Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2016r. w Gliwicach

sprawy z powództwa W. P. (P.)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o odszkodowanie z tytułu naruszenia zasad równego traktowania i odszkodowanie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Z.

z dnia 24 czerwca 2015 r. sygn. akt IV P 2565/14

1)  oddala apelację;

2)  odstępuje od obciążenia powoda kosztami zastępstwa procesowego
w postępowaniu apelacyjnym.

(-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek (-) SSO Jolanta Łanowy (-) SSR del. Renata Stańczak (spr.)

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygnatura akt VIIIPa 249/15

UZASADNIENIE

W. P. wniósł pozew przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K. domagając się zasądzenia kwoty 3.616 złotych, tytułem odszkodowania w trybie art. 18d kp wraz z ustawowymi odsetkami.

W uzasadnieniu podał, że w latach 1990 – 2004 był zatrudniony u pozwanej na stanowisku górnika pod ziemią oraz, że w związku z wypadkiem przy pracy z dnia 31 marca 2004 roku oraz z dnia 03 czerwca 2004 roku zmuszony został przejść na rentę okresową z ogólnego stanu zdrowia, którą pobiera do chwili obecnej. Wskazał również, że do chwili obecnej trwają postępowania o uznanie w/w zdarzeń za wypadki przy pracy. Następnie podał, że w bieżącym (2014 roku) pozwana odmówiła mu wypłaty wartości 3 ton ekwiwalentu jak również pismem z dnia 24 września 2014 roku odmówiła mu wypłaty ekwiwalentu od przyszłego 2015 roku nie podając przy tym żadnych podstaw prawnych. W dalszej części uzasadnienia podniósł, że części emerytów i rencistów pozwana wypłaciła w/w ekwiwalent za 2014 rok w pełnej wysokości z początkiem 2014 roku. Przyznał, że możliwe jest zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy na podstawie art. 9 ¹ §1-5 kp oraz 241 ²⁷ §1-3 kp jednakże z jego ustaleń wynika, że pozwana nie dopełniła wymogów prawnych określonych w wyżej wspomnianych przepisach, co powoduje, że tego rodzaju decyzja jest bezprawna i niesprawiedliwa. Wyjaśnił również, że roszczenie, którego się domaga w trybie art. 18d kp wynika z Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla pracowników (...) S.A. z dnia 26.11.1994 roku. Zgodnie bowiem z §3 pkt. 10 – ilekroć w (...) jest mowa o pracownikach rozumie się przez to wszystkich pracowników spółki objętych układem – w tym również powoda jako byłego pracownika pozwanej, a obecnie rencistę. Powód wyjaśnił, że wysokość jego roszczenia wynika z §4 pkt. 2 podpunkt a (...), według którego przez najniższe wynagrodzenie dla pracowników zatrudnionych na dole rozumie się 90 % średniego krajowego wynagrodzenia, które obecnie wynosi 4017,75 zł, a 90 % tej kwoty to w zaokrągleniu 3616 zł.

W odpowiedzi na pozew (...) Spółka Akcyjna w K. wniosła o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Odnosząc się do zarzutów powoda, według których do naruszenia zasad równego traktowania miało dojść na skutek pozbawienia go prawa do otrzymywania bezpłatnego węgla wskazała, że nie naruszyła zasad równego traktowania powoda w zatrudnieniu, gdyż nie jest on obecnie jej pracownikiem, natomiast był u niej zatrudniony do 2004 roku. W dalszej części uzasadnienia pozwana podniosła, że z treści rozdziału II a kodeksu pracy wynika, że przepisy te mają zastosowanie wyłącznie do osób zatrudnionych w rozumieniu przepisów kodeksu. W ocenie pozwanej przepisy rozdziału II a (art. 18 ^3a i n.) nie mają zastosowania w stosunku do powoda, gdyż dotyczą wyłącznie osób, które w czasie, w którym miałoby dojść do naruszenia zasad równego traktowania w zatrudnieniu były pracownikami w rozumieniu kp, powód zaś był u niej zatrudniony do 2004 roku, a do naruszenia zasad równego traktowania miało dojść w 2014 roku. Z ostrożności procesowej pozwana podniosła, że w przypadku powoda nie doszło do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu, w szczególności nie doszło do dyskryminacji powoda, z powodu pozbawienia go prawa do bezpłatnego węgla i wyjaśniła, że z uwagi na swoją trudną sytuację finansową ograniczyła uprawnienie do otrzymania bezpłatnego węgla za 2014 rok do dwóch ton wszystkim uprawnionym, zarówno obecnym jak i byłym pracownikom, tym samym należy uznać za bezzasadne twierdzenia powoda jakoby decyzja ta miała charakter dyskryminujący go. Końcowo podniosła również, że zmieniła stanowisko, co do wymiaru bezpłatnego węgla przysługującego byłym pracownikom i dnia 10 grudnia 2014 roku podjęła uchwałę nr 1167/2014 w sprawie przywrócenia wymiaru bezpłatnego węgla oraz przesunięcia terminu wypłaty ekwiwalentu pieniężnego dla emerytów, rencistów i innych uprawnionych osób za 2014 rok.

