Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił D. N. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ, powołując się na przepis art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego 60 lat dla mężczyzn, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat dla mężczyzn. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego. Organ rentowy wskazał, że wnioskodawca do dnia 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił wymaganego przez ustawodawcę stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. ZUS nie uwzględnił okresów zatrudnienia:

- od 18.12.1975 r. do 23.04.1976 r. w Ośrodku (...) – gdyż pracodawca w świadectwie pracy w szczególnych warunkach nie określił charakteru pracy zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Również wymienione w nim stanowisko – monter samochodowy – nie jest enumeratywnie wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 16 pkt. 1 stanowiącym załącznik do Zarządzenia Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej;

- od 01.05.1979 r. do 28.02.1991 r. w Ośrodku (...) z uwagi na fakt, że w świadectwie pracy w szczególnych warunkach zakład pracy wykazał stanowisko „kierowca samochodowy”, które nie jest tożsame z nazwą stanowiska wymienionego w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 pkt. 1 stanowiącym załącznik do Zarządzenia Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Ponadto zakład pracy nieprecyzyjnie określił charakter pracy. ( decyzja k. 45- 46 verte akt ZUS)

Wnioskodawca D. N. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika uznał powyższą decyzję organu rentowego za krzywdzącą i w dniu 10 marca 2015 r. złożył od niej odwołanie do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do spornego świadczenia. Skarżący wskazał, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony w spornym okresie w Ośrodku (...) w S. wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Ponadto także okres służby wojskowej w okresie od 24.04.1976 r. do 11.04.1978 r. należy zaliczyć do okresu pracy w warunkach szczególnych, gdyż przed powołaniem do zasadniczej służby wojskowej ubezpieczony wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych, a po zakończeniu służby z zachowaniem 30 – dniowego terminu – podjął pracę w warunkach szczególnych. (odwołanie k. 2 - 5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 8 – 8 verte)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił, co następuje:

D. N. urodził się w dniu (...) (okoliczność bezsporna)

Prawo jazdy kategorii C i CE wnioskodawca posiada od dnia 18 grudnia 1978 r. (wyciąg z prawa jazdy w aktach osobowych k. 13, a nadto okazanie 00:04:11)

Ubezpieczony w okresie od 17.03.1973 r. do 28.11.1973 r. świadczył pracę na umowę o pracę w W. Zakładach (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy. (świadectwo pracy w aktach osobowych k. 38)

We wskazanym wyżej zakładzie pracy wnioskodawca otrzymał angaże na następujące stanowiska pracy:

- od 17.03.1973 r. – ucznia w zawodzie tokarza;

- od 1.05.1973 r. – pomocnika spawacza. (angaże, karty obiegowe zmian k. 38)

W W. Zakładach (...) w Ł. od 1 maja 1973 r. ubezpieczony pracował jako pomoc spawacza, ale sam spawał. Sam przygotowywał sobie materiały do spawania. Łączył gotowe elementy, podpory do maszyn włókienniczych. Pracę w W. wykonywał na spawalni. Spawalnia była osobną halą. Było w tym zakładzie zatrudnionych tylko dwóch spawaczy. (zeznania wnioskodawcy 00:07:04)

W okresie od 28.12.1973 r. do 3.07.1974 r. wnioskodawca był zatrudniony na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w Ł.. (świadectwo pracy w aktach osobowych k. 33)

We wskazanym wyżej zakładzie pracy ubezpieczony otrzymał angaże na następujące stanowiska pracy:

- od 28.12.1973 r. – wykładacza urządzeń ołowiem;

- od 16.06.1974 r. – ołowiarza. ( angaże w aktach osobowych k. 33)

W Zakładach (...) w Ł. wyrabiano celulozę. W okresie zatrudnienia w tym zakładzie pracy wnioskodawca pracował jako spawacz ołowiu. O. zajmował się wymianą rur ołowianych do chemikaliów. W. urządzeń ołowiem zajmował się montowaniem rurek ołowianych. Wnioskodawca lutował ołowiem, topił i spawał. Były to małe palniki tlenowe. Około cztery osoby zajmowały się w tym zakładzie pracy lutowaniem ołowiem. Wnioskodawca rurki wymieniał po terminie przydatności lub gdy nastąpiła usterka. Wymiana rur następowała na produkcji. (zeznania wnioskodawcy 00:07:04)

Następnie w okresie od 8.10.1974 r. do 26.07.1975 r. D. N. świadczył pracę na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) i UP (...) B. jako monter konstrukcji stalowych. ( świadectwo pracy, umowa o pracę w aktach osobowych k. 31)

