Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

R. K. został skazany następującymi wyrokami:

I. Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 28 grudnia 2005 roku w sprawie VI K 733/05 za popełnione w dniu 09 marca 2005 roku przestępstwo z art. 270 § 1kk na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat oraz na karę 10 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych;

- postanowieniem z dnia 28 czerwca 2007 roku zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary;

II. Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 29 grudnia 2006 roku w sprawie XVII K 491/06 za popełnione w dniu 24 marca 2006 roku przestępstwo z art. 286 § 1 kk na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 4 lat oraz na karę 20 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 20 złotych;

- postanowieniem z dnia 09 marca 2009 roku zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary;

III. Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 09 stycznia 2007 roku w sprawie II K 422/06 za popełnione w dniu 29 maja 2006 roku przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz na karę 30 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych i za popełnione w dniu 28 grudnia 2005 roku przestępstwo z art. 270 § 1 kk na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności; na karę łączną 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat;

- postanowieniem z dnia 07 stycznia 2009 roku zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary łącznej;

IV. Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 22 lutego 2007 roku w sprawie II K 576/06 za popełnione w okresie od 22 września do 24 września 2005 roku przestępstwo z art. 271 § 3 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zb. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat oraz karę 100 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 20 złotych ;

- postanowieniem z dnia 19 sierpnia 2008 roku w zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary;

V. Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 19 marca 2007 roku w sprawie II K 548/06 za popełnione w okresie od stycznia 2006 roku do 31 maja 2006 roku przestępstwo z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 kk na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat;

- postanowieniem z dnia 30 grudnia 2008 roku zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary;

VI. Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 23 sierpnia 2007 roku w sprawie VI K 300/07 za popełnione w okresie od 23 do 24 maja 2006 roku przestępstwo z art. 270 § 1 kk w zb. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat oraz na karę 50 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych ;

- postanowieniem z dnia 15 maja 2009 roku zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary;

VII. Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 13 maja 2008 roku w sprawie II K 508/07 za popełnione w okresie od maja 2006 roku do 16 maja 2007 roku przestępstwo z art. 207 § 1 kk w zb. z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i za popełnione w okresie od 10 kwietnia 2007 roku do 12 czerwca 2007 roku przestępstwo z art. 286 § 1 kk na karę 1 roku pozbawienia wolności; na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat;

- postanowieniem z dnia 03 lipca 2013 roku zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary łącznej;

VIII. Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 31 sierpnia 2009 roku w sprawie II K 182/09 za popełnione:

- w okresie od 16 kwietnia do 23 kwietnia 2008 roku przestępstwo z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności ;

- w okresie od 17 kwietnia do 29 kwietnia 2008 roku przestępstwo z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;

- w okresie od 17 kwietnia do 09 lipca 2008 roku przestępstwo art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;

- od 22 kwietnia do 30 maja 2008 roku przestępstwo z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;

na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 4 lat oraz na karę 100 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 20 złotych;

- postanowieniem z dnia 14 października 2013 roku zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary łącznej;

IX. wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 21 lipca 2009 roku w sprawie II K 34/09, za zbiegające się przestępstwa objęte wyrokami wydanymi w sprawie II K 422/06, II K 576/06 i II K 548/06 na karę łączną 3 lat i 9 miesięcy pozbawienia wolności;

- na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczono okres pozbawienia wolności w sprawie II K 576/06 od dnia 22 października 2008 roku do 13 lutego 2009 roku;

X. Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 27 czerwca 2013 roku w sprawie II K 1251/12 za popełnione w dniu 02 października 2012 przestępstwo z art. 177 § 1 kk w zw. z art. 178 § 1 kk na karę 1 roku i 3 miesięcy;

- na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczono okres zatrzymania w dniu 03 października 2012 roku oraz okres tymczasowego aresztowania od 24 czerwca 2013 roku do 27 czerwca 2013 roku ;

XI. Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 14 lipca 2014 roku w sprawie II K 510/13 za popełnione w dniu 12 października 2012 roku przestępstwo z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk na karę 1 roku pozbawienia wolności i za popełnione w dniu 24 stycznia 2013 roku przestępstwo z art. 276 kk w zw. z art. 64 § 1 kk na karę 1 roku pozbawienia wolności, na karę łączną 1 roku pozbawienia wolności;

- na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczono okres zatrzymania w dniach 27 – 28 stycznia 2013 roku;

