Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2016 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. D. (1)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o zadośćuczynienie pieniężne

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 43 150 zł (czterdzieści trzy tysiące
sto pięćdziesiąt złotych) tytułem zadośćuczynienia pieniężnego w związku
z wypadkiem przy pracy z dnia 6 kwietnia 2014 roku, z ustawowymi odsetkami od dnia 28 października 2014 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 989 zł (dziewięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  odstępuje od obciążenia powoda kosztami sądowymi;

5.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w G. kwotę 2 158 zł (dwa tysiące sto pięćdziesiąt osiem złotych) tytułem opłaty sądowej oraz kwotę 763,30 zł (siedemset sześćdziesiąt trzy złote
i trzydzieści groszy) tytułem wydatków.

(-) SSO Grzegorz Tyrka

VIII P 21/14

UZASADNIENIE

Powód A. D. (2) domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej kwoty 100 000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego w związku z wypadkiem przy pracy z dnia 6 kwietnia 2014 roku, z ustawowymi odsetkami od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu (t.j. dnia 28 października 2014 roku) do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Powód wniósł także o zwolnienie go z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.

Na uzasadnienie podano, że dnia 6 kwietnia 2013 roku podczas pracy powód został uderzony bryłą węgla w hełm. Pozwana uznała zdarzenie za wypadek przy pracy. W następstwie wypadku powód doznał urazu czaszkowo-mózgowego. W związku z tym wystąpił u niego zez zbieżny, utrata węchu, oszpecenie. Powód podjął długotrwałe leczenie neurologiczne, laryngologiczne, okulistyczne i psychologiczne. Powód wymagał w początkowym okresie stałej opieki i pomocy innych osób. U powoda rozpoznano także ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie zatok przynosowych będących skutkami wypadku przy pracy. Powód ciągle uskarża się na bóle-zawroty głowy, trudności z koncentracją, nadpobudliwość, problem ze snem. Znacznym dyskomfortem dla niego jest utrata węchu, oszpecenie twarzy. Powód często przechodzi infekcję górnych dróg oddechowych. Skutki wypadku przy pracy dotknęły także małżonkę i dziecko powoda. Powód dodał, że otrzymane odszkodowania z ustawy wypadkowej oraz z ubezpieczenia opłacanego przez pracodawcę nie rekompensują doznanych krzywd i cierpień związanych z wypadkiem przy pracy.

Postanowieniem z dnia 9 września 2014 roku Sąd Okręgowy w Gliwicach zwolnił powoda z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych ponad kwotę 500 zł, oddalając wniosek w pozostałym zakresie. Powód uiścił kwotę 500 zł.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Na uzasadnienie podano, że pracodawca uznał zdarzenie z dnia 6 kwietnia 2013 roku za wypadek przy pracy. Powód nie przyczynił się do wypadku. Pozwana podała, że wysokość dochodzonego zadośćuczynienia pieniężnego jest zbyt wygórowana.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 6 kwietnia 2014 roku powód uległ wypadkowi przy pracy. Powód nie przyczynił się do wypadku przy pracy.

Przed wypadkiem powód prowadził spokojny, ustabilizowany tryb życia. Powód był w związku małżeńskim i ma dziecko. W wolnych chwilach powód grał w piłkę nożną, jeździł na rowerze, chodził po górach. W następstwie wypadku powód musi prowadzić oszczędny tryb życia i musiał zrezygnować z gry w piłkę nożną i chodzeniu po górach. Wskutek wypadku powód stał się osobą nadpobudliwą, zamkniętą w sobie, unikającą kontaktu z otoczeniem. Zachowanie powoda stało się przyczyną rozwodu. Powód swoją krzywdę upatruje w utracie radości z życia, ograniczeniu aktywności życiowej, inwalidztwie związanym z utratą węchu, zaburzenia psychicznymi.

