Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 47/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Romualda Spyt (przewodniczący)
SSN Dawid Miąsik
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania W. M.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 17 kwietnia 2015 r., w przedmiocie
przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego
Sądu Rejonowego w […], ogłoszonym w Monitorze Polskim […],
z udziałem A. G.
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 15 września 2015 r.,
oddala odwołanie.
UZASADNIENIE
Uchwałą z dnia 17 kwietnia 2015 r. Krajowa Rada Sądownictwa postanowiła
przedstawić Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do
pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w […] kandydaturę A.
G. (pkt I) oraz nie przedstawiać z wnioskiem o powołanie do pełnienia tego urzędu
pozostałych kandydatur, w tym W. M. (pkt II).
2
W uzasadnieniu uchwały podniesiono, że kandydatka określona w pkt I
została jednogłośnie rekomendowana przez zespół członków Krajowej Rady
Sądownictwa na posiedzeniu w przedmiocie przygotowania dotyczącego
rozpatrzenia i oceny kandydatów przez Radę. Zespół uznał, że kandydatka
legitymuje się odpowiednim doświadczeniem, otrzymała z egzaminu sędziowskiego
i ze studiów oceny bardzo dobre. Ponadto uzyskała wyróżniającą ocenę
kwalifikacyjną, w której stwierdzono, że posiada nieprzeciętną wiedzę prawniczą i
predyspozycje do wykonywania zawodu sędziego, jest doskonale przygotowana do
pracy orzeczniczej. Kandydatka uzyskała też najwyższe poparcie Kolegium Sądu
Okręgowego w […] (48 punktów na 48 możliwych) oraz najwyższe poparcie
środowiska sędziowskiego podczas głosowania Zgromadzenia Ogólnego Sędziów
okręgu […] (31 głosów „za” i 8 głosów „przeciw”). Krajowa Rada Sądownictwa
podzieliła w pełni przedstawioną przez Zespół rekomendację oraz uznała, że
pozostali kandydaci spełniali w mniejszym stopniu oceniane łącznie kryteria
wyboru, jakimi są doświadczenie zawodowe, uzyskane oceny kwalifikacyjne i
poparcie środowiska sędziowskiego. Uwzględniono przy tym warunki powołania na
stanowisko sędziego sądu rejonowego, określone w art. 61 ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (aktualnie jednolity tekst: Dz.U. z
2015 r., poz. 133 ze zm.; dalej jako: „usp”) oraz kryteria ustalania kolejności
kandydatów wyrażone w art. 35 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o
Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. nr 126, poz. 714 ze zm.; dalej jako: „ustawa o
KRS”). O przedstawieniu kandydatury osoby wymienionej w pkt I uchwały
zadecydował całokształt okoliczności sprawy, w szczególności doświadczenie
kandydatki, uzyskane przez nią bardzo dobre stopnie z ukończenia studiów i
egzaminu sędziowskiego i przede wszystkim wyróżniająca ocena kwalifikacyjna
pracy kandydatki. Uwzględniono także to, że otrzymała ona najwyższą ocenę
Kolegium Sądu Okręgowego w […] oraz zdecydowane i najwyższe poparcie
Zgromadzenia Ogólnego Sędziów okręgu […]. Pozostali kandydaci biorący udział w
konkursie w tym W. M., nie byli w ocenie Rady, kandydatami lepszymi niż A. G. W
konsekwencji Krajowa Rada Sądownictwa udzieliła kandydaturze wymienionej w
pkt I uchwały poparcia bezwzględną większością głosów (po 16 głosów „za”, przy
braku głosów „przeciw” i „wstrzymujących się”), natomiast kandydatura W. M. nie
3
uzyskała wymaganej bezwzględnej większości głosów (brak głosów „za” i „przeciw”,
przy 16 głosach „wstrzymujących się”).
Odwołanie od powyższej uchwały złożył W. M., zaskarżając ją w zakresie pkt
I w części przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku
sędziego Sądu Rejonowego w […] kandydatury asystenta sędziego A. G. oraz w
zakresie pkt II w części nieprzedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia tego
urzędu kandydatury skarżącego.
