Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt.

VI U 263/15

Dnia

30 września 2015r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

na rozprawie w składzie:

Przewodniczący:

SSO Maciej Flinik

Protokolant:

st. sekr. sądowy Agnieszka Kozłowska

po rozpoznaniu w dniu

30 września 2015r.

w B.

odwołania

T. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia

18 grudnia 2014 r.

Nr

(...)

w sprawie

T. F.

przeciwko:

Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

oddala odwołanie

Sygn. akt 263/15 UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 grudnia 2014 odmówiono ubezpieczonemu T. F. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, albowiem w/w- ny nie legitymuje się ustawowym minimum 15- toletnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono ubezpieczonemu okresów jego zatrudnienia :

- od 1 stycznia 1983 r. do 29 lutego 1992 r, w PGR W. ( świadectwo pracy zostało bowiem wystawione prze z Gospodarstwo Rolne (...) spółka z o.o. , które nie jest następcą prawnym po PGR , a posiada jedynie dokumentację, ponadto nie podano charakteru pracy zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. , podane stanowisko „ spawacz „ nie jest zgodne ze stanowiskiem podanym w świadectwie pracy to jest ślusarz, mechanik oraz nie jest zgodne z punktem 2 zarządzenia resortowego

- od 1 marca 1992 r. do 31 maja 1993 r. w Gospodarstwie Rolnym (...) spółka z o.o. ( gdyż brak jest informacji , czy Gospodarstwo Rolne (...) spółka z o.o. wystawiające świadectwo pracy w szczególnych warunkach jest następcą prawnym Fundacji (...) , nie podano charakteru pracy, podane stanowiska spawacz , palacz nie są zgodne ze stanowiskiem podanym w świadectwie pracy to jest „ mechanik, palacz „

- od 1 czerwca 1993 r. do 14 marca 1995 r. w Gospodarstwie Rolnym (...) spółka z o.o. ( z uwagi na brak informacji, czy podmiot ten jest następcą prawnym Fundacji (...), ponadto nie podano charakteru pracy, podane stanowisko spawacz nie jest zgodne z podanym punktem zarządzenia resortowego )

- od 15 marca 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. w Spółdzielni Mieszkaniowej , gdyż nie podano charakteru pracy dla każdego ze stanowisk zgodnie z rozporządzeniem RM z dnia 7 lutego 1983 r.

Na dzień 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony posiada 29 lat 10 miesięcy i 20 dni ogólnego stażu pracy.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył ubezpieczony podnosząc, iż będąc zatrudnionym w PGR W. stale i w pełnym wymiarze pracy pracował jako spawacz ( kurs ukończył 22 grudnia 1982 r. ) i pracował do 29 lutego 1992 r. Na spawaczy potocznie mówiono „ mechanik „, stad prawdopodobnie takie angaże widnieją w dokumentacji pracowniczej. W Fundacji (...), Zakład (...) w/ w – ny pracował najpierw jako spawacz, a po ukończeniu kursu palaczy kotłów parowych i wodnych wykonywał prace palacza . Podobnie w latach 1993 – 1998 pracował jako spawacz, a później jako palacz.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji.

Sąd okręgowy ustalił co następuje :

Ubezpieczony T. F. w okresie od 1 stycznia 1983 r. do 29 lutego 1992 r . był zatrudniony w Kombinacie (...) ( Zakład (...) ), później Fundacja (...) w W. na stanowisku mechanika. W ramach powierzonego stanowiska oprócz czynności mechanika i ślusarza wykonywał również prace przy spawaniu. W okresie od 1 marca 1992 r. do 31 maja 1993 r. będąc zatrudnionym w Fundacji (...) w W. pracował początkowo na tym samym co wcześniej stanowisku mechanika wykonując również prace spawalnicze. W związku z uzyskaniem uprawnień palacza kotłów parowych i wodnych ( uprawnienia na kotły wodne do 100 stopni ) od 1 grudnia 1992 r. został przeniesiony na własną prośbę na stanowisko palacza. Od 1 czerwca 1993 r. do 14 marca 1995 r. ponownie Fundacja (...) w W. zatrudniła ubezpieczonego tym razem na stanowisku spawacza – mechanika. Z dniem 15 marca 1995 r. na podstawie kolejnej umowy o pracę ubezpieczonemu powierzono stanowisko pracownika obsługi technicznej.

