Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Joanna Jastrzębska-Ciura

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 kwietnia 2016 roku w Częstochowie

w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa R. C.

przeciwko Przedsiębiorstwu Handlowo-Usługowemu (...) spółce jawnej w C.

o odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia

na skutek apelacji powódki R. C.

od wyroku Sądu Rejonowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w C.

z dnia 10 grudnia 2015 roku, sygnatura akt VII P (...)

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1. i zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego (...) spółki jawnej w C. na rzecz powódki R. C. kwotę 6 212,76 zł (sześć tysięcy dwieście dwanaście złotych siedemdziesiąt sześć groszy) z ustawowymi odsetkami od 4 kwietnia 2015 roku;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2. i zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed sądem pierwszej instancji;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 390 zł (trzysta dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu przed sądem drugiej instancji.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 marca 2015r., skierowanym przeciwko PHU (...) spółka jawna w C., powódka R. C. wniosła o zasądzenie kwoty 6.212,76 zł tytułem odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy
o pracę bez wypowiedzenia z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty. Wniosła również o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwany PHU (...) spółka jawna w C. wniósł o odrzucenie pozwu jako złożonego po terminie ewentualnie o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2015r. Sąd Rejonowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w C. oddalił powództwo R. C. i zasądził od niej na rzecz pozwanego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że powódka R. C. w dniu 1 września 2010r. zawarła umowę o pracę z pozwaną spółką (...) na okres próbny, do dnia 30 listopada 2010r. na stanowisku recepcjonistka. W dniu 1 grudnia 2010r. strony zawarły umowę na czas określony – do dnia 30 listopada 2012r. na stanowisku recepcjonista. W dniu 1 grudnia 2012r. strony zawarły kolejną umowę o pracę na czas określony – do dnia 30 listopada 2013r. na stanowisku recepcjonistka. Aneksem do tej umowy z dnia 1 lipca 2013r. zmieniono stanowisko pracy powódki na recepcjonista – kasjer. W dniu 26 listopada 2013r. strony podpisały umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisku recepcjonista – kasjer. Miejsce wykonywania pracy ustalono: „(...)-(...) C., Al. (...) 4”. Powódka faktycznie przez cały okres zatrudnienia pracowała w Salonie znajdującym się w C. Al. (...) 4. Salon ten był otwarty od 9.00 do 19.00, dlatego pracownicy tam zatrudnieni pracowali na dwie zmiany, tj. od 9.00 do 17.00 i od 11.00 do 19.00. W Salonie tym był zatrudniony pracownik na stanowisku kasjer, z którym powódka pracowała na zmiany, tak aby w godzinach otwarcia był chociaż jeden kasjer. Powódka zgodnie z umową miała w zakresie swoich obowiązków wykonywać pracę recepcjonisty. Pozwana Spółka miała jeszcze dwa Salony, jeden w C. w (...)Alei (...), drugi w B.. Salon w (...)Alei był otwarty w tych samych godzinach jak Salon, w którym pracowała powódka. Salon w B. był otwarty w godzinach 10.00 – 18.00. W Salonie przy Al. (...) 