Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 22-03-2016 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Jadwiga Święcicka

Protokolant: sekretarz sądowy Marcin Jamrószka

po rozpoznaniu w dniu 14-03-2016 r. w Koninie

sprawy R. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) w (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o podleganie ubezpieczeniom

na skutek odwołania R. S. i P. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 11 marca 2015r. nr (...) - (...) znak: (...)

I. Zmienia zaskarżoną decyzję z ten sposób, że stwierdza, iż (...) jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą (...) prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą (...) w S. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i dobrowolnie chorobowemu od 1 maja 2014r.

II. Zasądza od pozwanego na rzecz każdego z odwołujących kwoty po 60 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) – (...) z dnia 11.03.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. stwierdził, że (...) nie podlega
od 1.05.2014 r. obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej u płatnika składek (...) R. S..

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że (...)od dnia 1.05.2014 r. została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego z podstawą wymiaru składek w wysokości za okres miesiąca maja 2014 r. – 4.000 złotych, a za miesiące od czerwca do sierpnia 2014 r. w wysokości 7.000 złotych. Od dnia 1.09.2014 r. stała się niezdolna do pracy i wystąpiła o wypłatę zasiłku chorobowego. Roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego w krótkim okresie od zgłoszenia spowodowało wszczęcie przez organ rentowy postępowania wyjaśniającego. Organ rentowy zwrócił uwagę, że R. S. prowadzi działalność gospodarczą od 2001 r. i jej głównym przedmiotem jest pozyskiwanie kontrahentów dla firm wykonujących linie telekomunikacyjne bądź dostarczających sprzęt telekomunikacyjny. (...) miała wykonywać takie czynności jak : obieg korespondencji, obsługa telefoniczna firmy, umawianie spotkań, rezerwacja hoteli, ustalanie połączeń komunikacyjnych, zbieranie danych od firmy (...)do stworzenia parametrów oferty (zakresu i ceny), wystawianie elektronicznie faktur, zamówienia na art. biurowe, przywożenie otrzymanych z biura rachunkowego dokumentów dotyczących ZUS i Urzędu Skarbowego.

Organ rentowy po analizie przedłożonych dokumentów oraz przy uwzględnieniu zeznań płatnika składek uznał, że czynności wykonywane przez (...) można zaliczyć do działań w ramach współpracy jednak tylko o charakterze wtórnym, gdyż zadania ubezpieczonej nie stanowią istotnego ciężaru gatunkowego działań współpracownika, a zatem nie spełniają istotnej cechy współpracy przy działalności gospodarczej. Podkreślono również i to, że zadania z zakresu jedynie obsługi biura R. S. nie były czynnikiem bezpośrednio ani pośrednio generującym zysk firmy. Zdaniem organu rentowego czynności wykonywane przez (...) były co najwyżej pomocą udzielaną przez małżonka w prowadzonej przez drugiego małżonka działalności gospodarczej, w ramach ustawowego obowiązku wzajemnej pomocy nie podlegającej zasadzie odpłatności. Organ rentowy wskazał i to, że R. S. został zgłoszony do ubezpieczeń z minimalną podstawą wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą, a więc zdecydowanie niższą niż ubezpieczona. Wszystkie powyższe okoliczności wskazują zdaniem organu rentowego, że podstawą zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych (...) nie była faktyczna współpraca ale wyłącznym celem tego było skorzystanie z zasiłków z ubezpieczenia społecznego obliczonych od wysokiej podstawy.

Odwołanie od decyzji złożyli R. S. oraz (...), wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że (...)jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek (...) R. S. podlega od 1.05.2014 r. obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołujących kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Zaskarżonej decyzji zarzucono :

- rażące naruszenie art. 8 ust. 11 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych polegające na jego niewłaściwej wykładni
i w konsekwencji błędnym zastosowaniu w/w normy polegającej na uznaniu, że (...) nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1.05.2015 r. jako osoba współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej z R. S.,

