Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 02 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku w VII Wydziale Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. do SO Jarosław Matuszczak

Protokolant: ref. staż. Justyna Łącka

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2016 r. w Gdańsku,

na rozprawie,

sprawy z odwołania P. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 sierpnia 2015 r, nr (...)- (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o umorzenie należności z tytułu składek

zmienia zaskarżoną decyzję i umarza P. O. należności z tytułu składek:

a.  na ubezpieczenia społeczne – za okres 07/2003-01/2004 w łącznej kwocie 7.005,53 zł. w tym z tytułu: składek 3.141,93 zł, odsetek 3.846,00 zł, kosztów upomnienia 17,60 zł,

b.  na ubezpieczenie zdrowotne – za okres 07/2003-01/2004 w łącznej kwocie 2.161,70 zł, w tym z tytułu: składek 967,90 zł, odsetek 1.185,00 zł, kosztów upomnienia 8,80 zł,

c.  na Fundusz Pracy – za okres 07/2003-01/2004 w łącznej kwocie 497,43 zł. w tym z tytułu: składek: 223,43 zł, odsetek 274,00 zł.

Sygn. akt VII U 1819/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 sierpnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na podstawie art. 1 ust. 13 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551), dalej: ustawa abolicyjna, odmówił ubezpieczonemu P. O. umorzenia należności z tytułu składek:

⚫

na ubezpieczenia społeczne – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 7.005,53 zł, w tym:

• 3.141,93 zł należność główna

• 3.846 zł odsetki

• 17,60 zł kosztów upomnienia

⚫

na ubezpieczenie zdrowotne – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 2.161,70 zł, w tym:

• 967,90 zł należność główna

• 1.185 zł odsetki

• 8,80 zł kosztów upomnienia

⚫

na Fundusz Pracy – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 497,43 zł, w tym:

• 223,43 zł należność główna

• 274 zł odsetki.

W uzasadnieniu decyzji pozwany wskazał, iż w odpowiedzi na wniosek o umorzenie należności płatnika decyzją z dnia 12 marca 2014 r. określił wysokość składek podlegających umorzeniu na podstawie ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność – która to decyzja, w związku z doręczeniem jej w dniu 18 marca 2014 r. i regulacją art. 1 ust. 10 i 12 w/w ustawy i uprawomocnieniem w związku z tym w dniu 19 kwietnia 2014 r., winna skutkować spłatą zadłużenia przez wnioskodawcę do dnia 19 kwietnia 2015 r.

Pozwany po upływie w/w terminu stwierdził brak spłaty zadłużenia w zakresie kosztów egzekucyjnych należnych Naczelnikowi I Urzędu Skarbowego w G., które wnioskodawca winien opłacić w w/w terminie – co organ egzekucyjny potwierdził pismem z dnia 03 sierpnia 2015 r.

W związku z powyższym, skarżący nie spełnił warunku wynikającego z art. 1 ust. 13 w/w ustawy ( k. 20-21 akt składkowych).

Odwołanie z dnia 25 września 2015 r. od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony P. O. podnosząc, iż w dniu 01 kwietnia 2015 r., a więc przed terminem, dokonał spłaty zadłużenia na rzecz pozwanego w kwocie 8.493,84 zł, po czym w dniu 08 kwietnia 2015 r. zwrócił się pisemnie do pozwanego o potwierdzenie dokonania spłaty, na które pismo do dnia wniesienia odwołania nie otrzymał odpowiedzi. Wskazał również, iż w ramach punktu II decyzji z dnia 12 marca 2014 r. nie wskazano konieczności uregulowania także kosztów egzekucyjnych jako warunku koniecznego dla umorzenia należności składkowych ( k. 2-3 akt sprawy).

W odpowiedzi z dnia 13 października 2015 r. na odwołanie pozwany organ ubezpieczeniowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, podtrzymując stanowisko prezentowane w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji ( k. 8-10 akt sprawy).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony P. O., urodzony w dniu (...), prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą, do dnia 14 lutego 2006 r.

okoliczność bezsporna

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wnioskodawca zobowiązany był do opłacania składek jedynie na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy.

Obowiązku powyższego ubezpieczony nie realizował w okresie od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r.

okoliczność bezsporna

Pismem z dnia 17 lipca 2013 r. ubezpieczony wniósł o umorzenie należności z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za okres całości zadłużenia objętego ustawą z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551).

