Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Powód S. K. w pozwie skierowanym przeciwko (...) S.A. (Spółka Akcyjna) z siedzibą w K. (...) domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 189 170,95 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot :

-

24 412,45 zł od dnia 19 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty,

-

164 758,50 zł od dnia 5 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

a ponadto zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu żądania powód podniósł, że wykonał na zlecenie pozwanego przewierty sterowane w ramach realizacji inwestycji Internet dla M.. Pozwany uregulował częściowo swoje zobowiązanie z tego tytułu, a dokonane wpłaty powód zaliczył zgodnie z dyspozycjami dłużnika, a jednocześnie na poczet wierzytelności najwcześniej wymagalnych. Powód podniósł, że wzywał pozwanego do zapłaty reszty zadłużenia, jednak bezskutecznie.

Pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym w dniu 9 marca 2016 r. wniósł o oddalenie powództwa z uwagi na jego przedwczesność, podniósł ponadto zarzut niewłaściwości miejscowej sądu, domagał się także sprawdzenia wartości przedmiotu sporu oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł w pierwszej kolejności, iż sprawa powinna zostać przekazana do sądu właściwego według siedziby oddziału przedsiębiorcy zagranicznego, poprzez który pozwany prowadzi działalność na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Oświadczył, iż zaprzecza wszystkim twierdzeniom powoda poza wyraźnie przyznanymi, chociaż nie kwestionuje co do zasady zasadności roszczenia powoda. W ocenie pozwanego przedmiotowe powództwo jest jednak przedwczesne z uwagi na fakt, że powód nie przedstawił wszystkich wymaganych dokumentów, tj. schematów profilowych przewiertów sterowanych, które stanowią najważniejszy element dokumentacji powykonawczej, do czego de facto powód był zobowiązany. Pozwany podniósł, że powyższy brak dokumentacji dotyczy wykonania zawartej umowy w zakresie relacji: G. (...) L. –(...) Z. – S., R. – (...), (...) R., Ł. – Z., Ł. – (...) Z ostrożności procesowej, na wypadek ewentualnego uwzględnienia powództwa, pozwany z uwagi na bardzo trudną sytuację w jakiej się znajduje wniósł o nieobciążanie go kosztami procesu, a ponadto o rozłożenie kwoty objętej żądaniem pozwu na raty.

W piśmie z dnia 30 kwietnia 2016 r. powód, ustosunkowując się do sprzeciwu pozwanego, podtrzymał żądanie pozwu w całości oraz wniósł o zasądzenie kwoty 16 676 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Podniósł, że jego roszczenie stało się wymagalne, a to z uwagi na fakt (przyznany przez pozwanego), że powód wykonał powierzone mu roboty w całości. Nie był on natomiast nigdy zobowiązany do dostarczenia pozwanemu schematów profilowych przewiertów sterowanych, natomiast – zgodnie z treścią zlecenia ramowego – do każdej z faktur dołączył przekroje/rzędne przewiertów. Wśród dołączonych dokumentów znajdowały się również przekroje przewiertów wymienionych w sprzeciwie. Fakt przekazania ww. dokumentów pozwanemu nie był dotychczas przez niego kwestionowany.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Powód S. K. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie przygotowania terenu pod budowę – pod firmą (...).H.U. S. K..

( okoliczność bezsporna , a ponadto: wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – k. 11)

Powód wykonał na rzecz pozwanego (...) S.A. (Spółka Akcyjna) z siedzibą w K., (...)– działającego poprzez swój (...) – stosownie do złożonego przez pozwanego zlecenia ramowego z dnia 1 marca 2015 r. przewierty sterowane w ramach udziału tego podmiotu w projekcie (...). W treści powyższego zlecenia wskazano cenę pojedynczego przewiertu, określono także, iż poszczególne przewierty potwierdzone w protokołach zdawczo-odbiorczych miały stanowić podstawę do wystawienia faktur, do których miały być dołączone ich przekroje/rzędne.

