Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 lipca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Paweł Hochman
Sędziowie:	SSO Arkadiusz Lisiecki (spr.) SSO Adam Bojko
Protokolant:	st. sekr. sąd. Alicja Sadurska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lipca 2015 roku

sprawy z wniosku S. S. (1)

z udziałem M. S.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawcy i uczestniczki

od postanowienia Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 18 marca 2015 roku, sygn. akt I Ns 401/10

postanawia:

1. z obu apelacji uchylić zaskarżone postanowienie w punktach I, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX i sprawę w tym zakresie przedstawić do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Radomsku pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego,

2. w pozostałym zakresie apelację wnioskodawcy oddalić.

Sygn. akt II Ca 451/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sad Rejonowy w Radomsku ustalił skład i dokonał podziału majątku wspólnego S. S. (1) i M. S. w sposób wskazany w sentencji orzeczenia.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne: W dniu 19 października 2009 roku Sąd Okręgowy w P.wyrokiem w sprawie sygn. akt (...) rozwiązał przez rozwód związek małżeński M. S. z domu B. oraz S. S. (1) zawarty w dniu (...) roku. W sprawie o rozwód, w dniu (...) roku, strony zawarły ugodę, w której M. S. oświadczyła, że nie będzie czynić żadnych przeszkód w korzystaniu przez S. S. (1) z warsztatu ślusarsko-spawalniczego znajdującego się w garażu na nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), a stanowiącego jej majątek osobisty do czasu dokonania ostatecznego podziału majątku dorobkowego stron. Strony zgodnie oświadczyły także, że dokonają przeniesienia części własności nieruchomości na rzecz ich wspólnego syna J. S., nakładów z majątku dorobkowego w postaci budynku baru wraz z wyposażeniem, a M. S. dokona przeniesienia części własności nieruchomości na rzecz syna ze swego majątku osobistego w zakresie niezbędnym do prowadzenia działalności gospodarczej. Przez okres trwania małżeństwa M. i S. małżonkowie S. pozostawali we wspólności majątkowej małżeńskiej. Po zawarciu związku małżeńskiego strony zamieszkały w S., gmina R. przy ulicy (...). Nieruchomość o powierzchni (...) była oznaczona w ewidencji gruntów numerem działki (...) (obecnie numer (...)), wskutek działu spadku z dnia (...) roku, dokonanego w sprawie (...), stała się wyłączną własnością uczestniczki M. S.. Nieruchomość była już zabudowana dwukondygnacyjnym budynkiem mieszkalnym z dwoma ogrzewanymi szklarniami. Dla nieruchomości prowadzona była księga wieczysta o numerze (...).

W trakcie trwania małżeństwa uczestniczka nie pracowała zawodowo. Prowadziła dom, wychowywała troje dzieci, z czego dwoje pochodzi z małżeństwa stron, uprawiała warzywa, owoce. Przez początkowe lata małżeństwa strony, korzystając z istniejących szklarni, prowadziły uprawę i sprzedaż kwiatów: goździków, chryzantem. Wnioskodawca w trakcie trwania małżeństwa zarobkował w różny sposób: prowadził warsztat ślusarski, sprzedawał wędliny, prowadził sklep spożywczy, a przez ostatnie lata bar „(...), który został wybudowany w trakcie trwania małżeństwa, a usytuowany jest na nieruchomości stanowiącej wyłączną własność uczestniczki. Uczestniczka starała się pomagać wnioskodawcy w prowadzeniu baru, w razie potrzeby zastępowała barmankę. Wypiekała torty, robiła pokrowce z koralików na fotele samochodowe, robiła domowe przetwory.

Małżonkowie na nieruchomości posadzili szereg gatunków ozdobnych drzew iglastych i liściastych oraz krzewów. Sadzonki darował małżonkom wuj uczestniczki J. P.. Na nieruchomości posadzone są także krzewy i drzewa owocowe, których sadzonki, w większości uczestniczka otrzymała od sąsiadów i znajomych. Teren wokół domu, budynku baru był porośnięty trawą. Strony urządziły skalniak oraz oczko wodne. Nieruchomość w trakcie trwania małżeństwa stron systematycznie podupadała i niszczała. Wcześniej dbali o nią rodzice uczestniczki, ponieważ jej ojciec był ogrodnikiem. Można stwierdzić, że w początkowym okresie było to swojego rodzaju „przedsiębiorstwo ogrodnicze".

Chaotyczne zadrzewienia, zaniedbane oczko wodne i teren, na którym kiedyś znajdował się trawiasty kort tenisowy, urządzenie ogrodu, a zwłaszcza wykonanie instalacji elektrycznej, lampy „kwiat", oczka wodnego bez wody porośniętego zaniedbana roślinnością nie podnoszą wartości przedmiotowej nieruchomości. Przeciwnie, wymagają demontażu, napraw, które wiążą się z poniesieniem dodatkowych nakładów. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, nieruchomość, położona w jednostce planistycznej 49ZMu przeznaczona jest pod zabudowę zagrodową, mieszkaniową i usługową.

W skład majątku wspólnego S. S. (1) i M. S. wchodzą następujące ruchomości: samochód osobowy marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) o wartości 1630 złotych, spawarka K. o wartości 6200 złotych, spawarka K. o wartości 2 250 złotych, zmywarka B. o wartości 475 złotych, spawarka M. 140 o wartości 210 złotych, wiertarka stołowa N. o wartości 800 złotych, wiertarka magnesowa o wartości 1200 złotych, agregat prądotwórczy E. o wartości 1000 złotych, mieszałka (betoniarka) B. o wartości 280 złotych, wyrzynarka do otworów M. o wartości 70 złotych, gwintownica o wartości 470 złotych, szlifierka kątowa 230 MM o wartości 100 złotych, szlifierka kątowa 125 MM o wartości 80 złotych, wiertarka z udarem o wartości 120 złotych, piła ukośna o wartości 580 złotych, wciągarka bramowa o wartości 800 złotych, klucze nasadowe o wartości 410 złotych, sprężarka o wartości 490 złotych, nagrzewnica olejowa o wartości 290 złotych, myjka K. (...) o wartości 240 złotych, giętarka hydrauliczna do rur o wartości 100 złotych, szlifierka wieloobrotowa do otworów C.o wartości 150 złotych, nożyce do blachy o wartości 50 złotych, piła łańcuchowa o wartości 610 złotych, przecinarka stołowa do stali o wartości 260 złotych, sprężarka o wartości 80 złotych, 7 sztuk butli na gaz (dużych) o wartości 490 złotych, 4 sztuki butli na gaz (małych) o wartości 160 złotych, szlifierka warsztatowa o wartości 90 złotych, drabina składana o wartości 90 złotych, spawarka B. o wartości 200 złotych, lodówko zamrażarka B. o wartości 450 złotych, kuchenka gazowa A. o wartości 220 złotych, elektryczna płyta grzewcza A. o wartości 220 złotych, pralka automatyczna W. o wartości 290 złotych, ławy barowe 6 sztuk o wartości 720 złotych, stołki barowe 6 sztuk o wartości 210 złotych, regały barowe 4 sztuki o wartości 160 złotych, bufet barowy o wartości 150 złotych, szafka BHP o wartości 50 złotych, zamrażarka szufladowa o wartości 80 złotych, kuchenka mikrofalowa W. o wartości 120 złotych, ekspres do kawy S. o wartości 1400 złotych, kamera (...) o wartości 850 złotych, kamera S. (...) o wartości 150 złotych, aparat cyfrowy P. o wartości 230 złotych, telewizor (...), 29 cali o wartości 150 złotych, odtwarzacz video P. o wartości 50 złotych, wieża stereo T. o wartości 250 złotych, laptop T. o wartości 370 złotych, stół warsztatowy 2 sztuki o wartości 650 złotych, drobny sprzęt kuchenny w postaci: 2 garnków stalowych, patelni, miski, 8 sztuk szklanek, sztuk salaterek dużych, 8 sztuk salaterek małych, zdekompletowany zestaw talerzy, talerzyków i półmisków 3 talerze płaskie duże, 1 talerz płaski, 2 talerzyki małe płaskie, 2 półmiski, 1 półmisek średni, 24 kieliszki do szampana, 10 sztuk literatek, 34 sztuki kufli do piwa 0,31., 18 sztuk szklanek do piwa 0,51., 18 sztuk kieliszków do wina, 18 sztuk kieliszków do szampana, szklana patera na ciasto, plastikowa patera na owoce, szklana popielniczka, pojemnik na chleb o łącznej wartości 350 złotych, kosiarka spalinowa B. o wartości 750 złotych, wyciąg spalin K. o wartości 1000 złotych, stół warsztatowy drewniany o wartości 100 złotych

W skład majątku wspólnego małżonków wchodzą także: patelnia elektryczna, grzejniki elektryczne 2 sztuki, płyta elektryczna do smażenia bez tłuszczu, gofrownica elektryczna 2 sztuki, zamrażarka (...)., 200 1. sztuki, 300 1., 100 sztuk kufli do piwa, waga uchylna z odważnikami, zastawa ślubna na 12 osób, wersalka, 2 fotele, biurko, segment meblowy, 2 biurka, elektryczny rębak do rozdrabniania gałęzi, stolik i krzesła ogrodowe -komplety, przenośny grill I., złom użytkowy w postaci belek stalowych, materiały na wykonanie drzwi garażowych, materiały na budowę kotła C. I.. Opisane w tym akapicie ruchomości nie posiadają wymiernej wartości rynkowej.

Łączna wartość zgromadzonych ruchomości stanowi kwotę 28 945 złotych.

Obecnie nieruchomość gruntowa położona w S. przy ulicy (...) oznaczona jako działka numer (...) (przed podziałem), obręb(...) S. podzielona jest na cztery geodezyjnie wyodrębnione działki. Pierwsza działka oznaczona numerem (...) obejmuje budynek baru, ma powierzchnię (...)ha. Uczestniczka zamierza sprzedać tę działkę, a środki uzyskane ze sprzedaży przeznaczyć na spłatę wnioskodawcy. Drugą działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni (...) ha uczestniczka darowała swojemu synowi M. B. w 2012 roku. Trzecia działka oznaczona numerem (...) obejmuje dom mieszkalny i jej powierzchnia po podziale wynosi (...) ha. Działka oznaczona numerem (...) ma powierzchnię (...) ha i stanowi fragment drogi.

W trakcie trwania małżeństwa strony poczyniły szereg nakładów na nieruchomość gruntową położoną w S. przy ulicy (...), oznaczoną jako działka nr (...) (przed podziałem). Duże środki finansowe zostały zaangażowane na fragment nieruchomości zabudowanej murowanym budynkiem baru „(...)" o przyjętej powierzchni (...) ha. Powierzchnia użytkowa budynku baru to (...) , zaś powierzchnia przylegającej do ściany budynku baru wiaty wykonanej z konstrukcji stalowej porytej blachą trapezową z konstrukcją betonową wynosi (...). Nakłady te wyniosły 121 200 złotych.

Wartość nakładów poczynionych na rzecz pozostałej części nieruchomości obejmującej budynek mieszkalny i teren przynależny wyniosła 33 319,03 złotych.

Łącznie wartość nakładów poczynionych w trakcie małżeństwa na nieruchomość stanowiącą majątek odrębny uczestniczki wyniosła 154 519 złotych.

Strony postępowania są głęboko skonfliktowane. W Wydziale Cywilnym tutejszego Sądu zawisło kilka spraw z udziałem stron. Sprawa z powództwa M. S. przeciwko S. S. (1) o opróżnienie lokalu mieszkalnego i wydanie nieruchomości toczyła się pod sygnaturą(...) i została zawieszona przed Sądem II instancji do czasu prawomocnego zakończenia niniejszej sprawy. Sprawa z powództwa S. S. (1) przeciwko pozwanej M. S. o naruszenie posiadania toczy się pod sygnaturą (...) i została także zawieszona do czasu prawomocnego zakończenia niniejszej sprawy. Z udziałem stron toczyło się także kilka postępowań egzekucyjnych.

Wnioskodawca S. S. (1) został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w R., Wydział VI Karny z dnia 17 maja 2011 roku, wydanym w sprawie (...) za fizyczne i psychiczne znęcanie się nad uczestniczką w okresie czasu od 2008 roku do 21 września 2009 roku.

Wnioskodawca od 1989 roku prowadzi działalność gospodarczą w miejscu zamieszkania, tj. w miejscowości S. ul. (...). Przedmiotem działalności jest szeroko rozumiana produkcja, konserwacja, obróbka mechaniczna konstrukcji i elementów metalowych. Przedmiotem działalności jest także prowadzenie placówek gastronomicznych i transport drogowy towarów. Obecnie wnioskodawca mieszka w budynku baru posadowionym na nieruchomości należącej do uczestniczki. Świadczy drobne usługi spawalnicze, nie osiąga dochodu, utrzymuje się z pożyczek, finansowo wspiera go rodzina.

Uczestniczka M. S. otrzymuje rentę w wysokości 570 złotych miesięcznie oraz alimenty od wnioskodawcy w wysokości 400 złotych miesięcznie. Mieszka na nieruchomości objętej wnioskiem, po podziale oznaczonej numerem działki (...). Zamieszkuje na piętrze domu mieszkalnego, parter zajmuje syn J. z rodziną. Nie posiada oszczędności i środków na spłatę wnioskodawcy.

Skład majątku wspólnego stron w zasadniczej części nie był kwestionowany. Sposób podziału także został dokonany z uwzględnieniem sugestii stron postępowania. Nakłady poczynione na nieruchomość stanowiącą majątek odrębny uczestniczki oraz wyposażenie baru w postaci stołów, ław barowych, stołków barowych, regałów barowych, bufetu barowego i szatki bhp oraz drobny sprzęt kuchenny opisany w punkcie 2.52 postanowienia, jako związane ściśle z budynkiem baru, zostały przyznane na wyłączną własność wnioskodawczyni. Wolą wnioskodawcy było także, aby na jego wyłączną rzecz przyznać wyposażenie warsztatowe służące mu do wykonywania działalności gospodarczej oraz szereg ruchomości stanowiących sprzęt AGD i samochód osobowy.

Zasadnicze wątpliwości ze strony wnioskodawcy budziła przede wszystkim metodologia przyjęta przez biegłego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości Z. K. (1). Tytułem wyjaśnienia podać należy, że początkowo do sporządzenia opinii w zakresie nakładów poczynionych na nieruchomość został wyznaczony biegły w osobie J. C., któremu jednak nadmiar obowiązków uniemożliwił wydanie opinii w niniejszej sprawie. Na posiedzeniu niejawnym, 20 grudnia 2012 roku do sporządzenia opinii został wyznaczony biegły w osobie Z. K. (1). W piśmie procesowym z dnia 21 stycznia 2013 roku wnioskodawca poinformował Sąd, iż biegły Z. K. (1) wykonywał opinię w sprawie o sygn. (...), gdzie był uczestnikiem postępowania, a sporządzona opinia była przez niego kwestionowana. Sąd zwrócił się zatem do biegłego o zwrot akt bez opinii. Mając jednak na uwadze wysoki stopień zaawansowania prac nad zleconą opinią i poniesione przez biegłego koszty, Sąd podtrzymał swoją decyzje w zakresie osoby biegłego.

Sporządzona przez biegłego Z. K. (1) opinia odzwierciedla przede wszystkim wpływ poczynionych na nieruchomość nakładów na wzrost wartości rynkowej nieruchomości. Wskazuje na ich zakres, wielkość i stan techniczno - funkcjonalny i nie stanowi bezpośredniego kosztu wykonania tych nakładów. Przyjęcie wartości odtworzeniowej, jak wskazywał wnioskodawca, mogłoby doprowadzić do sytuacji, kiedy wartość poczynionych nakładów przewyższa wartość rynkową nieruchomości. Pewnego rodzaju inwestycje czy ulepszenia, które pociągnęły za sobą konkretny nakład finansowy nie mają dla potencjalnego nabywcy żadnego znaczenia, a czasami wręcz przeszkadzają i stanowią o konieczności poniesienia dodatkowych wydatków dla ich usunięcia. Jako przykład może posłużyć wykonanie dwóch szamb betonowych, podczas gdy nieruchomość posiada bezpośredni dostęp do kanalizacji.

Profesjonalny pełnomocnik wnioskodawcy nie sformułował żadnych merytorycznych zarzutów względem sporządzonej opinii. Pełnomocnik stwierdziła jedynie w piśmie procesowym z dnia 7 maja 2013 roku, że sporządzona opinia jest „nierzetelna i stronnicza", nie wskazując jednak przykładów dla owej nierzetelności i stronniczości. Pełnomocnik załączyła jednocześnie pismo procesowe sporządzone przez wnioskodawcę w dniu 6 maja 2013 roku, które stanowi jednostronny wywód na temat błędnej metodologii przyjętej przez biegłego, zamiast prawidłowej w ocenie wnioskodawcy metody odtworzeniowej. Dodatkowo, na rozprawie w dniu 10 maja 2013 roku wnioskodawca wniósł o wyłączenie osoby biegłego Z. K. (1) od wydawania opinii w sprawie niniejszej. Pełnomocnik wnioskodawcy, precyzując wniosek o wyłączenie biegłego ponownie podała, że opinia jest „nierzetelna, stronnicza, zawiera wiele błędów". Pełnomocnik jako powód do wyłączenia biegłego wskazywała także na zaniżenie wartości dokonanych nakładów. Mając na uwadze sformułowane przez stronę wnioskującą powody wyłączenia biegłego oraz na podstawie złożonego oświadczenia biegłego, Sąd wniosek o wyłączenie biegłego Z. K. (1) oddalił jako niezasadny.

Opinia biegłego do spraw szacunku nieruchomości sporządzona przez biegłego P. J. (1) po sporządzeniu przez niego opinii uzupełniającej w zakresie podnoszonych uwag nie była przez strony kwestionowana. Niekwestionowana była także opinia biegłego z zakresu szacunku ruchomości P. G..

Sąd pominął w swych ustaleniach opinię biegłego z zakresu (...) jako nie mającą waloru rzetelnej i wiarygodnej. Zgodnie bowiem z treścią arl. 134 ust. 1 i ust. 2 ustawy 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz.U.2014.518), podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi, z zastrzeżeniem art. 135, wartość rynkowa nieruchomości, przy ustalaniu której uwzględnia się w szczególności jej rodzaj, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, stan nieruchomości oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami. Zatem tak ustalana wartość obejmuje już wartość ewentualnych drzew porastających daną nieruchomość, jako jej części składowych. Wyodrębnienie wartości drzewostanu, jako osobnej wartości wpływającej na wysokość odszkodowania, ma natomiast zastosowanie wyłącznie przy zastosowaniu metody odtworzeniowej, o której mowa w art. 135 ustawy o gospodarce nieruchomościami

Ten ostatni przepis odnosi się z kolei do określania wartości drzewostanu leśnego albo zadrzewień, jeżeli w drzewostanie znajdują się materiały użytkowe, szacuje się wartość drewna znajdującego się w tym drzewostanie. Jeżeli w drzewostanie nie występuje materiał użytkowy lub wartość drewna, które może być pozyskane, jest niższa od kosztów zalesienia i pielęgnacji drzewostanu, szacuje się koszty zalesienia oraz koszty pielęgnacji drzewostanu Z przytoczonej regulacji oraz z ustaleń faktycznych dokonanych w sprawie jednoznacznie wynika, iż dokonane nasadzenia, określane przez wnioskodawcę jako „park" miały służyć celom rekreacyjnym, podnosić atrakcyjność nieruchomości, zapewnić relaksującą zieleń w miejscu zamieszkania. Zatem miarodajnym mogło być jedynie ustalenie, czy naniesienia zielone wskazane w opinii przez biegłego podnoszą wartość nieruchomości, jeśli tak to, o jaką kwotę.

Niezależnie od powyższego Sąd zauważa, że opinię biegłego dyskwalifikują stwierdzenia i wskazywanie wartości „według wersji męża'" (wskazującego wyższą wartość) i „według wersji żony" (wskazującej na wartość niższą). Biegły, odnosząc się przykładowo do wyrównania podłoża pod kort tenisowy, czy wykonania oczka wodnego, przyjął aktualne, nominalne stawki, za wykonanie poszczególnych niezbędnych czynności, a nie wymierną wartość, o jaką wzrosła cena nieruchomości. Z tych samych powodów, o których była mowa wyżej, przyjęcie przez biegłego metody odtworzeniowej prowadzi do nielogicznych wniosków w postaci przenoszenia wartości nominalnej nakładów nad wartość rynkową.

Mając na uwadze powyższe wątpliwości, Sąd Rejonowy, kierując się doświadczeniem życiowym, potwierdzonym opinią biegłej z zakresu szacunku nieruchomości K. P., doszedł do wniosku, że przeciętny nabywca nieruchomości nie jest skłonny zapłacić dodatkowo za chaotyczne zadrzewienia, zaniedbane oczko wodne i kort tenisowy, czy lampę typu „kwiat", którą można łatwo zdemontować. Urządzenie ogrodu, a zwłaszcza wykonanie instalacji elektrycznej, lampy „kwiat", wyrównanie terenu pod kort tenisowy nie podnoszą wartości przedmiotowej nieruchomości. Przeciwnie, wymagają demontażu (usunięcia, wykopania), napraw, które wiążą się z poniesieniem dodatkowych nakładów. Stanowisko jest uzasadnione także miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, z którego wynika, że nieruchomość, położona w jednostce planistycznej 49ZMu przeznaczona jest pod zabudowę zagrodową, mieszkaniową i usługową. Nie bez znaczenia jest także fakt, że od dokonania wspomnianych inwestycji upłynęło co najmniej kilkanaście lat. Strony od dawna pozostają w konflikcie, a od daty rozwodu upłynęło 6 lat.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek pełnomocnika uczestniczki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw szacunku nieruchomości w celu wyliczenia wartości wynagrodzenia należnego uczestniczce z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości przez wnioskodawcę za okres od października 2009 roku do dnia dzisiejszego. Zdaniem Sądu Rejonowego roszczenie sformułowane w sprawie sygn. akt (...) ma charakter „powagi rzeczy ugodzonej" przed Sądem Okręgowym w P.w sprawie sygn. akt (...).

Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd Rejonowy oparł się także na zeznaniach świadków, za wyjątkiem J. K. i M. K.. Pierwszy ze świadków jest siostrą wnioskodawcy, pozostaje z byłą bratową w konflikcie, a przede wszystkim nie mieszka w R. od ponad 30 lat. Odmówił wiary zeznaniom wskazanych świadków w zakresie, w jakim twierdziły, że uczestniczka nie zajmowała się domem, dziećmi, prowadziła bogate życie towarzyskie. Zeznania te pozostają w oczywistej sprzeczności z pozostałymi zeznaniami bezstronnych świadków, z których każdy potwierdził, że to wnioskodawca utrzymywał dom i rodzinę pracując zawodowo. Jednocześnie wszyscy pozostali świadkowie zgodnie oświadczyli, że uczestniczka prowadziła dom, wychowywała dzieci, uprawiała ogród. Różna jest jednak ocena świadków takiego rodzaju podziału ról w rodzinie jak np. świadka M. M. (3), który zeznał, że „uczestniczka niczego nie wniosła, siedziała w domu, wychowywała dzieci i nie było z tego żadnych pieniędzy".

Przedmiotem żądania wnioskodawcy było ustalenie stopnia przyczynienia się do powstania majątku wspólnego w proporcji 80% do 20% na rzecz wnioskodawcy. Z ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego wynika, że strony wychowywały troje małoletnich dzieci. Uczestniczka nie pracowała zawodowo, albowiem zajmowała się opieką nad dziećmi, prowadzeniem domu. Pomimo szeregu obowiązków z tym związanych uczestniczka w miarę możliwości starała się wspomóc domowy budżet, imając się prac dorywczych, uprawiając warzywa, robiąc przetwory. Konsekwencją tego ustalenia jest konieczność dokonania takiego podziału majątku, aby przyznane stronom jego składniki przedstawiały równą wartość i stanowiły połowę wartości majątku wspólnego.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy wynika, że w skład majątku wspólnego M. i S. S. (1) wchodzą ruchomości o łącznej wartości 28 945 złotych oraz nakłady poczynione w trakcie małżeństwa na nieruchomość stanowiącą majątek odrębny uczestniczki w kwocie 154 519 złotych. Na podstawie zgodnych oświadczeń stron ustalono także, że w skład wspólnego majątku stron wchodzą także patelnia elektryczna, grzejniki elektryczne 2 sztuki, płyta elektryczna do smażenia bez tłuszczu, gofrownica elektryczna 2 sztuki, zamrażarki o pojemności: 620 1, 200 1 (2 sztuki) , 300 1, 100 sztuk kufli do piwa, waga uchylna z odważnikami, zastawa ślubna na 12 osób, wersalka, 2 fotele, biurko, segment meblowy, 2 biurka, elektryczny rębak do rozdrabniania gałęzi, stolik i krzesła ogrodowe -komplety, przenośny grill I., złom użytkowy w postaci belek stalowych, materiały na wykonanie drzwi garażowych, materiały na budowę kotła C. I.. Wskazane ruchomości nie posiadają wymiernej wartości rynkowej, ich wartość nie była szacowana przez biegłego, a uczestniczka zobowiązała się do ich wydania na rzecz wnioskodawcy bez żadnej spłaty.

Ogółem wartość majątku wspólnego małżonków stanowi kwotę 183 464 złote, z czego przy przyjęciu równych udziałów w majątku wspólnym, na rzecz każdej ze stron winna przypaść kwota 91 732 złote dla każdej ze stron. Na wyłączną jednak własność wnioskodawcy S. S. (1), zgodnie z jego żądaniem, zostały przyznane ruchomości o łącznej wartości 27 305 złotych. Spłata należna wnioskodawcy została zatem pomniejszona o wartość przyznanych na jego rzecz ruchomości i wyniosła tym samym 64 427 złotych. Na wyłączną własność uczestniczki przyznano nakłady na nieruchomość stanowiącą jej odrębną własność o wartości 154 519 złotych, ruchomości o wartości 1640 złotych w postaci 6 ław barowych 6 stołków barowych, 4 regałów barowych, bufetu barowego, szafki BHP i drobnego sprzętu kuchennego.

Wobec powyższego Sąd Rejonowy zasądził od uczestniczki M. S. na rzecz wnioskodawcy S. S. (1) spłatę w kwocie 64 427 złotych płatną w dwóch ratach, z czego pierwsza rata w kwocie 34 427 złotych płatna do dnia 30 czerwca 2015 roku, druga rata w kwocie 30 tysięcy złotych płatna do dnia 30 września 2015 roku z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności. Sąd Rejonowy ustalił wartość majątku wspólnego na kwotę 183 464,00 złotych.

Mając na uwadze skromne środki otrzymywane przez uczestniczkę i brak oszczędności, Sąd Rejonowy zasądzoną spłatę rozłożył na dwie opisane wyżej raty. Uczestniczka zamierza sprzedać wyodrębnioną geodezyjnie działkę zabudowaną budynkiem baru i uzyskane środki przeznaczyć na spłatę. Nawet gdyby nie udało się doprowadzić do tego rodzaju transakcji, to rozłożenie należności na dwie raty pozwoli uczestniczce zgromadzić omawianą kwotę, a wnioskodawca będzie miał zagwarantowany nieodległy termin dla zaspokojenia swych roszczeń.

Przedmiotem oceny Sądu było także roszczenie M. S. przeciwko S. S. (1) o zapłatę kwoty 54 000 złotych z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości. Uzasadniając swe żądanie, powódka podała, że wskutek orzeczenia rozwodu pozwany utracił tytuł prawny do korzystania z cudzej własności. Pozwany nadal prowadzi działalność gospodarczą w należącej do powódki nieruchomości, a wzywany do zaprzestania prowadzenia działalności lub do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z pomieszczeń, gdzie wykonywał usługi ślusarsko-spawalnicze, nie stosował się do nich. Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że w toku postępowania o rozwód strony zawarły ugodę, w której M. S. oświadczyła, iż nie będzie czynić żadnych przeszkód w korzystaniu przez S. S. (1) z warsztatu ślusarsko-spawalniczego znajdującego się w garażu na nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), a stanowiącego jej majątek osobisty do czasu dokonania ostatecznego podziału majątku dorobkowego stron.

Oceniając zawartą ugodę, należy mieć na uwadze nie tylko literalne brzmienie zobowiązania stron wyrażone w ugodzie ale także szczególną sytuację życiową i rodzinną, w której strony się znalazły. Wnioskodawca, po zawarciu związku małżeńskiego przeprowadził się na posesję stanowiącą odrębną własność żony. Tam skoncentrował nie tylko swoje życie rodzinne, ale i zawodowe. W miejscu zamieszkania prowadził usługi ślusarsko-spawalnicze oraz prowadził lokal gastronomiczny. Zawierając ugodę, wnioskodawca starał się zapewnić, choć na pewien czas, ciągłość i źródło zarobkowania, a w interesie uczestniczki leżało, aby zapewnić wnioskodawcy możliwość tego zarobkowania, zwłaszcza że w postępowaniu o rozwód, w dniu podpisania ugody, uznał powództwo w zakresie alimentów na rzecz uczestniczki w kwocie 400 złotych. Znamienne także jest, że datą, do jakiej uczestniczka miała nie czynić żadnych przeszkód w korzystaniu przez S. S. (1) z warsztatu ślusarsko-spawalniczego jest data prawomocnego orzeczenia w sprawie o podział majątku dorobkowego. Tak sformułowana ugoda i przeprowadzona w oparciu o nią wykładnia woli stron pozwalają uznać, że roszczenie w zakresie kwoty 54000 złotych za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez wnioskodawcę jest nie tylko przedwczesne, ale i niezasadne, a żądana kwota nie mogła być zarachowana na poczet należnej wnioskodawcy spłaty.

Nie zasługuje także na uwzględnienie roszczenie wnioskodawcy o rozliczenie kwoty 160 tysięcy złotych wydatkowanych na koszty utrzymania syna pozamałżeńskiego uczestniczki M. B.. Treść art. 140 k.r. i o. stanowi, osoba, która dostarcza drugiemu środków utrzymania lub wychowania nie będąc do tego zobowiązana może żądać zwrotu od osoby, która powinna była te świadczenia spełnić.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c, ustalając, że w przedmiotowej sprawie interesy stron są sprzeczne. Przy sprzeczności interesów Sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów. W rozpoznawanej sprawie koszty postępowania związane z wynagrodzeniem biegłych wyniosły ogółem 12 050,93 złotych (:2 = (...),46). Z opisanych wyżej kosztów wnioskodawca uiścił 2500 złotych, a uczestniczka nie pokryła żadnych kosztów. Wobec tego, że strony winny ponieść koszty postępowania stosownie do udziałów w majątku wspólnym, a więc po połowie, Sąd, na podstawie art. 83 ust.l w zw. z art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167 poz. 1398 z późn. zmianami), nakazał ściągnąć od wnioskodawcy S. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w R. kwotę 3525,46 złotych, natomiast od uczestniczki M. S. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę 6025,46 złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych na wynagrodzenie biegłych. Na tej samej podstawie prawnej orzeczono o obowiązku ściągnięcia od stron na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w R. kwoty po 500 złotych tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od wniosku, od której wnioskodawca początkowo został zwolniony.

O kosztach nieuiszczonej pomocy prawnej udzielonej uczestniczce z urzędu orzeczono na podstawie § 21 w związku z § 6 pkt 6 i w zw. z § 8 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie i ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zmianami).

Apelacje od powyższego postanowienia wniósł wnioskodawca oraz pełnomocnik uczestniczki.

Wnioskodawca zaskarżył postanowienie w całości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

I. Błędne ustalenia składu wspólnego majątku dorobkowego współmałżonków;

II. Błędne ustalenia równych udziałów majątku wspólnego wnioskodawcy S. S. (1) i uczestniczki M. S..

III. Błędny podziału majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki.

IV. Błędne i niesprawiedliwe wyliczenia kwoty spłaty dla wnioskodawcy oraz ustalenia odległych terminów spłaty bez uwzględnienia zawieszonej sprawy oznaczonej sygnaturą akt (...) oraz (...)dotyczącą jego eksmisji z dotychczasowego miejsca zamieszkania.

V. Błędne ustalenia drastycznie zaniżonej kwoty wartości majątku wspólnego określonej na 183.464,00 złote.

VI. Błędne nakazanie ściągnięcia kwoty 500 złotych od wnioskodawcy tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od wniosku, od której to Sąd ten zwolnił wnioskodawcę swoim postanowieniem w roku 2010 przyjmując wniosek;

VII. Drastycznie wygórowanie wcześniej nie ujawnionych kwot wartości faktur tytułem zapłaty wynagrodzeń biegłych, za nierzetelnie wykonane opinie bez możliwości zażądania korekt po wskazanych im błędach.

VIII. Błędne wydanie nakazu wypłaty ze środków Skarbu Państwa wynagrodzenia dla obrońcy M. S. z urzędu, którą było stać na opłatę obrońcy z własnych środków, którymi dysponowała i dysponuje.

Sąd nie otworzył ponownie zawieszonego postępowania z dnia 16.09.2010 roku w sprawie o naruszenie mojego posiadania oznaczonej sygnaturą akt (...) dołączonej do wspólnego rozpatrzenia w tejże sprawie o podział majątku wspólnego ani też nie odniósł się wypowiedzią co do jej rozstrzygnięcia, mimo że do Sądu złożył wniosek w dniu 15-02.2013 roku o podjęcie zawieszonego postępowania w zawieszonej sprawie (...) lub też połączenia ze sprawą wówczas rozpatrywaną o kolejne naruszenie posiadania S. S. (1) przez M. S., oznaczoną sygnatura akt (...)

Sąd w żaden sposób nie odniósł się ani nie wypowiedział w w/w sprawie o sygnaturze (...) co do naruszenia posiadania S. S. (1) przez byłą żonę M. S. a w szczególności co do możliwości zamieszkiwania wnioskodawcy w budynku mieszkalnym stanowiącym własność M. S., w którym strony zamieszkiwały w trakcie trwania małżeństwa.

Ponadto również Sąd nie odniósł się w żaden sposób co do prawa zamieszkiwania wnioskodawcy zawartego w punkcie 6 wniosku oraz w uzasadnieniu tego wniosku przedmiotowej sprawy nawet w części dotyczącej nie tylko zabezpieczenia powództwa lecz prawa godziwego zamieszkiwania tak, jak strony zamieszkiwały przed rozwodem orzeczonym przez Sąd Okręgowy, który jednak nie orzekł w sprawie rozwodowej o sposobie zamieszkiwania stron. Bezczynność Sądu skazała wnioskodawcę na zamieszkanie w nie przystosowanym do tego celu budynku baru gastronomicznego w skrajnych, nieludzkich warunkach a na domiar złego od 15.11.2012 roku wykonywania w tymże barze drobnych usług spawalniczych pozwalających przeżyć (kolejna blokada warsztatu pracy - naruszenie posiadania przez byłą żonę M. S. sygn. akt (...)).

Wskazując na powyższe wnosił o uchylenie postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia przez inny Sąd, z innego miasta z uwagi na represyjne działanie i stronnicze orzeczenie w tej sprawie a także w innych sprawach z jego udziałem prowadzonych przez Sąd Rejonowy w Radomsku.

Pełnomocnik uczestniczki zaskarżył postanowienie także w całości. W apelacji

zarzucił:

1. naruszenie powagi rzeczy ugodzonej, w wyniku braku uwzględnienia wszystkich zapisów ugody zawartej pomiędzy M. S. i S. S. (1) przed Sadem Okręgowym w P. w sprawie o rozwód (sygn. akt (...)). co w konsekwencji doprowadziło do nie uwzględnienia w treści orzeczenia przedmiotowej ugody.

2. naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 212 § 3 k.c. czego skutkiem było rozłożenie spłaty uczestniczki na rzecz wnioskodawcy na dwie raty płatne w odstępie trzech miesięcy, podczas gdy sytuacja majątkowa i finansowa uczestniczki uzasadnia w pełni rozłożenie przedmiotowej spłaty na większą liczbę rat płatnych w dłuższych odstępach czasowych.

3. nie wyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności sprawy poprzez nie ustalenie wysokości należnego uczestniczce wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowiącej jej własność przez S. S. (1) w okresie od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego (sygn. akt(...)) do dnia wydania opinii,

4. naruszenie przepisów prawa procesowego poprzez nie zastosowanie art. 102 k.p.c. czego skutkiem było obciążenie uczestniczki kosztami wydatków poniesionych na wynagrodzenie biegłych w kwocie 6.025,46 zł, podczas gdy dochody uczestniczki i jej trudna sytuacja zdrowotna w pełni uzasadniają możliwość odstąpienia od obciążania jej tymi kosztami,

We wniosku wnosił o :

1. zmianę skarżonego postanowienia:

a) w punkcie 1. podpunkcie 1.. poprzez wykreślenie z sentencji postanowienia punktu 1. podpunktu 1 i przyjęcie, iż w skład majątku wspólnego S. S. (1) i M. S. wchodzą wyłącznie rzeczy ruchome opisane w punkcie I. podpunktach od 2.1 do 2.71 postanowienia.

b) w punkcie III. podpunkcie 1. myślniku pierwszym, poprzez wykreślenie z sentencji postanowienia punktu 111. podpunktu 1., myślnika pierwszego i dokonanie podziału majątku wspólnego składającego się wyłącznie z rzeczy ruchomych opisanych w punkcie 1. podpunktach od 2.1 do 2.71 postanowienia, zgodnie z zasadą przyjętą przez Sąd I instancji w punkcie III postanowienia,

c) w punkcie IV. poprzez nie orzekanie o spłatach pomiędzy wnioskodawcą S. S. (1), a uczestniczką M. S.,

d) poprzez dopisanie po punkcie IV.. nowego punktu lVa o treści: .,nakazać wydanie wnioskodawcy S. S. (1) nieruchomości zajmowanej przez niego bez tytułu prawnego, na której znajduje się bar (...) a wchodzącej w skład majątku osobistego uczestniczki M. S.".

e) w punkcie V. poprzez ustalenie wartości majątku wspólnego podlegającego podziałowi na kwotę 28.945 złotych stanowiącą wartość rzeczy ruchomych opisanych w punkcie I. podpunktach od 2.1 do 2.71 postanowienia ewentualnie o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości na okoliczność wyliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez wnioskodawcę S. S. (1) z nieruchomości, stanowiącej odrębną własność uczestniczki M. S. za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego (sygn. akt (...)) do dnia wydania opinii przez wnioskowanego biegłego.

a następnie,

2. zmianę skarżonego postanowienia w punkcie IV. poprzez ustalenie wysokości ewentualnej spłaty z uwzględnieniem należnego uczestniczce M. S. wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez wnioskodawcę S. S. (1) z nieruchomości stanowiącej odrębną własność uczestniczki w okresie od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego (sygn. akt (...)) do dnia wydania opinii przez wnioskowanego biegłego oraz zasad określonych w art. 212 § 3 k.c, przy czym wysokość tej spłaty oraz sposób rozłożenia na raty zostanie wskazana po sporządzeniu opinii przez biegłego sądowego oraz z uwzględnieniem wszystkich ruchomości wskazanych przez Sąd w punkcie 1. podpunktach od 2.1 do 2.71 tegoż postanowienia,

3. poprzez dopisanie po punkcie IV., nowego punktu IVa o treści: „nakazać wydanie wnioskodawcy S. S. (1) nieruchomości zajmowanej przez niego bez tytułu prawnego, na której znajduje się bar (...), a wchodzącej w skład majątku osobistego uczestniczki M. S.",

ponadto, wnosił o:

4. zmianę skarżonego postanowienia w punkcie VII., poprzez zwolnienie uczestniczki od kosztów sądowych w przedmiotowej sprawie na podstawie art. 102 k.p.c. ewentualnie:

5. uchylenie skarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

6. przyznanie na rzecz pełnomocnika uczestniczki ustanowionego z urzędu, adwokata M. C. wynagrodzenia z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym uczestniczce według norm przepisanych z uwzględnieniem obowiązującej stawki VAT,

7. zwolnienie uczestniczki od opłaty sądowej od wniesionej apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: obie apelacje są uzasadnione w części i wobec tego odnoszą zamierzony przez ich autorów skutek.

1/ odnośnie apelacji wnioskodawcy.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy uznał za celowe odnieść się do zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego w związku z kwestionowaniem rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w zakresie ustalenia równych udziałów w majątku wspólnym.

Jak trafnie zauważa Sąd I instancji ustawa w art. 43 § 2 i 3 k.r.o. przewiduje dwie przesłanki uzasadniające domaganie się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym: istnienie ważnych powodów oraz przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego w stopniu zróżnicowanym. Z treści uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że w ocenie Sądu Rejonowego brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku i ustalenia nierównych udziałów byłych małżonków w majątku wspólnym. Sąd I instancji szczegółowo uzasadnił swe stanowisko, które zdaniem Sądu Okręgowego należy w pełni podzielić. Z uwagi na uzasadnienie tego zarzutu przypomnieć należy, że zwrot „ważne powody” jest zwrotem niedookreślonym, bowiem ustawa nie precyzuje tego pojęcia. Oznacza to, że występowanie ważnych powodów należy oceniać dla każdego konkretnego stanu faktycznego. W literaturze zwraca się przy tym na uwagę, że o ile ważne powody uzasadniające zniesienie wspólności (art. 52 k.r.o.) mają charakter majątkowy, o tyle ważne powody pozwalające na ustalenie nierównych udziałów nasycone są elementami niemajątkowymi. Względy natury majątkowej bowiem znalazły wyraz w drugiej przesłance ustawowej tj. stopniu przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego. Ważne powody do których odwołuje się ustawodawca w art. 43 § 1 k.r.o., obejmują względy natury etycznej, powodujące, że w konkretnych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym byłaby postrzegana jako rozstrzygnięcie kolidujące z zasadami współżycia społecznego, albo mówiąc inaczej, byłoby uznawane za powszechnie krzywdzące dla jednego z małżonków, pozostające w sprzeczności z powszechnym poczuciem sprawiedliwości (por. E. Skowrońska-Bocian, Rozliczenia majątkowe małżonków, LexisNexis, wydanie 3, Warszawa 2005, s. 171 oraz wskazana w/w pracy literatura).

Określenie stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego musi być dokonywane z uwzględnieniem wszystkich okoliczności. W szczególności nie jest wystarczające dokonanie prostego wyliczenia rachunkowego, gdyż trzeba także uwzględnić takie elementy, jak prowadzenie gospodarstwa domowego i wychowywanie dzieci przez jedno z małżonków ( por. J.S. Piątkowski: Udziały małżonków w majątku wspólnym, w : Studia z prawa cywilnego, Warszawa-Łódź 1983, s. 291 ).

W tym miejscu Sąd II instancji pragnie podkreślić, że obie omówione wyżej przesłanki muszą wystąpić jednocześnie. Sama dysproporcja w zakresie przyczyniania się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego nie wystarczy do ustalenia nierównych udziałów; konieczne jest bowiem wystąpienie ważnych powodów uzasadniających takie orzeczenie. Przykładowo jedynie wskazać można, że przyjmuje się istnienie ważnych powodów, gdy małżonek, przeciwko któremu kierowane jest żądanie, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych ( por. orz. SN z 26.11.1973 r., III CRN 227/73, OSNCP 1974, nr 11, poz.189 ). O ważnych powodach nie może być mowy, gdy jedno z małżonków nie przyczyniło się do powstania majątku wspólnego z przyczyn niezawinionych, niezależnych od siebie lub z innych usprawiedliwionych powodów.

Tymczasem w uzasadnieniu zarzutu apelacji jej autor podniósł, że uczestniczka nie pracowała zawodowo, a wykonywane prace na potrzeby gospodarstwa domowego to podstawowe czynności życiowe, które wykonuje każdy człowiek.

W związku z tak zaprezentowanym stanowiskiem Sąd Okręgowy zauważa, że uczestniczka przez cały czas trwania małżeństwa w sposób należyty wykonywała swoje obowiązki wobec rodziny tj. zajmowała się wychowaniem dzieci i prowadzeniem domu. Wnioskodawca nie udowodnił by uczestniczka trwoniła wspólny majątek, zaniedbywała swe obowiązki względem rodziny. W świetle przeprowadzonych dowodów uznać należy, że do obowiązków wnioskodawcy należało zapewnić rodzinie konieczne środki utrzymania , zaś do obowiązków uczestniczki opieka i wychowanie dzieci oraz dbałość o prowadzenie domu. Zatem ustalenie równych udziałów byłych małżonków w majątku wspólnym jest w ocenie Sądu II instancji zasadne. W tej części apelacja wnioskodawcy jako niezasadna nie może odnieść skutku.

Apelacja jest uzasadniona w pozostałej części tj. w tej części, w której kwestionuje prawidłowość ustalenia wysokości należnej wnioskodawcy dopłaty od uczestniczki w wyniku przeprowadzonego podziału majątku wspólnego.

Spór w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia wartości ruchomości stanowiących majątek wspólny, wysokości nakładów poczynionych przez byłych małżonków S. na majątek osobisty uczestniczki oraz podziału rzeczy ruchomych na wyłączną własność zainteresowanych.

Zasadą jest, że w toku postępowania o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych między małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej. Mówiąc inaczej, podziałem objęte są składniki majątku wspólnego należące do niego w dacie ustania wspólności, a istniejące w chwili dokonywania działu. Nie uwzględnia się zatem przedmiotów majątkowych, które zostały zbyte lub zużyte w sposób prawidłowy, natomiast przedmioty majątkowe, które zostały zbyte lub zużyte bezpodstawnie albo roztrwonione są uwzględniane przy dokonywaniu podziału w ten sposób, że ich wartość zaliczana zostaje na poczet udziału tego z małżonków, którego zawinione zachowanie spowodowało uszczuplenie majątku wspólnego. Uwaga ta była wskazana z tego względu, iż wnioskodawca w toku postępowania przed Sądem Rejonowym podnosił, że zawinione zachowania uczestniczki doprowadziły do obniżenia wartości dokonanych wspólnie nakładów majątkowych na nieruchomość stanowiącą majątek osobisty uczestniczki np. wartość nasadzeń drzew i krzewów ( wycięcia ), stan techniczny: oczka wodnego, kortu tenisowego, trawnika, metalowej ozdoby plenerowej – lampy kwiat a ponadto kwestionował stan techniczny urządzeń mechanicznych znajdujących się na wyposażeniu warsztatu.

Z uwagi na powyższe obowiązkiem Sądu Rejonowego było ustalić skład majątku wspólnego oraz stan tych przedmiotów majątkowych i poczynionych nakładów na dzień ustania wspólności, a następnie dokonać ich wyceny według cen z chwili orzekania o podziale. Ta zasada była znana Sądowi I instancji czemu dał wyraz w uzasadnieniu jednakże w ocenie Sądu Okręgowego nie została prawidłowo zrealizowana.

W sprawie niniejszej wartość przedmiotów majątkowych objętych podziałem była przedmiotem wyceny biegłych. Wywiedzione przez biegłych wnioski końcowe były kwestionowane przez wnioskodawcę.

Jak wynika z pism procesowych złożonych przez wnioskodawcę, to biegły P. J. nie dokonał osobiście oględzin i sprawdzenia stanu sprawności urządzeń znajdujących się w warsztacie. Czynności te wykonali za niego wg. informacji wnioskodawcy pracownicy tegoż biegłego. Wnioskodawca kwestionował opinię tego biegłego, a wniosek jego o wezwanie go na rozprawę i złożenie ustnej opinii uzupełniającej nie został przez Sąd Rejonowy przeprowadzony.

Uchybienie powyższe Sąd I instancji ponowił w przypadku opinii wydanych przez biegłego W. i biegłą P., którzy to biegli szacowali wartość zadrzewień, oczka wodnego, kortu tenisowego na nieruchomości będącej własnością uczestniczki. Jak wynika z treści uzasadnienia zaskarżonego postanowienia Sąd Rejonowy podzielił wnioski zawarte w opinii biegłej P., zdyskwalifikował natomiast opinię biegłego W.. W ocenie tego Sądu „chaotyczne zadrzewienia, zaniedbane oczko wodne i kort tenisowy, instalacja elektryczna w ogrodzie ozdoba metalowa – kwiat” nie podnoszą wartości nieruchomości, a nawet wymagają usunięcia, co musi spowodować wydatki finansowe. W ocenie Sądu II instancji w/w biegli co wynika z ich opinii nie oszacowali stosownie do podniesionej wyżej zasady wartości tych nasadzeń i urządzeń znajdujących się na nieruchomości.

Z kolei wartość nakładów budowlanych była przedmiotem opinii wydanej przez biegłego Z. K.. Wnioskodawca niezwłocznie po powzięciu wiadomości o zleceniu wydania opinii przez tegoż biegłego wnosił o jego wyłączenie z uwagi na kwestionowanie jego kwalifikacji. Wnioskodawca dodatkowo potwierdzał swój wniosek powołując się na inną sprawę toczącą się z jego udziałem, w której sąd zakwestionował opinię sporządzoną przez tego biegłego. Wniosek o wyłączenie tego biegłego w okresie kiedy opinia nie była przez biegłego jeszcze opracowana został zaś oddalony, a to z uwagi na bliżej nieuzasadniony wysoki stopień zaawansowania prac nad zlecona opinią.

W związku z powołaniem biegłego to Sąd II instancji pragnie zauważyć, że stosownie do treści art. 278 k.p.c. to strony mają prawo wypowiedzieć się co do liczby biegłych i ich wyboru. Sąd Rejonowy zaś o tym prawie stron co do powołania biegłych wydaje się, że zapomniał.

Dodatkowo podnieść należy, że w składanych pismach procesowych z dnia 06.05.2013, 06.10.2013, 22.01.2015 wnioskodawca kwestionował opinie tego biegłego i mimo, że wnosił o powołanie innego biegłego wniosek jego nie został również uwzględniony. W związku z opinią tegoż biegłego, to zauważyć należy, że nie wycenił on wybudowanego szamba na nieruchomości do, którego to są odprowadzone ścieki z budynków ( w jego ocenie nie ma takiej potrzeby z uwagi na instalację kanalizacyjną w ulicy ) oraz dokonał wyceny nakładów wbrew w/w zasadzie szacunku składników majątkowych. Z uwagi na powyższe uchybienia opinia tego biegłego nie może być w ocenie Sądu Okręgowego podstawą do ustalenia wartości nakładów budowlanych.

Także zasadnie kwestionuje wnioskodawca brak wyceny ruchomości wskazanych w piśmie procesowym z dnia 30.11.2011 r. W ocenie Sądu Rejonowego ruchomości te nie posiadają wartości rynkowej, co również kwestionuje wnioskodawca. Wyjaśnienie tej kwestii jest istotne z tego względu, że wnioskodawca wnosi o ich przyznanie na wyłączną własność uczestniczce. W tym miejscu Sąd II instancji zauważa, że tylko w przypadku zgodnego określenia przez strony wartości składnika majątkowego, sąd jest związany tym stanowiskiem. W przypadkach pozostałych należy ustalić wartość takiego składnika majątku wspólnego.

Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska Sądu I instancji, którym to przyznano na wyłączną własność wnioskodawcy ruchomości stanowiące wyposażenie baru gastronomicznego. Rzeczy te są przydatne do prowadzonej działalności gospodarczej i tak jak pozostałe ruchomości stanowiące wyposażenie baru powinny być przyznane również uczestniczce. Przyznanie tych składników drugiej stronie z uwagi na brak zgodnego stanowiska stron co do ich wartości wymaga zasięgnięcia opinii biegłego właściwej specjalności.

Uwadze Sądu Rejonowego uszło, że obowiązkiem jego było orzec także o naruszonym przez uczestniczkę posiadaniu przez wnioskodawcę pomieszczenia warsztatu.

Z uwagi na zakres uchybień Sądu Rejonowego nie jest możliwym naprawienie w/w uchybień w postępowaniu apelacyjnym albowiem należy przeprowadzić postępowanie dowodowe w celu prawidłowego ustalenia wartości składników majątku wspólnego objętych podziałem. Skutkiem tych uchybień musiało być uchylenie zaskarżonego postanowienia w tej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

2/ odnośnie apelacji uczestniczki.

Nie ma racji autor apelacji kiedy to podnosi naruszenie powagi rzeczy ugodzonej. Treść ugody jaką to zawarli byli małżonkowie w sprawie o rozwód (...) przed Sądem Okręgowym w P. nie nadaje się do wykonania ( w sprawie tej nie brał udziału syn byłych małżonków, który to miał być beneficjentem spornych składników ich majątku wspólnego). Skoro uzgodnienia jakie poczynili byli małżonkowie nie mogą być przez nich zrealizowane, to trafnie podnosi uczestniczka, że w sprawie nie zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy albowiem nie ustalono wysokości należnego uczestniczce od wnioskodawcy wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez niego z jej nieruchomości za okres od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego do dnia orzekania. W tym celu konieczne jest przeprowadzenie stosownego postępowania dowodowego w tym także z opinii właściwego biegłego ( gdyby strony zgodnie nie określiły wysokości tego wynagrodzenia ).

W toku postępowania przed Sądem Rejonowym co wynika z lektury akt uczestniczka domagała się nakazania opuszczenia przez wnioskodawcę budynku baru (...), który to usytuowany jest na jej nieruchomości, a zajmowany nadal przez S. S. (1).

Te w/w uchybienia również prowadzą do uchylenia w części zaskarżonego postanowienia.

Nie ma racji uczestniczka kiedy to zarzuca niewłaściwe zastosowanie art. 212 § 3 k.c. W sytuacji zasądzenia tzw. dopłaty z tytułu wyrównania udziałów w majątku wspólnym jedynie w przypadku zasługującym na szczególne uwzględnienie można rozłożyć dopłatę na raty. W sprawie niniejszej zostało ustalone, że byli małżonkowie są współwłaścicielami majątku wspólnego dużej wartości oraz każde z nich właścicielami majątku osobistego. W razie zasądzenia od nich ewentualnie dopłat to stwierdzić należy, że każde z nich o ile nie posiada zasobów finansowych, to na pewno z racji wartości majątku posiada zdolność kredytową i jest w stanie jak to ustalił Sąd Rejonowy dokonać spłaty drugiego z byłych małżonków.

Te wyżej podniesione uwagi należy odnieść także w przypadku rozstrzygnięcia w przedmiocie nieuiszczonych przez strony wydatków. Nie ma racjonalnych podstaw by wydatki związane z opiniami biegłych ponosił Skarb Państwa , w sytuacji kiedy byli małżonkowie są osobami zamożnymi. Nie mogą oni w tym stanie rzeczy korzystać ze statusu osób ubogich.

Dlatego w tej części apelacja uczestniczki nie mogła odnieść skutku.

Ponieważ obie apelacje w części są uzasadnione dlatego uchylono zaskarżone postanowienie w punktach I, III, IV, V, VII, VIII i IX i przekazano sprawę w tym zakresie Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za instancję odwoławczą – art. 386 § 4 k.p.c.

Ponownie rozpoznając sprawę rzeczą Sądu Rejonowego będzie ustalić skład majątku wspólnego oraz prawidłowo określić jego wartość. W tym celu koniecznym będzie w razie sporu między uczestnikami skorzystanie z wiedzy biegłych. W stosunku do niektórych opinii biegłych ze względu na stanowisko wnioskodawcy istnieje możliwość ich uzupełnienia na rozprawie ( uwagi tej nie można odnieść do opinii biegłego K. ). Z kolei wycenę naniesień budowlanych należy po wysłuchaniu stanowiska stron zlecić innemu biegłemu z zakresu budownictwa lądowego. Także koniecznym będzie ustalenia wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez wnioskodawcę z nieruchomości uczestniczki za okres od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego do dnia orzekania w tej sprawie. W przypadku dokonywania podziału ruchomości w naturze rzeczą Sądu będzie rozważyć ich przydatność dla obdarowanego ( uwagę tę należy odnieść do sprzętów stanowiących wyposażenie baru )

Kolejną kwestią będzie rozstrzygnięcie w przedmiocie przywrócenia wnioskodawcy naruszonego posiadania warsztatu, a z drugiej strony rozstrzygnięcie w kwestii nakazania wnioskodawcy opuszczenia zajmowanego budynku baru i nieruchomości oraz wydania uczestniczce.

Dopiero po wyjaśnieniu w/w kwestii faktycznych Sąd Rejonowy dokona podziału majątku wspólnego stron.

Na oryginale właściwe podpisy