Okoliczność bezsporna, nadto: wniosek o umorzenie należności składkowych z dnia 17 lipca 2013 r. – k. 2 akt składkowych

W wyniku przeprowadzonego postępowania organ ubezpieczeniowy niezaskarżoną decyzją z dnia 12 marca 2014 r. w punkcie I ustalił, że zaległość P. O. z tytułu nieopłaconych w/w składek wynosiła wg stanu na dzień 17 lipca 2013 r.:

⚫

na ubezpieczenia społeczne – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 7.005,53 zł, w tym:

• 3.141,93 zł należność główna

• 3.846 zł odsetki

• 17,60 zł kosztów upomnienia

⚫

na ubezpieczenie zdrowotne – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 2.161,70 zł, w tym:

• 967,90 zł należność główna

• 1.185 zł odsetki

• 8,80 zł kosztów upomnienia

⚫

na Fundusz Pracy – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 497,43 zł, w tym:

• 223,43 zł należność główna

• 274 zł odsetki

- wskazując w punkcie II, iż warunkiem umorzenia należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu; należności z tytułu składek za okres od dnia 01 stycznia 1999 r. nieobjęte postępowaniem o umorzenie należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji wraz z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty włącznie. W decyzji nie wskazano kwoty należności niepodlegających umorzeniu.

D owód: decyzja pozwanego o ustaleniu wysokości zadłużenia składkowego z dnia 12 marca 2014 r. – k. 10-11 akt składkowych

Równocześnie odrębną, także niezaskarżoną decyzją z dnia 12 marca 2014 r., pozwany uznał wniosek płatnika składek za bezprzedmiotowy i umarzając postępowanie w części dotyczącej składek:

⚫

na ubezpieczenie społeczne oraz Fundusz Pracy – za okres od stycznia 1999 r. do czerwca 2003 r. oraz od lutego 2004 r. do lutego 2009 r.; za okres od stycznia 1999 r. do czerwca 2003 r. oraz od marca 2006 r. do lutego 2009 r. na ubezpieczenie zdrowotne

⚫

na ubezpieczenie zdrowotne – od lutego 2004 r. do lutego 2006 r.

wobec braku posiadania przez płatnika, prowadzącego działalność gospodarczą, zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy za okres od stycznia 1999 r. do czerwca 2003 r. oraz od lutego 2004 r. do lutego 2009 r., jak również na ubezpieczenie zdrowotne za okres od stycznia 1999 r. do czerwca 2003 r. oraz od marca 2006 r. do lutego 2009 r.; nadto za okres od lutego 2004 r. do lutego 2006 r. wnioskodawca posiadał zadłużenie wyłącznie z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Okoliczność bezsporna, nadto: decyzja pozwanego o uznaniu wniosku za bezprzedmiotowy i umorzeniu postępowania w części z dnia 12 marca 2014 r. – k. 8-9 akt składkowych

W okresie po wydaniu przez pozwanego decyzji o ustaleniu wysokości zadłużenia składkowego z dnia 12 marca 2014 r. a przed wydaniem zaskarżonej w sprawie decyzji z dnia 25 sierpnia 2015 r. wnioskodawca w dniu 01 kwietnia 2015 r. uregulował należności składkowe nie podlegających abolicji na kwotę 8.493,84 zł.

Kwotę powyższą ubezpieczony ustalił w dniu 30 marca 2015 r. w oddziale pozwanego przy ul. (...) w G. – gdzie pracowniczka pozwanego o nazwisku G. wskazała tę kwotę ustnie w zakresie należności głównej oraz odsetek, przy czym odmówiono jej podania na piśmie. Kwotę tę, z tym samym pracownikiem, wnioskodawca potwierdził również telefonicznie.

Pracowniczka pozwanego o nazwisku G. w żaden sposób nie sygnalizowała ubezpieczonemu konieczności uiszczenia jakichkolwiek innych opłat czy też kosztów związanych z zadłużeniem.

Kwota wpłaty, dokonana przez ubezpieczonego, odpowiadała wyliczeniu należności dokonanej przez pracownika pozwanego – zatem ubezpieczony spłacił na rzecz pozwanego zaległe składki niepodlegające umorzeniu.

Dowód: potwierdzenie wpłaty – k. 6 akt sprawy i k. 32 akt składkowych, zeznania ubezpieczonego – protokół skrócony k. 19-20 z nagraniem k. 21 akt sprawy, pismo procesowe ubezpieczonego z dnia 10 marca 2016 r. – k. 22-23 akt sprawy, pismo procesowe pozwanego (brak daty) – k. 52 akt sprawy

Równocześnie w dniu 08 kwietnia 2015 r. wnioskodawca zwrócił się do pozwanego o potwierdzenie zrealizowania obowiązku spłaty, wynikającego z decyzji z dnia 12 marca 2014 r. Na powyższe pismo nie otrzymał odpowiedzi.

Dowód: pismo ubezpieczonego z dnia 08 kwietnia 2015 r. – k. 5 akt sprawy i k. 33 akt składkowych, potwierdzenie złożenia w/w pisma w urzędomacie – k. 4 akt sprawy i k. 34 akt składkowych

W dniu 11 czerwca 2015 r. pozwany wystawił ubezpieczonemu zaświadczenie, iż posiada on zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, które w dacie wydania zaświadczenia nie są wymagalne.

Dowód: zaświadczenie pozwanego z dnia 11 czerwca 2015 r. – k. 24 akt sprawy

Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 25 sierpnia 2015 r. pozwany organ na podstawie art. 1 ust. 13 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551), dalej: ustawa abolicyjna, odmówił ubezpieczonemu P. O. umorzenia należności z tytułu składek:

⚫

na ubezpieczenia społeczne – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 7.005,53 zł, w tym:

• 3.141,93 zł należność główna

• 3.846 zł odsetki

• 17,60 zł kosztów upomnienia

⚫

na ubezpieczenie zdrowotne – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 2.161,70 zł, w tym:

• 967,90 zł należność główna

• 1.185 zł odsetki

• 8,80 zł kosztów upomnienia

⚫

na Fundusz Pracy – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 497,43 zł, w tym:

• 223,43 zł należność główna

• 274 zł odsetki.

Okoliczność bezsporna, nadto: decyzja pozwanego o odmowie umorzenia należności składkowych z dnia 25 sierpnia 2015 r. ze zwrotką – 20-21akt składkowych

Do dnia 03 sierpnia 2015 r. wnioskodawca nie opłacił na rzecz I Urzędu Skarbowego w G. kosztów postępowania egzekucyjnego w kwocie 468,20 zł.

Kwota powyższej należności nie została nigdy wskazana ubezpieczonemu w żadnej decyzji pozwanego ani jakimkolwiek odrębnym piśmie lub wezwaniu do zapłaty w kontekście obowiązku jej opłacenia w celu umorzenia należności składkowych objętych ustawą abolicyjną. Informację o wysokości kosztów postępowania egzekucyjnego Zakład Ubezpieczeń Społecznych uzyskał dopiero w dniu 20 sierpnia 2015 r., po drugim wezwaniu Urzędu Skarbowego (pierwsze było bezskuteczne).

Dowód: pismo I Urzędu Skarbowego w G. z dnia 03 sierpnia 2015 r. – k. 17 akt składkowych, koperta – k. 18 akt składkowych, pisma ZUS do I US z 10.06 i 10.08.2015 r. – k. 14 i 16 akt składkowych, zeznania ubezpieczonego – protokół skrócony k. 19-20 z nagraniem k. 21 akt sprawy.

Wnioskodawca w dniu 12 grudnia 2015 r. dokonał na rzecz I Urzędu Skarbowego w G. wpłaty kwoty łącznej 17.148,25 zł – czego skutkiem było dokonane w dniu 28 grudnia 2015 r. uchylenie zajęcia.

Dowód: potwierdzenie wpłaty – k. 28 akt sprawy, pismo I Urzędu Skarbowego w G. z dnia 08 grudnia 2015 r. – k. 27 akt sprawy, uchylenie zajęcia przez I Urząd Skarbowy w G. z dnia 28 grudnia 2015 r. – k. 26 akt sprawy, zeznania ubezpieczonego – protokół skrócony k. 54-55 akt sprawy, protokół elektroniczny k. 56 akt sprawy

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny w przeważającej mierze był bezsporny.

W spornym zakresie, dotyczącym dokonania wpłat i ustalania wysokości należności niepodlegających umorzeniu Sąd ustalił go na podstawie dokumentów urzędowych zgromadzonych w aktach składkowych oraz w aktach sprawy, których prawdziwość nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności z urzędu, a zatem stanowiły świadectwo tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone.

Stan faktyczny Sąd ustalił również na podstawie zeznań ubezpieczonego P. O., które były one jasne, spójne, logiczne, jak również znalazły potwierdzenie w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym – w tym z pismem pozwanego organu (k. 52 akt sprawy).

Odwołanie ubezpieczonego P. O. jest zasadne i jako takie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było, czy pozwany organ ubezpieczeniowy zasadnie podjął decyzję o odmowie umorzenia należności ubezpieczonego z tytułu powiązanego z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy w okresach od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r.

Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551), dalej przywoływaną jako: ustawa abolicyjna, na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.):

1.  która przed dniem 1 września 2012 r. zakończyła prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzi jej w dniu wydania decyzji, o której mowa w ust. 8,

2.  innej niż wymieniona w pkt 1

- umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

W art. 1 ust. 6 cytowanej ustawy wskazano, że umorzenie należności, o których mowa w ust. 1, skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Należy podkreślić, że zakres podmiotowy cytowanej ustawy jest ograniczony do osób, które w okresie od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. podlegały obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.), dalej nazywaną: ustawą systemową.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

W myśl art. 11 ust. 1 tejże ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12.

Ustawa systemowa w art. 8 ust. 6 punkt 1 podaje, iż za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

W myśl zaś art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 j.t. ze zm.), działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Z kolei art. 13 ust. 1 ustawy systemowej wskazuje, iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach: pracownicy - od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Zgodnie z art. 13 punkt 4 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne prowadzące działalność pozarolniczą - w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.

W myśl zaś art. 46 ust. 1 ustawy systemowej płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Ponadto jak wynika z art. 47 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy, płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie.

Należy przy tym podkreślić, że osoby objęte ubezpieczeniem społecznym podlegają również obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Regulacja ta została wprowadzona do systemu prawnego z dniem 01 stycznia 1999 roku przez art. 1 w związku z art. 172 ustawy z dnia 6 lutego 1997 roku o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. z 1997 r. nr 28 poz. 153 ze zm.) – obowiązującej do dnia 01 kwietnia 2003 roku tj. do daty wejścia w życie ustawy z dnia 23 stycznia 2003 roku o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. z 2003 r. nr 45 poz. 391 ze zm.), zastąpionej następnie z dniem 01 października 2004 roku ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 164 poz. 1027 ze zm.).

Zgodnie z przepisem art. 8 pkt 1 lit. c) ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby objęte ubezpieczeniem społecznym, które są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą. W art. 22 ust. 1 wskazano, że jeżeli spełnione są przesłanki do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia, o którym mowa w art. 8, z więcej niż jednego tytułu, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie, z zastrzeżeniem ust. 3-7.

Wreszcie w myśl art. 66 ust. 1 pkt 1 ppkt c) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581) obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi – w tym od dnia 10 lipca 2008 r. z dodatkowym wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2008 r. nr 141 poz. 888), które to wyłączenie nie dotyczy P. O., jako że brak jest informacji o okresach zawieszenia działalności gospodarczej.

Uwzględniając treść przytoczonych wyżej przepisów wskazania wymaga, że w spornych okresach od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. ubezpieczony P. O. jako osoba wykonująca wyłącznie pozarolniczą działalność gospodarczą podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, zdrowotnemu oraz obowiązkowi opłacania składek na Fundusz Pracy.

Należało zatem rozważyć, czy spełnił on warunki umorzenia należności zgodnie z ustawą abolicyjną.

Zgodnie z art. 1 ust. 10 ustawy abolicyjnej, warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub płatnik składek, o którym mowa w ust. 2, oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Ubezpieczony zaś – jak wykazało postępowanie dowodowe, i czego nie kwestionował – takie zaległości posiadał.

Z kolei, jak wynika z art. 1 ust. 11 tejże ustawy, niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10, podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8. Także tego warunku skarżący nie spełnił.

Natomiast, w myśl art. 1 ust. 12 ustawy abolicyjnej, w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności, warunek, o którym mowa w ust. 10, uważa się za spełniony po ich opłaceniu.

Działanie pozwanego organu w przedmiocie wniosku o umorzenie należności składkowych może być dwojakie – mianowicie w myśl art. 1 ust. 13 ustawy abolicyjnej Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję o:

1.  umorzeniu należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - po spełnieniu warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12, lub

2.  odmowie umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - w przypadku niespełnienia warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, miał prawo do egzekwowania należności z tytułu nieopłaconych składek przez okres 10 lat, a od 01 stycznia 2012 r. ma prawo do ich egzekwowania przez okres 5 lat. Równocześnie, w razie braku dobrowolnej spłaty należności, Zakład ma obowiązek podejmowania działań egzekucyjnych, zwiększających obciążenia płatnika o należne opłaty i koszty egzekucyjne.

Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, iż koniecznym jest skonkretyzowanie przez organ rentowy nie tylko należności podlegających umorzeniu na podstawie ustawy abolicyjnej, ale także należności nie podlegających umorzeniu, których uregulowanie jest konieczne dla skorzystania z ustawy abolicyjnej, co wynika z art. 1 ust. 10 tej ustawy.

Jak przyjmuje judykatura, w decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej powinny zostać określone nie tylko kwoty należności z tytułu nieopłaconych składek i innych należności wymienionych w ust. 1 i 6, podlegające umorzeniu, ale również warunki umorzenia. Ustawa abolicyjna wyraźnie przewiduje dwa postępowania prowadzone przez ZUS, które kończą się wydaniem merytorycznej decyzji, a mianowicie postępowanie w sprawie określenia warunków umorzenia należności oraz postępowanie w sprawie umorzenia należności. Ustawa nie daje podstaw do wydania jednej decyzji o charakterze warunkowym. W decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej, [ a więc decyzji określającej warunki umorzenia – przypis SO] powinny zostać określone nie tylko kwoty należności z tytułu nieopłaconych składek i innych należności wymienionych w ust. 1 i 6, podlegające umorzeniu, ale również warunki umorzenia, o których mowa w przepisach ust. 10-12 art. 1 ustawy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązany jest w decyzji z art. 1 ust. 8 warunki te określić, tzn. skonkretyzować poprzez podanie kwot niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP, FGŚP i FEP za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do których opłacenia jest obowiązany wnioskodawca, wraz z wszelkimi kosztami dodatkowymi wymienionymi w ustawie oraz poprzez wskazanie terminu, w jakim należności te podlegają spłacie ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 grudnia 2014 r., III AUa 671/14, za: orzeczenia.ms.gov.pl).

W ramach powyższego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny wskazał, iż konieczność wydania przez ZUS w toku postępowania abolicyjnego dwóch merytorycznych decyzji (najpierw decyzji określającej warunki umorzenia, a następnie decyzji umarzającej lub odmawiającej takiego umorzenia) wynika nie tylko z ich jednoznacznego wymienienia w omawianej ustawie - w ust. 8 i ust. 13 art. 1 – ale również z przepisu ust. 16 art. 1, zgodnie z którym od decyzji, o których mowa w ust. 8 i 13 przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i na zasadach określonych w art. 83 ust. 2, 3, 5-7 ustawy systemowej.

Sąd Apelacyjny wyjaśnił, iż:

⚫

decyzję o umorzeniu należności wydaje się po spłacie niepodlegających umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10 najpóźniej w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8, bądź - w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8 niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności - po ich opłaceniu

⚫

z kolei decyzję o odmowie umorzenia należności wydaje się, jeśli w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8 niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10 nie zostaną spłacone albo - w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności - nie zostaną one opłacone zgodnie z ustalonymi warunkami.

Kluczowe zaś dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej jest zaś ustalenie przez Sąd Okręgowy, iż w decyzji określającej warunki umorzenia z dnia 12 marca 2014 r. nie zostały wskazane kwoty nie tyle należności nie podlegających umorzeniu, co nade wszystko koszty postępowania egzekucyjnego - podlegające spłacie w ocenie pozwanego, jak to podnosił zarówno w spornej decyzji z dnia 25 sierpnia 2015 r., jak i odpowiedzi na odwołanie, jako warunek umorzenia należności określonych w punkcie I decyzji. Co więcej, w dacie wydawania decyzji z dnia 12 marca 2014 r. organ rentowy najwyraźniej sam nie posiadał wiedzy o wysokości kosztów postępowania egzekucyjnego, a zatem zobowiązywał do zapłaty świadczenia o wysokości nieznanej przez wierzyciela.

