygn. akt III Ca 543/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 29.05.2015r. Sąd Rejonowy w Zakopanem w sprawie z wniosku J. P. (1), T. P. z udziałem J. P. (2), M. P. (1) i M. K. o zasiedzenie nieruchomości, stwierdził , że J. P. (2) i M. P. (1) nabyli z mocy prawa przez zasiedzenie z dniem 5.11.2001r na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej dz. ewid. nr (...) o powierzchni 0,0090 ha, obj. Kw nr (...) Sądu Rejonowego w Zakopanem (pkt I), przyznał biegłemu P. B. wynagrodzenie w kwocie 390,92 zł za udział w oględzinach w dniu 14.10.2014r oraz przygotowanie do oględzin (pkt II), nakazał pobrać od wnioskodawców T. P. i J. P. (1) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – kasa Sądu Rejonowego w Zakopanem kwotę 390,92 zł tytułem kosztów sądowych (pkt III), pozostałe koszty postępowania wzajemnie zniósł (IV).

Podał Sąd, że wnioskodawcy T. P. i J. P. (1) wnieśli o stwierdzenie że nabyli na prawach ustawowej wspólności majątkowej z mocy prawa przez zasiedzenie z dniem 1.01.2009r. dz. ewid. nr (...) o pow. 0,0090 ha położoną w M., a w piśmie z 1.04.2015r. złożyli alternatywny wniosek o stwierdzenie zasiedzenia na rzecz rodziców wnioskodawcy.

W Kw nr (...) Sądu Rejonowego w Zakopanem jako właściciel dz. ewid. nr (...) ujawniona jest uczestniczka M. K., która nabyła jej własność na mocy umowy darowizny z dnia 13.08.2012r. Działka ta odpowiada parceli gruntowej l. kat. (...) L. 583 i sąsiaduje z dz. ewid. nr: (...) i (...), które są własnością wnioskodawców. Wnioskodawcy nabyli ich własność na podstawie umowy o dożywocie z dnia 25.11.2005r. zawartej z uczestniczką M. P. (1). Na w/w działkach znajduje się budynek mieszkalny nr (...). W terenie działka objęta wnioskiem stanowi część posesji wnioskodawców, usytuowana jest w obrębie istniejącego ogrodzenia metalowego na podmurówce, zajmuje też część wjazdu na posesję wnioskodawców od strony południowej. Teren działki wzdłuż ogrodzenia od strony jezdni urządzony jest jako ogród, porastają tam drzewa i krzewy, częściowo jest utwardzony żwirem. W narożniku ogrodzenia południowo –wschodniego, usytuowany jest słup elektryczny. Ogrodzony fragment gruntu na którym widoczna jest szopa stanowił wcześniej dz. ewid. nr (...), która obecnie w ewidencji gruntów uległa scaleniu z dz. ewid. nr (...) i tworzy dz. ewid. nr (...).

Istniejące w terenie ogrodzenie dz. ewid. nr (...) pokrywa się z granicą od strony wschodniej. Pierwotnie dz. ewid. nr (...) należała do A. P. (1) i jej męża J. P. (3). Działkę tę syn A. J. wykorzystywał jako miejsce tymczasowego składowania materiałów budowlanych oraz desek, których sprzedażą się zajmował. Uczestnicy M. P. (1) oraz J. P. (2) otrzymali dz. ewid. nr (...) i (...), które sąsiadują z przedmiotową działką od rodziców M. P. (1), na których na początku lat 70 - tych ubiegłego wieku rozpoczęli budowę domu nr (...). Matka M. P. (1) oraz A. P. (1) były przyjaciółkami. A. P. (1) i J. P. (3) wyrazili zgodę na częściową lokalizację narożnika budynku i schodów na przedmiotowej działce, a także na korzystanie z niej przez uczestników do składowania materiałów do budowy oraz wykonywania robót organizacyjnych. W 1978r. A. P. (1) ustnie, a następnie pisemnie 11.12.1995r. przekazała uczestnikom M. P. (1) oraz J. P. (2) działkę objętą wnioskiem, w zamian za co uczestnik J. P. (2) zobowiązany był do pomocy J. P. (3) s. J. przy budowie jego domu. W tym czasie J. P. (3) s. J. nadal składował materiały budowlane oraz deski na przedmiotowej działce, która od strony ulicy ogrodzona była płotem z drewnianych żerdzi. W latach 1983 – 1984 uczestnik J. P. (2) ogrodził dz. ewid. nr: (...), (...) i (...) ogrodzeniem metalowym i ją zagospodarował, traktując ją jako część przydomowego ogrodu i wjazd na posesję.