Za wykonane przewierty powód wystawił pozwanemu m.in. następujące faktury VAT : Nr (...) – na kwotę 216 418,50 zł, (...) – na kwotę 112 993,95 zł (płatną do dnia 18 sierpnia 2015 r.), a także (...) na kwotę 164 881,50 zł (płatną do dnia 4 stycznia 2016 r.). Do każdej z powyższych faktur załączone zostały przekroje/rzędne dokonanych (...)

Następnie powód, na wniosek pozwanego zawarty w wiadomości e-mail z dnia 26 stycznia 2016 r., wystawił pozwanemu w tym samym dniu fakturę korygującą Nr 1 do faktury Nr (...) w zakresie zmiany ilości metrów bieżących wykonanych (...)

( okoliczności bezsporne , a ponadto: zlecenie ramowe – k. 14, faktury VAT – k. 15-18, przekroje/(...) k. 72-102, e-mail z dnia 26.01.2016 r. - k. 19)

Pozwany zapłacił powodowi następujące kwoty: 90 000 zł w dniu 3 czerwca 2015 r., 30 000 zł w dniu 30 lipca 2015 r., 20 000 zł w dniu 11 sierpnia 2015 r., 20 000 zł w dniu 18 sierpnia 2015 r. (w każdym przypadku tytułem częściowej zapłaty za fakturę VAT Nr (...)), 80 000 zł w dniu 21 sierpnia 2015 r. (tytułem zaspokojenia reszty zaległości z faktury VAT Nr (...) oraz tytułem częściowej zapłaty za fakturę VAT Nr (...)), a także 65 000 zł w dniu 27 października 2015 r.

Powyższe wpłaty dokonywane były przez pozwanego na rachunek bankowy powoda wskazywany w każdej z faktur – w (...) w P., (...). Zaliczone one zostały przez powoda zgodnie z dyspozycjami wskazanymi w przelewach, a jednocześnie na poczet wierzytelności najwcześniej wymagalnych, tj. na poczet należności z faktury VAT (...) w łącznej kwocie 216 418,50 zł oraz na poczet należności z faktury (...) w łącznej kwocie 88 581,50 zł. Do zapłaty pozostała natomiast reszta należności z ostatniej z ww. faktur w kwocie 24 412,45 zł, a ponadto całość należności wynikającej z faktury VAT Nr (...) w kwocie 164 758,50 zł.

Powód wzywał następnie pozwanego do zapłaty przedmiotowych należności jednak bezskutecznie.

( okoliczności bezsporne , a ponadto: dowody wpłat – k. 20-25, wezwania do zapłaty wraz z potwierdzeniami odbioru – k. 26-31)

Sąd zważył, co następuje :

Powyższy stan faktyczny ustalony został w oparciu o przedłożone przez strony dokumenty, których prawdziwość nie była kwestionowana w toku procesu i nie budziła również wątpliwości Sądu.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zawartych w sprzeciwie pozwanego zarzutów o charakterze formalnym – stosownie do regulacji art. 222 zd. 2 k.p.c. – wskazać trzeba, że właściwość przemienną Sądu Okręgowego w (...) określoną według miejsca wykonania umowy (art. 31 w zw. z art. 34 k.p.c.) powód prawidłowo uzasadnił w niniejszej sprawie treścią art. 454 k.c. Nie budzi wątpliwości, że ustalenie miejsca spełnienia przedmiotowego świadczenia uzasadnione było zarówno oddawczym charakterem zobowiązania pieniężnego (tj. miejscem zamieszkania wierzyciela, stosownie do art. 454 § 1 zd. 2 k.c.), jak też i siedzibą banku prowadzącego rachunek powoda – skoro pozwany regulując w części swoje zadłużenie zastosował się do wezwania, aby dokonywać tam wpłat (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 14 lutego 2002 r., III CZP 81/01, OSNC 2002, nr 11, poz. 131, zob. ponadto stanowisko zajęte przez ten Sąd w chwałach z dnia 20 listopada 1992 r., III CZP 138/92, OSNCP 1993, nr 6, poz. 96 oraz z dnia 4 stycznia 1995 r., III CZP 164/94, OSNC 1995, nr 4, poz. 62).