Sąd Okręgowy podzielił w tym względzie stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym w decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej powinny zostać określone nie tylko kwoty należności z tytułu nieopłaconych składek i innych należności wymienionych w ust. 1 i 6, podlegające umorzeniu, ale również warunki umorzenia. Do wniosku takiego prowadzi literalna wykładania omawianego przepisu, w którym jest mowa, iż ZUS wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6, z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych. Przepis ten wyraźnie zatem wskazuje na dwa elementy składowe decyzji z art. 1 ust. 8 ustawy, a mianowicie kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6 oraz warunki umorzenia. Warunki umorzenia, o których mowa w art. 1 ust. 8 ustawy, zostały wskazane w cytowanych już wyżej przepisach ust. 10-12 art. 1 ustawy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązany jest w decyzji z art. 1 ust. 8 warunki te określić, tzn. skonkretyzować poprzez podanie kwot niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP, FGŚP i FEP za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do których opłacenia jest obowiązany wnioskodawca wraz z wszelkimi kosztami dodatkowymi wymienionymi w ustawie oraz poprzez wskazanie terminu, w jakim należności te podlegają spłacie.

W związku z powyższym uznać zdaniem Sądu Okręgowego należało, iż w punkcie II decyzji z dnia 12 marca 2014 r. nie zostały wskazane kwoty należności z tytułu kosztów egzekucyjnych a podlegające spłacie jako warunek umorzenia należności określonych w punkcie I tejże decyzji – tymczasem, jak wynika z art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej, powinny jednoznacznie zostać określone nie tylko kwoty należności z tytułu nieopłaconych składek i innych należności wymienionych w ust. 1 i 6, podlegające umorzeniu, ale również warunki umorzenia. Tymczasem, jak wynika z wykładni przepisów tejże ustawy, pozwany winien jednoznacznie warunki te określić, tzn. skonkretyzować poprzez podanie kwot niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP, FGŚP i FEP za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do których opłacenia jest obowiązany wnioskodawca wraz z wszelkimi kosztami dodatkowymi wymienionymi w ustawie oraz poprzez wskazanie terminu, w jakim należności te podlegają spłacie.

Organ wskazał co prawda w ramach decyzji z dnia 12 marca 2014 r. termin spłaty jako 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji (k. 11v akt składkowych), ale uchylił się od wskazania wnioskodawcy kwot podlegających spłacie nie tylko składek, które umorzeniu nie podlegają (a których kwotę samodzielne ustalał z własnej inicjatywy ubezpieczony), ale także kosztów egzekucji, o których konieczności poniesienia wnioskodawca w ogóle do wydania spornej decyzji z dnia 25 sierpnia 2015 r. nie miał wiedzy, przytaczając jedynie treść art. 1 ust. 10 ustawy abolicyjnej w okrojonej formie („warunkiem umorzenia w/w należności jest spłata należności nie podlegających umorzeniu”).

Wydanie decyzji nie zawierającej koniecznego elementu w postaci określenia kwot składek nie podlegających umorzeniu, nadto i przede wszystkim kosztów dodatkowych w postaci kosztów egzekucji (a więc jednego z warunków umorzenia należności z tytułu nieopłaconych składek) pozbawia wnioskodawcę możliwości zaskarżenia decyzji w tym zakresie – a w konsekwencji uniemożliwia Sądowi zweryfikowanie trafności decyzji spornej w sprawie, a więc odmawiającej umorzenia należności składkowych, z uwagi na brak wskazania, jaki warunek płatnik składek miał spełnić tj. należności w jakiej kwocie, z jakich tytułów i za jakie okres winien był opłacić wraz z należnościami ubocznymi w celu pozytywnego rozpatrzenia jego wniosku o umorzenie należności podlegających pod ustawę abolicyjną.

Zasadniczo, powyższe ustalenie winno skutkować uchyleniem zaskarżonej decyzji i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu, co może w postępowaniu odrębnym z zakresu ubezpieczeń społecznych uczynić wyłącznie sąd II instancji.

