Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Jacek Liszka

Protokolant: st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 2015 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania T. J.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówki Terenowej w T.

z dnia 28 stycznia 2015 roku nr (...)

w sprawie T. J.

przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówka Terenowa w T.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym rolników

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że odwołujący się T. J. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w zakresie ubezpieczenia emerytalno – rentowego oraz wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego w następujących okresach:

- od dnia 1 stycznia 2008 roku do dnia 31 sierpnia 2008 roku

- od dnia 1 grudnia 2008 roku do dnia 31 lipca 2009 roku

- od dnia 1 grudnia 2009 roku do dnia 31 lipca 2011 roku

- od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia 31 lipca 2012 roku

- od dnia 1 grudnia 2012 roku do dnia 12 września 2014 roku

2.  zasądza od Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówka Terenowa w T. na rzecz odwołującego się T. J. kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 470/15

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 23 grudnia 2015 r.

Decyzją z dnia 28 stycznia 2015 r., nr (...), Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówki Terenowej w T., na podstawie art. 3a ust. 1,
art. 4 ust. 2, art. 5a, art. 7, art. 16 i art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r. poz. 1403 ze zm.), stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego
i macierzyńskiego oraz ubezpieczenia emerytalno- rentowego dla T. J. od
1 lipca 2007 r. do 12 września 2014 r. oraz ustanie obowiązku opłacania składek w tym czasie. W uzasadnieniu decyzji podano, że na podstawie przeprowadzonego w sprawie postępowania wyjaśniającego ustalono, iż w okresie od wznowienia prowadzenia działalności gospodarczej do dnia wykreślenia stosownego wpisu w ewidencji, tj. w okresie od 1 lipca 2007 r. do 12 września 2014 r., T. J. nie spełniał ustawowych przesłanek do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Odwołanie od tej decyzji wniósł T. J., domagając się jej zmiany
i przyjęcia, że podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz ubezpieczenia emerytalno- rentowego
w okresach od 1 stycznia 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r., od 1 grudnia 2008 r. do 31 lipca
2009 r., od 1 grudnia 2009 r. do 31 lipca 2011 r., od 1 stycznia 2012 r. do 31 lipca 2012 r. i od 1 grudnia 2012 r. do 12 września 2014 r. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że działalność gospodarczą prowadził sezonowo w okresach od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r., od
1 września 2008 r. do 30 listopada 2008 r., od 1 sierpnia 2009 r. do 30 listopada 2009 r., od
1 sierpnia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. i od 1 sierpnia 2012 r. do 30 listopada 2012 r. Działalność ta polegała na skupie jabłek w okresie ich zbiorów, a następnie sprzedaży firmie (...), która zajmuje się między innymi skupem owoców. Odwołujący podał, że kwestia zgłoszenia zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej nie determinuje okresu faktycznego jej prowadzenia, a wpis do ewidencji działalności gospodarczej nie świadczy
o faktycznym prowadzeniu przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej. Odwołanie ubezpieczonego wpłynęło do KRUS w dniu 28 kwietnia 2015 r. W odwołaniu tym ubezpieczony domagał się przywrócenia terminu na złożenie odwołania od zaskarżonej decyzji, powołując się na zły stan zdrowia. Na tę okoliczność ubezpieczony przedłożył kserokopię zaświadczenia o pobycie w szpitalu w okresie od 8 marca 2015 r. do nadal z dnia 2 kwietnia 2015 r. (k. 3). W pismach procesowych z dnia: 10 czerwca 2015 r. i 30 czerwca 2015 r. (daty prezentaty) profesjonalny pełnomocnik odwołującego podtrzymał dotychczasowe stanowisko swojego klienta.

