Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Agnieszka Górska

Protokolant: st. sekr. sąd. Marta Perkowska

po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2015 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa syndyka masy upadłości (...) (...) spółki jawnej w upadłości likwidacyjnej w G.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o wydanie rzeczy ewentualnie zapłatę

I umarza postępowanie w zakresie żądania wydania (...) nr VIN: (...);

II oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III zasądza od powoda syndyka masy upadłości (...) (...) spółki jawnej w upadłości likwidacyjnej w G. na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 10.622 zł (dziesięciu tysięcy sześciuset dwudziestu dwóch złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VIII GC 184/15

UZASADNIENIE

Syndyk masy upadłości (...) (...) spółki jawnej w upadłości likwidacyjnej z siedzibą G. wniósł o nakazanie pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wydania powodowi ruchomości w postaci (...), nr VIN: (...), a gdyby pozwany nie był już posiadaczem tego pojazdu, o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 86.100 złotych.

W uzasadnieniu podniósł, że upadła oraz pozwana pozostawały w stałych stosunkach gospodarczych. Pozwana sprzedawała upadłej paliwa płynne z odroczonym terminem płatności. W dniu 19 września 2012 roku upadła zgłosiła wniosek o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej. W dniu 21 września 2012 roku wspólnicy upadłej zawarli z pozwaną umowę przyrzeczenia sprzedaży samochodów, w tym (...), nr VIN: (...). Postanowieniem z dnia 10 października 2012 roku Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim zabezpieczył majątek dłużnika poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego. Upadła nie ujawniła nadzorcy sądowemu zamiaru sprzedaży wymienionego wyżej pojazdu ani nie wystąpiła o zgodę na dokonanie takiej czynności. W dniu 19 grudnia 2012 roku upadła zbyła wskazany pojazd oraz zawarła z pozwaną aneks do umowy przyrzeczonej sprzedaży wskazujący zasady rozliczenia za sprzedany pojazd poprzez kompensatę z należnościami pozwanej. W dniu 20 grudnia 2012 roku Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim ogłosił upadłość (...) (...) spółki jawnej z siedzibą G..

Powód podniósł, że zawarcie umowy sprzedaży wymienionego wyżej pojazdu było niedopuszczalne i bezskuteczne wobec masy upadłości, bowiem upadła nie uzyskała na nią zgody nadzorcy sądowego ani syndyka.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniosła zarzut braku legitymacji biernej, bowiem nie jest już ona właścicielką pojazdu wskazanego w pozwie; sprzedała go innemu podmiotowi w dniu 31 października 2013 roku. Nadto pozwana podniosła, że wspólnik upadłej zgłosił pozwanej trudną sytuację wywołana działaniami komornika toteż pozwana zgodziła się przejąć część rynku obsługiwanego przez upadłą. W tym celu zawarł z upadłą umowę w dniu 21.09.2013. Pozwana stwierdziła, że pisemnie wyjaśniała sędziemu-komisarzowi kwestię sprzedaży pojazdów i nie wniesiono co do tego zastrzeżeń. Ceny sprzedaży zostały rozliczone częściowo w drodze kompensaty oraz częściowo poprzez przekazanie środków na rachunek upadłej, w kwotach: 13.383,14 złotych oraz 13.000 złotych a nadto kwoty 574,14 złotych tytułem odsetek.

W toku rozprawy powód cofnął pozew w zakresie żądania nakazania pozwanej wydania powodowi (...), nr VIN: (...). Pozwana wyraziła zgodę na to cofnięcie.