4 na początku 2015 roku przeprowadzono remont. Na czas remontu sprzedaż w Salonie odbywała się w o wiele mniejszym lokalu zastępczym. Na czas remontu godziny pracy Salonu zostały zmienione od 10.00 do 18.00. W lutym 2015 roku kierownik Salonu w B. zwrócił się do Zarządu o przysłanie pracownika na zastępstwo za nieobecnego pracownika zatrudnionego na stanowisku kasjer – recepcjonista, na co najmniej tydzień. Pracodawca podjął decyzję o oddelegowaniu powódki do Salonu w B. na okres dwóch tygodni. W tym celu wystawił dla powódki w dniu 20 lutego 2015r. delegację – polecenie wyjazdu do B., na okres od 23 lutego 2015r. do 27 lutego 2015r. i od 2 marca 2015r. do 6 marca 2015r. W tym samym dniu J. S. – współwłaściciel w obecności kierownika Salonu (...) poinformował powódkę o oddelegowaniu do Salonu w B. na okres dwóch tygodni i wręczył jej druk delegacji. Powódka odebrała delegację i następnie skonsultowała się ze swoim pełnomocnikiem. W dniu 23 lutego 2015r. powódka stawiła się do pracy w Salonie przy Al. (...) 4 i przekazała kierownikowi Salonu pismo, w którym poinformowała, że nie wyraża zgody na zaproponowane nowe warunki zatrudnienia, tj. wykonywanie pracy w B.. W tym samym dniu pracodawca doręczył powódce pismo informujące, że polecenie z dnia 20 lutego 2015r. nie było wypowiedzeniem zmieniającym warunki pracy i płacy wynikające z umowy o pracę, a było powierzeniem pracy w trybie art. 42 § 4 k.p. na okres od 23 lutego 2015r. do 6 marca 2015r. w Salonie w B.. Pismo z dnia 23 lutego 2015r. należy potraktować jako odmowę wykonania polecenia służbowego, co może stanowić podstawę rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Jednocześnie pracodawca mając na uwadze dotychczasową współpracę ponownie powierzył powódce w trybie art. 42 § 4 k.p. wykonywanie pracy w okresie od 24 lutego 2015r. do dnia 6 marca 2015r. w Salonie w B.. Dodatkowo wskazano, że powierzenie obowiązków w Salonie w B. uzasadnione jest potrzebami Spółki i związane jest z trwającym remontem Salonu w C., w którym powódka świadczy pracę. W dniu następnym powódka zgłosiła się do pracy w Salonie w C. i doręczyła kierownikowi pismo, w którym ponownie nie wyraziła zgody na zaproponowane nowe warunki zatrudnienia. Podała, że w umowie o pracę wskazano miejsce pracy jako C. Al. (...) 4 i tam powinna wykonywać swoją pracę zwłaszcza, że przyjmując się do pracy informowała pracodawcę, że nie ma uprawnień do kierowania pojazdami. W tych okolicznościach jej odmowa nie może być potraktowana jako naruszenie obowiązków pracowniczych na podstawie art. 52 k.p. W dniu następnym, tj. 25 lutego 2015r. R. C. stawiła się do pracy w Salonie w C.. Pracodawca wręczył powódce pismo informujące o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia wskazując, jako przyczynę odmowę wykonania w dniu 23 lutego 2015r., jak również w dniu 24 lutego 2015r. polecenia służbowego – świadczenia pracy w okresie od 23 lutego 2015r. do 6 marca 2015r. w Salonie w B.. W uzasadnieniu pracodawca w sposób szczegółowy opisał zdarzenia, które zadecydowały o zwolnieniu powódki w trybie dyscyplinarnym.