- rażące naruszenie przepisów art. 83 ust. 1 i 2 w zw. z art. 41 ust. 12 i 13, art. 68 ust. 1 oraz art. 86 ust. 1 i 2 ustawy z 13.10.1998 r. o s.u.s. poprzez ich błędną wykładnię i zakwestionowanie prawidłowość i rzetelność zadeklarowanej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dotyczące (...) z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej podczas gdy z w/w norm prawnych wynika dowolność wysokości deklaracji składek przez osoby prowadzące jak i współpracujące przy prowadzeniu działalności gospodarczej,

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych przez organ rentowy za podstawę niniejszej decyzji polegającym na dowolnym i sprzecznym z materiałem dowodowym przyjęciu, że (...) nie można uznać za osobę współpracującą z R. S. przy prowadzeniu działalności w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń,

- sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z zgromadzonym materiałem dowodowym polegającym na dowolnym przyjęciu przez organ orzekający, że (...) nie współpracuje z R. S. przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez R. S., a jedynie okazjonalnie pomaga przy prowadzeniu działalności gospodarczej a jej działania nie mają bezpośrednio związku z przedmiotem działalności gospodarczej prowadzonej przez R. S. ani istotnego ciężaru gatunkowego działań współpracownika podczas gdy z materiału zgromadzonego w sprawie szczególności z zeznań R. S. wynikają twierdzenia przeciwne, w szczególności fakt, że (...) stale współpracuje z R. S. przy prowadzeniu działalności gospodarczej, gdzie przede wszystkim zajmuje się pracami administracyjno – biurowymi, księgowymi, kontaktuje się z klientami, przygotowuje umowy o strony formalno – prawnej, negocjuje umowy itp.,

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na dowolnym i sprzecznym z materiałem dowodowym przyjęciu przez organ orzekający, że czynności wykonywane przez (...) były pomocą udzielaną przez małżonka przy prowadzonej działalności gospodarczej w ramach ustawowego obowiązku wzajemnej pomocy, podczas gdy z materiału dowodowego i okoliczności sprawy wynikają twierdzenia przeciwne, w szczególności fakt, że (...) współpracowała z R. S. przy prowadzeniu działalności gospodarczej, czynności na rzecz działalności wykonywała codziennie i wpływały one istotnie na rozwój prowadzonej działalności gospodarczej,

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę decyzji polegającą na dowolnym i sprzecznym z materiałem dowodowym uznaniu przez organ, że brak jest ekonomicznego uzasadnienia dla podjęcia współpracy przez (...) przy prowadzeniu działalności przez R. S., podczas gdy z materiału dowodowego wynikają twierdzenia przeciwne w szczególności fakt, że praca (...) przyczyniła się do wzrostu dochodu prowadzonej działalność gospodarczej przez R. S.,

- sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z zgromadzonym materiałem dowodowym polegającym na dowolnym przyjęciu przez organ orzekający, że podstawą zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego z tytułu współpracy (...) było wyłącznie skorzystanie z zasiłków z ubezpieczenia społecznego obliczonych od wysokiej podstawy, podczas gdy z materiału dowodowego wynikają twierdzenia przeciwne, w szczególności fakt, że R. S. potrzebował z uwagi na ilość pracy i obowiązków w innych spółkach współpracownika, który będzie zajmował się działalnością gospodarczą.

Odwołania R. S. oraz P. S. (1) na podstawie art. 219 k.p.c. zostały połączone do wspólnego prowadzenia i rozstrzygnięcia pod sygnaturą akt III U 400/15.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie
oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje :

R. S. oraz (...) są małżeństwem od (...)
W ich małżeństwie obowiązuje od (...)r. ustrój rozdzielności majątkowej.

Od 3.09.2001 r. R. S. posiada zarejestrowaną działalność gospodarczą działając pod firmą (...) w S.. Głównym przedmiotem działalności są roboty związane z budową linii telekomunikacyjnych
i elektroenergetycznych, a R. S. zajmuje się pozyskiwaniem kontrahentów z zakresu branży telekomunikacyjnej dla podmiotów wykonujących linie telekomunikacyjne jak również dostarczające sprzęt telekomunikacyjny. R. S. jest również prezesem zarządu i wspólnikiem dwóch spółek tj. (...) Sp. z o.o. w K. oraz (...) Sp. z o.o. w P..