Powyższy stan faktyczny , sąd ustalił na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych ubezpieczonego - umowy o pracę z 2 stycznia 1979 r.k.1, zaświadczenia z 8 marca 1980 r. k. 3, zaświadczenia z 19 marca 1982 r. k. 5, pisma z 31 października 1982 r. k. 6 pisma z 30 grudnia 1982 r. k.9 , zaświadczenia z 3 kwietnia 1984 r. k. 11 , zaświadczenia z 10 lutego 1986 r. k. 12, pisma z 1 lipca 1986 r. k. 13, kwestionariusza i pisma z 17 września 1991 , umowy o prace z 24 grudnia 1991 r., umowy o pracę z 1 marca 1982 r. , pisma z 30 listopada 1992 r. , umowy o pracę k. 26, umowy o prace k. 28, świadectwa pracy z 29 lutego 1992 r. , świadectwa pracy z 31 maja 1993 r. , świadectwa pracy z 15 marca 1995 r. , zaświadczenia lekarskiego k. 43 oraz świadectwa kwalifikacyjnego k. 49 akt osobowych ubezpieczonego . Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom ubezpieczonego oraz świadków co do rzekomego stałego i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywania prac spawalniczych, albowiem pozostają one w rażącej sprzeczności z treścią dokumentacji znajdującej się w jego aktach osobowych , w których przez cały okres zatrudnienia jedynie raz i to w połączeniu ze stanowiskiem mechanika pojawia się angaż spawacza, natomiast w zdecydowanej większości dokumentów pracodawca wskazuje na stanowiska mechanika i ślusarza.

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie. W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie ma w ocenie Sądu Okręgowego podstaw do przyjęcia, iż ubezpieczony legitymuje się przynajmniej 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach W pierwszym rzędzie należy wskazać , iż stosownie do treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa”):

1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

2. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa . Zgodnie z art. 32 ustawy w związku z paragrafami 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) prawo do emerytury może nabyć mężczyzna który spełnia następujące przesłanki: ukończył 60 lat; posiada co najmniej 25 letni okres zatrudnienia (art. 27 pkt 2 ustawy), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Zgodnie z § 2 ust 1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (ust. 1). Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2 ). Należy przy tym zauważyć, iż tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stałe wykonywanie takich prac oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne, a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (tak SN w postanowieniu z dnia 3 października 2008 r., II UK 133/08, Lex nr 658191).W pozycji 1 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do przywołanego wyżej rozporządzenia wymienia się prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego , zaś w pozycji 12 tego działu prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy ubezpieczony musiałby w niniejszej sprawie wykazać, iż znakomitą większość, czy też 100 % jego obowiązków stanowiły albo prace przy spawaniu, albo prace palacza albo naprzemiennie występujące oba rodzaje tych prac. Przy czym aby prace palacza można zakwalifikować do pracy w warunkach szczególnych kotły obsługiwane przez ubezpieczonego musiałyby spełniać wymogi określone polską normą. Ta wskazuje, iż jako niezautomatyzowane kotły parowe lub wodne typu przemysłowego należy rozumieć urządzenia z paleniskiem przeznaczone do wytwarzania pary lub podgrzewania wody ciepłem wywiązującym się w procesie spalania paliwa , których moc przekracza 1 MW, przy czym w kotłach wodnych temperatura wody na wylocie przekracza 388 K ( 115 stopni Celsjusza ) , a w kotłach parowych ciśnienie pracy przekracza 70 kpa ( ok. 0,7 atmosfery ). Tymczasem w obsługiwanych przez ubezpieczonego kotłach wodnych temperatura wody na wylocie nie przekraczała 100 % ( wynosiła 70 – 80 stopni ) W przeciwnym razie ubezpieczony nie mógłby ich obsługiwać z uwagi na posiadanie uprawnień na kotły wodne jedynie do 100 stopni ( patrz świadectwo kwalifikacyjne w aktach osobowych ) . Należy również wskazać, iż kotły te nie miały charakteru przemysłowego, tylko służyły do ogrzewania wody i pomieszczeń w kombinacie , która to okoliczność przyznał sam ubezpieczony. O ile niewątpliwie ubezpieczony wykonywał podczas swojego zatrudnienia w latach 1982 – 1998 prace przy spawaniu, o tyle równie niewątpliwym w ocenie sądu jest fakt, iż nie wykonywał ich stale. W kolejnych angażach ubezpieczonego od początku do końca spornego ( z punktu widzenia stażu pracy w szczególnych warunkach ) okresu jedynie raz w umowie o pracę z 31 maja 1993 r. pojawia się stanowisko spawacza i to w połączeniu ze stanowiskiem mechanika. Stanowisko takie z zupełnie niezrozumiałych powodów ( gdyż w umowach o prace i pozostałych dokumentach widnieją angaże mechanika i pracownika obsługi technicznej ) obok stanowiska palacza wskazano również w zwykłym świadectwie pracy wystawionym ubezpieczonemu za lata 1995 – 1998 r. oraz w świadectwie pracy z okres zatrudnienia 1993 – 1995 ( wymienione obok stanowiska mechanika ) . Z pozostałych dokumentów ( wystawianych na przestrzeni wielu lat ) niezbicie wynika, iż ubezpieczony wykonywał prace mechanika , ślusarza i pracownika obsługi technicznej , a prace przy spawaniu stanowiły jedynie część jego obowiązków ( pozostałe to czynności ślusarskie i czynności mechanika ) .