W odpowiedzi na odwołanie Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówka Terenowa w T., w przypadku nieuwzględnienia wniosku o odrzucenie odwołania
z uwagi na wniesienie go po terminie, wniosła o jego oddalenie. W uzasadnieniu podniosła, że przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników nakładają na rolników obowiązek informowania KRUS o okolicznościach mających wpływ na podleganie ubezpieczeniu i o zmianie tych okoliczności w ciągu 14 dni. Okolicznością taką jest podjęcie innej niż rolnicza aktywności zawodowej, np. rozpoczęcie lub wznowienie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazała, że KRUS jest uprawniony do wydania decyzji korygującej z mocą wsteczną uprzednio ustalony bezpodstawnie tytuł rolniczego ubezpieczenia społecznego (wyrok SN z dnia 9 czerwca 2008 r., II UK 312/07, OSNP 2009/21-22/294). Podała też, że osoby, które nie spełniają warunków z art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników prowadząc pozarolniczą działalność gospodarczą, nie mogą swobodnie dokonywać wyboru między ubezpieczeniem realizowanym przez ZUS,
a ubezpieczeniem rolniczym.

Postanowieniem z dnia 14 października 2015 r. Sąd oddalił wniosek organu rentowego o odrzucenie odwołania (k. 109).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Od 3 grudnia 1999 r. do 6 lipca 2005 r. odwołujący T. J. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników jako domownik. Od 3 grudnia 1999 r. do 29 września 2004 r. korzystał z prawa wyboru ubezpieczenia z uwagi na równoczesną pracę
w gospodarstwie rolnym i prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Z dniem
30 września 2004 r. zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Od
7 lipca 2005 r. odwołujący podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie jako rolnik.

dowód:

-

decyzje KRUS z dnia: 08.12.1999 r., 09.07.2004 r., 20.10.2004 r.
i 22.12.2005 r.- k. 9, 19, 22, 39, 7 akt KRUS,

Odwołujący figuruje w rejestrze podatku rolnego (...) od gruntów stanowiących gospodarstwo rolne jako właściciel użytków rolnych o powierzchni 0.8500 ha fizycznych, co daje 0.5350ha przeliczeniowych i jako współwłaściciel przy udziale
½ gruntów o powierzchni 1.1200 ha fizycznych, co daje 1.5795 ha przeliczeniowych.

dowód:

-

zaświadczenie Wójta Gminy B. z dnia 02.12.2014 r.- k. 128 akt KRUS,

Z wpisu w CEIDG wynika, że prowadzenie działalności gospodarczej pod nazwą Firma Handlowo- Usługowa (...) T. J. w N. rozpoczął w dniu (...) r. Nigdy nie zgłaszał w ewidencji faktu zawieszenia prowadzenia działalności. W 1985 r. odwołujący świadczył usługi transportowe dla ludności, wożąc cement i piasek. Trwało to do 1997 r. W 2003 r. lub 2004 r. zrezygnował z prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na wykonywaniu usług transportowych. Z dniem 1 lipca 2007 r. odwołujący wznowił prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej pod nazwą Firma Handlowo- Usługowa (...) T. J. w N. polegającej na sprzedaży hurtowej owoców tj. jabłek spadów. Działalność tę prowadził sezonowo w okresach od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r., od 1 września 2008r. do 30 listopada 2008 r., od 1 sierpnia 2009 r. do 30 listopada 2009 r., od 1 sierpnia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. i od 1 sierpnia 2012 r. do 30 listopada 2012 r. Polegała ona na skupie i sprzedaży (spadów) jabłek przemysłowych. W wymienionych wyżej okresach odwołujący uzyskiwał opodatkowane przychody z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Odwołujący skupywał spady jabłek od okolicznych mieszkańców, a następnie odsprzedawał je firmie (...).

dowód:

-

pismo odwołującego z dnia 27.11.2014 r.- k. 110 akt KRUS,

-

zestawienie przychodów właściciela z rozbiciem na miesiące za lata 2007-2014- k. 111-118 akt KRUS, k. 7-11, 21, 34, 36, 46, 51 as,

