Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR (del.) Karol Smaga

Protokolant: sekretarz sądowy Marzena Grajek

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2016 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. W.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od M. W. na rzecz Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. kwotę 3.617 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IV C 1120/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 1 sierpnia 2013 roku powód M. W., reprezentowany przez pełnomocnika adwokata A. M. (pełnomocnictwo – k. 12) wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. kwoty 87.000 złotych, na którą składała się kwota 62.000 złotych za szkodę z tytułu utraty wartości nieruchomości, kwota 5.000 złotych za szkodę poniesioną w związku z ograniczeniem korzystania z nieruchomości oraz kwota 20.000 złotych z tytułu zwrotu kosztów koniecznych dla dokonania rewitalizacji akustycznej mieszkania. Ponadto powód wniósł również o zasądzenie kosztów procesu.

Pismem z dnia 9 marca 2013 roku powód cofnął powództwo w części dotyczącej żądania zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kwoty 20.000 złotych z tytułu zwrotu kosztów koniecznych dla dokonania rewitalizacji akustycznej mieszkania (k. 66-67).

W odpowiedzi na pozew pozwany Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W., reprezentowane przez pełnomocnika radcę prawnego E. K. (pełnomocnictwo – k. 89) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

Na rozprawie w dniu 29 stycznia 2015 roku powód reprezentowany przez radcę prawnego M. N. (pełnomocnictwo – k. 228) cofnął powództwo w części żądania kwoty 5.000 złotych z tytuły ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości oraz rozszerzył powództwo w części dotyczącej zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kwoty 62.000 złotych z tytułu utraty wartości nieruchomości, w ten sposób, że wniósł o zasądzenie kwoty 111.761 złotych za szkodę z tytułu utraty wartości nieruchomości wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty (protokół rozprawy – k. 353-354).

Postanowieniem z dnia 7 czerwca 2016 roku Sąd umorzył postępowanie w zakresie żądania zapłaty kwoty 20.000 złotych z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej oraz w zakresie żądania zapłaty kwoty 5.000 złotych z tytułu ograniczenia korzystania z nieruchomości (postanowienie – k. 528).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. W. jest właścicielem lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w budynku numer (...) przy Alei (...) w W. o powierzchni użytkowej 85,36 m ², który usytuowany jest na IV piętrze w V kondygnacyjnym budynku wielorodzinny, dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w W., prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Lokal składa się z trzech pokoi, kuchni, przedpokoju oraz łazienki i wc. Do lokalu przynależy miejsce postojowe w garażu wielostanowiskowym (odpis z księgi wieczystej – k. 25-27). Własności tej nieruchomości lokalowej M. W. nabył na mocy umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu i przeniesienia jego własności wraz z udziałem w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 9 lipca 1999 roku – repertorium numer A (...) (wypis aktu notarialnego – k. 15-23).

Uchwałą numer 76/11 Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 roku, która weszła w życie 4 sierpnia 2011 roku, utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.. Zgodnie z § 6 uchwały wprowadzono wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania polegające na określeniu, że:

1)  w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić odpowiednią izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z 7 lipca 1994 roku prawo budowlane (Dz.U. z 2010 roku, nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 roku nr 32, poz. 159 i nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy;

2)  w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą z 7 lipca 1994 roku prawo budowlane (Dz.U. z 2010 roku, nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 roku nr 32, poz. 159 i nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy

Zgodnie z § 10 uchwały wykaz działek ewidencyjnych, które w całości lub w części znajdują się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania oraz w poszczególnych strefach Z1 i Z2, określa załącznik nr 6 do uchwały (Dziennik Urzędowy Województwa (...) z 2011 roku, nr 128, poz. 4086).

Nieruchomość należąca do M. W. znalazła się w obszarze ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. poza strefami Z1 i Z2 (bezsporne).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy, a w szczególności na podstawie dokumentów wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia.

Sąd dał wiarę załączonym do akt sprawy dokumentom, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego nie nasuwa żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

W konsekwencji przedstawionych ustaleń, Sąd oddalił wnioski stron o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych sądowych oraz wezwanie biegłego P. T. na rozprawę celem jego przesłuchania, a także o powołanie komisji arbitrażowej na okoliczność oceny opinii biegłego P. T., ponieważ okoliczności, której miały być udowadniane nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, o czym w dalszej części uzasadnienia. W ocenie Sądu powołanie innego biegłego z zakresu akustyki i szacowania wartości nieruchomości oraz komisji arbitrażowej prowadziłoby jedynie do bezcelowego przedłużania postępowania.

