Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 grudnia 2015 r. w Gdańsku

sprawy A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 maja 2015 r., sygn. akt VII U 1706/14

oddala apelację.

SSA Daria Stanek SSA Lucyna Ramlo SSO del. Maria Ołtarzewska

Sygn. akt III AUa 1374/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 sierpnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., powołując się na przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił ustalenia A. C. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wskazując, że na dzień 01 stycznia 1999 r. ubezpieczony nie osiągnął okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł A. C. kwestionując przyjęcie w postępowaniu administracyjnym w niniejszej sprawie, że nie wykazał łącznie wszystkich ustawowych przesłanek ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym oraz domagając się zmiany tej decyzji i dopuszczenia dowodu ze wskazanych świadków.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 07 maja 2015 r. w sprawie VII U 1706/14 Sąd Okręgowy w Gdańsku VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

1.  zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał A. C. prawo do emerytury od dnia (...) r.,

2.  stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu I instancji:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. decyzją z dnia 26 sierpnia 2014 roku odmówił A. C. prawa do wcześniejszej emerytury, a więc emerytury po ukończeniu 60 roku życia. Zakład decyzję wydał na podstawie artykułu 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z tym przepisem w brzmieniu obowiązującym od dnia 01 stycznia 2013 r. ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, czyli 60 lat, jeżeli osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, o którym mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, czyli co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, mają okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze co najmniej 25 lat i nie przystąpili do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Zgodnie z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionej według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. A. C. w dniu (...) r. ukończył lat 60. Nie jest członkiem OFE na dzień 01 stycznia 1999 r., bo na ten dzień jest wymagane przepracowanie co najmniej 25 lat. Udowodnił 28 lat, 4 miesiące i 19 dni okresów składkowych i nieskładkowych, jednak zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie udowodnił wymaganych co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy zważył, że sporną kwestią w przypadku A. C. było więc przepracowanie 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ten wskazał, że A. C. złożył świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił jako okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 27 września 1976 r. do dnia 30 sierpnia 1998 r. z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego od dnia 06 kwietnia 1993 r. do dnia 28 lutego 1994 r. oraz okresu zasiłków chorobowych z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Handlowo-Produkcyjnym (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialności w B. Gospodarstwo Rolne w J.. Wcześniej był to Kombinat Rolny (...) w C. Zakład Rolny w J. w oparciu o świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 06 lutego 1999 r. Organ rentowy nie uwzględnił powyższego okresu, ponieważ przedłożone świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach nie spełnia wymogów formalnych, to jest brak w wyżej wymienionym świadectwie określenia charakteru pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. co jest niezbędne przy uznaniu, czy praca wykonywana była w warunkach szczególnych, określonych w przepisach wyżej wymienionego rozporządzenia.

Ponadto zakład pracy powołał się na zarządzenia resortowe, które nie obowiązywały w dniu wydawania świadectwa pracy. Dodatkowo stanowisko oraz charakter wykonywanej przez ubezpieczonego pracy są niezgodne ze stanowiskiem oraz z charakterem pracy wymienionym w obowiązującym zarządzeniu nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd I instancji nie zgodził się z takim stanowiskiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem tego Sądu przedłożone świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie budzi żadnej wątpliwości, co do tego jaką pracę wykonywał A. C.. We wszystkich dokumentach, które są złożone, również w legitymacji ubezpieczeniowej, w świadectwach pracy stanowisko pracy ubezpieczonego jest określane jako traktorzysta. Na żadnym dokumencie nie ma innego określenia stanowiska pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego nie budzi wątpliwości, że traktorzysta to jest to samo co kierowca ciągnika, kombajnu lub pojazdu gąsienicowego. Sąd ten wskazał, że jest to stanowisko pracy w warunkach szczególnych wymienionych w wykazie A, dziale VIII „W Transporcie i Łączności”, Transport, punkt 3 - prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Wywodził dalej, że nie ma żadnych wątpliwości jaką pracę wykonywał wnioskodawca w Kombinacie Rolnym, czy w Zakładzie Rolnym w J. - cały czas była to praca traktorzysty, a więc praca wymieniona w dziale VIII, wykazu A, w punkcie 3. Powołanie takiego czy innego punktu zarządzenia resortowego nie ma specjalnego znaczenia. Zarządzenia resortowe są o tyle istotne, jeżeli one niekiedy uściślają to co jest określone w wykazie A. W przypadku ubezpieczonego takie uściślenie nie było potrzebne, jest to praca wymieniona w wykazie A. Właśnie wykaz A stanowi podstawę, bo jest on immanentną częścią rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r.