-

wydruk z CEIDG,

-

pismo ZUS z dnia 15.09.2015 r.- k. 103,

-

oświadczenie prokurenta (...) Sp. z o.o. z dnia 27.04.2015 r.- k. 6,

-

faktury VAT- k. 12-20, 22-32, 37-43, 47-49, 52-64,

-

zeznania odwołującego T. J.- 01:33:57-01:35:09, 01:37:05-01:40:13,

Działalność rolnicza odwołującego się polegała na uprawie pomidorów. Odwołujący posiadał tunele, w których uprawiał pomidory. Najpierw były to
3 tunele, a potem 4. W jednym tunelu znajdowało się 760-780 krzaków pomidorów. Pomidory odwołujący sprzedawał w sezonie hurtowo na giełdzie
w K. albo na rynku w B.. W sezonie, średnio dwa- trzy razy w tygodniu jechał na giełdę. Jednorazowo zabierał ze sobą nawet po 300 kilogramów pomidorów. Odwołujący nie miał straganu, na którym sprzedawałby warzywa regularnie, ani też stałego miejsca sprzedaży. Sprzedaż pomidorów odbywała się „z samochodu”. Plac (...) w K. jest placem hurtowym i na placu tym nie można prowadzić sprzedaży detalicznej.

W wakacje i jesienią ubezpieczony skupował też spady jabłek. Spadami z zakupu handlował. Odbiorcą tych jabłek była firma (...) Sp. z o.o. Do przewozu tych owoców odwołujący używał samochodu ciężarowego z przyczepą. Samochód ciężarowy służył mu tyko sezonowo do przewozu towaru. Tym pojazdem odwołujący przewoził jabłka.
W pozostałych okresach w ciągu roku, samochód ten był wyrejestrowany. Odwołujący zawierał umowę ubezpieczenia OC na okres, w którym używał samochodu ciężarowego. Przed okresem skupu i sprzedaży spadów jabłek jak i po tym okresie, odwołujący nie wykonywał żadnych czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, ponieważ nie było to konieczne. W okresach przerw w prowadzeniu działalności gospodarczej nie szukał kontrahentów, nie wykonywał czynności przygotowawczych, czy innych czynności mających na celu pozyskanie odbiorcy, gdyż nie miał takiej potrzeby. Firma (...) tłoczyła zresztą jabłka tylko w sezonie. Rodzaj prowadzonej przez odwołującego sezonowo działalności nie wymagał wcześniejszych nakładów, czy wcześniejszych przygotowań. Działalność rolnicza odwołującego polegała na hodowaniu pomidorów, a działalność gospodarcza na sezonowym skupie i sprzedaży spadów jabłek. Ten sezonowy skup jabłek spadów nie odbywał się corocznie gdyż w przypadku nieurodzaju na jabłka w niektórych latach (2010 rok, 2013 rok) i słabych zbiorów odwołujący w ogóle tej działalności nie prowadził gdyż po prostu spadów nie było. Obecnie odwołujący obsiewa pole zbożem i sadzi ziemniaki.

dowód:

-

zeznania świadka R. J.- 00:14:57-00:20:20, 01:11:24-01:19:01,

-

zeznania świadka J. M.- 00:13:24-00:22:09,

-

zeznania świadka Z. S.- 00:23:12-00:28:46,

-

zeznania świadka T. T.- 00:29:25-00:33:46,

-

zeznania świadka Z. Z.- 00:34:29-00:44:47,

-

zeznania świadka P. Z.- 00:45:37-00:50:21,

-

zeznania świadka S. J.- 00:50:57-00:56:25,

-

zeznania świadka A. K.- 00:57:21-01:04:25,

-

zeznania świadka J. Ś.- 01:05:57-01:09:42,

-

zeznania odwołującego T. J.- 01:23:09-01:49:01,

O fakcie wznowienia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej odwołujący nie poinformował KRUS, pomimo pouczeń zawartych w doręczonych mu decyzjach Kasy: z dnia 8 grudnia 1999 r. o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników od 3 grudnia 1999 r., z dnia 9 lipca 2004 r. o ustaleniu obowiązku opłacania kwartalnej składki w podwójnej wysokości począwszy od drugiego kwartału 2004 r. i z dnia
20 października 2004 r. o ustaniu z końcem trzeciego kwartału obowiązku opłacania składki kwartalnej w podwójnej wysokości- o konieczności informowania KRUS o okolicznościach mających wpływ na podleganie ubezpieczeniu i o zmianach tych okoliczności, np. podjęciu pracy lub pozarolniczej działalności gospodarczej rodzącej obowiązek podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu. W decyzji z dnia 9 lipca 2004 r. znalazło się szczegółowe pouczenie o możliwości dalszego podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników po podjęciu pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku co najmniej 3- letniego nieprzerwanego ubezpieczenia rolniczego i warunkach, jakie należy spełnić, aby nadal podlegać ubezpieczeniu w KRUS.