W piśmie z dnia 11 marca 2015 roku powód rozszerzył żądanie pozwu i wniósł o zasądzenia od pozwanej na jego rzecz odszkodowania w kwocie 3616 zł w trybie art. 477 §1 kc.w związku z nieterminową wypłatą ekwiwalentu pieniężnego za 3 tony węgla za 2014 rok.

Wyrokiem z dnia 24 czerwca 2015 roku Sąd Rejonowy w Z. sygn.akt IV P 2565/14 oddalił powództwo i odstąpił od obciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego.

Rozstrzygnięcie to Sąd Rejonowy wydał w oparciu o następujący stan faktyczny:

W. P. zatrudniony był w pozwanej (...) Spółce Akcyjnej w K. od 1990 do 2004 roku, kiedy to przeszedł na rentę z ogólnego stanu zdrowia, którą pobiera do dnia dzisiejszego (dowód zeznania powoda k. 37v.).

Powodowi jako renciście przysługiwało prawo do bezpłatnego węgla w wymiarze trzech ton (dowód zeznania powoda k. 37v.).

W dniu 06 lutego 2014 roku pozwana podpisała ze związkami zawodowymi w trybie art. 9 ¹ kp porozumienie. W §6 tego porozumienia zmniejszono roczny wymiar bezpłatnego węgla przysługującego emerytom, rencistom i innym uprawnionym o jedną tonę rocznie na okres dwóch lat (okoliczności bezsporne).

W dniu 10 grudnia 2014 roku zarząd pozwanej podjął uchwałę nr (...), w sprawie przywrócenia wymiaru bezpłatnego węgla oraz przesunięcia terminu wypłaty ekwiwalentu pieniężnego dla emerytów rencistów i innych uprawnionych osób za 2014 rok (okoliczności bezsporne).

Wobec braku wypłaty powodowi ekwiwalentu za 3 tony bezpłatnego węgla za 2014 rok Sąd Rejonowy w wyroku z dnia 24 kwietnia 2015 roku sygn. akt IV P 2564/14 zasądził od pozwanej Kompanii na rzecz powoda kwotę 1.792,62 zł tytułem ekwiwalentu pieniężnego za węgiel za 2014 rok, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 maja 2014 roku. Powyższa kwota stanowiła równowartość trzech ton węgla w sortymencie O., gdzie wartość jednej tony węgla wynosiła 597,54 zł. Jednocześnie Sąd Rejonowy oddalił żądanie dotyczące ekwiwalentu za 2014 rok ponad wyżej wspomnianą kwotę oraz w części dotyczącej zasądzenia odsetek od dnia 1 kwietnia 2014 roku.

Obecnie renta powoda wynosi 1194 zł netto. Powód prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z niepracującą żoną, nie ma dzieci. Od czerwca 2013 roku korzysta z pomocy Ośrodka Pomocy (...). Powód ma debet w kwocie 7000 zł, od którego płaci co miesiąc odsetki w kwocie 70-100 zł. Powód leczy się na epilepsję, zaburzenia stresowo – pourazowe, dyskopatię kręgosłupa na całym odcinku i niedoczynność tarczycy (dowód zeznania powoda k. 45v.).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy poczynił następujące rozważania:

Powództwo jako nieuzasadnione, nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy stwierdził, że zgodnie z regulacją art. 18 ^3a §1 k.p., pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w myśl art. 18 ^3a §2 kp równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio, z przyczyn określonych w §1.