Zdaniem Sądu I instancji dawało to podstawę do stwierdzenia prawa dla ubezpieczonego do emerytury bez przeprowadzania postępowania sądowego. Uznając, że na podstawie wszystkich dokumentów złożonych do akt rentowych i emerytalnych, jak również świadectw pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych miał pełną podstawę, żeby ustalić prawo A. C. do wcześniejszej emerytury, tj. emerytury z dniem ukończenia 60 roku życia, w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, Sąd ten orzekł jak w pkt 2 sentencji wyroku.

W przedmiocie prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie:

- prawa materialnego, tj. art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.) w zw. z § 1, § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez przyjęcie, iż wnioskodawca spełnia wszystkie warunki do przyznania prawa do emerytury,

- prawa materialnego, tj. art. 118 ust. 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez stwierdzenie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

- prawa procesowego, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegającym między innymi na dokonaniu błędnej oceny materiału dowodowego.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy dokonał streszczenia postępowań: administracyjnego i sądowego pierwszo-instancyjnego w niniejszej sprawie oraz obszernie kwestionował dokonaną przez Sąd I instancji kwalifikację prawną prac wykonywanych w spornych okresach zatrudnienia przez A. C. wskazując, że ustawodawca stanowiska kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych wymienił w dziale VIII załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r., tj. w transporcie i łączności, a nie w dziale X, tj. w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym. Podnosił, że Sąd ten zaliczył zajmowane przez ubezpieczonego stanowisko pracy „traktorzysta” wykonywanej w rolnictwie, do prac wykonywanych w innym dziale gospodarki tj. w transporcie i łączności wymienionych w wykazie A, dziale VIII, pod poz. 3 załącznika do rozporządzenia z dnia 07 lutego 1983 r.

Apelujący powołując się na wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 01 czerwca 2010 r. w sprawie II UK 21/10 i z dnia 03 grudnia 2013 r. w sprawie I UK 172/13 stwierdził, że nie można przyjąć, iż praca kierowcy ciągnika, czy kombajnisty wykonywana w zakładach pracy spoza resortu transportu lub łączności (a takim był zakład pracy, w którym pracował ubezpieczony) była pracą w szczególnych warunkach uprawniającą do wcześniejszej emerytury.

Wywodził dalej, że z przeprowadzonego przez Sąd Okręgowy postępowania dowodowego, tj. przesłuchania świadków i A. C., wynika, że w okresie od wiosny do jesieni ubezpieczony wykonywał prace polowe. Dopiero zimą prace wykonywane przez ubezpieczonego można by określić jako prace transportowe. Sąd ten jednak nie ustalił, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

ZUS/Oddział w G. zakwestionował również przypisanie mu odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, na podstawie art. 118 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wskazał, że w przedłożonym świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 06 lutego 1999 r. z Przedsiębiorstwa Handlowo-Produkcyjnego (...) sp. z o. o. w B. Gospodarstwo Rolne w J. nie oznaczono charakteru wykonywanych prac ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. Ponadto zakład pracy powołał się na zarządzenie resortowe, które nie obowiązywało w dniu wydawania świadectwa pracy. W konsekwencji, na podstawie przedłożonego świadectwa, nie można było ustalić jakie prace wykonywał ubezpieczony w spornym okresie oraz czy były to prace wykonywane w warunkach szczególnych.

Tym samym, zdaniem organu rentowego, nie dysponował wystarczającą dokumentacją pozwalającą na ustalenie A. C. prawa do emerytury - dopiero przeprowadzone postępowanie przed Sądem Okręgowym wyjaśniło, jakie prace wykonywał ubezpieczony.