Postanowieniem z dnia 9 stycznia 2015 roku został dopuszczony dowód z opinii biegłych sądowych neurologa, laryngologa, psychologa na okoliczność ustalenia zakresu obrażeń i następstw wypadku przy pracy, jakiemu uległ powód; wpływu skutków wypadku przy pracy na aktywność życiową powoda; procesu leczenia, jakiemu musiał poddać się powód; związku przyczynowego między wypadkiem przy pracy a zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Biegła sądowa neurolog A. N. na podstawie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu dodatkowych badań stwierdziła, że w następstwie wypadku przy pracy powód doznał obrażeń: a) wieloodłamowego złamania kości czaszki, b) stłuczenia mózgu w okolicach płatów czołowych oraz płaszczyznowy krwiak przymózgowy w okolicy czołowej i ciemieniowej, pourazowe blizny glejowe w okolicach czołowych, c) stłuczenia skóry czoła z wytworzeniem blizn, d) utraty węchu. Biegła oceniła łączny uszczerbek na zdrowiu z tego tytułu na podstawie ustawy wypadkowej na poziomie 26%. Biegła podała, że powód odczuwa skutki wypadku przy pracy do nadal. U powoda występują bóle głowy i utrwalone zaburzenia węchowe, które powodują także zaburzenia odczuwania smaku potraw. Biegła zwróciła uwagę, że wypadek miał charakter ciężki, a obrażenia powoda wiązały się ze znacznymi dolegliwościami i stanowiły zagrożenie dla jego życia. W związku z wypadkiem powód doznał zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Powód wymagał długiego procesu leczenia i rehabilitacji, i wymagał pomocy osób trzecich. Biegła dodała, że stan neurologiczny jest ustabilizowany i nie należy spodziewać się ani jego pogorszenia, ani poprawy.

Biegły sądowy laryngolog J. L. na podstawie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu dodatkowych badań stwierdził, że powód doznał w związku z wypadkiem przy pracy utraty węchu skutkującym urazem struktur sitowia. Następstwa pourazowe struktur kostnych jak i zatoki szczękowo-czołowo-sitowej wraz z zatoką klinową nie skutkują w żadnym stopniu na aktywność życiową powoda. Leczenie laryngologiczne nie było długotrwałe i brak jest niekorzystnych rokowań na przyszłość. Biegły ustalił uszczerbek na zdrowiu na poziomie 5% na podstawie ustawy wypadkowej, jako następstwo uszkodzenia struktur kostnych twarzoczaszki w związku z przebytym urazem.

Biegła sądowa psycholog B. Ł. podała, że w związku z następstwami wypadku przy pracy, które rozpoznali biegli neurolog i laryngolog, u powoda wystąpiły zaburzenia psycho-organiczne, nastąpiło znaczne pogorszenie jakości życia. U powoda stwierdzono zaburzenia adaptacyjne jako reakcja na silny stres wskutek wypadku przy pracy. Powód stał się zależny od innych osób, pojawiły się stany lękowe. Powód stał się osobą wycofaną, odizolowaną od innych, która ma zachwiane poczucie bezpieczeństwa. Biegła zwróciła uwagę, że powód winien poddać się psychoterapii. Biegła ustaliła na podstawie ustawy wypadkowej łączny uszczerbek na zdrowiu na poziomie 20%.

Strony nie kwestionowały opinii. Powód podał, że jego roszczenie jest uzasadnione, bowiem biegli sądowi ustalili u niego łącznie 51 % uszczerbku na zdrowiu. Powód dodał, że w następstwie wypadku przy pracy doznał nieodwracalnych skutków, które będą mu towarzyszyć do końca życia. W sferze psychicznej nastąpiły zmiany w związku z urazem czaszkowo-mózgowym (zaburzenia adaptacyjne, utrwalone nerwice), co przełożyło się na jego życie rodzinne.

Opinie sporządzone przez biegłych sądowych zasługują na uwzględnienie, bowiem zostały sporządzone starannie i rzeczowo na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, zgodnie z tezami dowodowymi.

Decyzją z dnia 29 kwietnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał powodowi kwotę 14 600 zł i odpowiadającą 20% uszczerbku na zdrowiu z tytułu wypadku przy pracy z dnia 6 kwietnia 2014 roku.

Pozwana uiszczała składki na ubezpieczenie od nieszczęśliwych wypadków. Z tego tytułu powód otrzymał od ubezpieczyciela (...) odszkodowanie w wysokości 2 250 zł w związku z wypadkiem przy pracy z dnia 6 kwietnia 2014 roku.

/dowód z: akt z postępowania powypadkowego; akt ZUS; pisma (...); zeznań świadka N. D.; zeznań powoda; opinii biegłych sądowych/.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Powód w niniejszym procesie dochodzi od pozwanej zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu wypadku przy pracy w oparciu o przepisy prawa cywilnego. Podstawą żądania przez powoda zadośćuczynienia są art. 445 k.c. w związku z art. 435 k.c. przy zastosowaniu art. 300 k.p.

Pozwana jako przedsiębiorstwo posługujące się mechanicznymi urządzeniami jest zakładem „wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody” i ponosi odpowiedzialność na zasadach określonych przepisem art. 435 § l k.c., który stanowi, że prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody [pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.] ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Zgodnie art. 445 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia poszkodowany może domagać się przyznania od osoby ponoszącej za to odpowiedzialność odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Podstawą żądania z art. 445 k.c. jest doznana krzywda niemajątkowa w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami psychicznymi i fizycznymi pokrzywdzonego, wynikająca z doznanego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.

