Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2012 r. w Szczecinie

sprawy W. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 1 marca 2012 r. sygn. akt VII U 678/11

oddala apelację.

III A Ua 410/12

Uzasadnienie:

Decyzją z dnia 22 marca 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił W. P. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych wskazując, że ubezpieczony do dnia 1 stycznia 1999 r. udowodnił wprawdzie 15 letni staż pracy w warunkach szczególnych, nie osiągnął natomiast 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Organ rentowy wyjaśnił, że nie uwzględnił okresów, w których ubezpieczony przebywał na urlopach bezpłatnych oraz okresu ubezpieczenia w N. uzasadniając to nie potwierdzeniem okresu ubezpieczenia przez instytucję n.. ZUS uznał przy tym za udowodnione 20 lat, 6 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 19 lat i 23 dni okresów pracy w warunkach szczególnych.

Z powyższą decyzją nie zgodził się W. P., który wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury wskazując przy tym, że w okresie od 15 kwietnia 1991 r. do 31 stycznia 1993 r. pracował dla G. w D., od 5 kwietnia 1993 r. do 15 marca 1999 r. pracował jako mechanik okrętów w G. B. w D., zaś od 21 marca do 30 listopada 1999 r. jako supervisor w R. (...) D. (...), a od 1 grudnia 1999 r. do 31 kwietnia 2000 r. w (...) O. S. L..L.C D. (...). Ubezpieczony dodatkowo podniósł, że po powrocie do Polski w 2000 roku leczył biodro uszkodzone podczas wypadku samochodowego w drodze do pracy, a w lipcu 2001 roku przebiegł zabieg wydłużenia prawej nogi, w następstwie czego został zarażony gronkowcem złocistym.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując przy tym argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 1 marca 2012 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oprał o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

W. P. urodził się dnia 10 listopada 1950 r., zatem wiek 60 lat ukończył dnia 10 listopada 2010 r.

Od 6 czerwca do 21 sierpnia 1970 r. W. P. pracował jako asystent mechanika w P.P. Ż. na O. Z. T. W. F. w K.. Praca ta została uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych. W (...) Fabryce (...) w K. - (...) ubezpieczony zatrudniony był w okresie od 1 września 1970 r. do 28 lutego 1971 r. jako konstruktor - stażysta. Jako asystent mechanika, ślusarz i kierownik maszyn ubezpieczony zatrudniony był w P.P. Ż. na O. Z. T. W. F. w K. od 11 czerwca 1971 r. do 31 października 1988 r. Praca ta została uznana za pracę w warunkach szczególnych. W Zakładach (...) S.A. w K. wnioskodawca pracował od 21 stycznia do 19 maja 1988 r. oraz od 2 listopada 1988 r. do 16 kwietnia 1992 r. w charakterze ślusarza remontowego. Od 16 kwietnia 1991 r. do 16 kwietnia 1992 r. wnioskodawca korzystał z urlopu bezpłatnego, w czasie którego wykonywał pracę za granicą. Okresy zatrudnienia od 21 stycznia do 19 maja 1988 r. oraz od 2 listopada 1988 r. do 31 stycznia 1991 r. oraz od 1 lutego do 16 kwietnia 1991 r. zostały uznane za okresy pracy w warunkach szczególnych.

W okresie od 15 kwietnia 1991 r. do 31 stycznia 1993 r. W. P. zatrudniony był w G. w D. jako mechanik okrętowy, jednak nie posiada dowodu podlegania ubezpieczeniu społecznemu za ten okres. Nie podlegał również w tym czasie ubezpieczeniom społecznym w Polsce z jakiegokolwiek innego tytułu. Od 5 kwietnia 1993 r. do 15 marca 1999 r. ubezpieczony zatrudniony był w (...) Ltd. D. B., jednak nie posiada dowodu podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tego tytułu. W tym okresie ubezpieczony nie odprowadzał składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne z tytułu pracy za granicą ani nie podlegał ubezpieczeniom społecznym w Polsce z innego tytułu. Od 21 marca do 30 listopada 1999 r. wnioskodawca pracował w R. (...). Nie posiada dowodu podlegania ubezpieczeniu społecznemu za ten okres zatrudnienia. Nie odprowadzał za ten okres składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne z tytułu pracy za granicą ani nie podlegał ubezpieczeniom społecznym w Polsce z innego tytułu.