Sąd Rejonowy wskazał, iż w zakresie przesłanki materialnej rozwiązania umowy
o pracę w postaci rzeczywistości i prawdziwości przyczyn wskazanych w oświadczeniu
o dyscyplinarnym zwolnieniu z pracy, zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 300 k.p., to na pozwanym pracodawcy ciążył obowiązek udowodnienia tych przyczyn. Pozwany pracodawca składając powódce oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia wskazał jako przyczynę odmowę wykonania w dniu 23 lutego 2015r., jak również w dniu 24 lutego 2015r. polecenia służbowego – świadczenia pracy w okresie od 23 lutego 2015r. do 6 marca 2015r. w Salonie w B.. W uzasadnieniu zwolnienia pracodawca w sposób szczegółowy opisał zdarzenia, które zadecydowały o zwolnieniu powódki w trybie dyscyplinarnym. Po dokonaniu szczegółowej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności w oparciu o wiarygodne zeznania pozwanego, zeznania świadka D. T., które Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne, jak również w części zeznania powódki, zdaniem Sądu I instancji, przyczyna rozwiązania umowy o pracę jest prawdziwa, rzeczywista i konkretna. Sąd I instancji uznał, że powódka swoim zachowaniem, tj. odmową wykonania polecenia wykonywania pracy przez okres od dnia 23 lutego 2015r. do dnia 6 marca 2015r. w Salonie w B. naruszyła podstawowe obowiązki pracownicze, albowiem wykonanie polecenia służbowego jest podstawowym obowiązkiem pracownika. Pozwany pracodawca pismem z dnia 23 lutego 2015r. poinformował powódkę, że polecenie z dnia 20 lutego 2015r. nie było wypowiedzeniem zmieniającym warunki pracy i płacy wynikające z umowy o pracę, a było powierzeniem pracy w trybie art. 42 § 4 k.p. na okres od 23 lutego 2015r. do 6 marca 2015r. w Salonie w B., że pismo powódki z dnia 23 lutego 2015r. należy potraktować jako odmowę wykonania polecenia służbowego, co może stanowić podstawę rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Jednocześnie pracodawca mając na uwadze dotychczasową współpracę ponownie powierzył powódce w trybie art. 42 § 4 k.p. wykonywanie pracy w okresie od 24 lutego 2015r. do dnia 6 marca 2015r. w Salonie w B.. Dodatkowo wskazano, że powierzenie obowiązków w Salonie w B. uzasadnione jest potrzebami Spółki i związane jest z trwającym remontem Salonu w C., w którym powódka świadczy pracę. Pomimo to powódka ponownie odmówiła wykonania tego polecenia służbowego twierdząc, że jest to wypowiedzenie zmieniające warunki pracy w zakresie miejsca świadczenia pracy. Stanowisko powódki jest bezzasadne, albowiem zgodnie z treścią art. 42 § 4 k.p. pracodawca może powierzyć pracownikowi inną pracę niż określoną w umowie o pracę jeżeli jest to uzasadnione potrzebami pracodawcy. Pracownik na podstawie tego przepisu może być zobowiązany do wykonywania innej pracy przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące w roku kalendarzowym pod warunkiem, że musi to być uzasadnione potrzebami zakładu pracy, nie może powodować obniżenia wynagrodzenia i polecona do wykonania praca musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika. Zdaniem Sądu polecenie służbowe zarówno z dnia 20 lutego 2015r., jak i z dnia 23 lutego 2015r. spełnia te trzy przesłanki § 4 art. 42 k.p. Powierzenie obowiązków w Salonie w B. uzasadnione było potrzebami Spółki i związane było
z trwającym remontem Salonu w C., w którym powódka świadczyła pracę.
W Salonie w B. potrzebny był na zastępstwo pracownik na stanowisku recepcjonista – kasjer. Powódka była jedynym pracownikiem w remontowanym Salonie w C. zatrudnionym na stanowisku recepcjonista – kasjer i jej obecność w pracy w tym okresie nie była konieczna, albowiem obowiązki kasjera wykonywał pracownik zatrudniony na tym stanowisku. Zatem należało uznać, że pracodawca w sposób zasadny wytypował powódkę do oddelegowania do pracy w Salonie w B.. Ponadto oddelegowanie było tylko na okres dwóch tygodni (10 dni roboczych) na stanowisko pracy, na którym powódka była zatrudniona w Salonie w C. i nie powodowało obniżenia jej