Wyrokiem z dnia 22 maja 2014 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie umorzył postepowanie w sprawie żądania wydania ruchomości w postaci (...) nr VIN: (...), zasądził od pozwanej na rzecz upadłego (...) M. Ś. i wspólnicy spółki jawnej w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w G. kwotę 86.100 zł oraz zasądził od pozwanej na rzecz upadłego kwotę 7.922 zł tytułem kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2014 r. w sprawie I ACa 835/14 Sąd Apelacyjny w Szczecinie uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Postanowieniem z dnia 20 grudnia 2012 r. Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim ogłosił upadłość dłużnika (...) (...) spółki jawnej z siedzibą G. obejmującą likwidację majątku dłużnika. Wniosek o ogłoszenie upadłości został zgłoszony przez dłużnika w dniu 19 września 2012 roku. W uzasadnieniu tego postanowienia stwierdzono, że dłużnik prowadzi działalność w zakresie hurtowego zaopatrywania w paliwo firm budowlanych prowadzących prace drogowe, a jego majątek ma wartość około 6.100.000 złotych, z czego wartość 2.196.000 zł stanowią dwie nieruchomości, przy zobowiązaniach w wysokości ponad 2.700.000 złotych. Wcześniej, postanowieniem z dnia 10 października 2012 roku Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim zabezpieczył majątek dłużnika poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego.

Dowody: wniosek złożony dnia 18.09.2012 r. (k. 16-18);

postanowienie z dnia 10.10.2012 r., sygn. V GU 29/12 (k. 15);

postanowienie z dnia 20.12.2012 r., sygn. V GU 29/12 (k.10-14).

Pozwana (...) sp. z o.o. sprzedawała upadłej (...) olej napędowy.

niesporne

W dniu 21 września 2012 roku upadła, jako sprzedający, zawarła z pozwaną, jako kupującym, umowę przyrzeczenia, mocą której, w związku z przekazaniem odbiorców paliw płynnych w tym dniu, upadła przyrzekła pozwanej sprzedaż trzech autocystern, w tym (...), nr VIN: (...), za łączną kwotę 140.000 złotych netto, a 172.200 złotych brutto. Cena wymienionego pojazdu została określona na kwotę 70.000 złotych. W § 2 umowy postanowiono, że z dniem przekazania odbiorców paliw płynnych pozwana będzie pokrywała koszty eksploatacyjne sprzedawanych pojazdów. W § 4 tej umowy stwierdzono, że wydanie pojazdów pozwanej nastąpi z chwilą wystawienia faktury VAT przez upadłą, jednak nie później niż do dnia 19 grudnia 2012 roku. W § 6 umowy ustalono harmonogram zapłaty ceny w ratach, a w § 7 stwierdzono, że strony dopuszczają wzajemną możliwość rozliczenia swoich zobowiązań i należności z tytułu współpracy, powstałych przed dniem 19.12.2012 r.

Dowody: umowa przyrzeczenia z dnia 21.09.2012 r. (k. 26).

Celem, który przyświecał spółce (...), gdy zwierała umowę z dnia 21 września 2012 r. było uniknięcie kar umownych naliczanych przez podmioty, którym spółka (...) zobowiązała się dostarczać sprzedawane przez siebie paliwo na place budowy. Wobec pogarszającej się sytuacji finansowej spółki dążyła ona do przekazania kontrahentów i samochodów wykorzystywanych do ich obsługiwania spółce (...), aby spełnić świadczenia na rzecz kontrahentów. Spółka (...) miała również przejąć pracowników spółki (...) – kierowców, obsługujących te samochody.

Dowody: zeznania świadka P. Ś. (k. 199-201);

przesłuchanie reprezentanta pozwanej P. B. (k. 202-203).

Nadzorca sądowy R. Z. w okresie od zabezpieczenia majątku dłużnika postanowieniem z dnia 10 października 2012 r. do ogłoszenia upadłości postanowieniem z dnia 20 grudnia 2012 r. zwracał się do (...) o przedłożenie dokumentacji spółki, w tym wszystkich zawartych umów. Dokumentację tą nadzorca sądowy odebrał osobiście pod koniec października 2012 r. Nadzorca sądowy pytał również P. Ś. (będącego wówczas pełnomocnikiem spółki (...), który spółką tą zarządzał w imieniu wspólników) o przyczyny, jakie skłoniły spółkę (...) do zawarcia umowy przyrzeczenia z dnia 21 września 2012 r. P. Ś. udzielił nadzorcy sądowemu wyjaśnień w tej sprawie. Motywy stojące za zawarciem umowy przedstawiał również w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości przed sądem upadłościowym.

Dowód: zeznania świadka P. Ś. (k. 199-201).