Zatem roszczenie powoda jest podnoszone na podstawie odpowiedzialności ex delicto [zasada ryzyka], a przesłankami odpowiedzialności warunkującymi powstanie obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym są: szkoda niemajątkowa [krzywda] - w rozumieniu uszczerbku na dobrach osoby poszkodowanej; szkoda musi być wywołana przez zdarzenie, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy; między szkodą na osobie a zdarzeniem musi istnieć związek przyczynowy , przy czym konieczne jest łączne spełnienie tych przesłanek.

Zgodnie z treścią art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Cytowany powyżej przepis wprowadza odpowiedzialność za normalne następstwa zjawisk stanowiących jej podstawę. Powstaje jednak podstawowy dla praktyki problem, kiedy zachodzi „normalny” związek przyczynowy. W szczególności wyjaśniamy, czy dany fakt (przyczyna) był koniecznym warunkiem wystąpienia drugiego z nich (skutku), czyli, czy bez niego skutek wystąpiłby. Tylko w razie pozytywnego stwierdzenia rozważamy ściślejsze zagadnienie, a mianowicie, czy wspomniane powiązania można traktować jako normalne, typowe lub oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy.

Należy w pierwszej kolejności wyjaśnić, że dochodzenie roszczeń uzupełniających
z wypadków przy pracy lub chorób zawodowych opartych na przepisach prawa cywilnego wymaga wykazania odpowiedzialności pracodawcy z tytułu czynu niedozwolonego, to jest udowodnienia szkody i związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem, a powstałą szkodą – zobacz uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1998 roku, w sprawie II UKN 450/97, opublikowany w OSNAPiUS z 1998 roku, Nr 24, poz. 720. Związek przyczynowy przy odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych występuje
w podwójnym znaczeniu, to jest jako przesłanka warunkująca odpowiedzialność w ogóle
i jako czynnik wyznaczający zakres tej odpowiedzialności. W pierwszym znaczeniu tego pojęcia konieczne jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy szkodliwy skutek spowodowany został przez zdarzenie, za które odpowiada sprawca i dopiero udzielenie twierdzącej odpowiedzi na tak postawione pytanie daje podstawę do postawienia następnego pytania: czy jest to normalne następstwo w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. Nie w każdej bowiem sytuacji istnienie takiego związku wymuszać będzie odpowiedzialność prawną. Jak to wyjaśnił bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 czerwca 1972 roku w sprawie I PR 186/72, opublikowanym w OSPiKA z 1974 roku, Nr 3, poz. 52 – według art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Jeżeli doszło do powstania szkody wskutek szczególnego zbiegu okoliczności na przykład wskutek ustrojowej predyspozycji poszkodowanego do nienormalnej reakcji, to za takie następstwa w myśl cytowanego przepisu prawnego zobowiązany do odszkodowania nie ponosi odpowiedzialności.

U powoda stwierdzono schorzenia, będące następstwem wypadku przy pracy. Za skutki schorzeń odpowiedzialność ponosi pozwana.

Poszkodowany wskutek choroby zawodowej może dochodzić odszkodowania na zbiegających się podstawach, to jest na podstawie przepisów ustawy wypadkowej oraz na podstawie przepisów prawa cywilnego, w zakresie szkód nie pokrytych odszkodowaniem
z ustawy wypadkowej (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1998 roku w sprawie II UKN 273/98, opublikowany w OSNAPiUS z 1999 roku, Nr 22, poz. 733).

Sąd, przyznając na podstawie art. 445 § 1 k.c. odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego, powinien stosownie do okoliczności wziąć pod rozwagę realną wartość otrzymanego uprzednio przez poszkodowanego świadczenia częściowego, wypłaconego przez ubezpieczyciela oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 1961 roku, w sprawie I CO 27/60, opublikowana w OSNC z 1962 roku, Nr 2, poz. 40; wyrok z dnia 27 sierpnia 1969 roku, w sprawie I Pr 224/69, opublikowany w OSNCP z 1970 roku, Nr 6, poz. 111; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1991 roku, w sprawie III CZP 78/91, opublikowany w L.; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 września 1993 roku, w sprawie III APr 61/93, opublikowany w OSA z 1994 roku, Nr 1 , poz. 1).

Powód otrzymał kwotę 14 600 zł tytułem jednorazowego odszkodowania w związku z wypadkiem przy pracy oraz 2 250 zł tytułem odszkodowania wypłaconego przez ubezpieczyciela (...). Stan zdrowia w związku z wypadkiem przy pracy nie uległ pogorszeniu.