Przywołany wyżej artykuł określa krąg podmiotów objętych ochroną przed dyskryminacją, wskazując dość jednoznacznie na kategorię pracowników. Z kolei legalną definicję pracownika zawiera art. 2 kp stanowiąc, że pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Chodzi zatem o kategorię już zatrudnionych w oparciu o jedną z wyżej wymienionych podstaw nawiązania stosunku pracy, która została wymieniona w tym przepisie.

Zdaniem Sądu I instancji ze zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że powód obecnie nie jest pracownikiem pozwanej, natomiast był nim do 2004 roku, kiedy to przeszedł na rentę z ogólnego stanu zdrowia. Porozumienie z dnia 06 lutego 2014 roku, na mocy którego zmniejszono o jedną tonę roczny wymiar bezpłatnego węgla przysługującego emerytom, rencistom i innym uprawnionym na okres dwóch lat, nie dotyczyło uprawnień nabytych przez powoda – pracownika, ale przez powoda - rencistę, wobec którego przepis art. 18 ^3a §1 kp nie znajduje zastosowania.

Zasada niedyskryminacji jest kwalifikowaną postacią nierównego traktowania, oznacza zatem nieusprawiedliwione obiektywnymi powodami gorsze traktowanie pracownika ze względu na cechy lub właściwości dotyczące go osobiście, przykładowo wymienione w art. 18 ^3a § 1 k.p. Dyskryminacja zachodzi tylko wtedy, gdy zróżnicowanie sytuacji pracowników następuje ze względu na kryteria (przyczyny) wskazane w przytoczonym przepisie: płeć, wiek, niepełnosprawność, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

W sytuacji, w której pracownik zarzuca naruszenie przepisów odnoszących się do dyskryminacji, powinien stosownie do art. 18 ^3b § 1 k.p. wskazać przyczynę (kryterium), ze względu na którą był lub jest dyskryminowany. W złożonym pozwie, ani w czasie przesłuchania w charakterze strony, powód nie powołał się na żadne z wyżej wymienionych kryteriów.

Sąd Najwyższy, w wyroku z dnia 04.01.2008 roku (I PK 188/07, LEX nr 442864), wskazał, iż uzasadnienie zarzutu dyskryminacji nie może być ogólnikowe, twierdzenia powoda powinny nawiązywać do okoliczności wskazanych przez pracodawcę, jako względy, którymi się kierował różnicując pracowników (art. 18[3b ]§ 1 in fine k.p.). Przepisy Kodeksu pracy odnoszące się do dyskryminacji nie mają zastosowania w przypadkach nierównego traktowania niespowodowanego przyczyną uznaną za podstawę dyskryminacji. Wobec tego, jeżeli pracownik zarzuca pracodawcy naruszenie przepisów dotyczących zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu, to powinien wskazać przyczynę, ze względu na którą dopuszczono się wobec niego aktu dyskryminacji (por. wyrok SN z 9.1.2007 r., II PK 180/06, niepubl., wyrok SN z dnia 18.09.2008r, II PK 27/08, M.P.Pr. (...)).

Na marginesie Sąd Rejonowy zaznaczył, że sytuacja osób uprawnionych: emerytów, rencistów, nie została zróżnicowana, gdyż roczny wymiar bezpłatnego węgla za 2014 rok zmniejszono wszystkim.

Mając na uwadze powyższe, roszczenie powoda o odszkodowanie nie zostało przez Sąd I instancji uwzględnione, gdyż nie zostały spełnione przesłanki z art. 18 ^3a ,18 ^3b kp.

Zdaniem Sądu Rejonowego na uwzględnienie nie zasługiwało również żądanie zapłaty odszkodowania zgłoszone na podstawie art. 477 §1 kc. Przepis ten stanowi, iż w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.

Konsekwencje nieterminowej spłaty zobowiązania pieniężnego reguluje natomiast art. 481 kc, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W myśl § 3 w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.