W (...) i UP (...) B. wnioskodawca pracował jako monter konstrukcji stalowych na wysokościach ponad 20 m. Ubezpieczony pracował na terenie budowa Odlewni (...) w K.. Elementy hali były stalowe. Pracowało tam 200-300 monterów. Wnioskodawca miał uprawnienia do pracy na wysokości. Wnioskodawca zajmował się skręcaniem konstrukcji stalowych. Wnioskodawca pracował na jedną zmianę. W ten sposób wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, co najmniej 8 godzin. (zeznania wnioskodawcy 00:07:04, zeznania świadka J. K. 00:23:42)

Wnioskodawca w okresie od 18.12.1975 r. do 31.07.1991 r. był zatrudniony na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Ośrodku (...) w S.. ( świadectwo pracy w aktach osobowych k. 13)

U wskazanego pracodawcy D. N. otrzymał angaże na następujące stanowiska pracy:

- od 18.12.1975 r. - montera samochodowego;

- od 12.04.1978 r. – kierowcy samochodu osobowego typu Ż.;

- od 01.05.1979 r. – kierowcy samochodu ciężarowego marki S.;

- od 01.03.1991 r. – dozorcy. (angaże, umowy o pracę w aktach osobowych k. 13, wniosek o zmianę dotychczasowych warunków pracy i płacy z dnia 17.05.1979 r., zaświadczenie o powierzeniu od dnia 1.05.1979 r. stanowiska kierowcy w brygadzie transportu gospodarczego, podanie z dnia 10.09.1987 r., wypowiedzenie umowy o pracę w części dotyczącej warunków pracy i płacy z dnia 07.11.1990 r., wniosek z dnia 12.04.1978 r. w sprawie zatrudnienia pracownika na stanowisku kierowcy samochodu typu Ż. w aktach osobowych k. 13)

Ośrodek (...) w S. zajmował się naprawą samochodów ciężarowych do dłużyc. W tym zakładzie pracy było powyżej 100 samochodów ciężarowych o ciężarze powyżej 3,5 tony, a poniżej było do 10 aut. Auta osobowe były dwa. W firmie tej pracowało około piętnastu pracowników w tym: elektrycy, mechanicy, monterzy, lakiernicy, kowale, spawacze. Było osiem kanałów i na każdym kanale codziennie była praca. Wnioskodawca w Ośrodku (...) w S. od 18.12.1975 r. wykonywał faktycznie pracę jako monter samochodowy na Stacji Obsługi.

Wnioskodawca jako monter zajmował się naprawą podzespołów samochodów ciężarowych typu: S., P., I. i I. oraz ciężkich ciągników do zrywki drewna. Naprawiał min. mosty napędowe, skrzynie biegów, skrzynie rozdzielcze, wały rozrządu, drążki, resory.

W okresie od 24.04.1976 r. do 11.04.1978 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Następnie wnioskodawca po odbyciu służby wojskowej został przyjęty ponownie do pracy w Ośrodku (...) w S. w dniu 12.04.1978 r. Po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca pracował jako kierowca samochodu osobowego Ż., którym stale woził dyrektora firmy.

Od dnia 01.05.1979 r. wnioskodawca pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony - typu S.. Ubezpieczony jeździł wówczas dwoma autami - S. skrzyniowym i S. cysterną. Autem skrzyniowym przewoził podzespoły i części samochodowe w tym: opony, części zamienne, skrzynie biegów. Wnioskodawca codziennie jechał w trasę i jeździł po całej Polsce. W ten sposób pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. co najmniej 8 godzin dziennie do 1990 r.

Od października 1990 r. brak było pracy dla D. N. jako kierowcy samochodu ciężarowego. Został on z tego powodu pozbawiony samochodu, który został przekazany w inne miejsce. Od 1 marca 1991 r. wnioskodawca został przeniesiony do pracy na stanowisku dozorcy. (zeznania wnioskodawcy w części 00:04:11, zeznania świadka T. B. w części 00:33:14, zeznania świadka J. S. w części 00:02:28, zaświadczenie o odbywaniu zasadniczej służby wojskowej w aktach osobowych k. 13, wniosek z dnia 12.04.1978 r. w sprawie zatrudnienia pracownika na stanowisku kierowcy samochodu typu Ż. w aktach osobowych k. 13, pismo D. Płac i Spraw Pracowniczych z dnia 26.10.1990 r. w aktach osobowych k. 13, angaże, umowy o pracę w aktach osobowych k. 13, wniosek o zmianę dotychczasowych warunków pracy i płacy z dnia 17.05.1979 r., zaświadczenie o powierzeniu od dnia 1.05.1979 r. stanowiska kierowcy w brygadzie transportu gospodarczego, podanie z dnia 10.09.1987 r., wypowiedzenie umowy o pracę w części dotyczącej warunków pracy i płacy z dnia 07.11.1990 r. w aktach osobowych k. 13)