dowód:

-

decyzje KRUS z dnia: 08.12.1999 r., 09.07.2004 r., 20.10.2004 r.
i 22.12.2005 r.- k. 9, 19-20, 22 akt KRUS,

Z dniem 12 września 2014 r. odwołujący zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej.

dowód:

-

wniosek o wpis do (...) z dnia 12.09.2014 r.- akta KRUS,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów oraz zeznania świadków i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Zeznaniom świadków H. J., R. J., E. J., J. M., Z. S., T. T., Z. Z., P. Z., S. J., A. K. i J. Ś. oraz słuchanego w charakterze strony T. J. Sąd przyznał walor wiarygodności w całości. Zarówno świadkowie, jak i odwołujący
w zeznaniach swoich wskazali na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia. Zeznania te były jasne, logiczne i wzajemnie ze sobą korespondowały. Znalazły również potwierdzenie w zgromadzonych w sprawie dokumentach.

Sąd nie przesłuchiwał w charakterze świadka R. S., ponieważ na rozprawie pełnomocnik odwołującego cofnął wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań tej osoby, wnosząc o przesłuchanie w jej miejsce Z. S.. Tego świadka Sąd przesłuchał.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji z dnia 28 stycznia 2015 r., w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności podnieść trzeba, że odwołanie ubezpieczonego od zaskarżonej decyzji wpłynęło do KRUS w dniu 28 kwietnia 2015 r. W odwołaniu tym ubezpieczony domagał się przywrócenia terminu na złożenie odwołania od decyzji z dnia 28 stycznia
2015 r., powołując się na zły stan zdrowia i hospitalizację psychiatryczną od 8.03.2015 roku, co w toku postępowania wykazał stosownymi dokumentami.

Przekroczenie terminu do wniesienia odwołania nie było nadmierne i nastąpiło
z przyczyn niezależnych od odwołującego (art. 477 ⁹ § 3 k.p.c.)., co dodatkowo potwierdzili świadkowie. Z zeznań żony ubezpieczonego H. J. wynika, że od jesieni 2014 r. do momentu hospitalizacji w marcu 2015 r., stan zdrowia odwołującego stopniowo się pogarszał. Ubezpieczony wypowiadał nielogiczne kwestie i już jesienią 2014 r. udał się na wizytę do lekarza psychiatry, który zaordynował mu odpowiednie leki. Zdarzało się jednak, że mąż nie zażywał lekarstw. Świadek podała, że od jesieni 2014 r. odwołujący zachowywał się irracjonalnie, wyciągał dokumenty i je palił. Był zamknięty w sobie, chodził tam
i z powrotem po korytarzu, wychodził w nocy z domu, nic do niego nie docierało i miał myśli samobójcze. Do szpitala pojechał zaś w asyście policji (00:38:51-00:41:46, 00:45:05, 00:47:21). Okoliczności te potwierdził syn odwołującego- R. J. (00:06:08, 00:11:26)
i jego żona E. J. (00:27:22).

Mając to na uwadze, postanowieniem z dnia 14 października 2015 r., w oparciu
o przepis art. 222 k.p.c. Sąd oddalił wniosek organu rentowego o odrzucenie odwołania
(k. 109).