XII. Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 17 listopada 2014 roku w sprawie II K 689/14 za popełnione w dniu 30 października 2013 roku przestępstwo z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk na karę10 miesięcy pozbawienia wolności;

XIII. Sądu Rejonowego w Żarach z dnia 13 listopada 2014 roku w sprawie II K 1214/14 za popełnione w dniu 24 marca 2014 roku przestępstwo z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk na karę 1 roku pozbawienia wolności;

XIV. Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 10 października 2014 roku w sprawie II K 390/14 za popełnione w okresie od 21 lutego 2013 roku do 26 lutego 2013 roku przestępstwo z art. 280 § 1 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 64 § 1 kk na karę 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności oraz na karę 80 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych;

XV. Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 26 lutego 2015 roku w sprawie II K 736/14 za popełnione w okresie od 06 marca 2014 roku do 15 marca 2014 roku przestępstwo z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 64 § 1 kk na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności;

Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim wyrokiem łącznym z dnia 30 lipca 2015 roku w sprawie II K 140/15:

1.  na podstawie art. 575 § 1 kpk stwierdził utratę mocy:

- wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 21 lipca 2009 roku w sprawie II K 34/09;

- kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 09 stycznia 2007 roku w sprawie II K 422/06;

- kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 14 lipca 2014 roku w sprawie II K 510/13;

2.  na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 kk w zw. z art. 569 § 1 kpk za przestępstwa opisane wyrokami w punktach II i III wyroku, orzekł wobec skazanego karę łączną 2 lat pozbawienia wolności;

3.  wyroki opisane w punktach II i III, w części dotyczącej kar pozbawienia wolności, uznał za pochłonięte niniejszym wyrokiem łącznym, a w pozostałym zakresie pozostawił do odrębnego wykonania;

4.  na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 kk w zw. z art. 569 § 1 kpk za przestępstwa opisane wyrokami w punktach V i VI wyroku orzekł wobec skazanego karę łączną 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności;

5.  wyroki opisane w punktach V i VI wyroku, w części dotyczącej kar pozbawienia wolności, uznał za pochłonięte niniejszym wyrokiem łącznym, a w pozostałym zakresie pozostawił do odrębnego wykonania;

6.  na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 kk w zw. z art. 569 § 1 kpk za przestępstwa opisane wyrokami w punktach X, XI a i b i XIV wyroku, orzekł wobec skazanego karę łączną 3 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności;

7.  wyroki opisane w punktach X, XI a i b i XIV, w części dotyczącej kar pozbawienia wolności, uznał za pochłonięte niniejszym wyrokiem łącznym, a w pozostałym zakresie pozostawił do odrębnego wykonania;

8.  na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 kk w zw. z art. 569 § 1 kpk za przestępstwa opisane wyrokami w punktach XIII i XV wyroku orzekł wobec skazanego karę łączną 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności;

9.  wyroki opisane w punktach XIII i XV wyroku, w części dotyczącej kar pozbawienia wolności, uznał za pochłonięte niniejszym wyrokiem łącznym, a w pozostałym zakresie pozostawił do odrębnego wykonania;

10.  na podstawie art. 572 kpk umorzył postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego, obejmującego prawomocne skazania w sprawach opisanych w punktach I, IV, VII, VIII, IX, XII wyroku;

11.  na podstawie art. 577 kpk na poczet orzeczonej w pkt 7 kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w dniu 03 października 2012 roku, okres tymczasowego aresztowania od 24 czerwca 2013 roku do 27 czerwca 2013 roku w sprawie II K 1251/12 oraz okres zatrzymania skazanego w dniach 27 – 28 stycznia 2013 roku w sprawie II K 510/13;

12.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata P. P. kwotę 171,60 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej skazanemu z urzędu;

13.  zwolnił skazanego od kosztów sądowych.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez obrońcę skazanego.

Skarga apelacyjna zarzuciła rażącą niewspółmierność orzeczonych kar łącznych z powodu nie zastosowania przy ich kształtowaniu zasady absorpcji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy dostrzegł – działając na podstawie art. 440 kpk uchybienia natury materialnej, które prowadzą a wręcz nawet zmuszają, do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Z uwagi na dostrzeżone uchybienia zaskarżone rozstrzygnięcie nie mogło się ostać, co z kolei uczyniło przedwczesne ustosunkowanie się do podniesionego w skardze apelacyjnej zarzutu rażącej niewspółmierności orzeczonych kar łącznych.