wynagrodzenia. Powódka w toku postępowania podnosiła, że nie posiada prawa jazdy, i że dojeżdżając do B. musiała by korzystać z komunikacji publicznej (...) a dojazd do pracy i powrót do domu zająłby łącznie ponad 6 godzin. Powódka musiała by wychodzić z domu po 6.00 i wracać z pracy ok. 22.00. Powódka twierdziła również, że nie miała środków finansowych na dojazd do B., a pracodawca odmówił wypłaty zaliczki. Bezspornym w sprawie jest, że dojazd z C. do B. i z powrotem środkami komunikacji publicznej jest utrudniony, jednakże pracodawca wystawiając powódce w dniu 20 lutego 2015r. delegację faktycznie pozostawił powódce wybór czy będzie chciała codziennie dojeżdżać do B. (od poniedziałku do piątku) czy też na te dni wynajmie pokój w hotelu w B.. Ponadto pozwany zaprzeczył, aby powódka zwracała się do niego o zaliczkę na wyjazd służbowy. Świadek D. T.zeznała, że powódka w trakcie rozmów na temat jej oddelegowania do pracy w B. w ogóle nie poruszała kwestii problemów z dojazdem lub braku środków finansowych na ten wyjazd. Na marginesie Sąd Rejonowy zwracał uwagę na fakt, że na druku delegacji doręczonym powódce w dniu 20 lutego 2015r. jest rubryka dotycząca zaliczki na wyjazd służbowy (k. 26). Gdyby powódka faktycznie chciała otrzymać od pracodawcy zaliczkę, to wypełniłaby druk delegacji w tej części i dopiero gdyby pracodawca odmówił wypłaty zaliczki mogłaby skutecznie podnosić zarzut braku środków finansowych na wyjazd w delegację. Sąd Rejonowy nie kwestionował stanowiska powódki, że dojazd do pracy do Salonu w B. mógł być uciążliwy, jednakże zwracał uwagę na fakt, że delegacja ta była faktycznie tylko na 10 dni roboczych, a biorąc pod uwagę młody wiek powódki, fakt, że nie posiada rodziny i małoletnich dzieci, nad którymi miałaby sprawować opiekę, to oddelegowanie to nie było nadmiernie uciążliwe (tym bardziej, że mogła nocować w hotelu). Bezzasadny okazał się zarzut powódki, że jej stanowisko pracy w Salonie przy Al. (...) 4 zostało zlikwidowane, albowiem w toku procesu pozwany wykazał, że na stanowisko powódki poszukiwał nowego pracownika i w dniu 21 maja 2015r. podpisano umowę o pracę z nowym pracownikiem na stanowisku recepcjonista – kasjer (k. 67). W judykaturze, jak i w praktyce sądowej wielokrotnie odkreślano, że odmowa podjęcia czynności pracowniczych, powierzonych w trybie art. 42 § 4 k.p. w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, może stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Niewykonanie takiego polecenia jest bowiem ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych. Powierzenie pracownikowi innej pracy na podstawie art. 42 § 4 k.p. jest poleceniem dotyczącym pracy (art. 100 § 1 k.p.), a nie oświadczeniem woli. W ocenie Sądu Rejonowego, zachowanie powódki polegające na dwukrotnej odmowie wykonania polecenia służbowego dotyczącego wyjazdu w ramach delegacji, do pracy w Salonie w B. stanowi rażące naruszenie obowiązków pracowniczych. Mając powyższe na uwadze Sąd I instancji uznał, iż zachowanie powódki stanowiło ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych i było działaniem na szkodę firmy, co uzasadniało rozwiązanie z powódką umowy o pracę bez wypowiedzenia, które dokonane zostało przez pracodawcę zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Wobec powyższego Sąd Rejonowy na mocy art. 56 k.p. a contario, oddalił powództwo.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. oraz § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz mając na uwadze wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2012 roku w sprawie sygn. II PK 105/11, zgodnie z którym podstawę zasądzenia przez sądy opłaty za czynności profesjonalnego pełnomocnika prawnego (adwokata) z tytułu zastępstwa prawnego w sprawie ze stosunku pracy o odszkodowanie, o którym mowa w art. 56 § 1 w związku z art. 58 k.p. stanowi stawka minimalna określona w § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Apelację od powyższego orzeczenia złożyła powódka, zaskarżając go w całości.