Zaskarżoną decyzją z dnia 28 stycznia 2015 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego P. Terenowej w T. stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników w pełnym zakresie dla T. J. od 1 lipca 2007 r. do 12 września 2014 r. oraz ustanie obowiązku opłacania składek w tym czasie, podnosząc, że w tym okresie w/w nie spełniał ustawowych przesłanek do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Analiza akt KRUS prowadzi do wniosku, że zasadnie Kasa wyłączyła odwołującego
z ubezpieczenia społecznego rolników od 1 lipca 2007 r. Ze zgromadzonych w sprawie dowodów wynika, że z tym dniem ubezpieczony wznowił wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej, ale o fakcie tym nie poinformował Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

Zgodnie z treścią (w wersji wówczas obowiązującej) art. 5a ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1999 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.), rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpoczął prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracę przy prowadzeniu tej działalności, podlegał nadal temu ubezpieczeniu w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności, jeżeli spełnił jednocześnie następujące warunki: 1) złożył w Kasie oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności, 2) jednocześnie nadal prowadził działalność rolniczą lub stale pracował
w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym, 3) nie był pracownikiem i nie pozostawał
w stosunku służbowym, 4) nie miał ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a 5) kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekraczała kwoty 2.528 zł.

W myśl ust. 2 art. 5a powołanej ustawy, za rozpoczęcie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej uznawało się także: 1) wznowienie wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, której prowadzenie okresowo zawieszono oraz 2) zmianę rodzaju lub przedmiotu wykonywanej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).

Zgodnie z treścią art. 5a ust. 5 ustawy, niezachowanie terminu do złożenia oświadczenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, było równoznaczne z ustaniem ubezpieczenia
z końcem kwartału, w którym rolnik lub domownik rozpoczął wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracę przy prowadzeniu tej działalności.

W przypadku odwołującego, zaniechanie poinformowania KRUS o wznowieniu wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, jak wynika z art. 5a ust. 5 cytowanej ustawy, skutkować musiało ustaniem ubezpieczenia z końcem kwartału, w którym wznowił on wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej, tym bardziej, że nie żądał przywrócenia terminu do złożenia takiego oświadczenia (art. 5a ust. 7 ustawy). Z akt sprawy nie wynika zresztą, aby w przypadku odwołującego niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.

Wniosek powyższy znajduje potwierdzenie w tezie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2008 r., II UK 336/07 (LEX nr 497699), zgodnie z którą rolnik, który nie zawiadomi organu rentowego o podjęciu działalności gospodarczej i nie złoży oświadczenia przewidzianego w art. 5a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników w ustawowym terminie, przestaje podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników ex lege. Ustanie ubezpieczenia społecznego rolników w przypadku nie złożenia oświadczenia o jego kontynuowaniu w związku z rozpoczęciem wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej następuje z mocy prawa, a decyzja Kasy ma jedynie charakter deklaratywny (por. postanowienie SN z dnia 4 marca 2008 r., III UK 105/07, LEX nr 448189).

W tym miejscu podkreślić trzeba, że odwołujący został prawidłowo pouczony
o obowiązku informowania Kasy o okolicznościach mających wpływ na podleganie ubezpieczeniu i o zmianach tych okoliczności, np. podjęciu pracy lub pozarolniczej działalności gospodarczej rodzącej obowiązek podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu (decyzje: z dnia 8 grudnia 1999 r. o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników od 3 grudnia 1999 r. i z dnia 20 października 2004 r. o ustaniu z końcem trzeciego kwartału obowiązku opłacania składki kwartalnej w podwójnej wysokości). W decyzji z dnia 9 lipca 2004 r. znalazło się zaś szczegółowe pouczenie o możliwości dalszego podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników po podjęciu pozarolniczej działalności gospodarczej
w przypadku co najmniej 3- letniego nieprzerwanego ubezpieczenia rolniczego i warunkach, jakie należy spełnić, aby nadal podlegać ubezpieczeniu w KRUS.

Kwestionując zaskarżoną decyzję odwołujący podniósł, że od 1 lipca 2007 r. do
31 grudnia 2007 r., od 1 września 2008 r. do 30 listopada 2008 r., od 1 sierpnia 2009 r. do
30 listopada 2009 r., od 1 sierpnia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. i od 1 sierpnia 2012 r. do
30 listopada 2012 r. prowadził działalność gospodarczą, w związku z czym w okresach od
1 stycznia 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r., od 1 grudnia 2008 r. do 31 lipca 2009 r., od
1 grudnia 2009 r. do 31 lipca 2011 r., od 1 stycznia 2012 r. do 31 lipca 2012 r. i od 1 grudnia 2012 r. do 12 września 2014 r. powinien podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników i w taki sposób domagał się zmiany zaskarżonej decyzji.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r., od 1 września 2008 r. do 30 listopada 2008 r., od 1 sierpnia 2009 r. do 30 listopada 2009 r., od 1 sierpnia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. i od 1 sierpnia 2012 r. do
30 listopada 2012 r. odwołujący prowadził działalność gospodarczą.