W okresie od października 2012 r. do początku stycznia 2013 r. spółka (...) wystawiła na spółkę (...) faktury VAT na łączną kwotę 39.702,41 zł za wynajem aut wraz z kierowcami – faktury te zostały zapłacone przez pozwaną spółkę (...). Pozwana spółka pokrywała również koszty eksploatacyjne samochodów, które miała zakupić od upadłej spółki, w tym koszty napraw i części zamiennych. Opłacała również pracowników upadłej spółki. Ponadto w tym okresie pozwana sprzedawała upadłej paliwo, aby spółka (...) mogła podtrzymywać prowadzenie swojej działalności gospodarczej. Cena sprzedaży paliwa była kompensowana z ceną za zakup samochodów wskazanych w umowie przyrzeczenia z dnia 21 września 2012 r.

Dowody: faktury VAT, dowody wpłaty, listy płac, zestawienia kosztów bezpośrednich (k. 118‑135);

zeznania świadka P. Ś. (k. 199-201);

przesłuchanie reprezentanta pozwanej P. B. (k. 202-203).

Transakcje między spółką (...) a spółką (...) zostały uwzględnione w sprawozdaniu nadzorcy sądowego przedłożonym Sądowi upadłościowemu, ponadto nadzorca sądowy podejmował decyzje w sprawie zapłaty za wystawione spółce (...) faktury

Dowód: zeznania świadka P. Ś. (k. 199-201).

Pozwana spółka (...) nie była informowana przez nadzorcę sądowego, że sprzeciwia się on sprzedaży trzech samochodów stosownie do postanowień umowy przyrzeczenia z dnia 21 września 2012 r. Nadzorca sądowy R. Z. nie zgłaszał również zastrzeżeń P. Ś. w tej sprawie.

Dowody: przesłuchanie reprezentanta pozwanej P. B. (k. 202-203);

zeznania świadka P. Ś. (k. 199-201).

W dniu 19 grudnia 2012 roku zawarto aneks do umowy z dnia 21 września 2012 r., w którym powołano się na § 7 umowy i postanowiono rozliczyć kwotę 122.900,15 zł wynikającą z faktur pozwanej za paliwo, przez co zmieniono § 6 umowy, w którym określono przedmiot i wysokość wierzytelności podlegających potrąceniu z kwotą 122.900,15 złotych oraz wskazano terminy zapłaty kwot 13.383,14 złotych i 13.000 złotych.

Również w dniu 19 grudnia 2012 roku upadła wystawiła fakturę sprzedaży pozwanej (...), nr VIN: (...) wskazując cenę brutto w kwocie 86.100 złotych. Jako sposób zapłaty wskazano: gotówka.

Dowody: faktury VAT wystawione przez pozwaną upadłej (k. 19-25);

Aneks z dnia 19.12.2012 r. do umowy przyrzeczenia z dnia 21.09.2012 r., faktura VAT nr (...) (k. 26).

Spółka (...) spłaciła całkowicie kredyt inwestycyjny za samochód M. (...) o nr rej. (...) kwotą 21.061,04 zł dnia 4 stycznia 2013 r.

Dowody: potwierdzenie wykonania dyspozycji (k. 137);

przesłuchanie reprezentanta pozwanej P. B. (k. 202-203).

Dnia 14 lutego 2013 r. A. S. i P. Ś. skierowali do syndyka masy upadłości R. Z. pismo, w którym przedstawili mu motywy, które kierowały upadłą spółką, gdy zawierała umowę przyrzeczenia z pozwaną spółką (...).

Dowód: pismo z dnia 14.02.2013 r. (k. 99-102).

Syndyk R. Z. wykonując zobowiązanie sędziego-komisarza pismem z dnia 15 lutego 2013 r. wskazał, że w jego ocenie czynność sprzedaży między spółką (...) a spółką (...) trzech samochodów ciężarowych, w tym samochodu o nr VIN: (...) może uzasadniać wystąpienie z powództwem o uznanie czynności prawnej za nieskuteczną w stosunku do masy upadłości, przy czym zastrzegał, że z racji łączących go ze spółką (...) powiązań zawodowych może nie być obiektywny w tej kwestii.

