Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2013 roku

Sąd Rejonowy w Świdnicy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący: SSR Małgorzata Habaj

Protokolant : Karolina Nowicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 marca 2013 roku w Ś.

odwołania B. M. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

w sprawie OW- (...) z dnia 27.09.2012 roku

o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy po zmarłym

I.  odwołanie oddala;

II.  zasądza od powódki B. M. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Powódka B. M. (1) wniosła odwołanie od decyzji Zakładu ubezpieczeń Społecznych odmawiającej jej prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku w pracy. W uzasadnieniu powódka wskazała okoliczności faktyczne uzasadniające , jego zdaniem , odwołanie.

Strona wniosła o oddalenie odwołania z uwagi na fakt, iż powódka nie przedłożyła protokołu powypadkowego. naruszył zasady bezpieczeństwa pracy a wyłączną przyczyną wypadku było rażące niedbałe działanie powoda..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 5 lipca 2011 firma (...) remontowała budynek – wymieniała dach przy ul. (...) w W.. B. M. (2) mieszkał w tym budynku i robotnicy pozwalali czasem wchodzić na budowę , zabierał sobie stare deski , belki demontowane z dachu, złom. Było to dla nich korzystne gdyż nie musieli materiału rozbiórkowego wywozić. Około 14 P. P. (1) musiał na godzinę opuścić budowę, przegonił wówczas z terenu budowy kręcącego się tam B. M. (2) który mieszkając w tym budynku przyszedł na strych po deski z rozbiórki , był nietrzeźwy. Mieszkańcy budynku mieli dostęp i klucze do strychu. Pod nieobecność wykonawcy na teren budowy wszedł ponownie B. M. (2). Wszedł na strych, przez otwór w dachu na rusztowanie i strefę niebezpieczną dachu , nieremontowaną i skąd nie prowadziło się żadnych robót a zabezpieczoną płytą (...) ( przed spadającymi dachówkami itp.) i spadł razem z częścią tego zabezpieczenia. Robotnicy pracowali na remontowanej części dachu , jeden kładł papę a drugi dachówki gdy usłyszeli hałas .

dowód; zeznania świadka P. P. k.46

protokół PIP w aktach III K 495/12 k.103-104

akta III K 495/12

We krwi denata stwierdzono 1,6 promila alkoholu etylowego, zaś w moczu 2,8 promila alkoholu etylowego

dowód; badanie k. 69 w aktach III K 946/11

P. wyjaśniające prowadzone przez PIP nie wykazało aby B. M. (2) był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. P. P. (1) działalność gospodarcza prowadził od 1992 roku, wszystkich pracowników zatrudniał na podstawie umów o pracę, pracownicy otrzymywali firmową odzież robocza, przechodzili szkolenia a dokumentacja była prowadzona prawidłowo.

dowód: protokół PIP w aktach(...)

W toku postepowania w prokuraturze P. P. (1) zaprzeczał aby miał zatrudniać B. M. (2), podobnie zaznali wszyscy jego pracownicy. Jak zeznał B. M. przychodził na budowę po deski, które otrzymywał z demontażu dachu ale często był pijany i był przeganiany z budowy. Podobnie było w dniu jego śmierci, P. P. (1) przed wyjazdem z budowy na ok, godzinę również ‘przegnał „ z budowy B. M. (2) , który był pijany.

Za namową prokuratora P. P. poddał się karze a Sąd Rejonowy (...) wydał wyrok skazujący za czyn z art. 220 kk i inne na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby lat 2 i 30 000 zł zadośćuczynienia.

dowód: zeznania P. P. k.46

akta III K 495/12

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył :

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie .

Prawomocny wyrok skazujący za przestępstwo z art. 220 k.k. wiąże sąd w postępowaniu cywilnym (art. 11 k.p.c.), co do tego, że pokrzywdzony był pracownikiem w rozumieniu art. 2 i 22 k.p. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2010 r. II PK 157/09).

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy jak również materiał dowodowy zebrany w sprawie karnej sąd stoi na stanowisku, iż B. M. (2) i P. M. nie łączył stosunek pracy. Wykładnia przepisów (w szczególności art. 22 k.p.) dokonana przez Sąd Rejonowy i Prokuraturę Rejonowa jest odmienna , podobnie jak wnioski i ocena, że zatrudnienie męża powódki do prac budowlanych nastąpiło w ogóle i że, na podstawie stosunku pracy. Niemniej jednak zgodnie z art. 11 k.p.c., ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym.

Sąd na mocy art. 11 kpc związany jest ustaleniami wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa z art. 220 kk. Prawomocny wyrok skazujący za przestępstwo z art. 220 k.k. wiąże sąd w postępowaniu cywilnym (art. 11 k.p.c.) co do tego, że pokrzywdzony był pracownikiem w rozumieniu art. 2 i 22 k.p. Przedmiotem ochrony w normach zawartych w art. 220 k.k. są prawa osoby pozostającej w stosunku pracy w rozumieniu art. 22 § 1 k.p., a więc w takim stosunku, jaki jest lub powinien być nawiązany przez dokonanie jednej z czynności prawnych określonych w art. 2 k.p. Oznacza to, że sąd karny, przypisując oskarżonemu przestępstwo z art. 220 k.k., wypowiada się także wyraźnie co do charakteru stosunku łączącego sprawcę z pokrzywdzonym i powinien wykazać, że był to stosunek pracy w rozumieniu kodeksu pracy. Sąd karny w niniejszej sprawie co prawda tego nie uczynił skazanie jednak jest bezsporne i prawomocne.