(...) w okresie do 15 marca 2014 r. wykonywała na podstawie umowy zlecenia prace na rzecz biura rachunkowego (...) z siedzibą
w L.. Do jej zadań należały prace księgowe tj. przyjmowanie dokumentacji jaką przynosili klienci, ich segregacja oraz chronologiczne układanie, sprawdzenie pod względem rachunkowymi i wprowadzenie danych do systemu. Spółka (...) współpracowała z R. S. prowadząc sprawy księgowe.

R. S. oraz (...) prowadzą wspólne gospodarstwo domowe i razem mieszkają na terenie S. k. K.. W związku z tym, iż praca na rzecz spółki (...) była wykonywana w L. i wiązała się z koniecznością dojazdów odwołująca poszukiwała możliwości podjęcia innej pracy, w szczególności, że nie satysfakcjonował ją poziom uzyskiwanego wynagrodzenia. Z kolei R. S. potrzebował osoby z którą mógłby podjąć współpracę. Nadmiar obowiązków powodował, że R. S. nie miał czasu na wykonywanie czynności przygotowawczych związanych z obiegiem dokumentów i wyszukiwaniem ogłoszeń przetargowych w miejscu siedziby firmy. Potrzebował również osoby, która dopilnowałaby terminowości wykonania założonych projektów. W tym celu zwrócił się do znajomego (...) z propozycją współpracy, ten jednak nie był zainteresowany pracą u odwołującego. Ostatecznie pomiędzy odwołującymi doszło do uzgodnienia, że (...) przejmie część obowiązków związanych z obiegiem dokumentów, które wcześniej R. S. realizował poprzez spółkę (...), tak aby ograniczyć współpracę z biurem rachunkowym. R. S. chciał także, aby żona zajmowała się obsługą klientów, organizacją dostaw towarów i zapewniała obieg dokumentacji między firmą a klientami.

Zgłoszenie odwołującej do systemu ubezpieczeń społecznych nastąpiło od dnia 1.05.2014 r. z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 4.000 złotych. W kolejnych miesiącach składka została podwyższona do kwoty 7.000 zł. W chwili nawiązania współpracy małżeństwo wiedziało, że (...) jest już w ciąży, lecz czuła się ona dobrze i stan zdrowia nie był przeszkodą dla podjęcia współpracy. (...)posiada upoważnienie do działania w imieniu R. S. w zakresie sprawdzania i podpisywania rachunków pod względem merytorycznym i formalnym, dokonywania płatności okresowych wynikających z podpisanych umów, sprawdzania i podpisywania pod względem merytorycznym dokumentów księgowych, podpisywania dokumentów, podpisywania planów finansowych, zawierania umów, podpisywania innych dokumentów związanych z prawidłowym funkcjonowaniem firmy i kontaktów z klientami.

Początkowo przez okres miesiąca (...) była zaznajamiana
z działalnością prowadzoną przez męża.

Odwołująca wykonywała zadania dla biura rachunkowego (...)zajmując się przekazywaniem poukładanej dokumentacji (faktury, rejestr VAT, dane do ewidencji środków trwałych) dzięki którym pracownicy biura mieli ułatwione zadanie wprowadzenia danych do systemu i prowadzenia księgi przychodów i rozchodów. Pracownicy biura wymieniali się z (...) korespondencją elektroniczną. Konsultowane były z nią sprawy księgowe dotyczące amortyzacji. Odbywały się one praktycznie codziennie.

(...)zajmowała się również obsługą podmiotów na rzecz których R. S. świadczył swoje usługi. Spółka (...) realizuje usługi budowlane w zakresie budowy sieci i światłowodów dla spółek telekomunikacyjnych. W ramach współpracy ze spółką (...) jest odpowiedzialny za poszukiwanie i organizowanie kontraktów oraz wyszukiwanie ofert. W 2014 r. R. S. poinformował D. D., dyrektora i członka zarządu spółki (...) że osobą z którą należy kontaktować się jest (...). Spółka (...) w tamtym czasie występowała w kilku przetargach i zachodziła potrzeba ustalania spełnienia warunków oferty przetargowej. Z (...) kontaktowano się dla potrzeb ustalenia wstępnych warunków oferty tj. zorientowania się z jakich materiałów i za pomocą jakiej technologii będzie wykonywana inwestycja, a następnie negocjowano ceny tych materiałów. (...) brała udział na etapie gromadzenia dokumentów i szukania ofert. Była odpowiedzialna za skompletowanie dokumentacji i przygotowanie oferty cenowej. Kontaktowała się w tym zakresie z podmiotami zewnętrznymi. Między innymi (...)prowadziła rozmowy z firmami, które stanowią stałą bazę firm z nimi współpracującymi.