Oczywiście bezzasadny jest również zarzut błędnego wskazania przez powoda wartości przedmiotu sporu. W niniejszej sprawie powód określił ją na kwotę 189 170, 95 zł - stanowiącą sumę należności dochodzonych tytułem roszczenia głównego (art. 19 § 1 w zw. z art. 20 i art. 21 k.p.c.). Zgodzić się również należy z poglądem, że w tym przypadku powód nie miał obowiązku podawania ww. wartości z jej zaokrągleniem w górę do pełnego złotego – w myśl art. 126 ¹ § 1 i 3 k.p.c. – skoro przedmiotem sprawy była oznaczona kwota pieniężna (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2007 r., IV CZ 52/07, LEX nr 345535).

Przechodząc co oceny zasadności żądania pozwu podkreślić trzeba, że stan faktyczny sprawy w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia ostatecznie należy uznać za bezsporny. Nie mogło odnieść skutku zawarte w sprzeciwie oświadczenie pozwanego, iż zaprzecza on wszelkim okolicznościom pozwu, o ile wyraźnie ich nie przyzna ( zob. k. 50 akt sprawy). Nie może bowiem budzić wątpliwości, że jeśli pozwany nie zgadzał z konkretnymi okolicznościami – podniesionymi w toku procesu dla uzasadnienia żądania pozwu – powinien je wskazać i ustosunkować się do twierdzeń strony powodowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2009 r., III CSK 341/08, LEX nr 584753). Zgodnie bowiem z art. 210 § 2 k.p.c. każda ze stron obowiązana jest do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej, dotyczących okoliczności faktycznych. Gdy zaś nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane (art. 230 k.p.c.).

W ocenie Sądu taka właśnie sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie. Wprawdzie w sprzeciwie pozwany powołał się przedwczesność żądania pozwu – wskazując na brak przekazania mu dokumentacji powykonawczej jaka miała być przestawiona przez powoda wraz z przedmiotowymi fakturami – ostatecznie jednak w toku rozprawy nie wypowiedział się co twierdzeń strony powodowej w tym przedmiocie zawartych w złożonym następnie piśmie przygotowawczym z dnia 30 kwietnia 2016 r. ( zob. k. 67 – 102, protokół rozprawy – k. 104 akt sprawy). W konsekwencji twierdzenia powoda co do tego, że wraz z ww. fakturami przekazano pozwanemu w pełnym zakresie także przekroje/rzędne (...) należało uznać za przyznane, stosownie do art. 230 k.p.c.

Z powyższego względu zbędne było prowadzenie w tym zakresie postępowania dowodowego (art. 229 k.p.c.), a wniosek dowodowy powoda o przesłuchanie na okoliczności z tym związane w charakterze świadka T. K. podlegał oddaleniu – stosownie do art. 217 § 3 k.p.c. ( zob. k. 70 i 104 v. akt sprawy; (...)– k. 72-102 akt sprawy). Prawdziwość twierdzeń powoda w tym zakresie w istocie rzeczy potwierdza także treść zlecenia ramowego z dnia 1 marca 2015 r. zgodnie z którą do faktur wystawianych tytułem wykonanych przewiertów sterowanych miały być dołączone ich przekroje/(...) a nie schematy (...)– jako początkowo twierdził pozwany ( zob. k. 14 akt sprawy). Fakt weryfikowania przez pozwanego zakresu wykonanych robót – co uwzględnił powód wystawiając korektę jednej z faktur – potwierdza także treść wiadomości e-mail z dnia 26 stycznia 2016 r. ( zob. k. 19, faktura korygująca – k. 18 akt sprawy).