Skarżący zarzucił naruszenie: 1) art. 33 ust. 1 ustawy o KRS, przez jego
błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że wszechstronne rozważenie sprawy
dawało podstawy do objęcia wnioskiem o powołanie na stanowisko sędziowskie A.
G. i nie dawało podstaw do objęcia nim W. M.; 2) art. 35 ust. 2 pkt 1 ustawy o KRS,
przez błędną wykładnię powodującą pominięcie, że ocena kandydatury W. M.
powinna obejmować podstawę do kandydowania w postaci stopnia naukowego
oraz w oparciu o wykonywany zawód radcy prawnego, czego w wypadku tego
kandydata nie uwzględniały „organy opiniodawcze WSA w […]”, zaś wynikało to
jednoznacznie z kwalifikacji, zobrazowanych kartą zgłoszenia i załączonymi doń
opiniami, rekomendacjami i recenzjami, a także publikacjami; mylnie też KRS
przyjęła, że opinia Kolegium i ocena Zgromadzenia Ogólnego determinują
rozstrzygnięcie KRS oraz przez błędne przyjęcie, że przesłanka wysokiego
poziomu wiedzy prawniczej i stosowania prawa została optymalnie spełniona w
wypadku A. G. i nie została spełniona w wypadku W. M.; 3) art. 57f § 2 zdanie
pierwsze, art. 57g § 1 i art. 57d § 1 usp, przez błędne przyjęcie, że przedłożone
dokumenty nie dawały podstaw do wystąpienia z wnioskiem o powołanie w
stosunku do W. M., z pierwszeństwem względem A. G.; 4) § 8 ust. 1 pkt 1-3 i § 10
zdanie pierwsze i drugie oraz § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z
dnia 17 października 2012 r. w sprawie oceny kwalifikacji kandydatów na wolne
stanowiska sędziowskie, przez pominięcie, że kandydatura W. M. oceniona winna
być co do zasady pod kątem kwalifikacji nabytych w trakcie wykonywania zawodu
radcy prawnego, asystenta sędziego, osoby posiadającej stopień naukowy doktora
habilitowanego nauk prawnych i zajmującego stanowisko profesora, członka
samorządowego kolegium odwoławczego, byłego pracownika administracji
rządowej i samorządowej oraz pracownika naukowego, podczas gdy idzie o
4
osiągnięcia zawodowe A. G., że kluczowe znaczenie ma zajmowanie stanowiska
asystenta sędziego.
Wskazując na powyższe zarzuty, skarżący wniósł o zmianę uchwały przez
orzeczenie o przedstawieniu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o
powołanie na ww. stanowisko sędziego W. M. oraz o orzeczenie o odmowie
przedstawienia takiego wniosku w zakresie A. G.
Krajowa Rada Sądownictwa wniosła o oddalenie odwołania.
Uczestniczka A. G. wniosła o oddalenie odwołania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Odwołanie nie zawiera usprawiedliwionych zarzutów.
Zgodnie z art. 60 Konstytucji RP, obywatele polscy korzystający z pełni praw
publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach.
Z kolei art. 32 ustawy zasadniczej statuuje zasadę równości wszystkich wobec
prawa i równości traktowania wszystkich przez władze publiczne (ust. 1) oraz
zakazuje dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym z
jakiejkolwiek przyczyny (ust. 2). W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o KRS,
do kompetencji Rady należy rozpatrywanie i ocena kandydatów do pełnienia
urzędu na stanowiskach sędziowskich oraz - będące wynikiem realizacji tego
zadania - podjęcie uchwały w przedmiocie przedstawienia lub nieprzedstawienia
Prezydentowi RP wniosku o powołanie na stanowisko sędziego. Przepis art. 33 ust.