W konkluzji apelacji organ ten wnosił o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania, ewentualnie

2) uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji, z przyczyn podanych w uzasadnieniu.

Pismem procesowym z dnia 02 lipca 2015 r., w odpowiedzi na apelację organu rentowego, A. C. wniósł o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ nie zawiera zarzutów skutkujących uchyleniem lub zmianą wyroku Sądu I instancji.

Z apelacji tej wynika zarzut naruszenia prawa procesowego, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przy ocenie zgromadzonych w niniejszej sprawie dowodów i uznanie, że nie dają one podstaw do przyjęcia, że w spornym okresach zatrudnienia A. C. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace, o których mowa w poz. 3 „Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych”, działu VIII „W transporcie i łączności”, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm., nazywanej dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego).

Skuteczne postawienie zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń ze zgromadzonymi dowodami lub naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, lub nie uwzględnił wszystkich przeprowadzonych w sprawie dowodów, jedynie to bowiem może być przeciwstawione uprawnieniu do dokonywania swobodnej oceny dowodów (por. wyrok S.N. z dnia 13 października 2004 r., III CK 245/04, LEX nr 174185).

W ocenie Sądu II instancji apelujący nie zdołał wykazać wadliwości rozumowania Sądu Okręgowego z punktu widzenia zaprezentowanych powyżej kryteriów.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela poczynione w postępowaniu sądowym pierwszo-instancyjnym w przedmiotowej sprawie ustalenia faktyczne i prawne oraz przyjmuje je za własne, a zatem nie zachodzi potrzeba ich powtarzania w tym uzasadnieniu (por. wyrok S.N. z dnia 11 czerwca 1999 r., II CKN 391/98, LEX nr 523662).

Istota sporu w niniejszym postępowaniu sprowadza się do oceny, czy A. C. spełnia łącznie wszystkie, wynikające z treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm., nazywanej dalej ustawą emerytalną), warunki ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, a w szczególności przesłankę w postaci osiągnięcia w dniu wejścia ustawy emerytalnej w życie, tj. w dniu 01 stycznia 1999 r., wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej).

Nie jest natomiast przedmiotem sporu i nie budzi wątpliwości spełnianie pozostałych przesłanek ustalenia mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej.

Ocena kwestii spełniania przesłanki z art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej zależy od odpowiedzi na pytanie, czy okresy zatrudnienia A. C. w Przedsiębiorstwie Handlowo-Produkcyjnym (...) sp. z o. o. w B. Gospodarstwie Rolnym w J. (poprzednio w Kombinacie Rolnym (...) w C. Zakładzie Rolnym w J.): od dnia 27 września 1976 r. do dnia 05 kwietnia 1993 r. i od dnia 01 marca 1994 r. do dnia 30 sierpnia 1998 r. podlegają zaliczeniu do wymaganego w przepisach dotychczasowych okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W myśl § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412), zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy powinien dołączyć do wniosku m.in. dokumenty stwierdzające okresy uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

W aktach rentowych ZUS znajduje się świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z Przedsiębiorstwa Handlowo-Produkcyjnego (...) sp. z o. o. w B. Gospodarstwa Rolnego w J. z dnia 06 lutego 1999 r. (k. 7 akt ren. ZUS), z którego wynika, że A. C. w okresie zatrudnienia w tym zakładzie pracy od dnia 27 września 1976 r. do dnia 30 sierpnia 1998 r. stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał na stanowisku traktorzysty prace w szczególnych warunkach, o których mowa w poz. 3, działu VIII, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Wprawdzie zasadnie organ rentowy podnosi, że zakład pracy błędnie nie powołał w tym świadectwie aktualnego zarządzenia Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. MRLiGŻ z dnia 04 listopada 1988 r. Nr 2, poz. 4), lecz podzielić należy stanowisko, że zasadniczą rolę w kwalifikowaniu prac jako wykonywanych w szczególnych warunkach ma rozporządzenie w sprawie wieku emerytalnego - wykonywanie prac na stanowiskach nie wymienionych w załącznikach do tego rozporządzenia, a tylko w wykazach resortowych, nie jest wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy emerytalnej (por. wyrok S.N. z dnia 23 lutego 2010 r., II UK 188/09, LEX nr 590237).