W przytoczonym przepisie potwierdzona została zasada, że odszkodowanie za opóźnienie z zapłatą długu pieniężnego polega zawsze na odsetkach. Odsetki stanowią rekompensatę uszczerbku doznanego przez wierzyciela, wskutek pozbawienia go możliwości czerpania korzyści z należnego mu świadczenia pieniężnego. W tym miejscu Sąd I instancji wskazał, że na rzecz powoda w sprawie o sygn. akt IV P 2564/14 wyrokiem częściowym z dnia 24 kwietnia 2015 roku zasądzone zostały odsetki ustawowe od dnia 01 maja 2014 roku, od kwoty 1.792,62 zł, należnej powodowi z tytułu ekwiwalentu pieniężnego za węgiel za rok 2014. Powód w toku niniejszego postępowania nie wykazał, jak również nie udowodnił okoliczności, które przemawiałyby za przyznaniem mu dodatkowo odszkodowania. W piśmie z 28 maja 2015 roku, powód wręcz wskazał, że „nie ma potrzeby by cokolwiek udowadniał”. Powód nie wykazał wysokości szkody. Pełnej szkody nie stanowi bowiem debet na koncie powoda w kwocie około 7000 zł, w sytuacji gdy kwota ekwiwalentu wynosiła 1792,62 zł. Również niekorzystna sytuacja finansowa powoda istniejąca już od czerwca 2013 roku nie mogła być skutkiem braku wypłaty ekwiwalentu, do którego powód nabył prawo w dopiero w 2014 roku. Sąd Rejonowy nadto zauważył, że oprocentowanie limitu w rachunku bankowym powoda, z którego powód korzystał, wynosi 10 %, tymczasem wysokość odsetek ustawowych w dacie wymagalności roszczenia powoda wynosiła 13 %, zatem odsetki ustawowe zrekompensowały ewentualną szkodę. Odsetki ustawowe zaliczane są bowiem na poczet szkody, którą poniósł wierzyciel w związku z nieterminową spłatą zobowiązania pieniężnego.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy w punkcie pierwszym wyroku oddalił powództwo, a w punkcie drugim wyroku na postawie art.102 kpc uwzględniając aktualną sytuację finansową, zdrowotną oraz życiową powoda odstąpił od obciążania go kosztami procesu.

Apelację od wyroku złożył powód wnosząc o jego zmianę lub uchylenie w całości oraz o zwolnienie go ze wszystkich kosztów i opłat procesowo- sądowych przed wszystkimi organami procesowymi w trybie art.102 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ze względu na trudną sytuację materialną rodziny powoda.

W uzasadnieniu powód podniósł, że (...) dla (...) Spółki S.A. z dnia 26.11.1994 roku nadal obowiązuje pozwaną i wszystkich obecnych i byłych pracowników Spółki (wtedy KWK (...), a obecnie (...) w R.), ponieważ nigdy skutecznie nie został wypowiedziany. Nadto powód powołał się na art.9§2 k.p. oraz art.241 ¹³§1 k.p. Powód przypomniał, że jakakolwiek dyskryminacja jest niedopuszczalna, a nie tylko z tych powodów, na które to Sąd I instancji się powołuje. Powód dodał, że był dyskryminowany przez pozwaną przy wypłacie ekwiwalentu węglowego za rok 2014, ponieważ innym rencistom i emerytom wypłacono ekwiwalent węglowy o wartości 2 tony w roku 2014. Tymczasem jemu tego ekwiwalentu nie wypłacono w 2014 roku, a dopiero w 2015 roku. Wypłacono mu go dopiero w czerwcu 2015 roku i właśnie na tym ta „dyskryminacja” polegała.