Wnioskodawca udowodnił posiadanie łącznie 25 lat, 9 miesięcy i 28 dni okresów składkowych i nieskładkowych. (okoliczność bezsporna)

Wnioskodawca nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego. (okoliczność bezsporna)

W dniu 2 stycznia 2015 r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. (wniosek k. 1 – 8 akt ZUS).

Decyzją z dnia 12 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił D. N. prawa do emerytury z uwagi na fakt, że wnioskodawca do dnia 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił wymaganego przez ustawodawcę stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. ( decyzja k. 45- 46 verte akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty załączone do akt sprawy, w tym o dokumenty znajdujące się w aktach emerytalnych ZUS oraz dokumenty z akt osobowych wnioskodawcy z W. Zakładów (...) w Ł., Zakładów (...) w Ł., z (...) i UP (...) B., z Ośrodka (...) w S. a nadto o zeznania świadków oraz wnioskodawcy, w zakresie w jakim Sąd przypisał ich zeznaniom przymiot wiarygodności.

Sąd odmówił wiary zeznaniom świadków: T. B. i J. S. oraz wnioskodawcy odnośnie ich twierdzeń, że ubezpieczony w okresie od 18.12.1975 r. do 12.04.1978 r. świadczył pracę jako monter samochodowy w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Powyższej okoliczności nie potwierdziły bowiem dokumenty z akt osobowych z tego zakładu pracy. Także sami świadkowie przyznali, że brak jest dokumentacji, która powodowałaby rozróżnienie pomiędzy pracą montera w kanałach a pracą na powierzchni. Także dokumentacja płacowa nie uwzględniała tych różnic. W aktach wnioskodawcy dokumenty dotyczą tylko i wyłącznie pracy w charakterze montera, bez żadnej dodatkowej wzmianki o pracy w kanałach, a dokumenty płacowe nie wskazują na dodatki za pracę w warunkach szczególnych. Nie wykluczone jest, że ubezpieczony pracował jako monter także w kanałach remontowych, być może nawet przez większą część dnia pracy, brak jednak jakiegokolwiek dowodu, że praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i że wnioskodawca nie wykonywał także napraw na zewnątrz. Z doświadczenia przy rozpoznawaniu podobnych spraw wynikało zazwyczaj, że mechanicy samochodowi (monterzy) zajmowali się wszelkimi pracami mechanicznymi w tym i naprawami wykonywanymi od strony kanału.

Bowiem mechanik samochodowy naprawia i dokonuje przeglądu samochodów i innych pojazdów mechanicznych. Kontroluje pojazd i omawia z klientem rodzaj i zakres uszkodzenia lub niesprawności. Planuje pracę, wykorzystując wykresy, podręczniki techniczne i doświadczenie. Podnosi pojazd, lub schodzi do kanału w celu dostania się do części mechanicznych. Usuwa części, takie jak silnik. Rozkłada części i kontroluje zużycie, używając narzędzi pomiarowych. Naprawia lub wymienia części, takie jak tłoki, drążki itp., używając narzędzi ręcznych. Dokonuje przeglądu i wymienia gaźniki, rozdzielacze, pompy. Wymienia klocki hamulcowe i reguluje hamulce, ustawia w osi (centruje), naprawia i wymienia amortyzatory, i lutuje nieszczelności w chłodnicy. Wymienia materiały i części jednorazowego użytku (oleje, filtry, itp.). Może pracować zgodnie ze specjalnością jako mechanik samochodów osobowych, ciężarowych, autobusów, pojazdów rolniczych itd. Zawód montera określany jest jako synonim albo zawód pokrewny, szczególnie gdy pracownik zajmuje się montażem określonego podzespołu od strony kanału, co ma miejsce najczęściej w fabrykach samochodów.

Zauważyć należy, że wnioskodawca nie legitymował się wykształceniem mechanika samochodowego i nie miał stosownych uprawnień teoretycznych.