M. M. z firmy (...) współpracuje z R. S. w zakresie poszukiwania przez odwołującego osób zainteresowanych materiałami dostarczanymi przez firmę. W 2014 r. chodziło głównie o przygotowanie ofert w zakresie dostaw materiału na potrzeby budowy sieci szerokopasmowych i zadań z zakresu utworzenia tzw. wielkopolskiej sieci szkieletowej. (...)została upoważniona przez R. S. do wykonania czynności w zakresie realizacji umowy z tą firmą w zakresie sporządzania kalkulacji produktowej, przygotowania oferty produktowej, kontaktów z klientami, podpisywania dokumentów, sporządzania projektów umów, podpisywania innych dokumentów związanych z ofertami handlowymi, koordynacji dostaw i zwrotów opakowań.

(...) na rzecz firmy (...)zajmowała się poszukiwaniem podwykonawców, aby zainteresować ich ofertą produktową firmy. Zbierała od służb podwykonawcy zapotrzebowania na dany materiał, sprawdzała również czy potencjalny podwykonawca jest podmiotem który jest rzetelnym płatnikiem. Gdy potencjalni kontrahenci wyrażali wstępne zainteresowanie ofertą to M. M. przygotowywał ostateczną ofertę handlową, a (...) umawiała klientów. Ponadto w zakresie zadań R. S., które przejęła (...) była koordynacja bieżących dostaw i dopilnowanie wpływu wszystkich dokumentów, które służyły potwierdzeniu należytego wykonania dostawy.

Odwołująca była inicjatorem utworzenia strony internetowej na potrzeby prowadzonej przez męża działalności, gdyż były zapytania dlaczego firma(...) takowej nie posiada. W tym celu w maju 2014 r. odwołująca zwróciła się do M. S., który jest obok R. S. wspólnikiem i prezesem zarządu spółki (...). Spółka posiada szeroki zakres działalności związany m.in. z naprawą samochodów a także świadczeniem usług informatycznych (naprawa komputerów, serwerów, odzyskiwanie danych i projektowanie stron internetowych). M. S. z odwołującą konsultował warunki wykonania strony internetowej.

Oprócz powyższych zadań (...)prowadziła również sprawy związane z rozliczeniem z ZUS-em, urzędem skarbowym, zajmowała się zamówieniami produktów do firmy, prowadziła ewidencję środków trwałych, weryfikowała i rozliczała opłaty telekomunikacyjne.

W okresie kiedy odwołująca współpracowała z mężem dochody z działalności uległy zwiększeniu m.in. poprzez podpisanie kontraktu na dostawy rur do firmy w K.. Ponadto udało się R. S. otworzyć nową spółkę w W..

Odwołująca współpracowała przy prowadzeniu działalności do 31.08.2014 r. po czym od 1.09.2014 r. zgłosiła do organu rentowego wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego. (...) urodziła dziecko w dniu(...)

Po przejściu przez odwołującą na zwolnienie lekarskie nastąpiło zwiększenie współpracy pomiędzy R. S. a spółką (...) i powierzono jej usługi w zakresie kosztorysowania projektów i obsługi zawieranych przez R. S. kontraktów tj. w zakresie wyceny, sporządzania ofert.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, przedłożonych do sprawy przez odwołujących (k.15-71,85-90,105, 196), akt III U 401/15 tut. Sądu, zeznań świadków : B. K. (k.143), M. M. (k.177-178), D. D. (k.197v-198), W. N. (1) (k. 198v), M. S. (k.198v-199), zeznań odwołujących R. S. (k. 199-200) oraz P. S. (1) (k.200-201).

Wartość dowodowa dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu, nie była również kwestionowana przez strony. Za pomocą przedłożonych dokumentów
na których widnieje adnotacja o ich weryfikacji przez odwołującą wykazano, że (...) współpracowała razem z mężem przy prowadzonej przez nią działalności. Okoliczności wynikające z dokumentów znalazły bowiem odzwierciedlenie w zeznaniach świadków oraz odwołujących.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadkom B. K. M. M., D. D., (...), M. S. albowiem są one spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Świadkowie są dla odwołujących osobami obcymi, a znajomość z R. S. wynika z utrzymywania z płatnikiem składek kontaktów handlowych. Okoliczność ta nie wpływa zdaniem Sądu aby byli oni zainteresowani wynikiem prowadzonego postępowania. Z zeznań wskazanych świadków (za wyjątkiem (...) wynika jednoznacznie, że pomiędzy nimi a odwołującą były utrzymywane kontakty wynikające z prowadzonej działalności gospodarczej. W przypadku zeznań świadka W. N. to potwierdziły one okoliczność, że R. S. potrzebował osoby, która mogłaby współpracować z nim przy jego działalności gospodarczej oraz, że ostatecznie tą osobą była jego żona.

Zeznaniom odwołujących R. S. oraz (...) Sąd również dał wiarę, albowiem ich zeznania były spójne i korespondowały ze sobą. Podawane przez nich okoliczności w jakich doszło do nawiązania pomiędzy nimi współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej, jaki miała ona charakter i tego czym zajmowała się (...) znalazły odzwierciedlenie w dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy oraz zeznaniach świadków.

Zaskarżoną decyzją z 11.03.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
II Oddział w P. stwierdził, że (...) od dnia 1.05.2014 r. nie podlega ubezpieczeniu społecznym, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy z mężem R. S. prowadzącym działalność gospodarczą podnosząc, że nie doszło do podjęcia istotnej i znaczącej współpracy, rodzącej obowiązek ubezpieczenia.

Tym samym przedmiotem zaskarżonej decyzji nie jest wysokość podstawy wymiaru składek zadeklarowana z tytułu współpracy ubezpieczonej z odwołującym, lecz kwestia podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Przepis art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.2015.121) stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom : emerytalnemu i rentowym podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące.

Według art. 11 ust. 2 ustawy dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.

Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 11 w/w ustawy za osobę współpracującą
z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5 uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Treść tego przepisu wskazuje, że do uznania za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność konieczne jest to, aby osoba ta była jedną z osób w nim wymienionych tj. małżonkiem, dzieckiem własnym, dzieckiem drugiego małżonka, dzieckiem przysposobionym, rodzicem, macochą, ojczymem albo osobą przysposabiającą, pozostawała z nim we wspólnym gospodarstwie domowym oraz współpracowała przy prowadzeniu tej działalności.

Nie ulega wątpliwości, że (...) jest małżonką odwołującego oraz, że prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Te okoliczności nie były kwestionowane przez organ rentowy. Ocenie podlegało to czy współpracowała z nim przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

W wyroku z dnia 20.05.2008 r., II UK 286/07 Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń : emerytalnego i rentowych uznać można tylko taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia współdziałanie przy tym przedsięwzięciu. Takie rozumienie współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej odpowiada bowiem celom ustawy systemowej wyrażającym się przymusem ubezpieczenia, na zasadzie równości, wszystkich zarobkujących własną pracą (niezależnie od podstawy jej świadczenia). Sąd Najwyższy w uzasadnieniu tego wyroku wyraził pogląd, że okazjonalna pomoc jaką świadczy osobie prowadzącej działalność gospodarczą w tej działalności jego małżonek, prowadzący z nim wspólne gospodarstwo domowe stanowi konsekwencję obowiązku małżonków do wzajemnej pomocy oraz współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli (art. 23 i 27 k.r.o.). Udzielana przez małżonka pomoc w prowadzonej przez drugiego małżonka działalności gospodarczej, w ramach ustawowego obowiązku wzajemnej pomocy jest normalną konsekwencją współdziałania małżonków na rzecz założonej przez nich rodziny i nie podlega zasadzie odpłatności.

W wyroku z dnia 6.01.2009 r., II UK 134/08 Sąd Najwyższy zaznaczył natomiast, ze zgodnie ze słownikiem języka polskiego współpraca oznacza pracę wykonywaną wspólnie z kimś innym; działalność prowadzoną wspólnie; działanie wraz z innymi w ramach jednego przedsięwzięcia; branie udziału w zbiorowej pracy. Z wykładni literalnej wynika zatem, iż termin współpraca przy prowadzeniu działalności, którym operuje art. 8 ust. 11 ustawy systemowej zakłada, że współpracujący ma istotny wpływ na tę działalność. Wartość działania w ramach współpracy musi być także znacząca.

Również w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23.04.2010 r., II UK 315/09 Sąd Najwyższy uznał, że cechami konstytutywnymi pojęcia „współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności” w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy systemowej są występujące łącznie :

1) istotny dla działalności gospodarczej ciężar gatunkowy działań współpracownika, które to działania nie mogą mieć charakteru wtórnego, muszą pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem;

2) znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót.

Sąd Najwyższy stwierdził, że za współpracującego przy prowadzeniu działalności pozarolniczej można uznać tylko taką osobę, która na rzecz tej działalności wykonuje prace takiego rodzaju, rozmiaru i częstotliwości, że mają one wymiar ekonomiczny i organizacyjny na tyle istotny, że mogą być postrzegane jako współpraca przy prowadzeniu tej działalności.

Ocena czy w konkretnej sytuacji pomoc świadczona przez małżonka może być uznawana za współpracę w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy systemowej i stanowiącą w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy podstawę do objęcia tej osoby obowiązkowymi ubezpieczeniami : emerytalnym i rentowymi, wymaga uprzednich ustaleń faktycznych co do charakteru i rodzaju tych czynności.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło ustalić, że odwołująca rzeczywiście współpracowała z R. S. przy prowadzonej przez niego działalności w zakresie pośrednictwa, poszukiwania kontrahentów dla firm zajmujących się budową linii telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych. Zadania odwołującej związane były z utrzymaniem kontaktów handlowych i obsługą podmiotów z którymi współpracował R. S. oraz prowadzenie dokumentacji dla prawidłowego funkcjonowania firmy, dzięki czemu R. S. mógł skupić się przede wszystkim na wykonywaniu świadczonych usług. Okoliczność ta znalazła odzwierciedlenie w zeznaniach wszystkich przesłuchanych w sprawie świadków, którzy w sposób szczegółowy podawali w jaki sposób wyglądała ich współpraca z odwołującą i na czym polegały jej zadania. Wynika z nich, że odwołująca była przez świadków traktowana jako osoba uczestnicząca w prowadzeniu działalności i naturalnym dla nich było, aby zwracać się do żony R. S. co do której wiedzieli, że posiada ona rozeznanie w prowadzonej przez męża działalności. Wynika to także z dokumentów wystawianych w związku z prowadzeniem firmy, na części z nich widnieją bowiem podpisy ubezpieczonej jako osoby zajmującej się ich weryfikacją. Organ rentowy nie przedstawił przy tym w toku postępowania dowodów, które podważyłyby wiarygodność zeznań świadków ani też takich, z których wynikałoby, że odwołująca takich czynności nie wykonywała lub podważających wiarygodność przedłożonych dokumentów.

Tego typu współpraca, zdaniem Sądu, ma istotne znaczenie, zwłaszcza w sferze organizacyjnej dla prowadzonej przez płatnika składek działalności. Współpraca ta miała przy tym charakter zorganizowany, ciągły, systematyczny i istniała nieprzerwanie przez okres kilku miesięcy. Sąd nie podziela stanowiska organu rentowego, aby czynności odwołującej ograniczały się jedynie do udzielania zwyczajowej pomocy wymaganej od współmałżonka, gdyż organ rentowy uzasadniał tą ocenę odnosząc się do poszczególnych, jednostkowych zadań, którymi zajmowała się odwołująca, co nie było zasadne.

Powoływane przez organ rentowy argumenty, że w zasadzie współpraca żony nie wpłynęła znacząco na dochody firmy nie było trafne. Sama bowiem wysokość dochodów nie może stanowić argumentu przesądzającego o braku współpracy, albowiem istotnym było, że określone współdziałanie ze strony odwołującej generowało stałe, choćby i dodatkowe dochody z tej działalności lub w zamiarze stron miało ono przyczynić się do osiągnięcia takich dochodów. Dodatkowo z zeznań R. S. wynika, że rzeczywiście przychody z działalności uległy zwiększeniu

i wpływ na to miała również aktywność odwołującej zaangażowanej w inwestycję od strony organizacyjno – biurowej.