Skarżąca zarzucała:

1)  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy i wyprowadzenie z zebranego w postępowaniu materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających, polegające na przyjęciu, iż powódka została poinformowana o rzekomym zamiarze pokrycia przez pracodawcę ewentualnych kosztów przejazdów albo noclegów i miała wybór w tym zakresie, podczas gdy z zeznań świadka wynika wprost, iż powódka takiego wyboru nie miała, gdyż zostało z góry jednostronnie ustalone, że będzie codziennie dojeżdżać i wracać, nie było natomiast rozmów na temat zwrotu ewentualnych kosztów, a tym bardziej deklaracji pracodawcy w przedmiocie pokrycia takich kosztów;

2)  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy i wyprowadzenie z zebranego w postępowaniu materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających, polegające na przyjęciu, że stanowisko pracy powódki w salonie przy al. (...) w C. nie zostało zlikwidowane, podczas gdy z zeznań świadka wynika wprost, iż nowy pracownik został przyjęty na inne stanowisko niż zajmowała powódka, tj. konsultant, obejmujące inny zakres czynności niż stanowisko powódki, tj. recepcjonista – kasjer, natomiast zakres czynności powódki został przejęty przez pozostałych pracowników salonu, a ponadto pominięcie okoliczności nieprzedłużenia przez pozwanego umowy o pracę z pracownikiem zajmującym stanowisko tożsame ze stanowiskiem powódki. Co pozwala przyjąć, iż nowy pracownik został przyjęty właśnie na stanowisko pozostałe po pracowniku, z którym umowy nie przedłużono;

3)  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez uznanie za wiarygodne i dokonywanie ustaleń stanu faktycznego w oparciu o wyjaśnienia pozwanego podczas gdy wyjaśnienia te są sprzeczne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności z zeznaniami świadka D. T. w zakresie braku propozycji pokrycia wydatków powódki związanych z jej przeniesieniem, braku propozycji opłacenia noclegów, czy też zatrudnienia nowego pracownika na stanowisko recepcjonisty – kasjera;

4)  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 236 k.p.c., poprzez brak rozstrzygnięcia kwestii dopuszczenia zgłoszonego przez pozwanego wniosku dowodowego z przedłożonych na rozprawie dokumentów, a mimo to oparcia rozstrzygnięcia, m.in. w oparciu o te dokumenty;

5)  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 207 § 6 k.p.c., poprzez dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu sprekludowanego, tj. dowodu z dokumentu w postaci umów o pracę złożonych przez pozwanego dopiero na drugiej rozprawie;

6)  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 w zw. z art. 328 § 2 k.p.c., poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy i pominięcie istotnej okoliczności, iż przeniesienie pracownika do miejsca zatrudnienia odległego o ok. 85 km stanowi naruszenie przez pracodawcę norm dobowego nieprzerwanego odpoczynku pracownika;

7)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 42 § 4 oraz art. 11 k.p., poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że pozwany w trybie przewidzianym w powołanym przepisie miał prawo jednostronnie zmienić powódce miejsce wykonywania pracy;

8)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 100 § 1 w zw. z art. 52 § 1 pkt 1 w zw. z art. 29 § 1 k.p., poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że pojęcie polecenie przełożonego dotyczące pracy, o którym mowa w powołanym przepisie, obejmuje swym zakresem polecenie zmiany miejsca pracy, tj. podstawowego elementu umowy o pracę oraz warunku pracy i płacy;

9)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 52 § 1 pkt 1 k.p., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że zostały spełnione przewidziane w tym przepisie przesłanki rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenie z winy pracownika, oraz że przyczyna podana przez pozwanego w oświadczeniu o rozwiązaniu stosunku pracy była przyczyną rzeczywistą, podczas gdy całokształt okoliczności faktycznych i zgromadzonego materiału dowodowego wskazuje, iż powódka nie naruszyła swoich podstawowych obowiązków pracowniczych;

10)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 132 § 1 k.p., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i pominięcie okoliczności, iż wskutek przeniesienia powódki do pracy w miejscowości B., powódka nie będzie miała obiektywnej możliwości skorzystania z zagwarantowanego ustawowo prawa do nieprzerwanego 11-godzinnego dobowego odpoczynku.

Wskazując na powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 6.212,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za rozwiązanie przez pozwanego umowy o pracę z powodem na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 kodeksu pracy z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, tj. nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego w obu instancjach wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa, według norm przepisanych;

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji powódki jako bezzasadnej i przyznanie stronie pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym również kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki zasługuje na uwzględnienie.

Sprawa niniejsza toczy się w postępowaniu uproszczonym. Zgodnie z treścią art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku
z przytoczeniem przepisów prawa.