Sąd odmówił także wiary zeznaniom wnioskodawcy odnośnie jego twierdzeń, że bezpośrednio po odbyciu służby wojskowej, tj. od daty ponownego podjęcia zatrudnienia w Ośrodku (...) w S. pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ciężarze powyżej 3,5 tony. Z wniosku o ponowne zatrudnienie ubezpieczonego z dnia 12.04.1978 r. oraz angażu z dnia 27.04.1978 r. znajdujących się w aktach osobowych wynika, że wnioskodawca został zatrudniony jako kierowca samochodu osobowego typu Ż..

Sam ubezpieczony i świadkowie zeznali, zaś że był to samochód osobowy przeznaczony do wożenia dyrekcji zakładu pracy.

Dopiero z wniosku z dnia 17.05.1979 r. wynika, że wnioskodawca został od dnia 1 maja 1979 r. zatrudniony jako kierowca samochodu ciężarowego marki S. o ciężarze powyżej 3,5 tony.

Wnioskodawca nie był w stanie wyjaśnić rozbieżności między swoimi zeznaniami a przedmiotową dokumentacją znajdującą się w aktach osobowych.

Nie można wykluczyć, że świadkowie z powodu na znaczny upływu czasu nie pamiętali rocznego okresu pracy wnioskodawcy w charakterze kierowcy samochodu Ż. a kojarzyli z względu na dłuższy okres, pracę w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego marki S..

Tym nie mniej świadek T. B. zeznał, że jeżeli pracownik tylko incydentalnie woziłby dyrektora zakładu pracy, to nie otrzymałby angażu na to stanowisko. Angaż otrzymywał pracownik, który woził dyrektora stale.

Świadek J. S. nie wykluczył, że ubezpieczony jeździł samochodem Ż., tylko nie był w stanie wskazać jak długo to miało miejsce i zeznał, że najdłużej wnioskodawca jeździł samochodem ciężarowym o ciężarze powyżej 3,5 tony.

Podkreślić przy tym należy, że świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 10.06.2013 r. wystawione przez przedmiotowego pracodawcę także nie potwierdziło, by D. N. już od 12.04.1978 r. pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ciężarze powyżej 3,5 tony, lecz jest tam wskazana data 1 maja 1979 r.

Sąd odmówił też wiary zeznaniom wnioskodawcy odnośnie jego twierdzeń, że do końca zatrudnienia w Ośrodku (...) w S. pracował on jako kierowca samochodu ciężarowego o ciężarze powyżej 3,5 tony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Z dokumentu w postaci pisma D. Płac i Spraw Pracowniczych z dnia 26.10.1990 r. wynika, że od października 1990 r. brak było pracy dla D. N. jako kierowcy samochodu ciężarowego. Został on z tego powodu, zapewne już wczesniej, pozbawiony samochodu, który został przekazany w inne miejsce.

Z uwagi na wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd odmówił także wiary zapisom znajdującym się w świadectwie pracy w szczególnych warunkach z dnia 10.06.2013 r., iż w okresach od 18.12.1975 r. do 23.04.1976 r. i od 1.10.1990 r. do 28.02.1991 r. świadczył on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych.

Podkreślić przy tym trzeba, że dokument w postaci świadectwa pracy w szczególnych warunkach podlega kontroli, zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 maja 2004 r., III UK 31/04). Świadectwo pracy w szczególnych warunkach za wymienione wyżej okresy z przedmiotowego zakładu pracy wystawione ubezpieczonemu nie znajduje odzwierciedlenia w zebranym w sprawie pozostałym materiale dowodowym w postaci dokumentacji źródłowej znajdującej się w aktach osobowych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie D. N. nie zasługuje na uwzględnienie i podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 748 z późn. zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura, po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Natomiast art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej w brzmieniu od dnia 1 stycznia 2013 r. stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do art. 32 ust. 1 powołanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Ustęp 2 tego przepisu stanowi natomiast, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Ustęp 4 cytowanego przepisu stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ustępie 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ustępie 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Przywołane przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz.43 z późn zm.). W myśl § 2 tego Rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ustęp 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. W § 3 ustawodawca wskazał, że za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany „wymaganym okresem zatrudnienia” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Z kolei § 4 tego rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W przedmiotowej sprawie nie był kwestionowany wymagany okres zatrudnienia. Ubezpieczony udowodnił bowiem posiadany okres składkowy i nieskładkowy, który przekracza wymagany 25 - letni okres.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było udowodnienie przez wnioskodawcę wymaganego okresu - 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Okresy pracy w szczególnych warunkach, stosownie do § 2 ust. 2 cytowanego wyżej Rozporządzenia, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku (II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239) stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Zaistniała sytuacja uzasadniała zatem możliwość dowodzenia przez odwołującego w postępowaniu sądowym faktu zatrudnienia w szczególnych warunkach za pomocą wszelkich dostępnych środków dowodowych przewidzianych przez Kodeks postępowania cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985r., III UZP 5/85), w każdym jednak przypadku poczynienie przedmiotowych ustaleń wymaga przedstawienia stosownych dowodów podlegających wszechstronnej ocenie Sądu.