Decydującą rolę w analizie charakteru pracy wnioskodawcy z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji jednego z wykazów, stanowiących załączniki do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (por. wyrok S.N. z dnia 01 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638).

Z treści przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego wynika, że do zaliczenia okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze do okresów pracy uzasadniających prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu konieczne jest, aby praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Dla zaliczenia spornych okresów zatrudnienia do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach niezbędne jest zatem ustalenie, że w okresach tych A. C. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach, o których mowa w wykazie, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

W niniejszej sprawie nie jest przedmiotem sporu i nie ulega wątpliwości, że w spornych okresach zatrudnienia ubezpieczony wykonywał prace kierowcy ciągnika kołowego w zakładzie pracy należącym do branży rolniczej, a nie do branży transportowej i łączności.

W oparciu o ten fakt apelujący kwestionował dokonaną przez Sąd I instancji kwalifikację prac wykonywanych w tych okresach przez wnioskodawcę jako prac, o których mowa w poz. 3 „Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych”, działu VIII „W transporcie i łączności”, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Sąd II instancji nie podziela stanowiska zaprezentowanego w apelacji, zgodnie z którym tylko prace transportowe wykonywane przez kierowców ciągników stanowią prace w szczególnych warunkach wymienione w poz. 3, działu VIII, wykazu A – załącznika do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego.

Sąd ten zauważa bowiem, że przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży nie zawsze wynika z funkcjonowania zakładu pracy w określonym resorcie. Może się bowiem zdarzyć, że zakład pracy podległy określonemu ministrowi wykonuje także zadania całkowicie odpowiadające innemu działowi gospodarki, leżącemu w sferze zainteresowania innego ministra (por. wyrok S.N. z dnia 25 marca 2014 r., I UK 337/13, LEX nr 1458817).

Wprawdzie trafnie organ rentowy podnosi, że wykonywane przez kierowców ciągników prace w rolnictwie np. polowe nie stanowią prac w transporcie i łączności, odpowiadają bowiem zupełnie innemu działowi gospodarki, leżącemu w sferze zainteresowania innego ministra, lecz pomija jednocześnie fakt zaliczenia do prac wymienionych w dziale VIII, wykazu A, do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego - prac kierowców kombajnów, którzy przede wszystkim wykonują prace polowe (kombajny rolnicze nie służą do transportu).

Przyjmując założenie racjonalności ustawodawcy nie można zatem wyłączyć z zakresu prac wymienionych w poz. 3, działu VIII, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego prac wykonywanych w rolnictwie przez kierowców ciągników i kierowców kombajnów tylko dlatego, że ich prace odpowiadają innemu działowi gospodarki.

W związku z powyższym zasadne jest stanowisko, zgodnie z którym prace kierowców ciągników wykonywane w rolnictwie również należy zaliczyć do tych prac w szczególnych warunkach.

W oparciu o przeprowadzone w niniejszej sprawie dowody: z dokumentów w postaci: świadectwa pracy z dnia 05 lutego 1999 r. (k. 6-6v. akt ren. ZUS), świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 06 lutego 1999 r. (k. 7 akt ren. ZUS), zaświadczenia ZUS Rp-7 z dnia 05 lutego 1999 r. (k. 9 akt ren. ZUS), legitymacji ubezpieczeniowej (koperta k. 44 akt ren. ZUS) i świadectwa wykonywania prac z dnia 04 listopada 2014 r. (koperta k. 12 akt sprawy), jak również z zeznań świadków: M. L. (k. 38 akt sprawy 00:02:51) i R. L. (k. 39 akt sprawy 00:06:31) oraz z przesłuchania A. C. w charakterze strony (k. 39 akt sprawy 00:10:11), w zakresie korespondującym z treścią wymienionych wyżej dokumentów, zasadne jest przyjęcie, że w spornych okresach zatrudnienia ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach, o których mowa w poz. 3, działu VIII, wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Tym samym zachodzi podstawa prawna z § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego do zaliczenia tych okresów do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 lit. a pkt 1 ustawy emerytalnej przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Sąd II instancji w pełni podziela jednak wyrażone w wyrokach Sądu Najwyższego: z dnia 13 lipca 2011 r. w sprawie I UK 12/11, publik. LEX nr 989126 i z dnia 23 kwietnia 2010 r. w sprawie II UK 313/09, publik. LEX nr 604213 stanowisko, zgodnie z którym wykazanie w dniu 01 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy emerytalnej okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1 lit. a pkt 1 ustawy emerytalnej obowiązujących po dniu 01 lipca 2004 r.