1 ustawy zobowiązuje Krajową Radę Sądownictwa, aby przed podjęciem uchwały
w indywidualnych sprawach należących do jej kompetencji, wszechstronnie
rozważyła sprawę, na podstawie udostępnionej dokumentacji oraz wyjaśnień
uczestników postępowania lub innych osób, jeśli zostały złożone. W myśl art. 35
ustawy, jeżeli na stanowisko sędziowskie zgłosił się więcej niż jeden kandydat,
zespół Krajowej Rady Sądownictwa opracowuje listę rekomendowanych
kandydatów (ust. 1), kierując się przy ustalaniu kolejności kandydatów na liście
przede wszystkim oceną kwalifikacji kandydatów, a ponadto uwzględnia
doświadczenie zawodowe, opinie przełożonych, rekomendacje, publikacje i inne
5
dokumenty dołączone do karty zgłoszenia, a także opinie kolegium właściwego
sądu oraz ocenę właściwego zgromadzenia ogólnego sędziów (ust. 2).
Na tle przytoczonych przepisów w orzecznictwie Sądu Najwyższego
przyjmuje się, że po pierwsze - przedmiotem sprawowanej przez ten Sąd kontroli
jest formalny aspekt dostępu do służby, związany z przestrzeganiem przez Radę
zastosowanych kryteriów i procedur postępowania, a nie sama ocena kwalifikacji
czy też predyspozycji danej osoby z punktu widzenia kryteriów stosowanych w
ramach postępowania przed Radą, gdyż mogłoby to oznaczać naruszenie jej
uprawnień i kompetencji wynikających z art. 179 Konstytucji RP i art. 3 ust. 1 pkt 1 i
2 ustawy o KRS. W konsekwencji ocena doboru kryteriów oraz znaczenie
przywiązywane do poszczególnych kryteriów przy ocenie kandydatów na
stanowiska sędziowskie pozostają poza zakresem kompetencji Sądu Najwyższego
do kontroli zgodności uchwał Rady z prawem (art. 44 ust. 1 ustawy o KRS), chyba
że naruszają podstawowe zasady prawne lub opierają się na zastosowaniu
niedozwolonych kryteriów oceny (por. wyroki z dnia 20 października 2009 r.,
III KRS 13/09, OSNP 2011 nr 13-14, poz. 196; z dnia 17 sierpnia 2010 r., III KRS
6/10, OSNP 2012 nr 1-2, poz. 25; z dnia 5 sierpnia 2011 r., III KRS 10/11, LEX nr
1001316; z dnia 5 sierpnia 2011 r., III KRS 11/11, LEX nr 1001318; z dnia 20
września 2011 r., III KRS 13/11, LEX nr 1001319; z dnia 15 grudnia 2011 r., III KRS
12/11, LEX nr 1106742). Po drugie, żadne z kryteriów oceny poszczególnych
kandydatów na wolne stanowiska sędziowskie brane pod uwagę w postępowaniu
przed Krajową Radą Sądownictwa nie ma charakteru decydującego, ani też nie jest
koniecznie wymagane uszeregowanie kandydatów w oparciu o każde z nich.
O przeprowadzeniu prawidłowej oceny zgłoszonych kandydatur decyduje bowiem
ocena całościowa (kompleksowa) wynikająca z łącznego zastosowania tych
kryteriów, co wynika z obowiązku wszechstronnego rozważenia przez Radę
okoliczności sprawy (por. wyrok z dnia 5 września 2013 r., III KRS 212/13, LEX nr
1402637 i powołane w nim wcześniejsze orzecznictwo). Po trzecie - nie ma
podstaw do przyjęcia, że Rada, nie zamieszczając w uzasadnieniu uchwały
szczegółowej charakterystyki niewybranego kandydata, nie dokonała wnikliwej
oceny jego kandydatury, skoro uzasadnienie uchwały wskazuje, iż o wyborze
kandydata zadecydowała całościowa ocena wynikająca z łącznego zastosowania
6
przyjętych kryteriów (por. wyroki z dnia 12 czerwca 2012 r., III KRS 15/12, OSNP
2013 nr 13-14, poz. 166; z dnia 13 lipca 2012 r., III KRS 17/12, OSNP 2013 nr
15-16, poz. 194; z dnia 15 stycznia 2013 r., III KRS 33/12, LEX nr 1294470).