Tym samym ubezpieczony nie wykonywał prac kwalifikowanych jako prace w szczególnych warunkach czyli pracy w okresie minimum 15 lat. Brak jakichkolwiek podstaw do zakwalifikowania jako pracy w warunkach szczególnych któregokolwiek ze spornych okresów zatrudnienia , albowiem czynności przy spawaniu stanowiły jedynie część obowiązków ubezpieczonego zatrudnionego na stanowisku mechanika lub ślusarza, natomiast prac palacza ze wskazanych wyżej względów nie można w ogóle uznać za prace w szczególnych warunkach wymienione w pozycji 1 działu XIV. Nieuprawnionym było wystawienie ubezpieczonemu świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach. Wskazywana okoliczność rzekomego zajmowania przez ubezpieczonego stanowiska spawacza ( jako pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy ) nie znajduje potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, z kolei wykonywane przez ubezpieczonego prace palacza w kotłowni nie mogą być traktowane jako prace wymienione w pozycji 1. Należy w tym miejscu zauważyć, iż świadectwo prac nie jest dokumentem urzędowym, lecz dokumentem prywatnym, wystawionym przez pracodawcę, a zatem wyłącznie oświadczeniem wiedzy tego pracodawcy, które może być podważane w każdy sposób przed sądem w postępowaniu w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd nie jest w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy czy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (tylko dokumenty wystawione przez organy państwowe albo organy wykonujące zadania z zakresu administracji państwowej stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone; por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, LEX nr 518067 oraz z dnia 23 listopada 2005 r., I UK 15/04, OSNAP 2005 Nr 11, poz. 161). Zatem nawet wtedy, gdy pracodawca uznał pracę na danym stanowisku za pracę w szczególnych warunkach, to dany pracownik może nie otrzymać emerytury w wieku obniżonym, jeżeli praca ta nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku wymienionym wykazie takich prac (§ 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze . Z taką też sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, gdzie świadectwo takie zostało wystawione bezpodstawnie. Nawiązując do kwestii braku wiarygodności zeznań świadków, należy wskazać na stanowisko wyrażone w wyroku Sadu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 maja 2014 r. III AUa 1344/13 ( które Sąd Okręgowy w całości podziela ) prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi zostać udowodnione, a temu służą przede wszystkim dokumenty. Dlatego, w tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych z reguły byłyby niewystraczające do przyjęcia pracy w szczególnych warunkach. Powyższy pogląd dający w tego rodzaju sprawach prymat ( w stosunku do twierdzeń świadków ) dostępnej dokumentacji pracowniczej wydaje się ze wszech miar racjonalny, należy bowiem mieć na uwadze, iż ustalaniu podlega stan faktyczny często sprzed 20, 30 a nawet 40 i więcej lat ujawniają się zatem mankamenty ludzkiej pamięci to jest tendencja do zapamiętywania ostatnio postrzeganych zjawisk oraz wypełnianie luk pamięciowym „ dopowiedzeniami „. Jeżeli dodać do tego często koleżeńskie relacji łączące stronę ze świadkami ( wynikające ze wspólnego wieloletniego wykonywania pracy w tym samym zakładzie ) , do zeznań świadków należy podchodzić z ogromną ostrożnością. W sytuacji zaś, gdy pozostają one w rażącej sprzeczności z dokumentami ( jak w niniejszej sprawie ) nie mogą zostać uznane za miarodajne dla ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy w latach 80- tych czy 90 – tych.

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.