W sprawie zaszły jednak okoliczności pozwalające na zmianę zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy nie ma wątpliwości, iż w okresie po wydaniu przez pozwanego decyzji o ustaleniu wysokości zadłużenia składkowego (12 marca 2014 r.) a przed wydaniem zaskarżonej w sprawie decyzji (25 sierpnia 2015 r.) wnioskodawca P. O. w dniu 01 kwietnia 2015 r. uregulował należności składkowe nie podlegających abolicji na kwotę 8.493,84 zł (potwierdzenie wpłaty – k. 6 akt sprawy i k. 32 akt składkowych).

Ponadto, jak wykazało postępowanie dowodowe w postaci zeznań ubezpieczonego, którym pozwany nie zaprzeczył, kwotę powyższą ubezpieczony ustalił w dniu 30 marca 2015 r. w oddziale pozwanego przy ul. (...) w G. – gdzie pracowniczka pozwanego o nazwisku G. wskazała tę kwotę ustnie w zakresie należności głównej oraz odsetek, przy czym odmówiono jej podania na piśmie. Kwotę tę, z tym samym pracownikiem, wnioskodawca potwierdził również telefonicznie. Co istotne i kluczowe – w/w osoba w żaden sposób nie sygnalizowała ubezpieczonemu konieczności uiszczenia jakichkolwiek innych opłat czy też kosztów związanych z zadłużeniem.

Nadto, ubezpieczony w dniu 08 kwietnia 2015 r. zwrócił się do pozwanego organu z wnioskiem o potwierdzenie wykonania nałożonego na niego obowiązku wynikającego z decyzji z dnia 12 marca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych mimo obowiązku załatwienia wniosku w szczególności poprzez udzielenie informacji zgodnie z art. 9 k.p.a. w zw. z art. 123 ustawy systemowej ( Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego) co do zasady najpóźniej w ciągu miesiąca (art. 244§1 k.p.a. w zw. z art. 123 ustawy systemowej), nie zareagował nań w ogóle. Tym samym P. O. miał prawo uważać, że uiścił wszystkie należności niepodlegające umorzeniu.

Sąd Okręgowy zważył również, iż kwota wpłaty, dokonana przez ubezpieczonego, odpowiadała wyliczeniu należności dokonanej przez pracownika pozwanego – zatem ubezpieczony spłacił na rzecz pozwanego zaległe składki niepodlegające umorzeniu – co wynika z pisma procesowego pozwanego (brak daty) na k. 52 akt sprawy, zaś równocześnie nie został przez pozwanego w żaden sposób poinformowany o konieczności uiszczenia także kosztów egzekucyjnych na rzecz I Urzędu Skarbowego w G..

Pozwany zaniechał przy tym jakiejkolwiek aktywności dowodowej (art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c.) w celu udowodnienia stanu odmiennego tj. tego, iż ubezpieczony wiedział o obowiązku uiszczenia także kosztów egzekucyjnych dla uwzględnienia jego wniosku o umorzenie należności składkowych w myśl przepisów ustawy abolicyjnej.

Zdaniem Sądu Okręgowego w tak ustalonym stanie faktycznym sprawy należało przyjąć, iż ubezpieczony P. O. dochował należytej staranności w działaniach zmierzających do wywiązania się z obowiązku uregulowania należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji z dnia 12 marca 2014 r., wydanej na podstawie art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej – czego niestety nie można powiedzieć o pozwanym organie rentowym. Jest to o tyle zachowanie rażące ze strony pozwanego organu rentowego, że właśnie na obowiązek zachowania należytej staranności kładł nacisk w odpowiedzi na odwołanie (k.9v).

W związku z powyższym, mając na uwadze iż:

-

decyzja organu z dnia 12 marca 2014 r. nie wskazywała w żadnej mierze nie podlegających umorzeniu kosztów egzekucji, które ubezpieczony winien uregulować w celu ostatecznego umorzenia zaległości składkowych z tytułu prowadzonej działalności,

-

skarżący zapłacił kwotę zobowiązania niepodlegającego umorzeniu w takiej wysokości jaką określili ustnie pracownicy pozwanego organu,

-

pozwany organ rentowy nie wykonał ciążącego na nim obowiązku i nie rozpoznał wniosku o udzielenie informacji P. O.,

-

z zaświadczenia z dnia 11 czerwca 2015 r. wystawionego przez pozwany organ rentowy wynikało, że brak jest zaległości wymagalnych na dzień 11 czerwca 2015 r.,

Sąd Okręgowy uznał, iż P. O. – jako podmiot profesjonalny, prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą na własny rachunek, – dołożył należytej staranności w zakresie dbałości o swe własne życiowo ważne sprawy, dążąc do wyjaśnienia kwestii zadłużenia i uzyskania od pozwanego potwierdzenia całkowitej spłaty należności nie podlegających umorzeniu i spłacił wszystkie te z nich, które mógł określić.