Dowód: pismo z dnia 15.02.2013 r., sygn. V GUp 08/12 (k. 270-274).

Syndyk wezwał spółkę (...) do zapłaty ostatniej raty za zakupiony samochód.

Dowody: przesłuchanie reprezentanta pozwanej P. B. (k. 202-203).

W dniu 1 października 2013 roku pozwana zapłaciła upadłej kwotę 13.574,14 złotych tytułem 6. raty wraz z odsetkami ustawowymi w kwocie 574,14 zł do umowy przyrzeczenia z dnia 21.09.2012 r., w tym co do sprzedaży trzech pojazdów, m.in. M. (...) z 1994 r. za 70.000 zł netto. Ostatnią ratę zapłaciła spółka (...) bezpośrednio syndykowi.

Dowód: wydruk operacji bankowej płatniczej (k. 67);

przesłuchanie reprezentanta pozwanej P. B. (k. 202-203).

Pismem z dnia 13 września 2013 roku powód – Syndyk masy upadłości (...) M. Ś. i Wspólnicy sp. j. wezwał pozwaną do wydania pozwanej pojazdów zakupionych od upadłej zgodnie z umową z dnia 19 grudnia 2012 roku, w tym (...), nr VIN: (...), albowiem na tą umowę nie wyrażał zgody ani nadzorca sądowy ani syndyk. Pozwana odmówiła pismem z dnia 1 października 2013 roku.

Dowody: pismo z dnia 13 września 2013 roku z odpowiedzią (k. 9, 63-65).

Pozwana sprzedała nabyte od upadłej pojazdy R. S. w dniu 31 października 2013 roku. (...), nr VIN: (...), sprzedała za kwotę 53.000 złotych netto (65.190 złotych brutto).

Dowody: faktura VAT nr (...) oraz dowody wpłat (k. 60-62).

Sąd zważył, co następuje:

W pozwie strona powodowa podniosła dwa żądania – główne o nakazanie pozwanej wydania powodowi ruchomości w postaci (...) o nr VIN: (...) oraz ewentualne, na wypadek, gdyby pozwana nie była już posiadaczem tego pojazdu, o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej kwoty 86.100 zł. Powód na rozprawie dnia 20 maja 2014 r. cofnął pozew w zakresie żądania głównego, tj. o wydanie pojazdu, zaś pozwana na cofnięcie pozwu w tym zakresie wyraziła zgodę.

Zgodnie z art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Pozwana wyraziła zgodę na cofnięcie pozwu we wskazanym wyżej zakresie, w związku z czym, w tymże zakresie cofnięcie pozwu należało uznać za skuteczne.

Stosownie do art. 355 § 1 k.p.c. sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne. Ponieważ zatem powód skutecznie cofnął pozew w zakresie roszczenia wydania przez pozwaną (...) o nr VIN: (...), stosownie do przywołanego art. 355 § 1 k.p.c., postępowanie co do tego roszczenia powoda należało umorzyć, o czym orzeczono w pkt. I sentencji wyroku.

Przedmiotem rozpoznania przez Sąd w dalszym toku sprawy było roszczenie powoda o zapłatę kwoty 86.100 zł, dla którego podstawę prawną stanowił art. 405 k.c., zgodnie z którym kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Według powoda kwota ta, stanowiąca wartość samochodu M. (...) o nr VIN: (...), którego pozwana w toku procesu przestała być właścicielem, stanowi nie mające podstawy prawnej wzbogacenie pozwanej. Braku podstawy prawnej powód upatrywał z kolei w bezskuteczności czynności prawnej sprzedaży tego samochodu. Bezskuteczność ta miała zaś wynikać z dokonania przez spółkę (...) czynności prawnej sprzedaży już po dokonaniu zabezpieczenia majątku dłużnika przez Sąd upadłościowy, poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego, a bez uzyskania jego zgody, albowiem, jak wywodził powód, czynność ta przekraczała granice zwykłego zarządu.

Sąd nie znalazł podstaw do przyjęcia, że czynność polegająca na sprzedaży tego samochodu pozwanej przez upadłą spółkę była bezskuteczna w świetle przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2012 r. poz. 1112 ze zm.), zwanej dalej „p.u.n.”.

Zgodnie z art. 76 ust. 3 p.u.n. (odpowiednio stosowanym w przypadku ustanowienia tymczasowego nadzorcy sądowego, zgodnie z art. 38 ust. 1 p.u.n.) jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, upadły sprawujący zarząd własny jest uprawniony do dokonywania czynności zwykłego zarządu. Na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu jest wymagana zgoda nadzorcy sądowego, chyba że ustawa przewiduje zgodę rady wierzycieli.

Brak jest ustawowej definicji pojęcia „zwykłego zarządu”, w związku z czym przypisanie odpowiedniego znaczenia temu pojęciu pozostawiono orzecznictwu i doktrynie. Jest to pojęcie funkcjonujące również w innych aktach normatywnych, m.in. w k.r.o., k.c. i k.s.h. Uznać przy tym należy, co do zasady, że za czynności zwykłego zarządu należy uznać czynności typowe dla danej sytuacji społeczno-gospodarczej, w której podmiot dokonujący czynności się znajduje, a związane z bieżącym, normlanym tokiem czynności, które zwykle podejmuje lub może podejmować. Są to albo czynności zachowawcze, albo czynności mające na celu przysporzenie majątkowe, jednakże tylko takie, które nie wiąże się z nowym ryzykiem gospodarczym lub nie polega na istotnej modyfikacji dotychczasowych stosunków. Co więcej, nie ma wpływu na zakwalifikowanie danej czynności (jako czynności zwykłego zarządu, czy też jako czynności przekraczającej zwykły zarząd) okoliczność, że znajduje ona ekonomiczne uzasadnienie. Również bowiem uzasadnione ekonomicznie czynności mogą wykraczać poza granice zwykłego zarządu.

Sąd przyjął, że sprzedaż pojazdu M. (...) przekraczała zakres zwykłego zarządu, w jej efekcie bowiem z majątku spółki (...) wyszły niejako „narzędzia”, za pomocą których prowadziła ona swoją działalność gospodarczą i uzyskiwała z tego tytułu przychody. Co więcej dokonywanie takich czynności nie było standardowe, biorąc pod uwagę jej profil działalności.

W związku z powyższym, zgodnie z art. 76 ust. 3 p.u.n. czynność prawna sprzedaży samochodu M. (...) o nr VIN: (...) wymagała do swej skuteczności zgody ustanowionego przez Sąd upadłościowy tymczasowego nadzorcy sądowego.

Do zgody tymczasowego nadzorcy sądowego na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd stosuje się odpowiednio art. 63 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli do dokonania czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, osoba ta może wyrazić zgodę także przed złożeniem oświadczenia przez osoby dokonywające czynności albo po jego złożeniu. Zgoda wyrażona po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od jego daty. Zgoda mogła być zatem wyrażona przez tymczasowego nadzorcę sądowego zarówno przed złożeniem oświadczenia przez spółkę (...) – w tym wypadku zawarciem umowy sprzedaży w dniu 19 grudnia 2012 r. – jak i już po tej czynności.

Jednocześnie zgoda (oświadczenie woli tymczasowego nadzorcy sądowego) w tym zakresie mogła być wyrażona w każdy możliwy sposób. Czynność prawna sprzedaży rzeczy ruchomej, jaką jest samochód, nie wymaga bowiem zachowania żadnej formy szczególnej dla swojej ważności (art. 63 § 2 k.c. a contrario). Zgoda (oświadczenie) tymczasowego nadzorcy sądowego mogła być zatem złożona w dowolny sposób dostatecznie wyrażający jego wolę (stosownie do art. 60 k.c.). Zgoda na zawarcie umowy sprzedaży przez spółkę (...) z pozwaną spółką, mogła więc zostać wyrażona również poprzez czynności dorozumiane. W ocenie Sądu taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie.

Sąd uznał bowiem, że tymczasowy nadzorca sądowy, który pełnił po ogłoszeniu upadłości spółki (dnia 20 grudnia 2012 r.) także rolę syndyka masy upadłości, wyraził w sposób dorozumiany zgodę na zawarcie umowy sprzedaży w dniu 19 grudnia 2012 r. Do wniosku takiego prowadzą przede wszystkim dowody z zeznań świadka P. Ś. oraz reprezentanta pozwanej P. B., w zestawieniu z dokumentami złożonymi do akt niniejszej sprawy, oraz znajdującymi się w aktach postępowania upadłościowego V GUp 8/12. Sąd nie znalazł podstaw do odmówienia wiarygodności zeznaniom ww. osób; strony nie kwestionowały zaś autentyczności dokumentów złożonych do akt.

Z zeznań P. Ś. wynikało przede wszystkim, że w chwili objęcia funkcji przez tymczasowego nadzorcę sądowego, a zatem już po wydaniu postanowienia o zabezpieczeniu majątku dłużnika w dniu 10 października 2012 r., tenże nadzorca zwrócił się do spółki (...) o złożenie całej dokumentacji, wśród której znajdowała się także datowana na dzień 21 września 2012 r. umowa przyrzeczenia sprzedaży samochodów (obejmująca między innymi sporny samochód o nr VIN: (...)). Jednocześnie z zeznań tego świadka wynikało, iż nie tylko przedłożył tymczasowemu nadzorcy sądowemu tę dokumentację, ale również rozmawiał z nim na jej temat, zaś nadzorca sądowy nigdy, ani na piśmie, ani też w innej formie, w szczególności w rozmowie z reprezentantami spółki (...), nie wyraził sprzeciwu co do zawarcia przyszłej umowy przyrzeczonej.

O ile samo milczenie danego podmiotu nie zawsze może być uznane za przejaw jego zgody na dokonanie danej czynności, o tyle w ocenie Sądu, w niniejszej sprawie tak właśnie należało ocenić bierność tymczasowego nadzorcy sądowego. Skoro nadzorca sądowy dysponował umową z dnia 21 września 2012 r. (dotyczącą przyrzeczenia sprzedaży samochodów) i w treści jej wyraźnie wskazano datę (19 grudnia 2012 r.), do której przyrzeczona umowa sprzedaży ma być zawarta, to tym samym powinien był (o ile nie wyrażał zgody na jej zawarcie) podjąć jakiekolwiek działania, które zapobiegłyby dokonaniu sprzedaży. Osoba pełniąca funkcję nadzorcy sądowego powinna być świadoma swoich obowiązków wynikających z p.u.n., a więc m.in. obowiązku dotyczącego wyrażania zgody na dokonanie przez dłużnika, (którego majątek zabezpieczono w trybie art. 38 ust. 1 p.u.n.), czynności przekraczających zwykły zarząd. Biorąc pod uwagę, że tymczasowy nadzorca sądowy nie podjął żadnych kroków zmierzających do zapobieżenia sprzedaży spornego samochodu, pomimo tego że istniała ku temu sposobność i czas (niemal dwa miesiące odkąd otrzymał dokumentację do wyznaczonego terminu zawarcia umowy przyrzeczonej), to takie jego zachowanie się mogło zostać zasadnie odebrane przez upadłego jako akceptacja tej czynności i tym samym zgoda na zawarcie przyszłej umowy sprzedaży samochodów.

Za powyższym wnioskiem przemawia również fakt, iż nadzorca sądowy wiedział, że pozwana spółka na rzecz spółki (...) wystawia faktury za sprzedawane jej paliwo, jak również, że pracownicy upadłej spółki faktycznie wykonują czynności związane ze świadczeniem usług na rzecz pozwanej spółki. Wiedział zatem o realizowaniu wszystkich tych obowiązków, które wynikały z umowy z dnia 21 września 2012 r. Jak bowiem zeznał świadek P. Ś. transakcje jakie były dokonywane przez spółkę (...) z pozwaną zostały przez nadzorcę sądowego uwzględnione w sprawozdaniu przedłożonym Sądowi upadłościowemu.