W niniejszej sprawie sporne było czy skarżąca dopuściła się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, co zgodnie z art. 52 § 1 pkt 1 k.p. uzasadniałoby rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

W użytym w art. 52 § 1 pkt 1 k.p. pojęciu „ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych” mieszczą się trzy elementy, którymi są: bezprawność zachowania pracownika (naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego), naruszenie albo zagrożenie interesów pracodawcy, a także zawinienie obejmujące zarówno winę umyślną, jak i rażące niedbalstwo. Odnośnie do stopnia winy w orzecznictwie ukształtował się jednolity pogląd, że powinna się ona przejawiać w umyślności (złej woli) lub rażącym niedbalstwie pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2011r., sygn. III PK 72/10, LEX nr 901629).

Oczywiście należy się zgodzić, iż odmowa podjęcia czynności pracowniczych, powierzonych, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, w trybie art. 42 § 4 k.p., może stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, bowiem powierzenie innej pracy na podstawie tego przepisu jest poleceniem dotyczącym pracy (art. 100 § 1 k.p.) i niewykonanie takiego polecenia może w określonych sytuacjach być kwalifikowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Tym niemniej pracownik odmawiający wykonania sprzecznego z art. 42 § 4 k.p. polecenia kierującego go do innej pracy nie uchybia obowiązkowi pracowniczemu i umowa o pracę nie może być z nim rozwiązana na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 1999r., sygn. I PKN 370/99, OSNP 2001/7/225).

Należało zatem rozważyć czy wydane powódce polecenia wykonywania pracy w innej miejscowości było zgodne z art. 42 § 4 k.p.

Zgodnie z wymienionym wyżej przepisem wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi,
w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.

Należało przyjąć za Sądem I instancji, że występowała uzasadniona potrzeba pracodawcy, powierzenie obejmowało okres nieprzekraczający 3 miesięcy i nie obniżało to wynagrodzenia powódki. Konieczna była jednak odpowiedź na pytanie czy okresowe przeniesienie pracownika do wykonywania takiej samej pracy, ale w innej miejscowości jest powierzeniem mu „innej pracy” w rozumieniu art. 42 § 4 k.p.