Po czwarte - ponieważ Sąd Najwyższy nie ma kompetencji do merytorycznego
rozpatrywania kwalifikacji zawodowych i moralnych kandydata do pełnienia urzędu
sędziego, to samo niezadowolenie lub subiektywne poczucie pokrzywdzenia nie
stanowi usprawiedliwionej podstawy odwołania od uchwały Krajowej Rady
Sądownictwa, jeżeli odwołujący się nie wskazał uzasadnionych zarzutów, które
potwierdzałyby rzeczywiste zastosowanie wobec jego kandydatury nierównych lub
dyskryminujących go kryteriów dostępu do wakujących stanowisk sędziowskich w
porównaniu do innych kandydatur zgłoszonych w tej procedurze konkursowej
(por. wyrok z dnia 10 czerwca 2009 r., III KRS 6/08, LEX nr 523533).
Wbrew twierdzeniom skarżącego, z uzasadnienia zaskarżonej uchwały jasno
wynika, że Rada uwzględniła w odniesieniu do wszystkich kandydatów będących
uczestnikami postępowania jednolite okoliczności rzutujące na ocenę ich
predyspozycji do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w
[…] i dochowała wynikającego z art. 33 ust. 1 ustawy o KRS wymagania
wszechstronnego rozważenia sprawy, przy uwzględnieniu przyjętych i określonych
w art. 35 ust. 2 tej ustawy kryteriów. Kryteria te wyraźnie wynikają ze
szczegółowego umotywowania przyczyn dokonanego wyboru. Rada przypisała
szczególne znaczenie doświadczeniu wybranej kandydatki, uzyskanym przez nią
bardzo dobrym stopniom z ukończenia studiów i egzaminu sędziowskiego i przede
wszystkim wyróżniającej ocenie kwalifikacyjnej jej pracy. Uwzględniła też wysokie
poparcie środowiska sędziowskiego dla tej kandydatury. Należy zaś mieć na
względzie, że aczkolwiek wyniki głosowania w kolegium i zgromadzeniu ogólnym
sędziów właściwego sądu nie wiążą Krajowej Rady Sądownictwa w ocenie
kandydata na wolne stanowisko sędziowskie, to jednak mają one istotniejsze
znaczenie dla oceny kandydatów niż rekomendacje, publikacje, czy też inne
dokumenty dołączone do karty zgłoszenia (por. również powołany wyżej wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2012 r., III KRS 17/12). Z tego względu
przyjmuje się, że Rada powinna umotywować swój wybór wówczas, gdy dotyczy on
7
osoby, która uzyskała mniejsze poparcie środowiska zawodowego (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r., III KRS 24/09, LEX nr 737271).
Uzasadnienie zaskarżonej uchwały jednoznacznie wskazuje, że Rada,
rozpatrując i oceniając kandydatury zgłoszone na wolne stanowisko sędziowskie w
Sądzie Rejonowym w […], dysponowała kompletną dokumentacją dotyczącą
poszczególnych osób biorących udział w konkursie (a więc również zawierającą
dane dotyczące skarżącego i odnoszące się do posiadanego przez niego stopnia
naukowego oraz wykonywanego przez niego zawodu radcy prawnego). To, że w
uzasadnieniu kwestionowanej uchwały pominięto omówienie - w kontekście
przyjętych kryteriów - okoliczności dotyczących skarżącego, nie oznacza, że Rada
ich nie rozpoznała i nie wzięła pod uwagę, skoro dokonała oceny wszystkich
kandydatur „po wszechstronnym rozważeniu całokształtu okoliczności sprawy”, a
więc z uwzględnieniem całej dokumentacji pozostającej w jej dyspozycji, również w
kontekście wymienionych w art. 57f § 1 i art. 57g § 1 usp oraz § 8 ust. 1 i § 10
obowiązującego do dnia 1 kwietnia 2015 r. rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 17 października 2012 r. w sprawie oceny kwalifikacji
kandydatów na wolne stanowiska sędziowskie (Dz.U. z 2012 r., poz. 1167) podstaw
do oceny kandydata wykonującego zawód radcy prawnego, czy też legitymującego
się tytułem naukowym.