Jednocześnie wniosku o wyrażeniu zgody przez tymczasowego nadzorcę sądowego na zawarcie umowy sprzedaży nie niweczą pisma, które kierował do sędziego-komisarza, w szczególności pismo z dnia 15 lutego 2013 r. Wprawdzie w piśmie tym ówczesny już syndyk masy upadłości podaje w wątpliwość skuteczność umowy sprzedaży między upadłą a pozwaną, niemniej stanowisko syndyka stanowi odpowiedź na zobowiązanie sądu dotyczące zbadania ważności i skuteczności tychże umów. W sytuacji jednak, w której we wcześniejszym okresie w stosunku do upadłego, w sposób dorozumiany, wyrażono wolę akceptacji tych umów, późniejsze ewentualne wątpliwości syndyka co do słuszności takiego stanowiska, nie mogą już zmienić tego, że zgoda została przez niego uprzednio wyrażona.

Co więcej, za przyjęciem wniosku co do wyrażenia przez nadzorcę zgody na zawarcie umowy sprzedaży przemawia również fakt, o którym zeznał reprezentant pozwanej spółki (...), a mianowicie, że syndyk wzywał pozwaną spółkę do zapłaty ostatniej raty wynikającej z umowy sprzedaży. Wiarygodność reprezentanta pozwanej wzmacnia w tym zakresie fakt, iż rzeczywiście pozwana dokonała płatności syndykowi; w tytule wskazano, iż stanowi ona szóstą ratę za zakup samochodu. W sytuacji, w której syndyk kwestionowałby skuteczność zawarcia umowy sprzedaży, wezwanie do zapłaty ostatniej raty za zakupiony samochód należałoby ocenić jako dalece nieracjonalne. W konsekwencji Sąd uznał, że na zawarcie umowy sprzedaży samochodu została wyrażona zgoda tymczasowego nadzorcy sądowego, a zatem czynność prawna sprzedaży spornego samochodu dnia 19 grudnia 2012 r. była skuteczna.

Z zacytowanego w początkowej części rozważań prawnych art. 405 k.c. wynikają trzy przesłanki zastosowania zawartej w nim normy prawnej. Po pierwsze dany podmiot – adresat normy – uzyskał korzyść majątkową. Po drugie uzyskał ją kosztem innej osoby, a zatem występuje koincydencja uzyskania korzyści majątkowej (wzbogacenia) po jednej stornie i zubożenia po drugiej. Po trzecie wreszcie – do wzbogacenia (jak również zubożenia) doszło bez podstawy prawnej. Wszystkie te trzy przesłanki muszą nadto zostać spełnione łącznie, a zatem jeżeli choćby jedna z nich nie zostanie spełniona, to norma odczytywana z art. 405 k.c. nie znajdzie w danym przypadku zastosowania.

W niniejszej sprawie, jak wskazano powyżej, nie zostało wykazane, że pozwana uzyskała bez podstawy prawnej korzyść majątkową kosztem spółki (...), a w konsekwencji nie było uzasadnione domaganie się przez powoda od pozwanej kwoty 86.100 zł na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Podstawą uzyskania korzyści była skutecznie zawarta dnia 19 grudnia 2012 r. umowa sprzedaży, zawarta za, wyrażoną w sposób dorozumiany, zgodą tymczasowego nadzorcy sądowego.

Wobec powyższego powództwo w zakresie roszczenia o zapłatę kwoty 86.100 zł należało oddalić, o czym orzeczono w pkt. II sentencji wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt. III sentencji wyroku na podstawie art. 108 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 98 § 1 k.c., albowiem pozwana wygrała proces w całości. Na poniesione przez nią koszty niezbędne do celowej obrony w kwocie 10.622 zł złożyła się opłata stosunkowa od apelacji w wysokości 4.305 zł stosownie do art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014, poz. 1025), kwota 3.600 zł tytułem wynagrodzenia za zastępstwo adwokackie przed sądem I instancji stosownie do § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461 ze zm.), kwota 2.700 zł tytułem wynagrodzenia za zastępstwo adwokackie w postępowaniu apelacyjnym przed Sądem Apelacyjnym stosownie do § 13 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielenia pełnomocnictwa.