Ponieważ A. C. wykazał, że w dniu 01 stycznia 1999 r. osiągnął okres zatrudnienia w szczególnych warunkach wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, liczony z uwzględnieniem okresów, o których mowa w art. 32 ust. 1 lit. a pkt 1 ustawy emerytalnej, wynoszący łącznie 21 lat i 10 dni, a zatem brak jest podstaw prawnych do wyłączania tych okresów z okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Ponieważ dla ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym ubezpieczony musi spełniać łącznie wszystkie przesłanki wynikające z treści z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, w tym sporną przesłankę osiągnięcia na dzień wejścia w życie tej ustawy, tj. 01 stycznia 1999 r. okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do tej emerytury, zasadne jest uznanie, że wobec spełniania tej przesłanki zachodzą podstawy prawne do przyznania mu tego świadczenia.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2 (który dotyczy renty rodzinnej i nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie).

Prawo A. C. do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, stosownie do art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej, powstało w dniu (...) r., w którym spełnił on przesłankę osiągnięcia wieku emerytalnego dla mężczyzn, wynoszącego 60 lat.

Zasadnie zatem Sąd Okręgowy, w myśl art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej, ustalił ubezpieczonemu prawo do tego świadczenia od tego dnia.

Stosownie do art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Tym samym w przypadku stwierdzenia, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nie wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania w niniejszej sprawie decyzji zgodnej z prawem, brak byłoby podstaw do przyjęcia za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji dnia wpływu prawomocnego wyroku Sądu Ubezpieczeń Społecznych w tej sprawie.

Sąd I instancji w oparciu o dowody zgromadzone w aktach ZUS zasadnie uznał, że ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w przedmiocie prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym – osiągnięcie na dzień 01 stycznia 1999 r. okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do tego świadczenia – możliwe było już w toku postępowania administracyjnego w niniejszej sprawie. Wskazać należ, że zgodnie z § 29 powołanego wyżej rozporządzenia z dnia 11 października 2011r. w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również dopuszczone dodatkowe dowody, jeżeli są one niezbędne do załatwienia sprawy. W tym przypadku organ rentowy wzywa zainteresowanego lub inny podmiot do przedłożenia tych dodatkowych dowodów, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 60 dni, licząc od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli wezwanie do przedłożenia dodatkowych dowodów jest kierowane do innego podmiotu niż zainteresowany, organ rentowy każdorazowo informuje o tym zainteresowanego (ust. 1). Jeżeli środek dowodowy nie został dostarczony w wyznaczonym terminie, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie świadczeń na podstawie posiadanych dowodów, z zastrzeżeniem § 4 ust. 6 (ust. 2).

Jeżeli zatem pozwany uznał, iż złożone przez ubezpieczonego dokumenty były niewystarczające do rozpoznania jego wniosku, to winien wezwać go do złożenia dodatkowych dowodów, czego jednak nie uczynił.

W konsekwencji trafnie Sąd ten przyjął, że zachodzi podstawa prawna z art. 118 ust. 1 lit. a ustawy emerytalnej do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w tym przedmiocie.

Reasumując powyższe rozważania stwierdzić należy, że Sąd I instancji dokonał prawidłowej, zgodnej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, wszechstronnej oceny całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego, a zatem niezasadne są podniesione w apelacji zarzuty naruszenia: prawa procesowego i prawa materialnego.

Uznając apelację organu rentowego za bezzasadną, na mocy art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.

SSA Daria Stanek SSA Lucyna Ramlo SSO del. Maria Ołtarzewska