W pierwszej kolejności zważyć należy, iż w niniejszej sprawie zaistniały okoliczności uzasadniające potrzebę wydania nowego wyroku łącznego, obejmującego wyroki skazujące w sprawach VI K 733/05, XVII K 491/06, II K 422/06, II K 576/06, II K 548/06, VI K 300/07 i II K 508/07, wchodzące w skład wyroku łącznego wydanego w sprawie II K 34/09. Potrzeba wydania nowego wyroku łącznego wynikała z faktu, iż Sąd Rejonowy przy wydawaniu ww. wyroku łącznego nie dostrzegł, iż zarządzone były kary pozbawienia wolności orzeczone w sprawach XVII K 491/06 i VI K 300/07 – postanowienia k. 85, 126. Tym samym niedopatrzenie Sądu w tym zakresie przekładało się na decyzję o umorzenia postępowania w przedmiocie objęcia karą łączną, kar wymierzonych w powyższych sprawach. W obowiązującym wówczas stanie prawnym nie było możliwości łączenia kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania z karami pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym.

Wymierzenie nowej kary łącznej w nowym wyroku łącznym zasadne jest wówczas, gdy w branym pod uwagę zbiegu realnym przestępstw i w sekwencji wyroków stanowiących podstawę do orzeczenia kary łącznej pojawiają się nowe elementy, których nie brano pod uwagę w poprzednim wyroku łącznym. (wyrok SN z dnia 3 grudnia 2014 r., IIKK 246/14, opubl. LEX nr 1583222).

Jak wynika z brzmienia 85 kk, w przypadku gdy sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, Sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa. Kara łączna powstaje z połączenia kar tego samego rodzaju albo kar różnych, ale podlegających łączeniu.

Dla właściwej interpretacji art. 85 kk kluczowym jest poprawne zrozumienie pojęcia „pierwszego, chociażby nieprawomocnego wyroku”. Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 25 lutego 2005 roku I KZP 36/04 - której nadano moc zasady prawnej - w jasny sposób wyraził, iż określenie "zanim zapadł pierwszy wyrok" odnosi się do "pierwszego chronologicznie wyroku, który zapadł przed popełnieniem przez sprawcę kolejnego (kolejnych) przestępstwa (przestępstw)". Uwzględniając unormowania art. 85 k.k. należy zatem stwierdzić, że dobór wyroków będących przesłanką wymiaru kary łącznej uwarunkowany jest istnieniem cezury czasowej - datą wydania chronologicznie pierwszego (chociażby nieprawomocnego) wyroku za "którekolwiek z tych przestępstw". Ta właśnie data stanowi cezurę skutkującą stwierdzeniem, że przestępstwa popełnione przed tą datą (datą pierwszego chronologicznie wyroku)"pozostają w zbiegu", a w konsekwencji może być orzeczona za nie kara łączna. Jeśli dane przestępstwo zostało popełnione przed tą datą, to nie może być uznane za popełnione w innym "zbiegu realnym" z przestępstwem popełnionym po dacie wydania tegoż wyroku. Przy kolejnych zbiegach obejmujących drugą, trzecią, itd. grupę przestępstw, zawsze wyjściowym punktem odniesienia będzie pozostawał ten chronologicznie "pierwszy wyrok", zamykający kolejne "grupy przestępstw" pozostających w zbiegu.

Zgodnie z powyższym stanowiskiem, w realiach niniejszej sprawy, Sąd Rejonowy błędnie - zresztą bez żadnego uzasadnienia takiej decyzji - przyjął, iż pierwszym chronologicznie wyrokiem będącym punktem odniesienia dla istnienia realnego zbiegu przestępstw, umożliwiającym wymierzenie kary łącznej jest wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie XVII K 491/06, opisany w pkt II części wstępnej zaskarżonego wyroku. Sąd pierwszej instancji nie dostrzegł, że takim pierwszym wyrokiem jest wyrok w sprawie VI K 733/05 Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim. Nie dostrzegł też, że w zbiegu realnym z czynem, za który R. K. został skazany przedmiotowym wyrokiem – jak wskazuje analiza karty karnej skazanego oraz dołączonych do akt odpisów prawomocnych wyroków - pozostaje czyn objęty wyrokiem wydanym w sprawie II K 576/06 Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim, opisanym w pkt IV części wstępnej wyroku łącznego.