Dlatego , wbrew przekonaniu Sąd orzekający musiał przyjąć, za wyrokiem SR (...) z dnia 12.12.2011 , iż B. M. (2) będąc w stanie nietrzeźwym i spadając z dachu - uległ wypadkowi w pracy.

Zgodnie z art. 21. 1. Ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadku w pracy , było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują również ubezpieczonemu, który, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.

Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem SN te ograniczenia nie dotyczą rodziny zmarłego pracownika.

Przepis art. 8. Kp stanowi, iż nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Przepis ten, tak samo jak art. 5 k.c., określa granice wykonywania praw podmiotowych przez strony. Działanie lub zaniechanie stron stosunku pracy (cywilnego) , mimo że są zgodne z przysługującymi im uprawnieniami, stanowi nadużycie prawa, jeżeli są sprzeczne z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego. Te dwie klauzule generalne umożliwiają uniknięcie sytuacji, w których stosowanie prawa doprowadziłoby do skutków niemożliwych do zaakceptowania z uwagi na cel regulacji lub normy moralne. Przepis ten upoważnia sąd do oceny, w jakim zakresie, w konkretnym stanie faktycznym, działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie jego prawa i nie korzysta z ochrony prawnej. Stosowanie art. 8 k.p. (podobnie jak art. 5 k.c) pozostaje zatem w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności konkretnej sprawy. Ocena, czy w konkretnym przypadku ma zastosowanie norma art. 8 k.p, mieści się w granicach swobodnego uznania sędziowskiego.

Zasądzenie odszkodowania niniejszej sprawie byłoby oczywiście niesprawiedliwe biorąc pod uwagę, iż w ocenie Sądu orzekającego B. M. (2) wszedł na niebezpieczną część dachu, nieremontowaną przez wykonawcę zabezpieczoną płytą (...) bez żadnego polecenia , wbrew woli pracodawcy a w celu pozyskania dla siebie materiału rozbiórkowego, był nietrzeźwy i nie łączył go żaden stosunek zatrudnienia z wykonawcą.

Sąd dał wiarę zeznaniom P. P. albowiem są one logiczne i tworzą logiczna całość z pozostałym materiałem dowodowym. Sąd pracy wie jak trudno czasem ustalić stosunek pracy od stosunków cywilnoprawnych . O kwalifikacji stosunku prawnego jako zatrudnienia pracowniczego (stosunku pracy) stwierdzić należy, że orzecznictwo Sądu Najwyższego jest w tym względzie bogate. Już w wyroku z dnia 20 marca 1965 r., III PU 28/64 (OSNCP 1965 nr 9, poz. 157; OSPiKA 1965 nr 12, poz. 253, z glosą T. Gleixnera; OSPiKA 1966 nr 4, poz. 86, z glosą S. Wójcika) Sąd Najwyższy wskazał, że cechą charakterystyczną dla zatrudnienia wykonywanego w ramach stosunku pracy jest podporządkowanie wykonywanej w ten sposób pracy kierownictwu pracodawcy w granicach wynikających z określonego rodzaju pracy, ze słusznych potrzeb pracodawcy i praw pracownika. Według Sądu Najwyższego, zasada podporządkowania kierownictwu pracodawcy, obowiązek osobistego wykonywania pracy przez pracownika, ponoszenie ryzyka gospodarczego wyłącznie przez pracodawcę i bezwzględna zasada odpłatności nadają stosunkowi prawnemu spełniającemu powołane cechy przymiot stosunku pracy. To stanowisko jest konsekwentnie podtrzymywane i rozwijane w późniejszej judykaturze. W szczególności, w wyroku z dnia 2 grudnia 1975 r., I PRN 42/75 (Służba (...) 1976 nr 2, s. 28) przyjęto, że o zakwalifikowaniu umowy o świadczenia usług jako umowy o pracę, decyduje sposób wykonywania umowy, a w szczególności realizowanie przez strony - nawet wbrew postanowieniom zawartej umowy -tych cech, które charakteryzują umowę o pracę. Jeśli zaś w stosunku prawnym nie przeważają cechy stosunku pracy, to o jego charakterze przesądza nazwa i sposób realizacji zobowiązania (wyrok z dnia 2 września 1998 r., I PKN 293/98, OSNAPiUS 1999 nr 18, poz. 582). Wobec różnych cech charakterystycznych wykonywania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę i umów cywilnoprawnych, dla oceny rodzaju stosunku prawnego decydujące jest ustalenie, które z tych cech mają charakter przeważający (wyrok z dnia 14 września 1998 r., I PKN 334/98, OSNAPiUS 1999 nr 20, poz. 646). O wyborze podstawy zatrudnienia decyduje przede wszystkim zgodna, autonomiczna wola stron i z tego względu kwalifikacja umowy o świadczenie usług jako umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej budzi w praktyce istotne trudności, dlatego należy jej dokonywać metodą typologiczną poprzez rozpoznanie i wskazanie jej cech przeważających, dominujących (wyrok z dnia 26 marca 2008 r., I UK 282/07, LEX nr 411051; Gdańskie Studia Prawnicze-Przegląd Orzecznictwa 2009 nr 2, s. 103, z glosą A. Musiały; por. też wyrok z dnia 9 lipca 2008 r., I PK 315/07, LEX nr 470956)

Dlatego trudno ustalić stosunek pracy na tej podstawie, że ktoś widział kogoś na dachu, na budowie itp. Trudno ustalić na podstawie kilkakrotnego „widzenia’, ze ktoś pracował na podstawie umowy o prace a nie na przykład umowy zlecenia, umowy o dzieło.

Odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc jako niezasadne oddalono.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w związku z § 11 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( DZ U nr 163 , poz. 1349 ).