Ponadto Sąd pominął dowód z zeznań powoda, a także z opinii biegłego sądowego P. T. z maja 2016 roku oraz jego opinii uzupełniających z października 2015 roku i z czerwca 2016 roku, ponieważ okoliczności, które miały być udowadniane nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie podnieść należy, iż ostatecznie (w związku z częściowym cofnięciem pozwu, rozszerzeniem i umorzeniem postępowania) przedmiotem żądania powoda była kwota 111.761 złotych.

W rozpoznawanej sprawie istota sporu między stronami zasadzała się na kwestii czy upłynął 2-letni termin określony w art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (dalej p.o.ś.) na dochodzenie odszkodowania za szkodę poniesioną w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z przedmiotowej nieruchomości od dnia wejścia w życie regulacji wprowadzającej to ograniczenie.

Powód ostatecznie wnosił o zasądzenie odszkodowania z tytułu obniżenia wartości nieruchomości wskazując na art. 129 ust. 2 i art. 135 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska w zw. z Uchwałą nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku.

Pozwany kwestionował samą zasadę żądania powoda. Zdaniem pozwanego takie roszczenie jest w ogóle niedopuszczalne, gdyż w przypadku powoda upłynął dwuletni termin zawity określony w art. 129 ust. 1-3 ustawy p.o.ś.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 p.o.ś., jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się przy tym pogląd, zgodnie z którym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości według art. 129 ust. 2 ustawy prawo ochrony środowiska jest samo ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z ustanowieniem takiego obszaru pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści aktu ustanawiającego ten obszar (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie tego aktu dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 w związku z art. 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania, który będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, w tym - hałas. Taka interpretacja jest przejawem dążenia do kompleksowego uregulowania skutków ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, prowadzących do obniżenia wartości nieruchomości. Konsekwencją powyższego jest, m.in., poddanie roszczeń właścicieli szczególnym ograniczeniom czasowym przewidzianym w art. 129 ust. 4 tej ustawy (wyrok Sądu Najwyższego z 6 maja 2010 roku, sygn. akt II CSK 602/09, LEX nr 585768; postanowienie Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 2010 roku, sygn. akt III CZP 17/10, LEX nr 584036; postanowienie Sądu Najwyższego z 24 lutego 2010 roku, sygn. akt III CZP 128/09, LEX nr 578138, wyrok Sądu Najwyższego z 25 maja 2012 roku, sygn. akt I CSK 509/11, LEX nr 1215402).

W myśl zaś przepisu art. 129 ust. 4 p.o.ś. z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Termin określony w tym przepisie jest terminem zawitym, a nie terminem przedawnienia. Wskazać przy tym należy, że art. 129 ust. 4 p.o.ś. jest przepisem szczególnym, podlegającym ścisłej wykładni. Konstytuuje on uprawnienie limitowane w czasie, tj. ograniczone terminem prekluzyjnym prawa materialnego, po upływie którego uprawnienie wygasa. Wystąpienie z roszczeniem w przewidzianym ustawą terminie jest podstawową przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego. Powyższy przepis z jednej strony stanowi bowiem ułatwienie dla osób występujących z roszczeniami związanymi z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, a z drugiej strony określenie 2 – letniego terminu zawitego na ich dochodzenie pozwala na stosunkowo szybkie wywiązanie się z zobowiązań związanych z ograniczeniami oraz zagwarantowanie, że roszczenia nie będą się pojawiać w przyszłości, co umożliwia prowadzenie przewidywalnej gospodarki finansowej.

Wskazany termin 2 lat jest terminem zawitym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2008 roku, II CSK 216/08 – teza 4), a zatem z chwilą jego upływu wygasa prawo dochodzenia roszczeń. Jest to termin wyznaczony dla zgłoszenia roszczeń wskazanych w art. 129 ust. 1-3 p.o.ś. obowiązanemu do ich realizacji, którego dochowanie warunkuje zachowanie tych roszczeń. W tym zakresie Sąd Okręgowy podziela wykładnie przepisu art. 129 ust. 4 p.o.ś zgodnie, z którym z wystąpieniem z roszczeniem, jest zgłoszenie roszczenia obowiązanemu do jego zaspokojenia, np. wystąpienie do niego o wypłatę odszkodowania (wyrok Sądu Najwyższego dnia 10 października 2008 r., II CSK 216/08, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 578/12, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 r., II CSK 161/13). Zgodzić się należy z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 2 października 2015 roku, że chodzi tu o oświadczenie skierowane do obowiązanego, które - celem dochowania terminu określonego w art. 129 ust. 4 p.o.ś. - musi przed jego upływem do niego dojść w taki sposób, aby mógł się z nim zapoznać (art. 61 kc). W razie, gdy nośnikiem tego oświadczenia jest pozew lub inne pismo procesowe, dla dochowania terminu, o którym mowa w powołanym przepisie, konieczne jest, aby przed jego upływem pozew lub to pismo zostały doręczone obowiązanemu, nie wystarcza zaś to, że przed tym upływem powództwo zostanie wytoczone lub pismo zostanie wniesione do sądu (II CSK 720/14).