W toku procesu nie utrzymało się stanowisko organu rentowego, że brak było uzasadnienia dla nawiązania z (...) współpracy, gdyż ani wcześniej ani później R. S. nikogo nie zatrudniał. Z zeznań (...) wynika, że potrzebował osoby z którą mógłby współpracować. Ten ostatni jednak nie był zainteresowany nawiązaniem współpracy. Ponadto po przejściu odwołującej na zwolnienie lekarskie jej obowiązki przejęła spółka (...) która na czas wykonywania przez (...) zadań, prowadziła czynności księgowe w ograniczonym zakresie.

W tych okolicznościach jako nieistotne dla rozstrzygnięcia przedstawiają się okoliczności dotyczące podjęcia przez (...) współpracy w okresie kiedy była już w ciąży oraz wyższa w porównaniu do męża zadeklarowana podstawa wymiaru składek. W tym pierwszym przypadku to w orzecznictwie jednolity jest pogląd, że podjęcie współpracy przez kobietę w ciąży przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie przez nią świadczeń z ubezpieczeń społecznych nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem, jeżeli współpraca ta była faktycznie wykonywana (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 6.02.2006 r., III UK 156/05, Lex nr 272549). W przedmiotowej sprawie na podstawie przedstawionych dowodów Sąd nie miał wątpliwości, iż (...) rzeczywiście ją wykonywała. Odwołująca rozpoczynając współpracę czuła się dobrze, a zadania którymi się zajmowała nie wymagały od niej zwiększonego wysiłku fizycznego i nie istniało zagrożenie dla przebiegu ciąży. Ponadto okres współpracy trwał nieprzerwanie przez okres czterech miesięcy. Odnośnie natomiast wymiaru podstawy opłacania składek to jakkolwiek w przypadku (...) jest ona rzeczywiście dużo wyższa niż płatnika składek, tym nie mniej okoliczność ta nie mogła mieć wpływu na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie. Już sama bowiem okoliczność faktycznej współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej rodzi obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, wobec czego organ rentowy nie mógł domagać się wyłączenia odwołującej z systemu ubezpieczeń społecznych tylko dlatego, że mąż odwołującej zdeklarował za nią wysoką składkę, która przecież mieściła się w granicach dozwolonej przez przepisy ustawy systemowej.

Udowodniwszy fakt swojej współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej wykonywanej przez płatnika składek, odwołująca przerzuciła na ZUS ciężar dowodu w zakresie wykazania odmiennych okoliczności faktycznych,
tzn. udowodnienia, że w okresie objętym sporem odwołująca nie zajmowała się przedmiotową współpracą. Podkreślić bowiem należy, że do postępowania odrębnego z zakresu ubezpieczeń społecznych w zakresie postępowania dowodowego ma zastosowanie - bez żadnych ograniczeń - reguła wynikająca z przepisu art. 232 k.p.c., obowiązuje więc zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń przez stronę. Wydanie decyzji przez organ rentowy w postępowaniu administracyjnym nie zwalnia tego organu od udowodnienia przed sądem jej podstawy faktycznej, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z przepisu art. 6 k.c. (por. wyrok SN z dnia 7 stycznia 2010 r. w sprawie II UK 148/09, publik. LEX nr 577847).

Zdaniem Sądu organ rentowy nie wykazał niewiarygodności dowodów przeprowadzonych na okoliczność wykonywania przez ubezpieczoną współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej w okresie, którego dotyczy niniejszy spór, a z przeprowadzonych dowodów wynika, iż w okresie od 1.05.2014 r. (...)współpracowała z mężem R. S. przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Konsekwencją powyższego ustalenia jest konieczność przyjęcia, że w okresie objętym sporem (...) podlega z tytułu współpracy przy wykonywaniu działalności gospodarczej obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w wyroku.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 i 108 kpc w związku z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U.2013. 461.j.t.) w brzmieniu obowiązującym przed 1.08.2015 r.

SSO Jadwiga Święcicka