Nie dopatrzył się również Sąd Rejonowy, iż zbieg realny obejmujący czyny zabronione opisane w punktach II i III części wstępnej zaskarżonego wyroku, dopełniają skazania w sprawach wskazanych w punktach V i VI części wstępnej zaskarżonego wyroku. Przestępstwa opisane w tychże punktach popełnione zostały przed dniem 29 grudnia 2006 roku, kiedy to wydano wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim w sprawie XVII K 491/06.

Wadliwie wytypowana została przez Sąd pierwszej instancji czwarta grupa realnego zbiegu przestępstw. Zważyć należy, iż czyny przypisane w wyroku Sądu Rejonowego w Wejherowie w sprawie II K 689/14, ujętym w punkcie XII części wstępnej zaskarżonego wyroku łącznego oraz w wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim w sprawie II K 736/14, ujętym w punkcie XV, popełnione zostały przed dniem13 listopada 2014 roku, tj. przed wydaniem wyroku Sądu Rejonowego w Żarach w sprawie II K 1214/14 ( opisanego w punkcie XIII części wstępnej zaskarżonego wyroku łącznego ). W zaistniałej sytuacji konfiguracja czasowa sprawiała, że czyny opisane w punktach XII i XV komparycji zaskarżonego wyroku pozostają w zbiegu realnym z czynem ujętym w wyroku opisanym w pkt XIII części wstępnej skarżonego wyroku.

Poza powyższymi okolicznościami nie sposób pominąć faktu, iż z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika na jakiej podstawie faktycznej i prawnej Sąd pierwszej instancji nie znalazł podstaw do połączenia wyroków w sprawach VI K 733/05, XVII K 491/06, II K 576/06, K 508/07, II K 182/09 i XII II K 689/14. Treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku jedynie enigmatycznie wskazuje, że sąd uznał, iż nie było warunków w tym zakresie do wydania wyroku łącznego i dlatego postępowanie w tej części umorzono na podstawie art. 572 kpk. Poza tym dostrzec trzeba, iż z uzasadnienia wyroku nie wynika, iż Sąd Rejonowy rozważał możliwość połączenia kar pozbawienia wolności wymierzonych w wyrokach wydanych w sprawach K 508/07, II K 182/09. Istotnym jest bowiem fakt, że wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim w sprawie II K 508/07 zapadł w dniu 13 maja 2008 roku , a dwa pierwsze czyny przypisane skazanemu w wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 31 sierpnia 2009 roku w sprawie II K 182/09 popełnione zostały przed datą 13 maja 2008 roku ( pierwszy w okresie od 16 kwietnia do 23 kwietnia 2008 roku, drugi w okresie od 17 kwietnia do 29 kwietnia 2008 roku). Być może Sąd merytoryczny takie rozważania podjął i uznał, że kara łączna z połączenia kar jednostkowych wymierzonych ww. wyrokami byłaby dla skazanego mniej korzystna niż ta, która wiązałaby się z kolejnym wykonywaniem poszczególnych wyroków jednostkowych, podlegających łączeniu, tym niemniej stanowisko takie powinien jasno i precyzyjnie uzasadnić, a tego zaniechał.

Wobec powyższych okoliczności wyrok Sądu pierwszej instancji ocenić należy jako wadliwy. Zmiana wyroku na obecnym etapie sprawy nie jest możliwa. Sąd odwoławczy nie może zastępować Sądu Rejonowego podejmując decyzję co do sposobu połączenia określonych kar wyrokiem łącznym oraz co do wymiaru kary łącznej. Innymi słowy ocena zaistnienia przesłanek do wydania wyroku łącznego i orzeczenie kar łącznych należy do sądu pierwszej instancji. Rolą Sądu Odwoławczego jest bowiem kontrola prawidłowości rozstrzygnięcia podjętego przez tenże sąd . W związku z tym zaskarżony wyrok należało uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Prowadząc postępowanie ponownie, Sąd Rejonowy winien rozważyć zasadność wskazanej przez Sąd Okręgowy konfiguracji wyroków – starannie rozważyć wyodrębnienie poszczególnych grup pozostających w zbiegach realnych przestępstw i wydać stosowne rozstrzygnięcia, należycie je uzasadniając.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu przed sądem drugiej instancji orzeczono na podstawie § 14 ust. 5 w zw. z § 16 w zw. z § 2 ust.3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2015r. poz. 616).