Co do odszkodowania – zadośćuczynienia, o które wnosił w oparciu o kodeks cywilny, powód podniósł, że nie posiada wykształcenia prawniczego, a zatem to Sąd powinien „sprawę pokierować w sposób właściwy, naprowadzając tą sprawę na właściwe tory w celu uzyskania pożądanego celu przez powoda”. Powód zaprzeczył, aby zasądzone mu odsetki urzędowe miały mu zrekompensować straty z tytułu wypłacenia ekwiwalentu węglowego po terminie.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o oddalenia apelacji powoda w całości i o zasądzenie od niego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwana podniosła, że Sąd I instancji słusznie przyjął, że do powoda nie mają zastosowania przepisy rozdziału IIa kodeksu pracy, gdyż w chwili kiedy według powoda miało dojść do naruszenia zasad równego traktowania w zatrudnieniu, powód nie pozostawał w zatrudnieniu u pozwanej na podstawie umowy o pracę lub na innej podstawie, tym samym pozwana nie mogła dopuścić się naruszenia zasad równego traktowania w zatrudnieniu w stosunku do powoda. Powód był pracownikiem pozwanej do 2014 roku. Powołane zaś przepisy maja zastosowanie wyłącznie do osób, które w czasie kiedy miałoby dojść do naruszenia zasad równego traktowania w zatrudnieniu, były pracownikami w rozumieniu kodeksu pracy. Decyzja ograniczająca uprawnienie do deputatu węglowego dotyczyła bez wyjątku wszystkich uprawnionych, a tym samym za bezzasadne należy uznać twierdzenia, iż miała ona charakter dyskryminujący powoda. W rezultacie decyzja ograniczająca uprawnienie do bezpłatnego węgla została uchylona uchwałą z dnia 10 grudnia 2014 roku w sprawie przywrócenia wymiaru bezpłatnego węgla oraz przesunięcia terminu jego wypłaty, w wyniku czego powód nie poniósł żadnej szkody, ani tym bardziej nie mógł być dyskryminowany. Zaległa kwota deputatu węglowego została powodowi zasądzona wraz z odsetkami od dnia 1 maja 2014 roku. Nadto, zdaniem pozwanej, Sąd I instancji zasadnie uznał, że powód nie udowodnił, że w wyniku działań pozwanej poniósł szkodę w rozumieniu art.477§1 k.c. i nie wykazał jej wysokości. Tymczasem roszczenie odszkodowawcze uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek z art.471 k.c.

Sąd II instancji zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie, nie zawiera bowiem jakichkolwiek argumentów, które mogłyby skutecznie podważyć ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy.

Zaskarżone orzeczenie jest trafne i zyskuje pełną aprobatę Sądu Okręgowego.

Sąd Rejonowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego i co najważniejsze oceny prawnej, a rozstrzygnięcie swoje również prawidłowo i wyczerpująco uzasadnił.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił ocenę materiału dowodowego dokonaną przez Sąd Rejonowy uznając, iż nie przekracza ona granic swobodnej oceny dowodów wyrażonej

w art.233 k.p.c. i ostatecznie przyjął ją za własną.

Wskazać należy, że w myśl utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, jeżeli uzasadnienie orzeczenia pierwszoinstancyjnego sporządzonego zgodnie z wymaganiami art.328§2 k.p.c. spotyka się z pełną aprobatą sądu drugiej instancji to wystarczy, że da on temu wyraz w treści uzasadnienia swego orzeczenia, bez powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych i wnioskowań prawniczych zawartych w motywach zaskarżonego orzeczenia (OSNP z 1998r., z.3, poz.104, OSNP z 1999r. z.24 , poz.776, OSNP z 2000r. z.4, poz.143 ).

W rozpoznawanej sprawie istota sporu sprowadzała się do ustalenia czy powód był dyskryminowany przez pozwaną i czy z tego tytułu powinien otrzymać odszkodowanie, a także czy doszło do zwłoki pozwanej przy wykonaniu zobowiązania i czy wystąpiła po stronie powoda szkoda.

Słusznie Sąd Rejonowy przyjął, że nie doszło do dyskryminacji w świetle art.18 ze znaczkiem 3a k.p., na który powoływał się powód w pozwie, bowiem od 2004 roku powód nie jest zatrudniony u pozwanej, nie jest zatem pracownikiem, do którego stosuje się ten przepis. Powód nie wskazał też przyczyny, ze względu na którą był lub jest dyskryminowany.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy nie dopuścił się również naruszenia przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. O nierównym traktowaniu można mówić bowiem tylko wówczas, gdy podmioty wyróżnione tą samą cechą nie są jednakowo traktowane. Podmioty charakteryzujące się w takim samym stopniu tą samą, relewantną cechą winny być jednakowo traktowane. Takie ujęcie zasady równości dopuszcza odmienne traktowanie podmiotów, które takiej cechy nie posiadają. Ustalenie, czy zasada równości została w konkretnym wypadku rzeczywiście naruszona, wymaga ustalenia kręgu adresatów, do których odnosi się budząca wątpliwości norma prawna, oraz wskazania tych elementów, które są prawnie relewantne (tak Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 14 października 2015 roku w sprawie III AUa 563/15). Słusznie Sąd Rejonowy zauważył, że sytuacja osób uprawnionych, tj. emerytów i rencistów nie została zróżnicowana, gdyż roczny wymiar bezpłatnego węgla za 2014 rok zmniejszono wszystkim na mocy Porozumienia z dnia 6 lutego 2014 roku.