Przedmiotowa działka została objęta AWZ nr (...) z 18.01.1977r., wydanym na rzecz matki uczestniczki M. K. - M. P. (2). Jednak ani M. P. (2), ani nikt z jej rodziny nie użytkowali przedmiotowej działki i na tym tle nigdy nie było żadnych sporów. Uczestnicy M. P. (1) oraz J. P. (2), a wcześniej A. P. (2) postrzegani byli na zewnątrz przez osoby trzecie, jako właściciele dz. ewid. nr (...). M. P. (2) na mocy postanowienia z 9.04.1991r. uzyskała wpis własności przedmiotowej dz. ewid. nr (...) w księdze wieczystej. Biorąc zatem po uwagę okres posiadania przedmiotowej działki przez A. P. (1) - poprzedniczkę prawną uczestników J. P. (2) i M. P. (1), Sąd za początek biegu zasiedzenia przyjął datę 4.11.1971r., tj. dzień wejścia w życie ustawy z dnia 26.10.1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Nie ulegało bowiem zdaniem Sądu Rejonowego wątpliwości, iż w dniu tym A. P. (1) i jej rodzina w sposób samoistny posiadali przedmiotową działkę.

Po doliczeniu do czasu posiadania przedmiotowej działki przez uczestników M. P. (1) i J. P. (2) czasu posiadania ich poprzedniczki prawnej – A. P. (1), stosownie do treści art. 176 § 1 k.c., koniec biegu terminu zasiedzenia upłynął w dniu 5.11.2001r.

Mając powyższe ustalenia na uwadze Sąd stwierdził, że uczestnicy M. P. (1) i J. P. (2) na prawach wspólności ustawowej nabyli z mocy prawa przez zasiedzenie 5.11.2001r. własność dz. ewid. nr (...) tj. po 30 latach posiadania wymaganego zgodnie z art. 172 k.c. przez posiadaczy w złej wierze.

Powyższe postanowienie zaskarżyła uczestniczka M. C. apelacją, w której wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia przez oddalenie wniosku, zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania za obydwie instancje według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania, w tym kosztów adwokackich.

Uczestniczka zarzuciła;

- nierozpoznanie istoty sprawy ( art. 386 § 4 w zw. z art. 368 k.p.c. ) wobec nieuwzględnienia zarzutu przerwania biegu terminu zasiedzenia,

- naruszenie prawa materialnego ( art. 368 k.p.c. ), a mianowicie przepisu art. 172 k.c., polegające na jego błędnej wykładni przez przyjęcie, że uczestnicy M. P. (1) i J. P. (2) jako użytkownicy gruntu stanowiącego jej własność, nabyli własność tego gruntu w drodze zasiedzenia po 30 latach jego samoistnego posiadania, mimo wykazania iż przez większość tego okresu było to użytkowanie działki w określony i ograniczony sposób, czyli posiadanie zależne, a nie samoistne.

Wnioskodawcy wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie na ich rzecz od apelującej kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Postanowienie Sądu Rejonowego jest prawidłowe.

W sprawie nie zaszły uchybienia skutkujące nieważnością postępowania, których wystąpienie sąd odwoławczy ma obowiązek rozpatrzyć z urzędu - art. 378 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Nie zachodzą także uchybienia podniesione w apelacji.

Przede wszystkim zarzuty podniesione w apelacji pozostają ze sobą w sprzeczności. Z jednej strony apelująca twierdzi, że Sąd nie rozpoznał istoty sprawy bo nie uwzględnił zarzutu przerwania biegu zasiedzenia, a z drugiej strony, że nie było posiadania samoistnego ze strony wnioskodawców i ich poprzedników. Jeżeli zatem według skarżącej miało dojść do przerwania biegu zasiedzenia, to tym samym przyznaje że było posiadanie samoistne, bo tylko takie prowadzi do zasiedzenia, a jeżeli twierdzi, że nie było posiadania samoistnego prowadzącego do zasiedzenia, to nie może powoływać się na przerwanie terminu.