Podkreślić należy, że istotnym jest jakie prace faktycznie w toku swojego zatrudnienia wykonywał skarżący oraz czy prace te są wymienione w cytowanym wyżej Rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r., gdyż właśnie to Rozporządzenie jest aktem prawnym, w oparciu o który należy orzekać, czy dana praca była pracą w warunkach szczególnych. Sama natomiast nazwa stanowiska (lub brak tej nazwy) nie może dyskwalifikować faktycznie wykonywanych prac w spornym okresie zatrudnienia jako prac wykonywanych w szczególnych warunkach. (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 21.03.2013 r., III AUa 1613/12, opubl. LEX nr 1305951, wyrok SA w Białymstoku z dnia 5.12.2013 r., III AUa 657/13, opubl. LEX nr 1409030)

Ubezpieczony w niniejszym postępowaniu wniósł min. o uwzględnienie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Ośrodku (...) w S. od 18.12.1975 r. do 31.07.1991 r. wraz z okresem służby wojskowej od 24.04.1976 r. do 11.04.1978 r.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego brak jest jednak podstaw do uwzględnienia powyższego okresu w całości do stażu pracy w warunkach szczególnych. W ocenie Sądu powyższej okoliczności wnioskodawca nie wykazał.

W przeprowadzonym postępowaniu sądowym ubezpieczony udowodnił złożonymi dokumentami z akt osobowych oraz zeznaniami świadków i własnymi zeznaniami, że wykonywał prace w szczególnych warunkach, tj. prace jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w Ośrodku (...) w S. spornym okresie od 01.05.1979 r. do 30.09.1990 r., ponadto też w (...) i UP (...) B. od 8.10.1974 r. do 26.07.1975 r. przy montażu konstrukcji na wysokości.

Analiza zaś treści Wykazu A stanowiącego załącznik do powołanego Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że przedmiotowe prace są wymienione w dziale VIII poz. 2 (kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony), w dziale V poz. 5 (przy montażu konstrukcji na wysokości) jako prace w szczególnych warunkach.

Brak jest natomiast podstaw, by uwzględnić do stażu pracy w warunkach szczególnych okres pracy w Ośrodku (...) w S. od 12.04.1978 r. do 30.04.1979 r., gdyż z dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych z tego zakładu pracy wynika bezsprzecznie, że zarówno przed jak i po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca nie pracował w warunkach szczególnych.

Z uwagi na powyższe brak jest także podstaw prawnych przyjęcia do stażu pracy okres odbywania przez wnioskodawcę służby wojskowej od 24.04.1976 r. do 11.04.1978 r. w trakcie zatrudnienia w Ośrodku (...) w S..

Wskazać należy, że możliwość zaliczenia okresu odbywania służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych wynika nie tylko z uchwały 3 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 02.07.2015 r. (III UZP 4/15, opubl. Biuletyn SN 2015/7/18 - 19.)

Zgodnie bowiem już z wcześniejszym orzecznictwem Sądu Najwyższego okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia (por. wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2006 roku, sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/ M.P.Pr. (...), wyrok SN z dnia 25 lutego 2010 roku, sygn. akt II UK 219/09, LEX nr 590248, 17.05.2012 r., I UK 399/11).

Zgodnie natomiast z art. 106 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z dnia 29 listopada 1967 r., nr 44, poz. 220) w jego brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku zakład pracy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia. Niezachowanie tego terminu powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że niezachowanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.

Stosownie do brzmienia art. 108 obowiązującego do dnia 31 grudnia 1974 roku przytoczonej ustawy czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

Podkreślić zaś należy, że ubezpieczony po odbyciu służby wojskowej podjął wprawdzie w ciągu 30 dni zatrudnienie w Ośrodku (...) w S., w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby jednakże przed okresem służby wojskowej pracował jako monter samochodowy (nie tylko w kanałach) a po powrocie jako kierowca samochodu osobowego o ciężarze całkowitym poniżej 3,5 tony, tzn. żadne z tych prac nie są zaliczane do prac w warunkach szczególnych.

