Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2016 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Rejonowego Sylwia Piasecka

Protokolant sekretarz sądowy Agata Piaścik

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2016 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa A. M. (1), T. M.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  nie obciąża powodów kosztami procesu.

Sygn. akt I C 473/15

UZASADNIENIE

Powódka – A. M. (1), reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, złożyła pozew przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 70.000,00 złotych, natomiast powód T. M. o zapłatę kwoty 50.000,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 4 marca 2015 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazali, że w wyniku tragicznego wypadku z dnia 12 stycznia 2015 roku, śmierć poniosła nienarodzona córka powodów – A. M. (2). Wskutek tego naruszone zostało dobro osobiste powodów w postaci zerwania więzi emocjonalnych i rodzinnych istniejących pomiędzy powodami a ich córką, na pozbawieniu powodów prawa do planowania i posiadania rodziny, zakłócaniu prawa powodów do życia w pełnej rodzinie, odebraniu poczucia bliskości, miłości oraz pozbawieniu prawa do posiadania członka rodziny oraz uczestniczenia w jego urodzeniu i wychowaniu.

Nakazem zapłaty z dnia 31 sierpnia 2015 roku, wydanym w sprawie I Nc 682/15, Sąd Rejonowy w Człuchowie w osobie Referendarza sądowego uwzględnił roszczenie powodów w całości.

Od powyższego orzeczenia, w przepisanym terminie, pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. złożył sprzeciw wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12 stycznia 2015 roku, około godziny 7:10, na trasie P. – K., R. N. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w ten sposób, że kierując samochodem ciężarowym marki M. o numerze rejestracyjnym (...) wraz z naczepą o numerze rejestracyjnym (...), jadąc w kierunku miejscowości K., na prostym odcinku drogi, nie dostosował prędkości do panujących warunków atmosferycznych i na oblodzonej nawierzchni jezdni doprowadził do poślizgu kierowanego przez siebie pojazdu, jego zjechaniu na p[przeciwległy pas ruchu, a następnie do zderzenia z jadącym tym pasem pojazdami marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...), marki T. o numerze rejestracyjnym (...) i marki C. o numerze rejestracyjnym (...).

W wyniku tego zdarzenia pasażerka pojazdu V. (...) A. M. (1) doznała obrażeń ciała w postaci złamania kości łonowej lewej oraz będąc w 21 tygodniu ciąży, wskutek uszkodzeń wewnątrzczaszkowych płodu doszło do jego wewnątrzmacicznego obumarcia. W chwili wypadku znajdowała się na tylnym lewym siedzeniu pojazdu i była zapięta w pasy bezpieczeństwa.

bezsporne

Sąd Rejonowy w Człuchowie wyrokiem z dnia 16 czerwca 2015 roku, wydanym w sprawie II K 128/15, warunkowo umorzył postępowanie w sprawie.

bezsporne, nadto fakt znany Sądowi z urzędu.

W dniu 2 lutego 2015 roku powodowie zgłosili roszczenie do pozwanego celem przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego i wypłaty żądanych świadczeń. Pismem z dnia 3 marca 2015 roku pozwany odmówił przyznania powodom jakichkolwiek świadczeń.

bezsporne

Dziecko powodów znajdowało się w 21 tygodniu ciąży i ważyło 400 g, zmarło wewnątrzmacicznie w wyniku krwawienia śródczaszkowego, po silnym urazie brzucha matki w wyniku wypadku komunikacyjnego.

Dziecko w 21 tygodniu ciąży nie jest zdolne do życia poza organizmem matki.

dowód: opinia biegłego z zakresu neonatologii M. B. k. 204 – 206.

Sąd zważył co następuje:

W przedmiotowej sprawie bezspornym jest, że w chwili wypadku komunikacyjnego, który miał miejsce w dniu 12 stycznia 2015 roku, powódka była w 21 tygodniu ciąży, jak również, że doznała ona obrażeń ciała w postaci złamania kości łonowej lewej, a rozwijające się w jej organizmie dziecko zmarło wewnątrzmacicznie w wyniku krwawienia śródczaszkowego.

Zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa jeżeli śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed 3 sierpnia 2008 roku (wejście w życie art. 446 § 4 kc), to najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 kc § 1 kc. Natomiast gdy śmierć osoby najbliższej nastąpiła po tej dacie, to podstawą roszczenia jest art. 446 § 4 kc. Wprowadzenia tego przepisu doprowadziło jedynie do zmiany w sposobie realizacji roszczenia przez skonkretyzowanie osób uprawnionych do jego dochodzenia oraz przesłanek jego stosowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2011 roku, I CSK 621/10, LEX nr 848128 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010 roku, III CZP 76/10, LEX nr 604152, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2010 roku, II CSK 248/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2011 roku, II CSK 537/10, niepubl.)).

Zatem podstawą dochodzonego roszczenia, w zakresie stanu faktycznego dotyczącego zerwania więzi emocjonalnych i rodzinnych pomiędzy powodami a ich nienarodzoną córką na skutek śmierci, jest art. 446 § 4 kpc, a nie jak wskazał profesjonalny pełnomocnik powodów w osobie adwokata art. 448 kc w zw. z art. 24 kc.

Ratio legis cytowanego przepisu jest zrekompensowanie krzywdy wynikającej z całokształtu negatywnych przeżyć związanych ze śmiercią osoby bliskiej. Zatem w myśl tego przepisu sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W treści art. 446 k.c., stanowiącym podstawę roszczeń z tytułu śmierci osoby najbliższej, posłużono się dwoma pojęciami. W paragrafie pierwszym jest mowa o „poszkodowanym”, natomiast w paragrafie czwartym użyto sformułowania o zadośćuczynieniu na rzecz najbliższych członków rodziny zmarłego. Założenie racjonalności ustawodawcy oraz zasady techniki legislacyjnej wskazują, że pojęcia te nie są tożsame, a więc także ich użycie przez ustawodawcę nie może być uznane za przypadkowe. Dla oznaczenia bowiem tożsamego przedmiotu regulacji używa się tych samych pojęć. W konsekwencji należy przyjąć, że przepisy te różnią się zakresem pojęciowym. Z tego też względu należy rozważyć, jaki jest desygnat każdego z nich.