Sąd miał również na uwadze tę okoliczność, iż także na wyraźne zobowiązanie Sądu (k. 48-49) pozwany organ zaniechał przedstawienia i wskazania, ile konkretnie wynosiły koszty egzekucyjne w postępowaniu przeciwko wnioskodawcy. Złożony bowiem przez pozwanego wydruk nie opatrzony datą ani podpisem (k. 52 akt sprawy), nie będący zatem nawet dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c., potwierdza i przyznaje spłatę zaległości składkowych nie podlegających umorzeniu – jednakże w ogóle nie udziela odpowiedzi na w/w pytanie Sądu odnośnie konkretnych kosztów egzekucyjnych.

Stanowiło to potwierdzenie tezy skarżącego, iż powyższa kwota należności z tytułu kosztów egzekucyjnych nie była mu w ogóle znana co do zasady ani też co do kwoty – skoro organ zignorował wezwanie Sądu do sprecyzowania tych kwot.

Ponadto, w ocenie Sądu niewątpliwym przejawem staranności w działaniu wnioskodawcy był także fakt, iż w dniu 12 grudnia 2015 r. dokonał na rzecz I Urzędu Skarbowego w G. wpłaty kwoty łącznej 17.148,25 zł – czego skutkiem było dokonane w dniu 28 grudnia 2015 r. uchylenie zajęcia. Na rozprawie w dniu 19 maja 2016 r. wnioskodawca wskazywał także Sądowi, odnosząc się do w/w wpłaty, iż spłacił tym samym wszystkie znane mu zobowiązania – nie negując ze swojej strony obowiązku zapłaty należności, ale niewątpliwie słusznie domagając się jej sprecyzowania oraz wskazania, z jakiego tytułu należność winien uiścić.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego, zgromadzony w przedmiotowej sprawie materiał dowodowy pozwala uznać, iż organ ubezpieczeniowy, odmawiając skarżącemu umorzenia zaległości z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy za sporne okresy, popełnił błąd i naruszył obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa, w szczególności w zakresie stosowania ustawy abolicyjnej. Natomiast P. O. spłacił wszelkie dające się ustalić przez niego należności niepodlegające umorzeniu. Niedopuszczalnym jest, uwzględniając nie tylko wcześniej przytoczone przepisy, ale również art. 6 k.p.a., art. 8 k.p.a. i co najważniejsze art. 2 i 7 Konstytucji RP, wymaganie przez pozwany organ rentowy jako organ wykonujący zadania władzy publicznej związane z ubezpieczeniami społecznymi, by ubezpieczony miał ponosić negatywne konsekwencje ewidentnych błędów w działaniu tegoż organu. Skoro zatem P. O. spłacił wszelkie ustalone samodzielnie (choć za pomocą informacji udzielonych mu przez organ rentowy) należności, to należało uznać, że spełnił on warunek określony w punkcie II decyzji z dnia 12 marca 2014 r. mimo braku zapłaty kosztów egezkucyjnych. Nie można bowiem było domagać się od niego zapłaty należności, których wysokości nie znał również organ rentowy. Na skutek tego wniesione w sprawie odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

W konkluzji, biorąc pod uwagę powyższy stan faktyczny i prawny, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z przywołanymi wyżej przepisami zmienił zaskarżoną decyzję pozwanego z dnia 25 sierpnia 2015 r. i umorzył wnioskodawcy P. O. należności z tytułu składek na: a) na ubezpieczenia społeczne – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 7.005,53 zł, w tym: 3.141,93 zł należność główna, 3.846 zł odsetki, 17,60 zł kosztów upomnienia; b) na ubezpieczenie zdrowotne – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 2.161,70 zł, w tym: 967,90 zł należność główna, 1.185 zł odsetki, 8,80 zł kosztów upomnienia; c) na Fundusz Pracy – za okres od lipca 2003 r. do stycznia 2004 r. w łącznej kwocie 497,43 zł, w tym: 223,43 zł należność główna, 274 zł odsetki.