Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Marzena Foltyn-Banaszczyk

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania J. Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 6 maja 2015 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 964/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku, Nr 1440 z późniejszymi zmianami) odmówił wnioskodawcy J. Ś. zaliczenia okresu pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym od dnia 4 października 1983 roku do dnia 18 października 1983 roku, od dnia 21 października 1983 roku do dnia 24 października 1983 roku, od dnia 19 listopada 1985 roku do dnia 16 listopada 2006 roku ponieważ stanowisko ślusarz remontowy, mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego, mechanik maszyn i urządzeń układu (...) nie figurują w załączniku nr 3 Rozporządzenia (...) z dnia 23.12.1994 roku oraz od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 16 stycznia 2007 roku na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górniczych, ponieważ wnioskodawca wykonywał te same czynności co przed 17 listopada 2006 roku, kiedy był zatrudniony na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń układu (...).

Powyższą decyzję zaskarżył wnioskodawca w dniu 28 maja 2015 roku. Wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i uwzględnienie ww. okresów pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym. Wnioskodawca podał, iż od chwili zatrudnienia w dniu 4 października 1983 roku pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku na odkrywce wykonując prace mechaniczne. Praca ta polegała na obsłudze maszyn urabiających koparko-zwałowarkach typu (...) 1600 oraz koparkach typu KWK 106. Prace te zostały zaliczone przez Komisję Weryfikacyjną do prac wskazanych w załączniku 3 Dział III poz. 7.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2015 roku Sąd Okręgowy – Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. w sprawie VIII U 970/15 uznał się niewłaściwym do rozpoznania sprawy z odwołania J. Ś. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. i przekazał ją do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Tryb. Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z właściwością miejscową i rzeczową.

Na rozprawie pełnomocnik wnioskodawcy podtrzymał stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił co następuje :

Wnioskodawca J. Ś. urodzony w dniu (...) 1964 roku, w dniu
17 czerwca 2014 roku wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca był członkiem otwartego funduszu emerytalnego i w dniu 17 czerwca 2014 roku złożył wniosek o przekazanie środków z OFE na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-4 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku, Nr 1440 z późniejszymi zmianami) przyznał J. Ś. prawo do emerytury górniczej od dnia (...) 2014 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, przy zastosowaniu do wyliczenia wysokości emerytury w okresie od dnia 4 października 1983 roku do dnia 18 października 1983 roku, od dnia 21 października 1983 roku do dnia 24 października 1983 roku, od dnia 19 listopada 1985 roku do dnia 16 listopada 2006 roku oraz od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 16 stycznia 2007 roku przelicznika jednokrotnego; zaś od dnia 17 stycznia 2007 roku do dnia 31 maja 2014 roku przy zastosowaniu przelicznika 1,8.

(dowód: decyzja k. 26-27 akt emerytalnych; obliczenie wskaźnika k. 28 akt emerytalnych; karta przebiegu zatrudnienia k. 29 akt emerytalnych; załącznik do decyzji k. 30 akt emerytalnych; odpowiedź na odwołanie k. 4-5)

W dniu 27 października 2014 roku (data wpływu) wnioskodawca złożył odwołanie od decyzji z dnia 27 sierpnia 2014 roku, w którym wnosił o zaliczenie spornego okresu w wymiarze półtorakrotnym.

(dowód: odwołanie k. 33 akt emerytalnych)

Postanowieniem z dnia 20 stycznia 2015 roku Sąd Okręgowy VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. odrzucił odwołanie wnioskodawcy jako złożone po terminie na podstawie art. 477(9) § 1 i 3 k.p.c.

(dowód: postanowienie k. 42 akt emerytalnych)

W dniu 29 kwietnia 2015 roku J. Ś. wniósł o przeliczenie emerytury wg nowej kwoty bazowej, doliczenia części stażowej, zaliczenia w wymiarze półtorakrotnym okresu od dnia 4 października 1983 roku do dnia 18 października 1983 roku, od dnia 21 października 1983 roku do dnia 24 października 1983 roku, od dnia 19 listopada 1985 roku do dnia 16 listopada 2006 roku oraz od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 16 stycznia 2007 roku.

(dowód: wniosek k. 43 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 6 maja 2015 roku w sprawie KGE/53488427/10 organ rentowy przeliczył wnioskodawcy od dnia 1 kwietnia 2015 roku wysokość wskaźnika podstawy wymiaru świadczenia, kwotę bazową, doliczył staż.

(dowód: decyzja k. 48-49 akt emerytalnych; obliczenie wskaźnika k. 50 akt emerytalnych; karta przebiegu zatrudnienia k. 51 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 6 maja 2015 roku w sprawie (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku, Nr 1440 z późniejszymi zmianami) odmówił wnioskodawcy J. Ś. zaliczenia okresu pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym od dnia 4 października 1983 roku do dnia 18 października 1983 roku, od dnia 21 października 1983 roku do dnia 24 października 1983 roku, od dnia 19 listopada 1985 roku do dnia 16 listopada 2006 roku ponieważ stanowisko ślusarz remontowy, mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego, mechanik maszyn i urządzeń układu (...) nie figurują w załączniku nr 3 Rozporządzenia (...) z dnia 23.12.1994 roku oraz od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 16 stycznia 2007 roku na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górniczych, ponieważ wnioskodawca wykonywał te same czynności co przed 17 listopada 2006 roku, kiedy był zatrudniony na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń układu (...).

(dowód: decyzja k. 52)

J. Ś. od dnia 4 października 1983 roku był zatrudniony w (...)
i (...) Spółce Akcyjnej (...)w
z siedzibą w R. na podstawie umowy o pracę na czas określony (w tym do dnia 4 stycznia 1984 roku na stażu) w pełnym wymiarze czasu pracy na oddziale (...) na stanowisku ślusarz remontowy. Wskazano godziny pracy 7.00-15.00.

Z uwagi na powołanie do odbywania zasadniczej służby wojskowej umowa o pracę z wnioskodawcą została rozwiązania w dniu 24 października 1983 roku.

W dniu 17 (19) listopada 1985 roku wnioskodawca został po powrocie z wojska zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na oddziale (...) na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego. Wskazano godziny pracy 7.00-15.00.

Wnioskodawca został wówczas skierowany na badania lekarskie i badania psychologiczne w celu wydania orzeczenia o zdolności do podjęcia pracy na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego.

W angażach w tym okresie pracodawca wskazywał jako stanowiska pracy wnioskodawcy –mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego.

W dniu 15 października 1990 roku wnioskodawca otrzymał orzeczenie o zdolności do pracy na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego – kierowcy wózków jezdniowych, smarownika układu (...) na oddziale (...) .

Od dnia 1 września 1991 roku do 16 listopada 2006 w angażach wnioskodawcy pracodawca wskazywał stanowisko pracy wnioskodawcy – mechanik maszyn i urządzeń układu (...) ma wydziale (...).

W dniu 4 stycznia 1994 roku wnioskodawca wyraził zgodę na zawarcie umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie w postaci materiałów – oleje, smary, paliwa i urządzenia gospodarki smarowniczej, środków trwałych, materiałów w magazynie znajdujących się na oddziale (...).

Od dnia 17 listopada 2006 roku doszło do zmiany nazwy stanowiska pracy zajmowanego przez wnioskodawcę na mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku (załącznik nr 3 /III do Rozporządzenia poz. 7).

Od dnia 1 stycznia 2009 roku w związku ze zmianą schematu organizacyjnego w (...) wnioskodawca został przeniesiony do wydziału (...) (Oddział (...)).

Wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym w okresie:

- od dnia 19 października 1983 roku do dnia 20 października 1983 roku;

-od dnia 19 października 1985 roku do dnia 16 listopada 1985 roku;

-od dnia 17 listopada 1985 roku do dnia 19 listopada 1985 roku

(dowód: kwestionariusz osobowych k. 1 w aktach osobowych część A; podanie k. 2 w aktach osobowych część A; badania nowowstępującego k. 3 w aktach osobowych część A; umowa o pracę z dnia 4.10.1983 roku k. 1 w aktach osobowych część B; oświadczenie k. 2 w aktach osobowych część B; zaświadczenie k. 3 w aktach osobowych część B; karta obiegowa k.4, k. 9 w aktach osobowych część B; zawiadomienie o rozwiązaniu umowy o pracę k. 5 w aktach osobowych część B; karta skierowania na badania k. 6 w aktach osobowych część B; karta kandydata k. 7 w aktach osobowych część B; orzeczenie psychologiczne k. 8 w aktach osobowych część B; umowa o pracę z dnia 17.11.1985 roku k. 10 w aktach osobowych część B; oświadczenie k. 11, k. 13 w aktach osobowych część B; zaświadczenie k. 12 w aktach osobowych część B; angaże k.14-19; k. 21-23, k. 29, k. 32, k.34, k. 36, k. 38, k. 40-41, k. 48, k.52, k.59, k.61, k. 69, k. 70, k. 73, k. 75-76, k. 79, k. 81, k. 87, k. 91 w aktach osobowych część B; orzeczenie psychologiczne k. 20 w aktach osobowych część B; zaświadczenia lekarskie k. 42, k.45, k. 50, k. 63, k. 80, k.86, k. 92 w aktach osobowych część B; zapytanie o karalność k. 24 w aktach osobowych część B; oświadczenie k. 25, k. 26 w aktach osobowych część B; umowa o odpowiedzialności materialnej k. 27, k. 28 w aktach osobowych część B; aneks do umowy o odpowiedzialności materialnej k. 33 w aktach osobowych część B; zaświadczenie pracy k. załącznik do k. 44 w aktach osobowych cześć B; wniosek o zmianę nazwy stanowiska pracy k. 56 w aktach osobowych część B; zgłoszenie rozpoczęcia wykonywania pracy k. 57 w aktach osobowych część B)

Wnioskodawca w okresie od dnia 25 października 1983 roku do dnia 18 października 1985 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową.

(dowód: wyciąg z książeczki wojskowej k. 9 akt emerytalnych)

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia od dnia 4 października 1983 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku pracował na oddziale (...) , tj. Oddział (...).

Oddział składał się z brygad, które pracowały w systemie czterobrygadowym na dwie zmiany. Nie były to brygady stykowe. Rano kierownik przydzielał prace danej brygadzie. Mógł wysłać rano do usunięcia awarii lub na przegląd maszyn. Maszyny nie były przypisane do konkretnych brygad czy pracowników. W brygadzie nie było specjalizacji. Każdy pracownik wykonywał prace mechaniczne przy maszynach podległych oddziałowi, do których skierował go kierownik. W danym dniu pracy po wykonaniu pracy na danej maszynie, pracownicy brygady byli przewożeni samochodami do innej maszyny na przegląd, bądź w razie potrzeby do usunięcia ujawnionej w ciągu dnia awarii.

Brygada wnioskodawcy zajmowała się utrzymaniem ruchu maszyn i urządzeń górniczych oraz usuwaniem drobnych bieżących awarii. Wnioskodawca wykonywał prace polegające głównie na profilaktycznych przeglądach i kontroli, regulacji, smarowaniu, wymianie oleju. Ponadto w razie potrzeby wykonywał drobne, bieżące naprawy maszyn oraz usuwał drobne awarie, które ujawniły się w czasie przeglądów maszyn.

Przeglądy i kontrole polegały na obserwacji pracy maszyn podstawowych i pomocniczych w przodku i poza przodkiem. W trakcie pracy maszyn wnioskodawca obserwował pracę maszyn, sprawdzał układy hydrauliczne, hamulcowe, konstrukcję maszyn, barierki, olinowanie, pracę silników, przekładni, bębnów, obserwował pracę urządzeń współpracujących np. przekładni kątowej i taśmowej, aby sprawdzić synchronizację ich pracy. Chodziło o sprawdzenie prawidłowości pracy maszyn, ich prędkości i ich wydajności. Sprawdzał również drogi pracowników do kabin, na przeciwwagę, na kole oraz wokół pojazdu. Sprawdzał działanie ogniw układu gąsienicowego. Przegląd odbywał się bezpośrednio na maszynach tzn. wnioskodawca wchodził na maszyny lub obchodził maszynę obserwując jej pracę.

W trakcie przeglądów w razie ujawnienia takiej konieczności wnioskodawca wykonywał prace pomiarowe, smarownicze, konserwacyjne i regulacyjne np. regulował układy hamulcowe, dokręcał i regulował śruby, dźwignie, wykonywał pomiary poziomu oleju i wymieniał oleje, wykonywał prace smarownicze - smarował bębny, łożyska, przekładnie, sprawdzał temperaturę w bębnach i w łożyskach wykonując pomiary temperatury, sprawdzał najazdy i rozjazdy, łączenia elementów, w układzie smarowniczym wymieniał filtry, olej, dokonywał wymiany żyletek w skrobaku.

Gdy w trakcie przeglądu ujawniły się awarie czy nieprawidłowości wnioskodawca wykonywał również na bieżąco drobne naprawy, usuwał nieplanowane awarie. Mogły to być naprawy, gdy maszyna była w ruchu.

Również w razie postoju maszyny wnioskodawca wykonywał drobne bieżące remonty, tzw. remonty krótkie, np. wymianę napędów, bębnów, przekładni, silników, układu hamulcowego ( np. wymiana szczęk hamulca), układu smarowniczego, hydraulicznego od strony mechanicznej gdy spadło ciśnienie w układzie hydraulicznym. Maszyna była wówczas unieruchamiana na krótko na około 1,5-3 godziny. W razie potrzeby prace polegały na demontażu uszkodzonej części i zamontowaniu nowej. Wnioskodawca nie wykonywał prac regeneracyjnych uszkodzonych podzespołów. Naprawami i regeneracją uszkodzonych podzespołów i zespołów zajmowały się oddziały warsztatowe remontowe.

Celem prac wnioskodawcy było utrzymanie maszyn w ruchu pod kątem mechanicznym i zapobieganie awariom.

Wnioskodawca wykonywał prace związane z utrzymaniem ruchu i kontrolą oraz remonty na różnych maszynach i urządzeniach górniczych.

Wnioskodawca wykonywał swoje prace na koparkach wielonaczyniowych, ładowarko-zwałowarkach kołowo szynowych (...) 1600 oraz zwałowarkach w przodku. Wykonywał te prace na skrobakach, odbojnicach, stacjach napędowych, lejach przesypowych, które są podzespołami i zespołami tych maszyn. Ładowarko-zwałowarka jest to jedno urządzenie, wielofunkcyjne, które zarówno ładuje urobek, jak i zwałuje.

Wykonywał również prace na samojezdnych przenośnikach załadowczych (...) 1200. Jest to przenośnik, który przerzuca urobek z poziomu na inny poziom. Może również zwałować. Jest to urządzenie wielofunkcyjne, transportująco – zwałujące.

Prace związane z utrzymaniem ruchu, przeglądami i drobnymi remontami wnioskodawca wykonywał również na przenośnikach i to zarówno będących częściami koparki czy zwałowarki, jak i na przenośnikach węglowych i nadkładowych stanowiących część układu (...).

W kopalni odbywa się wydobycie kwarców, minerałów, kredy jeziornej wywożonej na pola (produkty towarzyszące). Przy wydobyciu kredy jeziornej pracuje koparka KWK, jest to koparka kołowa pracująca przy urabianiu kredy. Koparka KWK również podlegała kontroli i przeglądom oraz naprawom przez wnioskodawcę.

Wnioskodawca wykonywał również swoje prace (od strony mechanicznej) na urządzeniach pomocniczych, w tym kruszarkach, przesiewaczach, elektronicznych wagach przenośnikowych.

Przy przeróbce kredy jeziornej, przy kruszeniu skał czy kamieni na kruszywo lub w sytuacji, gdy w wyniku wydobycia urobku pozostały duże bryły węgla ( np. po wydobyciu metodą strzałową) przy kruszeniu węgla, pracowały kruszarki, które kruszyły węgiel, kamienie czy skały. Kruszarki pracowały zarówno na terenie przodka, tj. na poziomie pracy koparki wielonaczyniowej, jak i poza przodkiem na terenie pracy układu (...) do 500 metrów od koparki wielonaczyniowej.

Przesiewacz jest to maszyna pomocnicza. Do przesiewacza transportowany jest urobek, tak aby oczyścić go od zbyt dużych kamieni. Dopiero tak rozkruszony i przesiany materiał jest transportowany poza teren kopalni. Przesiewacze pracują zarówno w przodku jak i poza przodkiem na terenie odkrywki do 500 metrów od miejsca w którym pracuje koparka wielonaczyniowa.

Elektroniczne wagi przenośnikowe są to urządzenia, które znajdują się przy wejściu do elektrowni. Dokonują one pomiarów, ile węgla jest wydobytego przez kopalnię. W ramach zakresu prac wykonywanych przez wnioskodawcę wykonywał on przeglądy i konserwację tych urządzeń od strony mechanicznej, a także naprawy urządzeń hydraulicznych maszyny. Były to przeglądy planowane, wykonywane codziennie.

Wnioskodawca sporadycznie wykonywał prace przy przesuwkach. Części maszyn były demontowane a następnie przesuwane i montowane przez inne oddziały. Stacje napędowe przenośników przewoziła obsługa (...) tzw. turowcy. Wnioskodawca nie był operatorem (...), nie brał udziału w przesuwce. Wnioskodawca z pracownikami brygady przy okazji przesuwki wykonywał drobne remonty maszyn (...), dokonywał wymiany oleju, wymiany przekładni, dokonywał przeglądu maszyn.

Wnioskodawca nie pracował stykowo. W skład załogi koparki wielonaczyniowej wchodzili górnicy, elektryk i 2 mechanicy stykowi. Wnioskodawca nie wchodził w skład stałej obsady załogi koparki wielonaczyniowej. Codziennie był przydzielany przez kierownika do pracy (przeglądy, kontrola, obserwacja, konserwacja, regulacja, drobne naprawy) do innej maszyny według potrzeb. Po wykonaniu pracy danego dnia przy danej maszynie był kierowany do pracy do następnej maszyny.

(dowód: częściowe zeznania W. A. protokół rozprawy z dnia 18 grudnia 2015 roku k. 25v-25 nagranie od minuty 00.04.12 do minuty 00.32.05 płyta CD k. 28; zeznania Z. K. protokół rozprawy z dnia 18 grudnia 2015 roku k. 25v-26 nagranie od minuty 00.32.05 do minuty 01.00.49 płyta CD k. 28; zeznania S. P. protokół rozprawy z dnia 18 grudnia 2015 roku k. 26-26v nagranie od minuty 01.00.49 do minuty 01.24.44 płyta CD k. 28; zeznania R. S. protokół rozprawy z dnia 18 grudnia 2015 roku k. 26v-27 nagranie od minuty 01.24.44 do minuty 1.40.25 płyta CD k. 28; zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 18 grudnia 2015 roku k. 27-27v nagranie od minuty 01.40.41 do minuty 01.56.38 płyta CD k. 28; częściowo charakterystyka pracy k. 24 akt sprawy)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna w dniu 19 maja 2011 roku w oparciu o dokumenty i zeznania świadków określiła, że J. Ś.:

- w okresie od dnia 4 października 1983 roku do dnia 24 października 1983 roku stale przez 11 dniówek pracował jako rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonujący prace mechaniczne na stanowisku wymienionym w dziale III załącznika 3 do Rozporządzenia;

- w okresie od dnia 17 listopada 1985 roku do dnia 14 stycznia 2007 stale przez 4.927 dniówek pracował jako rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonujący prace mechaniczne na stanowisku wymienionym w dziale III załącznika 3 do Rozporządzenia.

(dowód: protokół z posiedzenia z wykazem dniówek k.3 w aktach osobowych część C, k. 9-10 akt emerytalnych; wykazy dniówek k. 11-13 akt emerytalnych)

W dniu 10 czerwca 2014 roku (...) z siedzibą w R. wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazał, że:

- od dnia 4 października 1983 roku do dnia 24 października 1983 roku na stanowisku rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonujący prace mechaniczne na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 7 załącznika 3 do Rozporządzenia;

- od dnia 17 listopada 1985 roku do nadal na stanowisku rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonujący prace mechaniczne na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 7 załącznika 3 do Rozporządzenia;

Od dnia 25 października 1983 roku do dnia 18 października 1985 roku zasadnicza służba wojskowa, przerwa po wojsku 19 października 1985 roku do 17 listopada 1985 roku; ; urlop bezpłatny od dnia 19 października 1983 roku do 20 października 1983 roku, 17 listopada 1985 roku do dnia 18 listopada 1985 roku.

Pracodawca wskazał okresy nieskładkowe.

(dowód: świadectwo k. 4 w aktach osobowych część C, k. 8 akt emerytalnych; zaświadczenie o okresach nieskładkowych k. 5 w aktach osobowych część C, k. 15-16 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy

dokonał następującej oceny dowodów i zważył co następuje :

Odwołanie jako bezzasadne nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia
17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 z późniejszymi zmianami).

Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej
co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej
20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym
co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Stosownie do treści art. 51 ust 1 ww. ustawy przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1)1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3)1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

2. Przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur łączny okres pracy obliczony z zastosowaniem przeliczników, o których mowa w ust. 1, uwzględnia się w wymiarze nie dłuższym niż 45 lat.

W sprawie organ rentowy zastosował przy wyliczeniu wysokości emerytury wnioskodawcy w spornym okresie na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 4 przelicznik 1,2. Wnioskodawca natomiast domagał się zastosowania do wysokości emerytury w spornym okresie przelicznika 1,8 tj. zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Powyższe wiąże się z koniecznością ustalenia czy praca wykonywana przez wnioskodawcę od dnia 4 października 1983 roku do dnia 18 października 1983 roku, od dnia 21 października 1983 roku do dnia 24 października 1983 roku, od dnia 19 listopada 1985 roku do dnia 16 listopada 2006 roku oraz od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 16 stycznia 2007 roku wyczerpuje przesłanki z art. 50 c ust 1 pkt 4 ustawy czy też dodatkowo charakteryzuje się przesłankami z art. 50d ustawy. Wiąże się to w konsekwencji z koniecznością ustalenia czy bezspornie wykonywana przez wnioskodawcę praca górnicza była jednocześnie pracą, o której mowa w art. 50 d.

Zgodnie z art. 50 c ust. 1 pkt 4 ww. ustawy za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Z kolei zgodnie z treścią pkt 32 Załącznika nr 2 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995 roku, Nr 2, poz. 8 ) zawierającego wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego oraz przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą takimi stanowiskami są: rzemieślnicy i inni robotnicy zatrudnieni na stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych: ślusarze, spawacze, elektrycy, mechanicy, monterzy , wulkanizatorzy, automatycy, cieśle.

Natomiast stosownie do treści pkt 7 dział III Załącznika nr 3 ww. Rozporządzenia zawierającego wykaz stanowisk pracy, na których okresu w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym osobą spełniającą warunki do uznania jej pracy za pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym jest: rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń.

Należy tym miejscu jednocześnie z całą mocą podkreślić, iż zgodnie z art. 50d ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej półtorakrotnemu przeliczeniu podlegają tylko okresy pracy górniczej wykonywanej " w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych ".

Wykaz stanowisk pracy wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do ww.rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154).

Z zestawienia powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że nie każda praca wykonywana na odkrywce, może być zaliczona do pracy górniczej, chodzi bowiem wyłącznie o prace wymienione jako górnicze w art. 50c.

Z przepisów wynika również, że nie każda praca górnicza, nawet wykonywana w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, może być kwalifikowana jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym. W judykaturze podkreśla się bowiem konieczność odróżnienia „zwykłej” pracy górniczej górnika kopalni węgla brunatnego wykonywanej na stanowiskach określonych w załączniku nr 2 do ww. Rozporządzenia od kwalifikowanej pracy górniczej wykonywanej na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do ww. Rozporządzenia. Rodzaj zaś prac podlegających zaliczeniu w wymiarze pótoraktrotnym zasadniczo został scharakteryzowany w przepisie art. 50d ust. 1. pkt 1 ustawy emerytalnej. Z treści załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 roku wynika bowiem, iż w wymiarze półtorakrotnym mogą być uznane tylko czynności wykonywane przez górnika, które zostały wskazane w tym załączniku i na wskazanych tam stanowiskach oraz jednocześnie tylko takie, które spełniają warunki przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. bezpośrednio są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Chodzi wyłącznie o czynności stanowiące element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla . Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zdań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. Wykładnia przepisów załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej wykonywaną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze. Tymczasem przeczy temu jednoznacznie treść ww. przepisów. A contrario – jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. Z kolei użyte pojęcie inne prace przodkowe należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Skoro bowiem praca na odkrywce w kopalni węgla brunatnego jest odpowiednikiem pracy w przodkach pod ziemią, to polega na zatrudnieniu przy pracach bezpośrednio łączących się z procesami związanymi z pozyskiwaniem węgla brunatnego ze złoża. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nich orzecznictwo).

Dla oceny, czy ubezpieczony pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornych okresów pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał zatem przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn, miejsce ich wykonywania, a także wymiar czasu pracy wykonywanej przez wnioskodawcę.

W sprawie w celu zaliczenia prac wnioskodawcy do prac wskazanych w pkt 7 dział III załącznika nr 3 ww. rozporządzenia, na który powołuje się wnioskodawca, w związku z art. 50 d ust. 1 ustawy musiałyby być to prace mechaniczne wykonywane w pełnym wymiarze czas pracy i stale w przodku na koparce wielonaczyniowej lub zwałowarce, przy obsłudze, konserwacji, demontażu i montażu maszyn – koparki wielonaczyniowej, zwałowarki, które to prace są jednocześnie pracami bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku lub innymi pracami przodkowymi, tj. również łączącymi się z bezpośrednimi i zasadniczymi procesami produkcyjnymi zakładu górniczego, a związanymi z pozyskaniem węgla czyli z procesami urabiania lub ładowania urobku lub przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach – tak wielokrotne i utrwalone stanowisko przyjęte min. w wyrokach SN i SA - por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, OSNPUiSP 2013,nr 3-4, poz. 38; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09, LEX; wyroki SA w Katowicach z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX: z dnia 25 marca 2010 roku, IIIAUa 3150/09, LEX; z dnia 30 stycznia 2013 roku, IIIAUa 832/12,LEX; z dnia 28 czerwca 2013 roku, IIIAUa 1952/12, LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo.

W pierwszej kolejności należy podnieść, iż kluczową kwestią jest pojęcie przodka. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Jednocześnie z potocznego rozumienia tego pojęcia, w tym także używanego przez świadków, wnioskodawcę, czy pracodawcę w charakterystyce stanowiska pracy wnioskodawcy, wynikało, iż osoby te pojmują przodek jako miejsce pracy, które jest bezpośrednio przed koparką wielonaczyniową, tam gdzie koparka wielonaczyniowa urabia urobek ( Z. K.), do dna wyrobiska (W. A.), całość przodka eksploatacyjnego ( tj. przodka wydobywczego i zwałowego – S. P.).

Przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu (tj. związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) nie odpowiada pojęciu "pracy przodkowej", wynikającej z wykładni przepisów art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania samego pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojecie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Z powyższego wynika, iż pojęcie przodka musi być wykładane przez Sąd w sposób ścisły i ograniczać się wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych, albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Praca przodowa polega zatem, co wynikało z ww. cytowanych orzeczeń Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych, które to stanowiska Sąd Okręgowy w danej sprawie całkowicie podziela, wyłącznie na urabianiu i ładowaniu urobku lub nakładu, albo jest bezpośrednio związana z procesem urabiania urobku.

Z analizy powołanych przepisów wynikało również w związku z ustawowym określeniem pojęcia pracy w przodkach, że dla zaliczenia pracy do stażu w wymiarze półtorakrotnym nie chodzi o jakąkolwiek pracę w przodku przy maszynach podstawowych, a wyłącznie o pracę rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace górnicze, mechaniczne, przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, która to praca polega na montażu, likwidacji i transporcie obudów maszyn ładujących i transportujących w przodkach. Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1. Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Z powyższych rozważań wynika zatem, iż przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom w kopalni węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym czas pracy górniczej w przodku tylko wówczas, gdy spełnia łącznie wszystkie wskazane w powołanych przepisach przesłanki: co do miejsce wykonywania, co do rodzaju czynności , co do obsługi wskazanych w tym przepisie maszyn i urządzeń . Wypełnienie np. jedynie warunku pracy w przodku nie jest zatem wystarczające do uznania, że praca ta spełnia definicję z art. 50 d ust. 1 pkt 1 i znajduje się w wykazie III załącznika 3 poz. 7 czy poz. 1 rozporządzenia.

W sprawie niesporne było zatrudnienie wnioskodawcy we wskazanych okresach na ujawnionych w dokumentach stanowiskach. Spór dotyczył oceny wykonywanych czynności, spełniły one podaną definicję prac zaliczanych do prac górniczych w wymiarze półtorakrotnym i w jakim wymiarze czasu były wykonywane przez wnioskodawcę. Tylko bowiem zaliczenie ww. okresów w wymiarze półtorakrotnym w brakującym zakresie pozwoliłoby przyjąć, iż wnioskodawcy przysługuje prawo do zaliczenia sporych okresów w wymiarze półtoraktrotnym.

Sąd poczynił ustalenia faktyczne częściowo w oparciu zeznania świadków i wnioskodawcy, dokumenty zawarte w aktach osobowych wnioskodawcy i częściowo w oparciu o charakterystykę stanowiska pracy wnioskodawcy, w zakresie w jakim materiał dowodowy pozwolił na poczynienie w sposób spójny i logiczny ustaleń faktycznych w sprawie. W oparciu zatem o uznany za wiarygodny materiał dowodowy sąd poczynił ustalenia w zakresie miejsca wykonywania pracy przez wnioskodawcę, rodzaju czynności jakie wykonywał w spornym okresie i na jakich maszynach i urządzeniach oraz w jakim wymiarze czasu pracy wykonywał te czynności.

Odnośnie miejsca pracy wykonywanej przez wnioskodawcę należało uznać, iż w związku z rodzajem maszyn i urządzeń na jakich wykonywał swoje czynności, miejsce pracy nie ograniczało się wyłącznie do pracy w przodku.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż rodzaj maszyn i urządzeń na jakich wnioskodawca wykonywał pracę Sąd ustalał w szczególności na podstawie zeznań świadków i samego wnioskodawcy. Sądowi bowiem z urzędu wiadomo, iż charakterystyka pracy wskazana przez pracodawcę nie w pełni odpowiada faktycznie wykonywanym przez pracownika czynnościom (miejsce pracy, maszyny i urządzenia, czynności). Ustalenia szczegółowe w tym zakresie należą do postępowania dowodowego w sprawie i na podstawie wszystkich zebranym w sprawie materiałów dowodowych sąd czyni stosowane w tym zakresie ustalenia. Dokument w postaci charakterystyki pracy wnioskodawcy stanowi zatem jeden z wielu dowodów podlegających, jak każdy dowód zebrany w sprawie, ocenie i może stanowić podstawę ustaleń faktycznych w zakresie w jakim znalazł potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zebranym w sprawie. Odnośnie zatem rodzaju maszyn, na jakich wykonywał wnioskodawca swoją pracę, dokument w postaci charakterystyki pracy wnioskodawcy, należało poddać weryfikacji stosownie do zeznań złożonych przez powołanych przez wnioskodawcę świadków i stosownie do zeznań samego wnioskodawcy.

Nie budzi wątpliwości w świetle ww. materiału dowodowego, iż wnioskodawca wykonywał prace polegające głównie na profilaktycznych przeglądach i kontroli, regulacji, smarowaniu, wymianie oleju, ponadto w razie potrzeby wykonywał drobne, bieżące naprawy maszyn oraz usuwał drobne awarie, które ujawniły się w czasie przeglądów na koparkach wielonaczyniowych. Prace te dotyczyły zatem zespołów i podzespołów koparek wielonaczyniowych zarówno w czasie pracy koparki, jak w czasie unieruchomienia (remonty krótkie) czy przy okazji przesuwek. Nie może budzić zatem wątpliwości, iż w tym zakresie, w jakim dotyczyły prac na koparkach wielonaczyniowych, prace wnioskodawcy były wykonywane w przodku. Z trzech (czterech) zatem warunków niezbędnych do uznania pracy wnioskodawcy w tym zakresie do pracy górniczej kwalifikowanej z pewnością spełniony był warunek miejsca – przodek oraz urządzenia górniczego – maszyna podstawowa koparka. Nie był natomiast spełniony w ocenie Sądu warunek, o którym mowa w art. 50d ust. 1 ustawy, tj. że czynności jakie wykonywał wnioskodawca były to czynności mechaniczne polegające na montażu, likwidacji czy transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących czy transportujących. Nie były to również, wbrew twierdzeniom wnioskodawcy inne prace przodkowe. Prace te bowiem polegające głównie na obserwacji pracy maszyny – koparki wielonaczyniowej, obchodzeniu maszyny, wykonywaniu pomiarów temperatury czy poziomu oleju, polegające na regulacji, konserwacji maszyny wydobywczej jest pracą, o której mowa w art. 50 c ust. 1 pkt 4, a nie w art. 50 d ust. 1 ustawy. Nie może zaś interpretacja obu przepisów prowadzić do takiej sytuacji, że te same czynności są kwalifikowane jako praca górnicza „zwykła” i jako praca górnicza kwalifikowana. Bieżące czynności konserwacyjne, remontowe mechaników zostały bowiem zaliczone do prac górniczych – zwykłych ( art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy oraz załącznik nr 2 poz.32). Nie mogą być zatem jednocześnie uznane za inne prace przodkowe, jak chce wnioskodawca. Tym bardziej, że jak wyżej podkreślono, inne prace przodkowe, wbrew twierdzeniu wnioskodawcy, co wynika jednoznacznie z utrwalonego i powołanego orzecznictwa, są to prace, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Chodzi wyłącznie o czynności stanowiące element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla . Takie prace zatem mogą wykonywać pracownicy kopalni odkrywkowej węgla brunatnego, wskazani w załączniku nr 3 dział III poz. 1-6. Trudno zaś odnosić określenie innych prac przodkowych ww. rozumieniu do prac rzemieślników wskazanych w załączniku nr 3 dział III poz. 7. Z cytowanych orzeczeń wynika bowiem, iż co do zasady prace rzemieślników – mechaników zatrudnionych na odkrywkach, którzy stale i pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonują prace mechaników przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń tylko wówczas są pracami górniczymi kwalifikowanymi, gdy są pracami przy montażu, demontażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących czy transportujących w przodku.