Zadośćuczynienie pieniężne ma na celu przede wszystkim złagodzenie cierpień powoda. Zasądzona kwota ma być odpowiednia, czyli dostosowana do konkretnych okoliczności i rozmiaru krzywdy. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia wykluczony jest automatyzm, zadośćuczynienie nie może być symboliczne, musi przedstawiać realną wartość. Jego wysokość nie może być jednak nadmierna tj. powinna rekompensować poniesione szkody (orzeczenie SN z dnia 24 czerwca 1965 roku, w sprawie IPR 203/95). Przepisy kodeksu cywilnego nie precyzują kryteriów jakie należy uwzględnić przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego. Kierując się wskazaniami opracowanymi przez judykaturę oraz orzecznictwa Sądu Najwyższego przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia należy wziąć pod uwagę takie okoliczności jak: trwałość skutków czynu niedozwolonego, wiek poszkodowanego, wpływ na pracę zawodową. W przypadku zadośćuczynienia pieniężnego nie istnieją żadne wzory matematyczne ani wskaźniki, jak przy ustalaniu jednorazowego odszkodowania. Należy podnieść, iż z uwagi na charakter kompensacyjny zadośćuczynienia, pod uwagę należy wziąć fakt otrzymania przez powoda kwoty pieniężnej z tytułu jednorazowego odszkodowania z ustawy wypadkowej oraz odszkodowania, na które składki odprowadzała pozwana. Na marginesie należy podnieść, iż zadośćuczynienie obejmuje naprawienie szkody niemajątkowej (krzywdy) ujmowanej jako ból, ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniem fizycznym; zatem na wysokość zadośćuczynienia nie ma wpływu bezpośredniego procentowy uszczerbek na zdrowiu ustalony w postępowaniu administracyjnym czy przez biegłych.

W ocenie Sądu kwota 60 000 zł jest adekwatna do krzywdy jaka ponosi powód. Kwotę tę należy pomniejszyć o otrzymane odszkodowania w wysokości 16 850 zł, co daje kwotę 43 150 zł. Schorzenie zawodowe powoda ma charakter trwały. Z opinii biegłych wynika, że stan zdrowia jest ustabilizowany, co oznacza, iż nie powinno dojść ani do jego pogorszenia, ani do jego poprawy. Powód do końca życia będzie zmagał się ze skutkami wypadku, jak utrata węchu, ograniczona aktywność życiowa, częste infekcje dróg oddechowych. Powód ma także problemy w porozumiewaniu się w komunikacji rodzinnej i społeczno-środowiskowej. Sam fakt wystąpienia wypadku przy pracy, długi proces leczenia wywołał u powoda ujemne przeżycia psychiczne.

Podstawą prawną rozstrzygnięcia sporu o zadośćuczynieniu pieniężnym są
art. 361 § 1 k.c., art. 445 k.c. w związku z art. 300 k.p. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c. w związku z art. 300 k.p., to jest od dnia następującego po dniu doręczenia odpisu pozwu (to jest od dnia 28 października 2014 roku). Ponad orzeczoną kwotę powództwo oddalono.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 zd. pierwsze k.p.c. oraz §4, §6 punkt 6), §12.1 punkt 5), rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. [ Dz.U. Nr 163, poz.1348 z późn.zm.]. Powód poniósł koszty w wysokości 2 300 zł (1 800 zł wynagrodzenie pełnomocnika + 500 zł opłata). Powód wygrał postępowanie w 43%; zatem należne koszty na jego rzecz od pozwanej wynoszą 989 zł.

Na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpiono od obciążania powoda kosztami sądowymi z zasądzonego roszczenia, mając na uwadze jego sytuację rodzinną i zdrowotną.

Sąd w orzeczeniu kończącym w instancji sprawę z zakresu prawa pracy,
w której wartość przedmiotu sporu nie przewyższa kwoty 50 000 zł obciąży pozwanego pracodawcę na zasadach określonych w art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) kosztami sądowymi, których nie miał obowiązku uiścić pracownik wnoszący powództwo lub odwołanie do sądu (art. 96 ust. 1 punkt 4 tej ustawy) z wyłączeniem opłat od pism wymienionych w art. 35 ust. 1 zdanie pierwsze tej ustawy – uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2007 roku, w sprawie I PZP 1/07, opublikowana w OSNP z 2007 roku, Nr 19-20, poz. 269. Zatem opłatę 5% obliczono od orzeczonej kwoty 43 150 zł, to jest 2 158 zł; wydatki wyniosły 763,30 zł (43% z łącznej kwoty wydatków 1 775,13 zł).

(-) SSO Grzegorz Tyrka