Odnosząc się do pierwszego zarzutu stwierdzić należało, że Sąd Rejonowy rozpoznał istotę sprawy, która w przedmiotowej sprawie sprowadzała się do ustalenia czy wnioskodawcy bądź uczestnicy M. i J. P. (2) byli samoistnymi posiadaczami przedmiotu wniosku przez okres wymagany ustawą i czy w związku z tym nabyli jego własność i z jaką datą.

Sąd Okręgowy uznaje, że Sąd Rejonowy sprostał temu zadaniu, a orzeczenie jakie wydał - odpowiada prawu. Sąd Rejonowy poprawnie przeprowadził postępowanie dowodowe i dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych. Sąd Okręgowy w całości akceptuje te ustalenia, jak również wnioski prawne wyciągnięte na ich podstawie i przyjmuje je za własne.

Wbrew twierdzeniom apelującej złożenie wniosku przez M. P. (3) o wpis własności dz. ewid. nr (...) do księgi wieczystej na podstawie AWZ, nie przerwało biegu zasiedzenia.

Przerwę biegu terminu zasiedzenia może spowodować jedynie czynność podjęta przez osobę uprawnioną tj. osobę przeciwko której biegnie zasiedzenie i nie w stosunku do każdego, lecz tylko wobec osoby na rzecz której ono biegnie (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 28.01.2015r. I CSK 208/14, LEX nr 1663386, postanowienie Sądu Najwyższego z 18.03.2015r. I CSK 200/14, LEX nr 1710336). Z powyższego wynika, że w rozpoznawanej sprawie taka czynność, która by przerwała posiadanie nie została podjęta przez uczestniczkę M. K. bądź jej matkę. Po pierwsze złożenie wniosku o wpis do księgi wieczystej działki będącej przedmiotem zasiedzenia na rzecz właściciela nie jest akcją zaczepną o jakiej mowa w treści art.123 k.c. w zw. z art. 175 k.c. w stosunku do posiadacza, a po drugie wnioskodawcy bądź ich poprzednicy prawni nie brali udziału w postępowaniu o wpis, a więc wniosek ten nie był skierowany przeciwko nim. Jeżeli zaś chodzi o postępowanie uwłaszczeniowe, to jego wszczęcie również nie przerwało biegu terminu zasiedzenia, gdyż nie brała w nim udziału ani A. P. (1) ani też uczestnicy M. i J. P. (2). Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 21.08.2003r. sygn. akt III CKN 535/01 stwierdził, że wszczęcie postępowania o stwierdzenie nabycia przez samoistnego posiadacza nieruchomości na podstawie ustawy z dnia 26.10.1971r. przerywa bieg terminów zasiedzenia tylko w stosunku do posiadacza tej nieruchomości, który brał udział w postępowaniu uwłaszczeniowym, a Sąd Okręgowy stanowisko to w pełni podziela (por. także postanowienie Sądu Najwyższego z 5.02.2010r. sygn. akt III CSK 124/09, LEX nr 578043).

Również w postępowaniu uwłaszczeniowym wnioskodawcy bądź ich poprzednicy prawni nie brali udziału. W tym miejscu należy zwrócić także uwagę na treść protokołu z 30.08.1976r. (k.83) sporządzonego na potrzeby uwłaszczenia, w którym wpisano działkę (...) w sposób znacznie różniący się od wpisu pozostałych działek, a więc nie można ustalić czy osoby zeznające o posiadaniu tej działki na dzień 4.11.1971r. mówiły także o przedmiotowej działce, gdyż nie jest pewne kiedy ta działka została wpisana do protokołu. Również zachodzi różnica we wpisie przedmiotowej działki w załączniku ustalającym stan władania (k.95) wskazująca na nierównoczesność tych wpisów, zwłaszcza w kontekście wpisu tej samej działki w załączniku na k. 97 ustalającym stan władania dla J. P. (3) s. A., gdzie działka ta była pierwotnie wpisana, a potem wykreślona. Niezależnie od powyższych nieścisłości w postępowaniu uwłaszczeniowym, stwierdzić należy, że nie miały one przesądzającego znaczenia, bowiem posiadanie samoistne prowadzące do zasiedzenia, liczone jest po dacie wejścia w życie ustawy „uwłaszczeniowej”.