Z poczynionych ustaleń faktycznych wynikało, iż wnioskodawca wykonywał prace polegające głównie na profilaktycznych przeglądach i kontroli, regulacji, smarowaniu, wymianie oleju. Ponadto w razie potrzeby wykonywał drobne, bieżące naprawy maszyn oraz usuwał drobne awarie, które ujawniły się w czasie przeglądów maszyn. Przeglądy i kontrole polegały przy tym na obserwacji pracy maszyn podstawowych i pomocniczych w przodku i poza przodkiem. W trakcie pracy maszyn wnioskodawca obserwował pracę maszyn, sprawdzał układy hydrauliczne, hamulcowe, konstrukcję maszyn, barierki, olinowanie, pracę silników, przekładni, bębnów, obserwował pracę urządzeń współpracujących np. przekładni kątowej i taśmowej, aby sprawdzić synchronizację ich pracy. Chodziło o sprawdzenie prawidłowości pracy maszyn, ich prędkości i ich wydajności. Sprawdzał również drogi pracowników do kabin, na przeciwwagę, na kole oraz wokół pojazdu. Sprawdzał działanie ogniw układu gąsienicowego. Przegląd odbywał się bezpośrednio na maszynach tzn. wnioskodawca wchodził na maszyny lub obchodził maszynę obserwując jej pracę. W trakcie przeglądów w razie ujawnienia takiej konieczności wnioskodawca wykonywał prace pomiarowe, smarownicze, konserwacyjne i regulacyjne np. regulował układy hamulcowe, dokręcał i regulował śruby, dźwignie, wykonywał pomiary poziomu oleju i wymieniał oleje, wykonywał prace smarownicze - smarował bębny, łożyska, przekładnie, sprawdzał temperaturę w bębnach i w łożyskach wykonując pomiary temperatury, sprawdzał najazdy i rozjazdy, łączenia elementów, w układzie smarowniczym wymieniał filtry, olej, wymiana żyletek w skrobaku. Gdy w trakcie przeglądu ujawniły się awarie czy nieprawidłowości wnioskodawca wykonywał również na bieżąco drobne naprawy, usuwał nieplanowane awarie. Mogły to być naprawy, gdy maszyna była w ruchu. Również w razie postoju maszyny wnioskodawca wykonywał drobne bieżące remonty tzw. remonty krótkie np. wymianę napędów, bębnów, przekładni, silników, układu hamulcowego ( np. wymiana szczęk hamulca), smarowniczego, hydraulicznego od strony mechanicznej gdy spadło ciśnienie w układzie hydraulicznym. Maszyna była unieruchamiana na krótko np. 1,5-3 godziny. W razie potrzeby prace polegały na demontażu uszkodzonej części i zamontowaniu nowej. Wnioskodawca nie wykonywał prac regeneracyjnych uszkodzonych podzespołów. Naprawami i regeneracją uszkodzonych podzespołów i zespołów zajmowały się oddziały warsztatowe remontowe.

Celem prac wnioskodawcy było utrzymanie koparki wielonaczyniowej w ruchu pod kątem mechanicznym i zapobieganie awariom.

Wnioskodawca zatem pracując przy konserwacji, przeglądach, bieżących remontach maszyn wydobywczych – koparki wielonaczyniowej w przodku nie wykonywał czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla, które pozwoliłyby zakwalifikować te prace do prac górniczych, o których mowa w art. 50 d ust. 1 ustawy.

Nie zależnie od powyższego prace te, nawet gdyby przyjąć stanowisko wnioskodawcy odnośnie tylko tych prac, nie były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wnioskodawcy.

Aby prace górnicze, o których mowa w art. 50 d ust. 1 ustawy mogły stanowić stosownie do treści art. 51 ust. 1 podstawę do zastosowania przelicznika 1,8 do wysokości emerytury, muszą być wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wbrew stanowisku wnioskodawcy nie wystarczy zatem, że wykonywane są one w wymiarze co najmniej połowy wymiaru czasu pracy. Warunek wykonywania prac górniczych co najmniej połowy wymiaru czasu pracy został wskazany w art. 50 b ustawy. Należy jednakże podkreślić, iż przepis ten znajduje się w rozdziale 3a dotyczącym emerytur górniczych. Przepis ten stanowi regulację dotyczącą uwzględnienia okresów pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą przy ustalaniu prawa do emerytury. Do ustalenia zatem prawa do emerytury wystarczające jest, aby praca górnicza, tj. praca o której mowa w art. 50 c i równorzędna była wykonywana co najmniej połowę wymiaru czasu pracy. Zgodnie natomiast z art. 50 d ust. 1 przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej zalicza się w wymiarze półtorakrotnym okresy wskazane w tym przepisie. Odnosząc się zaś do stosowanego załącznika nr 3 dział III, poz. 7 prace te muszą być wykonane bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, co jednoznacznie wynika z treści przepisu, na który powoływał się sam wnioskodawca. Ponadto, wprost z treści art. 51 wynika również, że tylko w przypadku gdy prace górnicze wskazane w tym przepisie są wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy przy ustalaniu wysokości emerytury stosuje się wskazane w tym przepisie przeliczniki.