Jedynie kryteria uznane przez Radę za najistotniejsze i zastosowane w
pierwszej kolejności umożliwiły jej – „po wszechstronnym rozważeniu całokształtu
okoliczności sprawy” - na dokonanie oceny, że skarżący nie spełnia na takim
poziomie kryteriów z art. 35 ust. 2 ustawy o KRS, jak wnioskowana asystent
sędziego A. G. Nie chodzi przy tym - o czym wyżej była mowa - o ocenę w ramach
poszczególnych kryteriów wymienionych w tym przepisie, ale o ocenę całościową,
wynikającą z łącznego zastosowania przyjętych przesłanek. Na podstawie tych
kryteriów Rada dokonała - w procedurze głosowania - jednoznacznie niekorzystnej
dla skarżącego oceny jego kandydatury w porównaniu z kandydaturą A. G.
(skarżący nie otrzymał ani jednego głosu poparcia). Oceny tej nie może podważyć
przeciwstawienie jej przez skarżącego własnej oceny, opartej na tym samym
materiale, przy zastosowaniu innej hierarchii „ważności” kryteriów, gdyż ta należy
do wyłącznej kompetencji Rady.
8
Zdaniem Sądu Najwyższego, uzasadnienie uchwały podjętej w
przedmiotowej sprawie oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed
Radą pozwalają przyjąć, że rozstrzygnięcie, jakie zapadło w kwestionowanej
uchwale o nieprzedstawieniu Prezydentowi RP kandydatury odwołującego się z
wnioskiem o powołanie go na urząd sędziego, zostało podjęte po wszechstronnym
rozważeniu całości zgromadzonego materiału dowodowego i z zachowaniem
prawidłowego toku postępowania przed Radą. W szczególności Sąd Najwyższy nie
widzi podstaw do stwierdzenia, że Krajowa Rada Sądownictwa przy odmowie
przedstawienia kandydatury odwołującego się Prezydentowi RP kierowała się
niejednolitymi kryteriami. Powinność stosowania w postępowaniu przed Radą
jednolitych kryteriów wyboru nie oznacza, że Krajowa Rada Sądownictwa powinna
wobec wszystkich zgłoszonych kandydatów (niezależnie od ich statusu) stosować
kryteria jednakowe (identyczne). Z tej przyczyny należy podkreślić, że jednolite
kryterium odnoszące się np. do kwalifikacji zawodowych (dorobku, doświadczenia
zawodowego) kandydatów na wolne stanowisko sędziowskie w sądzie
powszechnym nie może być jednakowo stosowane do różnych kandydatów.
Inaczej ich ocena będzie dokonywana np. w odniesieniu do asystenta sędziego czy
referendarza, a inaczej będzie kształtować się w przypadku kandydatury zgłoszonej
przez radcę prawego, notariusza lub pracownika naukowego szkoły wyższej
(por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 21 sierpnia 2012 r., III KRS 21/12,
niepublikowany i z dnia 17 lipca 2014 r., III KRS, LEX nr 1498642).
Tak więc uzasadnienie rozstrzygnięcia przyjętego w przedmiotowej uchwale
Krajowej Rady Sądownictwa nie jest ani niekompletne, ani sprzeczne z
dokumentacją pozostająca w dyspozycji Rady. Z uzasadnienia uchwały jasno zaś
wynika, na jakiej podstawie faktycznej została ona podjęta.
Z przedstawionych względów - wobec niewykazania, że zaskarżona uchwała
jest sprzeczna z prawem - Sąd Najwyższy oddalił odwołanie na podstawie
art. 39814
k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS.
kc