„Poszkodowanym” jest osoba fizyczna, która na skutek deliktu doznała szkody o charakterze majątkowym lub krzywdy. Natomiast „zmarłym” jest człowiek, który na skutek deliktu odniósł obrażenia skutkujące jego śmiercią. Śmierć człowieka podlega stwierdzeniu we właściwym trybie i przez właściwy organ. Oznacza to, że pojęcie „zmarły” ma zatem szerszy zakres i dlatego też nie można posługiwać się tymi pojęciami w sposób równoważny.

Dla właściwej wykładni art. 446 § 4 k.c. nie ma również znaczenia to, że dziecko nienarodzone nie może zostać uznane za „poszkodowanego” w rozumieniu art. 446 § 1 k.c. Podstawą żądania zadośćuczynienia w rozpoznawanej sprawie był wyłącznie art. 446 § 4 k.c., w którym roszczenie o zadośćuczynienie przyznano nie poszkodowanym, a osobom bliskim zmarłego. Z tego też względu zdolność prawna zmarłego nie jest przesłanką powstania roszczenia o zadośćuczynienie.

W przedmiotowej sprawie istotne znaczenia dla rozstrzygnięcia miało ustalenie czy dziecko nienarodzone znajdowało się na takim stopniu rozwoju, że byłoby zdolne do życia poza organizmem matki, a w konsekwencji czy mogło zostać uznane za „zmarłego” w rozumieniu art. 446 § 4 k.c.

W polskim systemie prawnym zarówno płód, jak i dziecko nienarodzone, podlegają ochronie prawnej, mającej swoje źródło zarówno w Konstytucji (art. 38 Konstytucji), jak i ustawach zwykłych. Jak wynika np. z art. 1 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. Nr 17, poz. 78 ze zm.), prawo do życia podlega ochronie, w tym również w fazie prenatalnej w granicach określonych w ustawie. Ochrona prawna dziecka nienarodzonego istnieje także w przepisach Kodeksu cywilnego, czego przykład stanowi art. 446 ¹ kc. Podkreślić przy tym należy, że stopień tej ochrony może być uzależniony od poziomu rozwoju, na jakim znajduje się dziecko nienarodzone, dalej idącej ochronie podlega dziecko nienarodzone, lecz zdolne do samodzielnego życia poza organizmem matki. Zdolność do życia poza organizmem matki definiowana jest jako taki stopień rozwoju dziecka, który po odłączeniu go od ciała matki daje szansę przeżycia. Dlatego też uwzględnienie stopnia rozwoju dziecka nienarodzonego wydaje się być celowe także w prawie cywilnym, zarówno przy ocenie pojęcia osoby zmarłej z punktu widzenia biologicznego, jak i pojęcia śmierci osoby bliskiej.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwym jest, że powódka w chwili wypadku była w 21 tygodniu ciąży, natomiast z zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci opinii biegłej z zakresu neonatologii bezsprzecznie wynika, że dziecko w 21 tygodniu ciąży nie jest zdolne do życia poza organizmem matki (dowód: opinia biegłej M. B. k. 204 - 205).

Sad dał wiarę opinii biegłej sądowej z zakresu neonatologii albowiem jest ona spójna, logiczna i rzetelna, jak również sporządzona z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Ponadto należy podkreślić, że zarówno strona powodowa, jak i pozwana nie kwestionowały treści opinii.

Powyższe prowadzi do wniosku, że dziecko nienarodzone, niezdolne do życia poza organizmem matki, które zmarło na skutek obrażeń odniesionych w wypadku, nie może zostać uznane za zmarłego w rozumieniu art. 446 § 4 kc.

Odnosząc się natomiast do pozostałej części dochodzonego roszczenia, a mianowicie pozbawienia powodów prawa do planowania i posiadania członka rodziny, zakłóceniu prawa powodów do życia w pełnej rodzinie, odebraniu poczucia bliskości, miłości, pozbawienia powodów prawa do posiadania członka rodziny oraz uczestniczeniu w jego urodzeniu i wychowaniu, to zdaniem Sądu, jest możliwość dochodzenia zadośćuczynienia z tytułu poniesionej krzywdy na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych.

W ocenie Sądu strona powodowa nie przedstawiła jednak na tę okoliczność materiału dowodowego. Z określonej bowiem przez pełnomocnika powodów tezy dowodowej absolutnie nie wynika aby świadkowie posiadali wiedzę na temat braku możliwości posiadania potomka, nie wynika to również z pozostałego materiału dowodowego, w szczególności kserokopii dokumentacji medycznej powódki, która nie mogła stanowić podstawy ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Zgodnie bowiem z treścią art. 129 § 2 k.p.c. zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Z przepisu tego wynika, że moc dowodową ma kserokopia dokumentu poświadczona za zgodność a contrario mocy takiej nie ma kserokopia niepoświadczona za zgodność z oryginałem, a tym samym nie może stanowić podstawy do czynienia ustaleń faktycznych w sprawie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 102 kpc, który stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Wprawdzie powodowie posiadają stałe comiesięczne źródło dochodu, jednakże biorąc pod uwagę stan faktyczny i podstawę roszczenia Sąd uznał, że zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążenia powodów kosztami procesu.

Wobec powyższego zasadnym było orzec jak w sentencji.