Stosownie bowiem do treści art. 51 ust 1 ww. ustawy przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1)1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3)1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4)1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Trudno zatem uznać, za wnioskodawcą, iż w przypadku pracy górnika pod ziemią do zastosowania wyższego przelicznika wymagany jest pełen wymiar czasu pracy pod ziemią, a dla górnika kopalni odkrywkowej tylko połowę czasu pracy górniczej kwalifikowanej. Ponadto z porównania treści art. 50b ustawy i art. 51 ust. 1 pkt 4 wynika, iż przy ustalaniu prawa do emerytury ustawodawca przewidział inne warunki ( praca co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy), ale do wysokości emerytury przy zastosowaniu odpowiednich wyższych przeliczników istnieje wymóg pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy wykonywaniu określonych prac ( czy to wskazanych w art. 50 c czy tym bardziej w art. 50 d w związku z załącznikiem nr 3 dział III poz. 7, który wprost formułuje warunek pracy rzemieślnika w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy).

Z ustalonego stanu faktycznego wynikało jednoznacznie, iż wnioskodawca nie wykonywał czynności wyłącznie na koparkach wielonaczyniowych, lecz również na innych maszynach podstawowych, maszynach pomocniczych i urządzeniach górniczych w przodku i poza przodkiem. Z częściowych zeznań świadków i samego wnioskodawcy wynikało bowiem, iż wnioskodawca wykonywał swoje prace konserwacyjne, przeglądy, remonty, regulacje, również na ładowarko zwałowarce (...) 1600, samojezdnym przenośniku załadowczym (...) 1200, na przenośnikach taśmowych węglowych i nadkładowych, na kruszarkach i przesiewaczach oraz na elektronicznej wadze przenośnikowej.

Z powołanych zeznań wynikało przy tym, iż ładowarko-zwałowarka jest to jedno urządzenie, wielofunkcyjne, które zarówno ładuje urobek, jak i zwałuje. Samojezdny przenośnik załadowczy (...) (...)0, jest to przenośnik, który przerzuca urobek z poziomu na inny poziom. Może również zwałować. Jest to urządzenie wielofunkcyjne, transportująco – zwałujące. Przy przeróbce kredy jeziornej, przy kruszeniu skał czy kamieni na kruszywo lub w sytuacji, gdy w wyniku wydobycia urobku pozostały duże bryły węgla ( np. po wydobyciu metodą strzałową) przy kruszeniu węgla, pracowały kruszarki, które kruszyły węgiel, kamienie czy skały. Kruszarki pracowały zarówno na terenie przodka, tj. na poziomie pracy koparki wielonaczyniowej, jak i poza przodkiem na terenie pracy układu (...) do 500 metrów od koparki wielonaczyniowej. Przesiewacz jest to maszyna pomocnicza. Do przesiewacza transportowany jest urobek, tak aby oczyścić go od zbyt dużych kamieni. Dopiero tak rozkruszony i przesiany materiał jest transportowany poza teren kopalni. Przesiewacze pracują zarówno w przodku jak i poza przodkiem na terenie odkrywki do 500 metrów od miejsca w którym pracuje koparka wielonaczyniowa. Elektroniczne wagi przenośnikowe są to urządzenia, które znajdują się przy wejściu do elektrowni. Dokonują one pomiarów, ile węgla jest wydobytego przez kopalnię. W ramach zakresu prac wykonywanych przez wnioskodawcę wykonywał on przeglądy i konserwację tych urządzeń od strony mechanicznej, a także naprawy urządzeń hydraulicznych maszyny. Były to przeglądy planowane, wykonywane codziennie.

Jednocześnie z zeznań tych wynikało, iż wnioskodawca nie pracował stykowo, nie chodził również w skład stałej obsady załogi koparki wielonaczyniowej. Sąd nie dał wiary w tym zakresie zeznaniom częściowym świadka Z. K., w zakresie w jakim zeznał, że wnioskodawca był w takim składzie. Jednocześnie bowiem z zeznań tego świadka i pozostałych świadków oraz samego wnioskodawcy wynikało, że w skład stałej załogi koparki wielonaczyniowej wchodzili górnicy, elektryk i 2 mechanicy stykowi. Wnioskodawca nie pracował stykowo, co więcej codziennie był przydzielany przez kierownika do pracy (przeglądy, kontrola, obserwacja, konserwacja, regulacja, drobne naprawy) do innej maszyny według potrzeb. Rano bowiem kierownik przydzielał prace danej brygadzie. Mógł wysłać rano do usunięcia awarii lub na przegląd maszyn. Maszyny nie były przypisane do konkretnych brygad czy pracowników. W brygadzie nie było specjalizacji. Każdy pracownik wykonywał prace mechaniczne przy maszynach podległych oddziałowi, do których skierował go kierownik. W danym dniu pracy po wykonaniu pracy na danej maszynie, pracownicy brygady byli przewożeni samochodami do innej maszyny na przegląd, bądź w razie potrzeby do usunięcia ujawnionej w ciągu dnia awarii. Po wykonaniu pracy danego dnia przy danej maszynie wnioskodawca był zatem kierowany do pracy do następnej maszyny. Nielogiczne zatem były zeznania świadka K., że wnioskodawca wchodził w skład stałej załogi koparki. Sam wnioskodawca również tego nie twierdził.

Powyższe potwierdza również ustalenia faktyczne, iż wnioskodawca nie pracował wyłącznie na koparkach wielonaczyniowych. Z tych względów jako odosobnione należało uznać częściowe zeznania W. A., w części w jakiej zeznawał iż wnioskodawca wykonywał prace na koparkach, zaś nie wykonywał prac na kruszarkach czy przesiewaczach. Powyższe zeznania w tej części były bowiem sprzeczne z zeznaniami świadków Z. K., S. P. i samego wnioskodawcy. W tej części również zeznania R. S. w zakresie w jakim stanowczo zaprzeczył, aby wnioskodawca pracował przy kruszarkach, przesiewaczach czy wagach elektronicznych były niespójne z wiarygodnym materiałem dowodowym i nie znajdowały w nim potwierdzenia. Należy podkreślić w tym miejscu iż świadek R. S. pracował w innym oddziale m-1 i tylko w terenie mógł spotkać przy pracy wnioskodawcę. Nie pracował natomiast z wnioskodawcą stale, w jednej brygadzie, w tych samych miejscach i na tych samych maszynach.

Wnioskodawca nie wykonywał również prac przy przesuwce układu (...). Zeznania świadka W. A. w tym zakresie były niespójne z pozostałym materiałem dowodowym. Wnioskodawca bowiem nie wykonywał prac transportowych, prac polegających na demontażu czy montażu maszyn wchodzących w skład układu (...) przy przesuwce. W szczególności zaś nie był operatorem urządzenia TUR. Prace wnioskodawcy przy przesuwce polegały na wykonywaniu przeglądów, konserwacji, drobnych napraw ( a zatem tych samych czynności, które były głównymi zajęciami wnioskodawcy) wykorzystując czas wykonywania przesuwki i okresu, w którym maszyny podstawowe nie pracują, na wykonanie swych obowiązków.