Podnieść trzeba, że pozwany co do zasady nie zakwestionował zasadności żądania pozwu, także gdy chodzi o jego wartość. Nie była sporna ani ilość dokonanych przez powoda przewiertów, ani też sam fakt zawarcia umowy dotyczącej ich wykonania – zgodnej z treścią ww. zlecania ramowego przekazanego powodowi przez pozwanego (art. 66 k.c.). W ocenie Sądu przedmiotową umowę zakwalifikować należy jako umowę o dzieło (art. 627 k.c.) przez którą zamawiający zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Chociaż bowiem przedmiotowe prace wykonywane były w ramach większej inwestycji i przewidziano obowiązek ich odbioru ( zob. k. 14 akt sprawy), to jednak brak w niniejszej sprawie podstaw do uznania, że wykonywano je na podstawie projektu (dokumentacji technicznej) dostarczonego przez pozwanego, a także że w każdym przypadku dochodziło do protokolarnego przekazania placu budowy.

Nawet jednak przy założeniu, że strony łączyła w istocie rzeczy umowa o roboty budowlane (art. 647 k.c.) – w ramach której wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, zaś inwestor do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego zamówienia – zasadność żądania zawartego w pozwie również nie mogłaby budzić wątpliwości. Uwzględniając bowiem bezsporny fakt wykonania zleconych przez pozwanego przewiertów sterowanych powodowi należy się, w ocenie Sądu, umówione z tego tytułu wynagrodzenie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2015 r., V CSK 720/14, LEX nr 1929136).

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku. Podstawę rozstrzygnięcia o należnych odsetkach ustawowych za czas opóźnienia (za opóźnienie – po zmianie dokonanej w dniu 1 stycznia 2016 r.; zob. art. 2 pkt 2 lit. a i art. 56 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2015, poz. 1830) w spełnieniu świadczenia z tego tytułu stanowił przepis art. 481 § 1 k.c. Wyjaśnić trzeba, że w przypadku dochodzonych w niniejszej sprawie roszczeń termin płatności wynikał każdorazowo z faktury VAT, co spełniało wymóg wezwania dłużnika do zapłaty w myśl art. 455 k.c. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005 r., IV CK 28/05, LEX nr 180911).

Odnosząc się natomiast do wniosku pozwanego o rozłożenie na raty zasądzonej należności zważyć należy, że w myśl art. 320 k.p.c. jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach możliwe jest rozłożenie w wyroku na raty zasądzonego świadczenia.

W orzecznictwie podkreśla się, że przytoczona regulacja określa szczególną regułę wyrokowania („moratorium sędziego”) dotyczącą przedmiotu orzekania, dającą sądowi możliwość uwzględnienia nie tylko interesów pozwanego, w zakresie czasu wykonania wyroku, lecz także interesów powoda – przez uniknięcie bezskutecznej egzekucji (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w (...)z dnia 3 czerwca 2015 r., I ACa 1508/14, LEX nr 1746829). Przyjmuje się również, że pomimo umiejscowienia art. 320 k.p.c. wśród przepisów postępowania, ma on charakter materialnoprawny, ponieważ modyfikuje treść łączącego strony stosunku cywilnoprawnego, w odniesieniu do sposobu i terminu spełnienia świadczenia przez pozwanego i w tym zakresie ma charakter konstytutywny (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2014 r., V CSK 302/13, LEX nr 1480070).

Należy zgodzić się z poglądem, że ewentualna możliwość rozłożenia na tej podstawie świadczenia na raty przez sąd wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, nie tylko związanych z sytuacją dłużnika (gdy ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody), ale także oceny uzasadnionego interesu wierzyciela domagającego się ochrony prawnej. Ustanowiona w art. 320 k.p.c. norma ma bowiem charakter wyjątkowy i w związku z tym – jak stanowi powyższy przepis – może być ona stosowana jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach. Podkreślić przy tym należy, że nie może być ona stawiana ponad ochronę wierzyciela (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w (...)z dnia 16 października 2015 r., V ACa 899/14, LEX nr 1856597).