Świadczą o tym przedłożone przez niego dokumenty w postaci zestawienia przychodów właściciela z rozbiciem na miesiące za lata 2007-2014, oświadczenie prokurenta (...) Sp. z o.o. z dnia 27 kwietnia 2015 r. i faktury VAT, jak też zeznania świadków. Świadkowie zgodnie zeznali, że odwołujący sezonowo zajmował się skupem i sprzedażą jabłek spadowych. Okoliczność tę potwierdził odwołujący w swoich zeznaniach.

W orzecznictwie podkreśla się, że obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika z faktycznego prowadzenia tej działalności. Natomiast kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają pewne znaczenie w sferze dowodowej, ale nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego
(por. postanowienia SN: z dnia 19 lutego 2013 r., I UK 585/12, Legalis nr 720063, z dnia
21 lutego 2008 r., II UK 302/07, Legalis nr 168181 i z dnia 14 września 2007 r.,
III UK 35/2007, LEX nr 483284, wyroki SN: z dnia 19 marca 2007 r., III UK 133/2006, OSNP 2008/7-8/114, z dnia 15 marca 2007 r., I UK 300/2006, LEX nr 338807, z dnia
27 czerwca 2006 r., I UK 340/2005, LEX nr 376431, z dnia 30 listopada 2005 r., I UK 95/2005, OSNP 2006/19-20/311 i z dnia 11 stycznia 2005 r., I UK 105/2004, OSNP 2005/13/198).

Przepis art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (obecnie Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.) jednoznacznie kładzie nacisk na rozpoczęcie wykonywania pozarolniczej działalności i zaprzestanie wykonywania tej działalności, a nie na moment dokonania w ewidencji działalności gospodarczej stosownego wpisu o zarejestrowaniu działalności oraz na chwilę wykreślenia wpisu.

W konsekwencji, obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlega osoba faktycznie prowadząca działalność gospodarczą (a więc wykonująca tę działalność), a nie osoba jedynie figurująca w ewidencji działalności gospodarczej na podstawie uzyskanego wpisu, która działalności tej nie prowadzi (nie wykonuje).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 marca 2010 r., IV CSK 371/09
(LEX nr 811872), zgłoszenie i wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi tylko podstawę rozpoczęcia działalności gospodarczej w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności. Określenie przez samego przedsiębiorcę daty rozpoczęcia działalności wpisywanej do ewidencji powoduje jedynie istnienie domniemania faktycznego, że ta działalność została podjęta oraz że jest prowadzona, jeśli odpowiedni wpis figuruje nadal w rejestrze. W postanowieniu z dnia
13 listopada 2012 r., I UK 344/12 ( Legalis nr 648987) podniósł zaś, że wpis do ewidencji działalności gospodarczej ma charakter deklaratoryjny i kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem i wyrejestrowaniem działalności gospodarczej prowadzonej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Zarówno wpis, jak i jego wykreślenie nie mają znaczenia prawnego dla bytu przedsiębiorcy, gdyż jego istnienie zależy od prowadzenia działalności gospodarczej.

To więc, że w CEIDG figuruje wpis, z którego wynika, że ubezpieczony od 1 stycznia 1985 r. do 12 września 2014 r. prowadził działalność gospodarczą nie oznacza, że w tym czasie rzeczywiście nieprzerwanie zajmował się tą działalnością.
W toku postępowania odwołujący wykazał, że działalność gospodarczą – w okresie objętym decyzją KRUS - wykonywał tylko sezonowo w okresach od 1 lipca 2007 r. do 31 grudnia 2007 r., od 1 września 2008 r. do 30 listopada 2008 r., od 1 sierpnia 2009 r. do 30 listopada 2009 r., od 1 sierpnia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. i od 1 sierpnia 2012 r. do 30 listopada 2012 r.

Z punktu widzenia rozstrzygnięcia nie ma znaczenia również to, że ubezpieczony nie zgłaszał w ewidencji faktu zawieszenia prowadzenia działalności. Istotne jest bowiem to,
w jakich okresach faktycznie tę działalność prowadził.

Jednocześnie, w sprawie nie ulegało wątpliwości, że odwołujący prowadził działalność rolniczą. Okoliczności tej zresztą Kasa nie kwestionowała. Na rozprawie w dniu
3 września 2015 r. przedstawiciel KRUS wyraźnie oświadczył, że nie kwestionuje prowadzenia działalności rolniczej przez odwołującego w całym okresie objętym zaskarżoną decyzją. Działalność ta polegała na hodowli pomidorów na dużą skalę.

Zgodnie z definicją działalności rolniczej zawartą w art. 6 pkt 3 ustawy z dnia
20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, za działalność tę rozumie się działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej. W spornym okresie definicja ta była taka sama.

Z akt sprawy wynika też, że odwołujący objęty został od 7 lipca 2005 r. ubezpieczeniem społecznym rolników w pełnym zakresie jako rolnik. Stosownie do treści obowiązujących w spornym okresie przepisów art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 1
i 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.), ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu oraz ubezpieczeniu emerytalno- rentowemu podlegał z mocy ustawy rolnik, którego gospodarstwo obejmowało obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny, jeżeli rolnik ten nie podlegał innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie miał ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie miał ustalonego prawa do świadczeń
z ubezpieczeń społecznych.

W obecnym stanie prawnym obowiązują takie same regulacje.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało jednak, że począwszy od 2007 r. do 2012 r. odwołujący sezonowo wykonywał pozarolniczą działalność gospodarczą polegającą na skupie i sprzedaży jabłek spadów. W okresach zatem, w których prowadził działalność gospodarczą, podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w ZUS (art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). W pozostałych zaś okresach - ubezpieczeniu społecznemu rolników w KRUS.

W wyroku z dnia 25 marca 2015 r., III UK 159/14 ( Legalis nr 1231802) Sąd Najwyższy podał, że wolą stron nie można wyłączyć obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu. Obowiązek ubezpieczenia społecznego osoby prowadzącej działalność gospodarczą wynika z przepisów prawa i nie jest uzależniony od woli ubezpieczonego lub organu rentowego (art. 13 pkt 4 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 oraz w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że faktyczne niewykonywanie działalności gospodarczej w okresie oczekiwania na kolejne zamówienie lub w czasie poszukiwania takiego zamówienia nie oznacza zaprzestania prowadzenia takiej działalności
i nie powoduje uchylenia obowiązku ubezpieczenia społecznego. Nie jest to bowiem przerwa w prowadzeniu działalności gospodarczej równoznaczna z jej okresowym zaprzestaniem. Wskazuje się też, że prowadzenie działalności gospodarczej polega tak na stworzeniu odpowiednich warunków do jej wykonywania, składaniu ofert, oczekiwaniu na zamówienie, jak i na faktycznej realizacji zleconej pracy. Wykonywanie (prowadzenie) działalności gospodarczej w rozumieniu art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obejmuje bowiem nie tylko faktyczne wykonywanie czynności należących do zakresu tej działalności, lecz także czynności zmierzające do zaistnienia takich czynności gospodarczych (czynności przygotowawczych) (por. postanowienie SN z dnia
8 maja 2012 r., II UK 24/12, Legalis nr 526771, wyroki SN: z dnia 7 maja 2013 r., I UK 12/13, Legalis nr 722318 i z dnia 9 kwietnia 2009 r., II UK 353/08, Legalis nr 255347).

To jednak, czy w okresie niewykonywania działalności gospodarczej dochodzi do zaprzestania jej prowadzenia, czy też nie, zależy od okoliczności faktycznych danej sprawy.