Odnosząc się do tego stanowiska podnoszonego przez powoda podnieść należy, że upływ terminu zawitego Sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu, gdyż skutkuje on wygaśnięciem roszczenia.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 10 października 2008 roku Sąd Najwyższy wskazał, że w/w termin ma charakter terminu zawitego i dla jego zachowania konieczne jest zgłoszenie w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego roszczenia do obowiązanego do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości (II CSK 216/08). Nic nie stało zatem na przeszkodzie, aby powód w terminie zawitym zgłosił roszczenie bezpośrednio pozwanemu, co skutkowałoby tym, że wniesienie powództwa po tym terminie nie miałoby już żadnego wpływu. Ze zgłoszeniem w tym trybie roszczenie nie wiązała się konieczność poniesienia dodatkowych kosztów, czy przedsięwzięcia innych czynności.

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy wskazać trzeba, że termin na zgłoszenie roszczeń upłynął w dniu 4 sierpnia 2013 roku. Przedmiotowa uchwała została ogłoszona bowiem w dniu 20 lipca 2011 roku. Powód pozew złożył w dniu 1 sierpnia 2013 roku, a jego odpis został doręczony pozwanemu w dniu 18 listopada 2013 roku, a zatem po upływie terminu zawitego.

W związku z powyższym uznać należy, że powód wystąpił z roszczeniem po upływie terminu zawitego i w związku z tym jego roszczenie wygasło.

Na koniec trzeba wskazać, że brak jest podstaw zastosowania w niniejszej sprawie art. 435 kc. Sąd Najwyższy wypowiedział się o możliwości zastosowania tego przepisu w stosunku do przedsiębiorstwa będącego portem lotniczym, uznał że takie przedsiębiorstwo jest wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody (wyrok z dnia 25 maja 2012 r., I CSK 509/11).

Jednakże orzecznictwo wskazuje, że w przypadku szkody wyrządzonej przez port lotniczy w związku z wprowadzeniem ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości, podstawę stanowią przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska, a dopiero, gdy na gruncie tego uregulowania nie można znaleźć ochrony, podstawę odpowiedzialności portu lotniczego może stanowić art. 435 k.c.

Powód domagał się na gruncie niniejszej sprawy odszkodowania z tytułu utraty wartości nieruchomości w związku z wprowadzonymi ograniczeniami w korzystaniu nieruchomości oraz koniecznością znoszenia immisji w postaci hałasu. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 maja 2012 r., (I CSK 509/11) jednoznacznie się wypowiedział, że w takim wypadku właściwą podstawę prawną uzyskania przez poszkodowanego ochrony w zakresie roszczenia o naprawienie szkody w postaci zmniejszenia się wartości nieruchomości, wynikającej z faktycznego oddziaływania lotniska pozwanego, emitującego hałas w stopniu, który uzasadniał utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania uznać należy art. 129 ust. 2 p.o.ś.. Wyłączył tym samym możliwość oparcia powództwa na przepisie art. 435 kc.

Z uwagi na powyższe stwierdzić należało, że zgłoszone przez powoda roszczenie nie zasługiwało na uwzględnienie, w związku z czym Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku, oddalając powództwo w całości.

W niniejszej sprawie Sąd w całości oddalił powództwo wytoczone przez M. W.. Dlatego też to powód jest tą stroną procesu, która przegrała przedmiotową sprawę, w związku z tym obowiązany jest zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty procesu. Warunkiem zasądzenia od strony przegrywającej na rzecz przeciwnika kosztów procesu jest zgłoszenie żądania, który w niniejszej sprawie został spełniony, albowiem pełnomocnik pozwanego w odpowiedzi na pozew wniósł o zasądzenie kosztów procesu. W skład kosztów należnych stronie pozwanej wchodzi wynagrodzenie radcy prawnego w kwocie 3.600 złotych oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.