Zastosowanie tej regulacji powinno zatem polegać na wyznaczeniu takiego terminu który z jednej strony mógłby umożliwić pozwanemu wykonanie orzeczenia w sposób dla niego najmniej dotkliwy i nie narażający na nadmierne straty, z drugiej jednakże strony jego wyznaczenie nie może narażać powoda na dalsze szkody. Rozłożenie świadczenia na raty ma bowiem ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat (tak m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2006 r., III CZP 126/06, OSNC z 2007 r., Nr 10, poz. 147 oraz uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1970 r., III PZP 11/70, OSNCP z 1971 r. Nr 4, poz. 61).

Taka ingerencja sądu w treść stosunku prawnego łączącego strony może być przede wszystkim uzależniona od zaistnienia szczególnie uzasadnionych wypadków w sferze majątkowej dłużnika. Okoliczności z tym związane powinna zatem wykazać osoba zobowiązana do świadczenia – w myśl reguły art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. (zob. m.in. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 2015 r., II CSK 383/14, LEX nr 1745792).

W rozpoznawanej sprawie pozwany – poza podniesionym w sprzeciwie od nakazu zapłaty ogólnym twierdzeniem o trudnej sytuacji – nie przedstawił na te okoliczności jakichkolwiek dowodów. Podkreślić również należy, że pozwany nie zaoferował również żadnych dowodów dla potwierdzenia woli, a także realnej możliwości spłaty zadłużenia wobec powoda w ratach. Sytuacja w której pozwany od października 2015 r. nie dokonał z tego tytułu żadnych wpłat czyni jego propozycję niewiarygodną. Brak zapłaty przysługujących stronie powodowej wymagalnych należności oraz składanie kolejnych propozycji rozłożenia ich na raty, za którymi nie idą jakiekolwiek działania celem zmniejszenia istniejącego z tego tytułu zadłużenia, świadczy o tym, iż wniosek o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty jest obecnie jedynie kolejną próbą uzyskania odroczenia terminu płatności, co z pewnością nie zasługuje na ochronę.

W konsekwencji, w ocenie Sądu, brak jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej po stronie pozwanego – reprezentowanego przez fachowego pełnomocnika – oraz konieczność wzięcia pod uwagę także interesu powoda, nakazywały w tym wypadku nieuwzględnianie wniosku dłużnika o rozłożenie świadczenia na raty.

Nie zaistniały również w niniejszej sprawie żadne okoliczności, które mogłyby przemawiać za odstąpieniem od obciążenia pozwanego kosztami na podstawie art. 102 k.p.c. Chociaż bowiem ustawodawca pozostawił taką możliwość każdorazowo swobodnej ocenie sądu orzekającego w danej sprawie, to jednak powinno to nastąpić wyłącznie w wypadkach wyjątkowych i zasługujących na szczególne uwzględnienie (zob. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, LEX nr 621775). Odmowy zaś obciążenia kosztami przegrywającego na tej podstawie nie może uzasadniać wyłącznie trudna sytuacja finansowa, czy też stan majątkowy strony skutkujący brakiem możliwości ich wyegzekwowania (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, LEX nr 949023 oraz uzasadnienie postanowienia tego Sądu z dnia 24 października 2013 r., IV CZ 61/13, LEX nr 1389013).

O kosztach procesu Sąd orzekł zatem stosując zasadę odpowiedzialności za jego wynik na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c., przy uwzględnieniu także § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804). W świetle tych regulacji powodowi należy się zwrot kosztów w postaci opłaty od pozwu w kwocie 9 459 zł oraz wynagrodzenie z tytułu zastępstwa procesowego w kwocie 7 200 zł, a ponadto wydatków pełnomocnika będącego radcą prawnym - w kwocie 17 zł.

(...)