Brak jest orzecznictwa Sądu Najwyższego w tym zakresie. Przy czym należy zaznaczyć, iż nie są przydatne w większym stopniu orzeczenia zapadłe przed 1996r., bowiem nowelizacją obowiązującą od 2 czerwca 1996r. do art. 29 k.p. wprowadzono „miejsce pracy” do katalogu istotnych elementów, które powinny zostać określone przez strony w umowie
o pracę. Wcześniejsze orzeczenia siłą rzeczy nie mogły tej okoliczności uwzględniać i stały się częściowo nieaktualne z momentem kiedy doszło do tej istotnej zmiany kodeksu pracy. Doktryna jest natomiast podzielona w swoich poglądach. Można bowiem znaleźć stanowiska, że w pojęciu „innej pracy” w rozumieniu art. 42 § 4 k.p. może się również mieścić zmiana miejsca świadczenia pracy. Przeważającym jest jednak pogląd, że w rozumieniu tego przepisu nie można powierzyć wykonywania pracy w innym miejscu niż ustalono w umowie o pracę. Ten ostatni pogląd podziela Sąd orzekający w niniejszej sprawie. Należy bowiem zwrócić uwagę, że norma zawarta w art. 42 § 4 k.p. ma charakter szczególny, co oznacza, że nie może być ona interpretowana rozszerzająco. Ponieważ przepis ten stanowi odstępstwo od zasad ustalonych przez strony przy zawiązaniu stosunku pracy należy go interpretować ściśle zgodnie z jego brzmieniem i literalną wykładnią. Kluczem do określenia, czy powierzenie innej pracy obejmuje swoim zasięgiem miejsce jej wykonywania, jest ustalenie zakresu pojęcia „innej pracy”. Należy stanąć na stanowisku, iż termin „inna praca" jest synonimem pojęcia „rodzaj pracy”, będącego obustronnie uzgodnionym elementem treści umownego stosunku pracy. Rodzaj pracy obejmuje swoim zakresem wszystko to, co wpływa na charakterystykę świadczenia pracy, ale – co ważne – z wyłączeniem czasu i miejsca pracy. Rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania to dwa odrębne elementy umowy o pracę - art. 29 § 1 pkt 1 i 2 k.p. Poprzez powierzenie innej pracy można rozumieć powierzenie pracy innego rodzaju niż określony przez strony. Tym samym zwrot „powierzenie innej pracy niż określona w umowie o pracę” co do zasady nie obejmuje swoim zakresem pojęciowym przestrzeni wykonywania pracy (miejsca pracy), pod warunkiem że jako inną pracę traktuje się zmianę tylko i wyłącznie miejsca pracy. Miejsce pracy nie jest samo w sobie pracą – rozumianą jako zespół czynności – lecz wycinkiem/punktem przestrzeni, w którym te czynności są lub mają być wykonywane. Miejsce pracy, zarówno w ujęciu prawnym, jak i komunikacyjno-fizycznym, samą praca nie jest, ale niewątpliwie tworzy warunki jej wykonywania. Tym samym można przyjąć, że regulacja art. 42 § 4 k.p. jest zakresowo węższa, gdyż odnosi się do „innej pracy", a nie – jak to ma miejsce w przypadku regulacji art. 42 § 1–3 k.p. – do wynikających z umowy warunków pracy i płacy. Z tych względów rozciąganie zakresu zastosowania tego przepisu na zmianę miejsca pracy jest, biorąc pod uwagę jego redakcję, nieuzasadnione. Skoro ustawodawca jako jeden z warunków zastosowania instytucji powierzenia innej pracy wskazuje skorelowanie z kwalifikacjami pracownika, to nie można spełnić tego warunku w przypadku zmiany tylko i wyłącznie elementu miejsca pracy. Należy zatem postawić tezę, że nie można powierzyć, w rozumieniu art. 42 § 4 k.p., wykonywania pracy w innym miejscu niż ustalono w umowie o pracę, przy zachowaniu tego samego rodzaju pracy, ale nie może również dojść do zmiany tego elementu przy powierzeniu innej pracy. Miejsce pracy nie jest pojęciowo tożsame z rodzajem pracy, a jego zmiana może być jedynie wypadkową powierzenia innej pracy, tj. pracy innego rodzaju (por. „Miejsce pracy jako istotny element umowy o pracę” autorstwa Daniela Książka, LEX 2013, rozdział IV oraz poglądy komentatorów tam zaprezentowane; Artykuł „Zasady powierzania pracownikowi innej pracy”. Teza 5 autorstwa Rafała Golata [w:] Służba Pracownicza 2014/3/14-17).

W warunkach niniejszej sprawy zmiana dokonana w trybie art. 42 § 4 k.p. dotyczyła wyłącznie miejsca świadczenia pracy w innej miejscowości. Takie powierzenie przez pracodawcę było niedopuszczalne, a w takiej sytuacji nie można pracownikowi postawić zarzutu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na mocy art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 i na podstawie art. 58 k.p. w związku z art. 321 k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz powódki żądaną kwotę 6.212,76 zł, której wysokość nie wykracza ponad kwotę stanowiącą trzymiesięczne wynagrodzenie ustalone przez pozwanego pracodawcę (v. k. 42 akt), z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po doręczeniu pozwanej odpisu pozwu.

W związku z przyznaniem powódce odszkodowania, należało ją uznać za stronę wygrywającą sprawę, dlatego zmianie uległ również punkt 2 zaskarżonego orzeczenia.

O kosztach zastępstwa procesowego przed Sądem I instancji orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013r., poz. 490) oraz § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2015r., poz. 1078), jak również § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804).

O kosztach postępowania za II instancję orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 1 pkt 1 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804), przy czym biorąc pod uwagę charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia wynagrodzenie podwyższono ponad stawkę minimalną oraz zasądzono zwrot opłaty od apelacji.