Gdyby nawet hipotetycznie zaliczyc okres pracy sprzed wojska to , zgodnie z uchwałą, zaliczenie służby wojskowej możliwe jest tylko w ograniczonym przedziale czasowy (do 1995 roku). Bowiem Sąd Najwyższy w wyżej opisanej uchwale wyjaśnił, że okres zasadniczej lub okresowej służby wojskowej odbytej w czasie od 29 listopada 1967 r. do 31 grudnia 1974 r. zalicza się do okresu pracy w szczególnych warunkach wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) także w sytuacji, gdy ubezpieczony bezpośrednio przed powołaniem do służby wojskowej pracował w warunkach szczególnych oraz po zwolnieniu z tej służby podjął w innym zakładzie pracy zatrudnienie niestanowiące pracy w szczególnych warunkach, jeżeli zostały spełnione przesłanki, o których mowa w art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) oraz w § 2-5, 7 i 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U. Nr 44, poz. 318, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.).

Jak wynika z bezspornych ustaleń , wnioskodawca odbywał służbę wojskowa pod rządem znowelizowanych przepisów ustawy o obowiązku służby wojskowej, bo w latach 1976 – 1978 a brak było , poza żądaniem zaliczenia służby wojskowej, odniesienia się do konkretnych uregulowań pranych w tym zakresie z wykazaniem odrębności prawnych zaistniałych w wyniku nowelizacji min. art. 108 ustawy o obowiązku służby wojskowej i odniesienia się do orzecznictwa sądowego. Dlatego Sąd Okręgowy nie rozważał możliwości uznania okresu spoza wskazanego w omawianej uchwale, chociaż Sąd Najwyższy wyjaśnił, ze Zgodnie z uchwałą 7 sędziów z dnia 16 października 2013 r. (sygn. akt II UZP 6/13, OSNP 2014/3/42) czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 1974 r., zalicza się do okresu pracy w szczególnych warunkach, o ile pracownik po zakończeniu odbywania służby został zatrudniony w tych samych warunkach przez pracodawcę, u którego był zatrudniony w chwili powołania do służby. Warunki powrotu pracownika do poprzedniego zatrudnienia po odbyciu zasadniczej służby wojskowej w okresie od 29 listopada 1967 r. do 5 sierpnia 1979 r. określał art. 106 ust. 1 ww. ustawy. Zgodnie z tym przepisem zakład, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej służby wojskowej, był obowiązany do zatrudnienia go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu w celu podjęcia zatrudnienia. Jak wynika z ustaleń faktycznych, brak jest dowodów, że wnioskodawca powrócił do pracy na poprzednio zajmowane stanowisko pracy lub do niego zbliżone.

W tej sytuacji nawet przy uwzględnieniu do stażu pracy w szczególnych warunkach dodatkowo także okresów zatrudnienia D. N. od 28.12.1973 r. do 3.07.1974 r. w Zakładach (...) w Ł. jako prac przy spawaniu ołowiem jako prac przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym określonych w wykazie A, dziale XIV poz. 12 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. czy okresu pracy w od 8.10.1974 r. do 26.07.1975 r. gdy świadczył pracę na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) i UP (...) B. jako monter konstrukcji stalowych, to i tak wnioskodawca nie osiągnie wymaganego normatywnie minimalnego stażu pracy w warunkach szczególnych wynoszącego 15 lat (nawet z ewentualna służbą wojskową)

Natomiast nie można zaliczyć do prac w warunkach szczególnych okresu od 01.05.1973 r. do 28.11.1973 r. w W. Zakładach (...) w Ł. na stanowisku pomocnika spawacza czy ucznia ponieważ nie jest to wykonywanie prac w warunkach szczególnych , co potwierdza też stanowisko judykatury (np. wyrok z dnia 29 stycznia 2008r I UK 192/07).

W tym miejscu zatem uznać należy, że D. N. nie spełnił jednego z wymaganych przez ustawodawcę warunków do uzyskania prawa do emerytury określonych na mocy art. 184 ustawy, to jest nie posiada wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach w ilości 15 lat na dzień 01.01.1999 r. Bezprzedmiotowym jest więc badanie pozostałych przesłanek warunkujących przyznanie powyższego świadczenia.

W myśl bowiem art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa

Mając na uwadze wskazane okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie D. N., jako niezasadne, uznając tym samym prawidłowość wydanej w dniu 12 lutego 2015 r., decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł..

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy.