Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

J. G. została oskarżona o to, że:

I.  uporczywie nie wpłacała podatku od towarów i usług od dnia 25.02.2008r. do dnia 19.09.2012r., jako podatnik, w terminie to jest do 25-go dnia miesiąca następującego po okresie rozliczeniowym- wbrew przepisowi art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług ( Dz. U. nr 54 poz. 535 z późn. zm.) - na rachunek Urzędu Skarbowego w P. za styczeń, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, grudzień 2008 roku, styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, listopad, grudzień 2009 roku, styczeń, luty, marzec, kwiecień, październik, listopad, grudzień 2010 roku, styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2011 roku, styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec 2012 roku w kwocie łącznej 77 992 zł ,

to jest o wykroczenie skarbowe określone w art. 57 §1 k.k.s.

II.  w okresie od dnia 20.02.2008 roku do dnia 20.01.2012 roku, działając w krótkich odstępach czasu z wykorzystaniem takiej samej sposobności, nie wpłacała pobranego podatku dochodowego od wypłaconych pracownikom wynagrodzeń jako płatnik, w terminie, to jest do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy- wbrew przepisowi art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000r., nr 14 poz. 176) – na rachunek Urzędu Skarbowego w P. za styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2008 roku, styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2009 roku, styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2010 roku, styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, październik, grudzień 2011 roku w kwocie łącznej 19 972 zł,

to jest o przestępstwo skarbowe określone w art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s.

Wyrokiem z dnia 20 lipca 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi:

1.  oskarżoną J. G. (uprzednio P.) uznał za winną popełnienia zarzucanego jej czynu z punktu I, czym wyczerpała znamiona art. 57 §1 k.k.s. i za to na podstawie art. 57 §1 k.k.s. wymierzył oskarżonej karę grzywny w kwocie 1000 złotych.

2.  oskarżoną uznał za winną popełnienia zarzucanego jej czynu z punktu II, czym wyczerpała znamiona art. 77 §1 k.k.s. w zw. z art. 77 §2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i za to na podstawie art. 77 §2 k.k.s. wymierzył oskarżonej karę grzywny w wymiarze 20 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 60 złotych.

3.  zwolnił oskarżoną od kosztów sądowych, które przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego wyroku w niósł obrońca oskarżonej. Zaskarżanemu wyrokowi zarzucił on naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k., art. 366 § 1 k.p.k. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów i przyjęcie, że zachowanie oskarżonej było umyślne, a oskarżona działała z zamiarem bezpośrednim, w sytuacji gdy ogół ujawnionych podczas rozprawy okoliczności temu przeczy wskazując na to, iż J. G. nie obejmowała nigdy swoim zamiarem wypełnienia znamion zarzucanych jej czynów.

W konkluzji apelacji obrońca oskarżonej J. G. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej J. G. od zarzucanego jej czynu, względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniesiona apelacja okazała się częściowo zasadna w tym sensie, że zainicjowała kontrolę odwoławczą wydanego w sprawie rozstrzygnięcia i skutkowała częściowym jego uchyleniem i umorzeniem prowadzonego przeciwko oskarżonej postępowania czyn zarzucany w punkcie pierwszym.

Mając na względzie czasookres czynu przypisanego oskarżonej w punkcie 1 zaskarżonego wyroku oraz uwzględniając fakt, że czyn ten stanowi wykroczenie skarbowe z art. 57 § 1 k.k.s., należało w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na kwestię przedawnienia jego karalności. Kluczowe znaczenie w tym względzie ma treść w zw. z art. 51 § 1 i § 2 k.k.s. w zw. z art. 44 § 3 k.k.s.

W myśl art. 51 § 1 k.k.s. karalność wykroczenia skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Przepisy art. 44 § 2-4 i 6-7 stosuje się odpowiednio. Zgodnie zaś z art. 51 § 2 k.k.s. jeżeli w okresie przewidzianym w § 1 wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność popełnionego przez niego wykroczenia skarbowego ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu.

Uporczywe niewpłacanie w terminie podatku, będące znamieniem wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 k.k.s., stanowi uszczuplenie należności publicznoprawnej. Niewpłacenie w określonym ustawowo terminie należnego podatku już w dacie upływu tego terminu skutkuje zaległością podatkową, a tym samym uszczupleniem należności. W konsekwencji powyższego ustalenia uznać należy, że termin przedawnienia takiego wykroczenia, z mocy przepisu art. 44 § 3 k.k.s., rozpoczyna bieg z końcem roku, w którym upłynął termin płatności należności stanowiącej przedmiot wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 k.k.s. (tak też np. post. Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2011 r. V KK 361/10 opubl. LEX nr 732431, OSNKW 2011/2/16, LEX nr 732431, Prok.i Pr.-wkł. 2011/9/11, Prok.i Pr.-wkł. 2011/11/10, Biul.SN 2011/2/12-13)

Analizie w oparciu o powyższe należało poddać czyn zarzucony oskarżonej w punkcie 1 zaskarżonego wyroku. Termin płatności termin płatności chronologicznie najpóźniejszego zobowiązania to 25 lipiec 2012 roku, a zatem bieg przedawnienia rozpoczął się z końcem roku 2012.

Mając na względzie, że postępowanie wobec obwinionej zostało wszczęte w dniu 28 czerwca 2012 roku, tj. przed upływem roku od rozpoczęcia biegu przedawnienia karalności wskazanych zobowiązań, termin przedawnienia karalności w/w wykroczenia uległ przedłużeniu o kolejne 2 lata i upłynął wraz z końcem roku 2015.

Przedawnienie karalności czynu przypisanego oskarżonej w punkcie 1 zaskarżonego wyroku stanowi przesłankę z kręgu bezwzględnych przyczyn odwoławczych określoną z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. Jednocześnie w ocenie sądu odwoławczego brak było w tej konkretnej sytuacji oczywistych przesłanek uniewinnienia oskarżonej. Dla możliwości dokonania samodzielnych ustaleń w instancji odwoławczej w sposób postulowany przez skarżącego materiał dowodowy zebrany w sprawie, musiałby jednoznacznie przemawiać za uniewinnieniem, tak by podstawy faktyczne dla takowego rozstrzygnięcia jawiły się jako oczywiste. Wzgląd zaś na dotychczas zebrany materiał dowodowy sprzeciwia się takowemu wnioskowi. W konsekwencji stanowiło to o konieczności zmiany zaskarżonego wyroku. Sąd okręgowy uchylił rozstrzygnięcie w punkcie 1 zaskarżonego wyroku i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 51 § 1 i 2 k.k.s. postępowanie w tej części umorzył.

Odnośnie zaś czynu przypisanego oskarżonej w punkcie 2 zaskarżonego wyroku, apelacja obrońcy oskarżonej J. G. nie jest zasadna.

Dokonując kontroli instancyjnej odnośnie sprawstwa i winy J. G. w zakresie przypisanego jej przestępstwa skarbowego z art. 77 k.k.s. należy stwierdzić, że sąd rejonowy w sposób rzetelny i kompletny zebrał materiał dowodowy, należycie wnikliwie go rozważył, a stanowisko swoje szczegółowo i wyczerpująco uzasadnił.

Dokonana ocena dowodów poprzedzona została ujawnieniem na rozprawie całości okoliczności mogących mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia i poczyniona z uwzględnieniem zasad wiedzy i doświadczenia życiowego. Jest oceną swobodną i jako taka pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. Sąd Rejonowy przeprowadził szczegółową analizę zgromadzonych dowodów, odnosząc się do okoliczności stanowiących podstawę ustaleń faktycznych. Precyzyjnie wskazał na przesłanki dokonanej oceny.

Tok rozumowania sądu rejonowego przedstawiony w pisemnych motywach wyroku jest czytelny i poprawny logicznie, nie zawiera sprzeczności, zaś wywiedzione wnioski oparte zostały w całości na wynikających z materiału dowodowego przesłankach. W kontekście podniesionych zarzutów należy wskazać, że sąd pierwszej instancji wydając wyrok rozważył wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, jakie zostały ujawnione, zgodnie z prawem procesowym w toku rozprawy (art. 4 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k.) oraz ocenił je zgodnie z wymogami określonymi w art. 7 k.p.k.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, że oskarżona swoim zachowaniem wyczerpała znamiona przestępstwa skarbowego określonego w art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s., gdyż w okresie od dnia 20.02.2008 roku do dnia 20.01.2012 roku, działając w krótkich odstępach czasu z wykorzystaniem takiej samej sposobności, nie wpłacała pobranego podatku dochodowego od wypłaconych pracownikom wynagrodzeń jako płatnik, w terminie, to jest do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy- wbrew przepisowi art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000r., nr 14 poz. 176)

Powinnością oskarżonej było obliczyć, pobrać podatek i wpłacić go na rachunek organu skarbowego.

Wszystkie okoliczności podnoszone w apelacji obrońcy oskarżonej zmierzają do zakwestionowania możliwości przypisania jej zawinionego sprawstwa przypisanego czynu z art. 77 k.k.s. w oparciu o próbę wykazania złej sytuacji finansowej, a w konsekwencji braku możliwości wpłaty pobranego podatku.

W tym kontekście wskazania za sądem rejonowym, wymaga że czyn zabroniony z art. 77 k.k.s. posiada charakter materialny - ze względu na definicję legalną znamienia "nie wpłaca" z art. 53 § 29 w zw. z § 27 k.k.s. Przedmiotem bezpośredniego działania deliktu karnoskarbowego z art. 77 k.k.s. jest pobrany podatek. Oskarżona popełniła ten czyn umyślnie z zamiarem bezpośrednim. Nie wpłacała ona bowiem w terminie pobranego podatku.

Bez znaczenia dla odpowiedzialności z art. 77 k.k.s. pozostaje zatem sytuacja finansowa oskarżonej. Okoliczności podnoszone w apelacji, tj. że oskarżona przeznaczała pobrany podatek na inny uzasadniony ekonomicznie cel, zwłaszcza na podtrzymanie działalności gospodarczej (tj. na własne utrzymanie oraz na dalsze pensje pracowników i wypłaty dla dostawców), w żadnym razie nie mogą włączać winy oskarżonej. Istotą obowiązku płatnika jest bowiem odprowadzanie pobranych zaliczek od wypłaconych wynagrodzeń. Posiadając określona pulę na wypłaty, oskarżona obowiązana była odpowiednią część pobrać jako zaliczki na podatek i kwoty te odprowadzić bez względu na dokonaną samodzielnie, indywidualną gradację potrzeb. Żadna ustawowa regulacja nie usprawiedliwia w takiej sytuacji innego przeznaczenia środków.

Jest wiedzą powszechną, że w warunkach gospodarki rynkowej, sytuacja finansowa podmiotów gospodarczych bywa niestabilna. Z taką sytuacją muszą się jednak liczyć wszyscy uczestnicy obrotu prawnego. Od przedsiębiorców, należały oczekiwać wkalkulowania takiego ryzyka. Znając już na podstawie danych z poprzedniego miesiąca wysokość dochodów, oskarżona musiała liczyć się z wypełnianiem ustawowego obowiązku i odpowiednią zapobiegliwością, by obowiązku dopełnić.

Zatem sytuacja finansowa oskarżonej, ani jej problemy osobistej nie stanowią żadnego usprawiedliwienia opisanego naruszenia obowiązków.

Kwestionowanie przez obrońcę oskarżonej rozstrzygnięcie sądu rejonowego, ma wyraźnie polemiczny charakter. Stanowisko procesowe wyrażone w apelacji wynika jedynie z błędnego przekonania, co do przesłanek stwierdzenia winy w zakresie czynu z art. 77 k.k.s. W związku z tym brak jest zasadnych podstaw, aby twierdzenia obrońcy obwinionego wywiedzione w apelacji prowadziły do skutecznego podważenia ocen i wniosków sądu rejonowego.

W ocenie sądu okręgowego wymierzona J. G. kara grzywny 20 stawek dziennych, przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 60 złotych stanowi adekwatną formę represji prawnokarnej – w kontekście wagi postawionego oskarżonej zarzutu i ustalonych okoliczności mających wpływ na jej wymiar. Kara ta czyni zadość prewencji indywidualnej i jest współmierna do stopnia winy oraz stopnia społecznej szkodliwości czynu. Nadto zauważyć należy, że orzeczona wobec oskarżonej kara grzywny mieści się w dolnej granicy ustawowego zagrożenia za przestępstwo skarbowe (art. 23 k.k.s.) Zatem wymierzona oskarżonej kara, nawet przy uwzględnieniu jej trudnej sytuacji materialnej, nie nosi cech rażącej niewspółmierności.

Z uwagi na fakt, że oskarżona korzystała w postępowaniu odwoławczym z pomocy prawnej świadczonej przez obrońcę ustanowionego z urzędu, a adwokat złożyła wniosek o przyznanie jej nieopłaconego wynagrodzenia, zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy adw. M. W. kwotę 516,60 zł na podstawie § 14 ust. 2 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.), uwzględniającą zgodnie z § 2 ust. 3 rozporządzenia stawkę 23 % podatku od towarów i usług – od wynagrodzenia przyznanego w minimalnej kwocie 420 złotych.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 113 k.k.s. sąd okręgowy zwolnił J. G. od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, uznając że w świetle jej obecnej sytuacji osobistej i majątkowej, uiszczenie tych należności byłoby dla niej zbyt uciążliwe.