Na marginesie tylko należało podnieść, iż na okoliczność, że wnioskodawca nie wykonywał tzw. innych prac przodowych związanych bezpośrednio w pozyskaniem urobku wskazuje również fakt, iż prace były wykonywane przez wnioskodawcę częściowo gdy maszyny były w ruchu, ale również częściowo gdy maszyny nie pracowały ( drobne naprawy, remonty krótkie).

Z powyższego wynikało zatem, że z uwagi na rodzaj maszyn, a w konsekwencji z uwagi na miejsce wykonywanych czynności prace wnioskodawcy nie mogły być uznane z prace górnicze kwalifikowane. Z ustalonego stanu faktycznego bowiem wynikało, że wnioskodawca pracował na różnego rodzaju maszynach – nie tylko koparkach czy zwałowarkach o których mowa w załączniku nr 3 dział III poz. 7 Rozporządzenia, nie tylko na maszynach o których mowa w art. 50 d ust. 1. Były to bowiem również maszyny i urządzenia pomocnicze. Prace wykonywał zarówno w przodku, jak również nawet przy wyjeździe z terenu kopalni ( wagi elektroniczne przenośnikowe) czy na skraju przodka, gdzie pracowały przesiewacze czy kruszarki. Nie wykonywał też czynności, o których mowa w ww. przepisach, a które kwalifikowałyby jego pracę do pracy górniczej kwalifikowanej. Prace te w szczególności nie wyczerpywały pojęcia prac przodkowych jako pozostających w bezpośrednim związku z procesem urabiania i pozyskiwania urobku i nie były również pracami przy likwidacji i transporcie maszyn urabiających i transportujących w przodkach.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż Sąd miał na uwadze, że o uznaniu konkretnej pracy za pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym – zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego – decyduje charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika, a nie treść umowy o pracę łączącej go z pracodawcą ani nazwa zajmowanego stanowiska pracy określona w angażach czy zaświadczeniu o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych (por. wyroki SN z dnia 25 marca 1998 roku, II UKN 570/98; z dnia 22 marca 2001 roku, IIUKN 262/00; z dnia 2 czerwca 2010 roku, I UK 25/10; publ. LEX). Nie mają również znaczenia zakładowe wykazy stanowisk, charakterystyka pracy wnioskodawcy oraz protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone stanowisko. Przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być bowiem wykładane w sposób ścisły, a dla oceny charakteru pracy górniczej, nie mogą mieć decydującego znaczenia protokoły komisji weryfikacji (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 28 czerwca 2013 roku, IIIAUa 1127/12, LEX).

Dokonana przez pracodawcę w świadectwie pracy kwalifikacja zajmowanego przez pracownika stanowiska, jak i kwalifikacja tego stanowiska na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej nie przesądzała zatem o zaliczeniu zatrudnienia na tymże stanowisku do pracy górniczej, w tym pracy kwalifikowanej w wymiarze półtorakrotnym, ale poczynione przez Sąd ustalenia faktyczne. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach nie decyduje bowiem treść tych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998 r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999 Nr 6, poz. 213; z dnia 22 marca 2001 r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002 Nr 22, poz. 553; z dnia 2 czerwca 2010 r., I UK 25/10, LEX nr 621137).

Należy podkreślić, iż prace na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego jest odpowiednikiem pracy w przodkach pod ziemią, gdy polega na zatrudnieniu przy pracach bezpośrednio łączących się z procesami zawiązanymi z pozyskiwaniem węgla brunatnego ze złoża. Praca rzemieślnika tylko wówczas będzie zaliczona w wymiarze półtoraktronym, gdy rzemieślnik ten wykonuje pracę w przodku polegająca na konserwacji, montażu i demontażu maszyn podstawowych. Prace te zatem są całkowicie odmienne od prac, o których mowa w załączniku 2 poz. 32 Rozporządzenia w związku z art. 50 c ust. 1 pkt 4 ustawy, do których stosuje się przelicznik 1,2, a które wykonywane są na terenie odkrywki. Skoro zatem wnioskodawca nie wykonywał pracy związanych bezpośrednio z zakresem robót wymienionych w art. 50 d ust.1 pkt 1 na maszynach podstawowych – koparkach wielonaczyniowych i zwałowarkach, o których to pracach jest mowa w wykazie III załącznika 3 poz. 7 rozporządzenia oznaczało to, że w spornych okresach nie wykonywał pracy, do których należy zastosować przelicznik 1,8 do wysokości przyznanej emerytury. Prace, które wnioskodawca wykonywał jak wyżej wskazano były zlokalizowane nie tylko w przodku, ale w miejscu pracy całego układu (...). Z całą zaś pewnością prace na urządzeniach i maszynach górniczych, przy których wnioskodawca pracował nie były pracami wyłącznie wykonywanymi na koparkach czy zwałowarkach przy obsłudze, konserwacji, montażu czy demontażu koparek czy zwałowarek. Prace te nie polegały również na montażu czy transporcie obudów maszyn ładujących, urabiających czy transportujących w przodkach. Wnioskodawca bowiem nie wykonywał prac remontowych, konserwacyjnych, montażowych czy polegających na obsłudze maszyn– koparki wielonaczyniowej czy zwałowarki w rozumieniu ww. przepisów.

Tymczasem jak wyżej wskazano, w związku z ustawowym określeniem pojęcia pracy w przodkach nie chodzi o jakąkolwiek pracę w przodku i nawet nie chodzi o jakąkolwiek pracę przy maszynach urabiających, ładujących i transportujących urobek, a wyłącznie o pracę, która polega na montażu, likwidacji i transporcie obudów maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach, zaś pod określeniem "inne prace przodkowe" należy rozumieć inne prace górnicze w przodku, rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy. Muszą to być zatem zarówno prace na wskazanych maszynach podstawowych, jak również muszą to być prace związane bezpośrednio z procesem urabiania i ładowania urobku. Wnioskodawca nie wykonywał również prac, o których mowa w załączniku nr 3 dział III poz. 7, gdzie wskazano prace na koparkach i zwałowarkach w postaci prac mechanicznych przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu maszyn – tj. wyłącznie koparki i zwałowarki.

Poczynione ustalenia odnośnie wykonywanych przez wnioskodawcę czynności ww. okresie pozwalają na zakwalifikowanie stanowiska pracy ubezpieczonego według poz. 11 lub 32 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 1994 r. powołanego wyżej, lecz z pewnością nie według poz. 7 działu III załącznika nr 3.

W konsekwencji należało uznać, iż zastosowanie przez organ rentowy przelicznika 1,2 w przypadku wnioskodawcy w odniesieniu do spornych okresów było całkowicie zasadne.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.