W tej sprawie odwołujący prowadził działalność gospodarczą tylko sezonowo. Przed okresem skupu i sprzedaży spadów jabłek jak i po tym okresie, nie wykonywał żadnych czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, ponieważ nie było to konieczne. W okresach przerw w prowadzeniu działalności gospodarczej nie szukał kontrahentów, nie wykonywał czynności przygotowawczych, czy innych czynności mających na celu pozyskanie odbiorcy. Przerwy w prowadzeniu przez odwołującego działalności gospodarczej miały charakter rzeczywisty i wynikały z natury rzeczy tj. faktu, że jabłonie rodzą owoce w określonych miesiącach i tylko w takich miesiącach występują tzw. spady jabłek. Nadto nie każdego roku są obfite zbiory co zależy przede wszystkim od pogody i zdarzają się lata nieurodzaju. W wyroku z dnia 11 kwietnia 2008 r., I UK 297/07 ( Legalis nr 180067) Sąd Najwyższy wskazał, że przerwa w prowadzeniu działalności gospodarczej uzasadniająca okresowe ustanie obowiązku ubezpieczenia społecznego nie musi mieć obiektywnej przyczyny. Jedyną jej istotną cechą w kontekście obowiązku ubezpieczenia jest rzeczywisty charakter. W innym swoim wyroku z dnia 7 stycznia 2014 r., I UK 252/13 ( Legalis nr 830791) wyraził zaś pogląd, że możliwe jest ustalenie zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej mimo niewykreślenia jej z ewidencji działalności gospodarczej i- w konsekwencji- uchylenie obowiązku ubezpieczenia w ZUS. W pozostałych okresach, tj. od 1 stycznia 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r., od 1 grudnia 2008 r. do 31 lipca 2009 r., od 1 grudnia 2009 r. do 31 lipca 2011 r., od 1 stycznia 2012 r. do 31 lipca 2012 r. i od 1 grudnia 2012 r. do 12 września 2014 r., odwołujący zajmował się działalnością rolniczą polegającą na uprawie pomidorów.

W takich okolicznościach sprawy, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że odwołujący podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w zakresie ubezpieczenia emerytalno- rentowego oraz wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego w następujących okresach: od 1 stycznia 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r., od 1 grudnia 2008 r. do 31 lipca
2009 r., od 1 grudnia 2009 r. do 31 lipca 2011 r., od 1 stycznia 2012 r. do 31 lipca 2012 r. i od 1 grudnia 2012 r. do 12 września 2014 r. (punkt 1 wyroku).

Co prawda do końca września 2009 r. przepis art. 3a przewidywał, że ubezpieczenie społeczne rolników ustaje z końcem kwartału, w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie ubezpieczeniu, jednak Sąd nie mógł orzec ponad żądanie zgłoszone przez odwołującego, w związku z czym odnośnie dwóch pierwszych okresów stwierdził, że T. J. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników – zgodnie z jego żądaniem - od 1 stycznia 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r. i od 1 grudnia 2008 r. do 31 lipca 2009 r. Uwzględniając treść art. 3a ustawy, w obu tych przypadkach możliwe było orzeczenie, że odwołujący podlega ubezpieczeniu rolniczemu do końca września odpowiednio 2008 r. i 2009 r. Tego uczynić jednak nie mógł z uwagi na brzmienie art. 321 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Odwołujący był reprezentowany przesz profesjonalnego pełnomocnika.

O kosztach zastępstwa procesowego odwołującego Sąd rozstrzygnął na podstawie
art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania
(punkt 2 wyroku). Zasądzając na rzecz odwołującego kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, Sąd działał zgodnie z treścią § 12 ust. 2 w związku
z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461). Sąd miał na uwadze niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata
w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Z uwagi na to, że odwołanie od zaskarżonej decyzji wpłynęło do Sądu przed zmianą § 12 ust. 2 powołanego wyżej rozporządzenia, która weszła w życie w dniu 1 sierpnia 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1079), Sąd zastosował stawki obowiązujące do tej daty i zasądził na rzecz ubezpieczonego potrójną stawkę minimalną.