Przepisy Konstytucji stosujemy bezpośrednio w przypadku braku regulacji ustawowej. Jest to szczególnie wskazane w sytuacjach dotychczas nieuregulowanych w ustawodawstwie, a więc wówczas, gdy prawo niższego rzędu milczy w danej kwestii mającej znaczenie konstytucyjne. Zanim dojdzie do uregulowania takiej kwestii w ustawie, można zastosować przepisy Konstytucji. Inna sytuacja, w której możemy mieć do czynienia z bezpośrednim stosowaniem Konstytucji zachodzi wówczas, gdy wykładnia przepisu ustawy jest rozbieżna. Wtedy należałoby zastosować bezpośrednio przepis Konstytucji dla uzgodnienia wykładni aktu normatywnego niższego rzędu. Przepisy kodeksu pracy niewątpliwie w sposób wyczerpujący regulują kwestie związane z równym traktowaniem w zatrudnieniu. Przepisy te niewątpliwie są też zgodne z Konstytucją RP. A zatem w sprawie niniejszej nie ma konieczności stosowania przepisów Konstytucji wprost. Wręcz należy uznać, że zasady przyjęte w kodeksie pracy są uszczegółowieniem przepisów Konstytucji.

Słusznie też Sąd Rejonowy przyjął, że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności w rozumieniu art.477 § 1 k.c., a w szczególności wysokości szkody. Roszczenie odszkodowawcze uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek z art.471 k.c. Powoływanie się przez powoda na debet na koncie w okresie kwietnia 2015 roku nie udowadnia szkody wywołanej przez pozwaną nieterminową wypłatą ekwiwalentu za węgiel. Również niekorzystna sytuacja finansowa powoda istniejąca od czerwca 2013 roku w żaden sposób nie może być skutkiem braku wypłaty ekwiwalentu od pozwanej, szczególnie że problem ekwiwalentu wyniknął dopiero w 2014 roku. Zgodnie z art.6 k.c.ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Reasumując, Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia, w tym rozważania prawne poczynione przez Sąd I instancji.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd II instancji na mocy art. 385 kpc oddalił apelację powoda uznając, że jest ona bezzasadna.

W punkcie 2 wyroku Sąd Okręgowy uwzględniając sytuację finansową, zdrowotną oraz życiową powoda odstąpił od obciążania go kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

W ocenie Sądu Okręgowego obciążanie powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej byłoby nieuzasadnione. Powód jest rencistą, ma na utrzymaniu niepracującą żonę. Jest osobą schorowaną, wydaje znaczne kwoty na zakup leków.

Sposób skorzystania z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu rozpoznającego sprawę i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążania kosztami procesu strony przegrywającej spór. Trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania, że jest ona wadliwa (vide postanowienie Sądu Najwyższego w sprawie II PZ 1/11).

Należy podkreślić, że sąd nie jest zobligowany do zastosowania powyższego przepisu art. 102 k.p.c., a jedynie ma taką możliwość, po rozważeniu całokształtu okoliczności sprawy. Sądy posiadają swobodę kształtowania orzeczeń o kosztach procesu, a więc i kosztach zastępstwa procesowego, samodzielnie decydują czy na gruncie konkretnej sprawy zachodzą owe "szczególne okoliczności" o jakich mowa w powoływanym wyżej przepisie, pozwalające na odstąpienie od obciążania strony przegrywającej kosztami postępowania.

W postanowieniu z dnia 24 października 2013 roku sygn. IV CZ 61/13 (LEX nr 1389013) Sąd Najwyższy wskazał, iż hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania "wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami procesu.

W ugruntowanym w tym zakresie orzecznictwie Sąd Najwyższy wskazał również, że „zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego” (vide postanowienie z 14 stycznia 1974 roku, II CZ 223/73, LEX nr 7379, postanowienie Sądu Najwyższego z 13 października 1976 roku sygn. IV Pz 61/76, LEX nr 7856, postanowienie Sądu Najwyższego z 16 lutego 1981 roku sygn. IV Pz 11/81, LEX nr 8307, postanowienie Sądu Najwyższego 17 kwietnia 2013 roku V CZ 132/12, LEX nr 1341732).

(-) SSO Patrycja Bogacińska – Piątek (-) SSO Jolanta Łanowy (-) SSR del. Renata Stańczak

Sędzia Przewodniczący (spr.) Sędzia