Odnosząc się do drugiego zarzutu apelującej tj. naruszenia prawa materialnego – art. 172 k.c. stwierdzić należy, że również jest niezasadny.

Jak już wyżej podano, Sąd Okręgowy akceptuje ustalenia Sądu Rejonowego, iż rodzice wnioskodawcy byli samoistnymi posiadaczami przedmiotu wniosku od jej ustnego przekazania przez A. P. (1) w 1978r. oraz, że wcześniej działka ta była w samoistnym posiadaniu A. P. (1), które zostało przeniesione na J. i M. P. (1).

Stosownie do treści art. 339 k.c., domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Przepis ten będący źródłem domniemania wzruszalnego zwalnia wnioskodawcę od konieczności prowadzenia dowodów i legitymuje go do chwili obalenia tegoż domniemania przez tego, kto twierdzi, że domniemanie jest w konkretnej sprawie nieprawdziwe. Dla zastosowania tego domniemania wystarczy więc wykazanie, że władanie rzeczą, w tym nieruchomością, odpowiada treścią władaniu wykonywanemu przez właściciela. Strona powołująca się na domniemanie wynikające z tego przepisu, nie musi wykazywać zamiaru wykonywania władztwa nad rzeczą dla siebie (cum aniomo rem sibi hebendi), co jest elementem koniecznym, oprócz wykonywania faktycznego władztwa nad rzeczą (corpus possesionis), do przyjęcia samoistnego posiadania rzeczy w rozumieniu art. 336 k.c. Konsekwencją działania domniemania wynikającego z art. 339 k.c. jest to, że władającego rzeczą, który z faktu tego wyprowadza określone konsekwencje prawne, np. wynikające z art. 172 k.c., obciąża jedynie ciężar dowodu faktu władania rzeczą. W razie wykazania tego faktu ma w stosunku do niego zastosowanie domniemanie, wynikające z art. 339 k.c. W konsekwencji w postępowaniu dotyczącym stwierdzenia nabycia własności rzeczy przez zasiedzenie na podstawie art. 172 k.c. nie musi on wykazywać innych faktów potwierdzających wolę posiadania rzeczy jak właściciel (animus rem sibi habendi), jako elementu świadczącego o samoistnym charakterze posiadania rzeczy w rozumieniu art. 336 k.c. W rezultacie dochodzi bowiem do odwrócenia ciężaru dowodu w ten sposób, że to osoba kwestionująca samoistny charakter posiadania rzeczy przez osobę, która nią faktycznie włada, musi wykazać okoliczności podważające taki charakter posiadania przez nią rzeczy (vide: postanowienia Sądu Najwyższego; z dnia 9.04.2010r. III CSK 175/09, LEX nr 852663, z dnia 29.05.2014r V CSK 386/13, LEX nr 1491140, z dnia 6.12.2013r. I CSK 137/13, LEX nr 1444326, z dnia 6.07.2011r I CSK 281/11, OSNC-ZD 2012/2/46). Takich okoliczności skarżąca nie wykazała, poza gołosłownym twierdzeniem w apelacji, że było to posiadanie zależne – użytkowanie.

Z kolei z treści art. 340 k.c. wynika domniemanie ciągłości posiadania. Domniemania te, poparte domniemaniami procesowymi, wiążą sąd, dopóki nie zostaną obalone (art. 234 k.p.c.). Ich obalenie jest jednak obowiązkiem strony, która sprzeciwia się stwierdzeniu zasiedzenia. Uczestniczka sprzeciwiająca się wnioskowi, wskazanego domniemania także nie obaliła. Domniemanie przewidziane w art. 339 k.c. dotyczy także posiadania przez poprzedniego posiadacza.

Powyższe rozważania przemawiają zatem za uznaniem, iż władanie gruntem objętym wnioskiem przez poprzedników prawnych wnioskodawcy i A. P. (1) nosiło cechy posiadania samoistnego, a zarzuty podniesione w apelacji nie zdołały podważyć prawidłowych ustaleń Sądu Rejonowego w tym zakresie, bowiem nie doprowadziły do obalenia domniemań wynikających z w/w przepisów ustawy.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy oddalił apelację na zasadzie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 i § 8 pkt 1 oraz w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013r., poz. 461), mając na uwadze jego wynik.

T. B. J. M. Z. K.