W (...) O. S. L. D. (...) W. P. pracował od 1 grudnia 1999 r. do 31 maja 2000 r., jednak nie posiada dowodu podlegania ubezpieczeniom społecznym w D., a jedynie świadectwo pracy. W tym okresie ubezpieczony także nie odprowadzał za ten okres składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne z tytułu pracy za granicą ani nie podlegał ubezpieczeniom społecznym w Polsce z innego tytułu.

N. instytucja ubezpieczeniowa nie potwierdziła żadnych okresów podlegania przez W. P. ubezpieczeniom społecznym w N..

W. P. decyzją ZUS z dnia 9 kwietnia 1996 r. przyznano prawo do renty inwalidzkiej III grupy inwalidów począwszy od 1 maja 1995 r. Na podstawie decyzji ZUS z dnia 12 lutego 2002 r. W. P. przysługuje prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Wniosek o emeryturę W. P. złożył w dniu 19 października 2010 r. Ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Przed organem rentowym na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udokumentował okres ubezpieczenia wynoszący ogółem 20 lat, 6 miesięcy i 20 dni okresów składkowych oraz żadnych okresów nieskładkowych. Organ rentowy uwzględnił ubezpieczonemu również 19 lat i 23 dni okresów pracy w warunkach szczególnych.

Na podstawie ustalonego stanu faktycznego oraz art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako: ustawa emerytalna) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.), Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie W. P. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że w niniejszej sprawie nie było wątpliwe udowodnienie przez ubezpieczonego 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych (organ rentowy uznał za udowodniony okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 19 lat i 23 dni), jak również fakt nieprzystąpienia przez ubezpieczonego do otwartego funduszu emerytalnego. Niewątpliwie również w dniu wydania zaskarżonej decyzji W. P. osiągnął wiek 60 lat. Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było natomiast udowodnienie przez W. P. co najmniej 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego przed 1 stycznia 1999 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał bowiem, że wnioskodawca udowodnił jedynie 20 lat, 6 miesięcy i 23 dni okresów składkowych i nieskładkowych, tj. od 6 czerwca do 21 sierpnia 1970 r., od 1 września do 28 lutego 1970 r., od 11 czerwca 1971 r. do 31 października 1988 r. oraz od 2 listopada 1988 r. do 15 kwietnia 1991 r. Okresu zatrudnienia ubezpieczonego od 16 kwietnia 1991 r. do 16 kwietnia 1992 r. organ rentowy nie uwzględnił do okresów składkowych, gdyż w tym czasie wnioskodawca korzystał z urlopu bezpłatnego, podczas którego wykonywał pracę za granicą. W ocenie sądu meriti podjęta przez organ rentowy decyzja w powyższym zakresie była słuszna - urlop bezpłatny w świetle treści (a contrario) art. 6 i 7 ustawy emerytalnej nie jest ani okresem składkowym ani też okresem nieskładkowym. Stanowisko to potwierdził również Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 października 2005 r., III AUa 1383/04 (OSA 2006/10/33) wskazując, że zgodnie z treścią ort. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 13 pkt 1 ustawy emerytalnej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Stosownie jednak do art. 174 § 2 Kodeksu pracy okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Innymi słowy, okres urlopu bezpłatnego stanowi przerwę w realizacji obowiązków i praw pracowniczych u pracodawcy, a pracodawca nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za pracownika, a co za tym idzie okres ten nie jest ani okresem składkowym, ani okresem nieskładkowym wedle ustawy emerytalnej.

Niezależnie od powyższego Sąd Okręgowy wskazał, że uwzględnienie powyższych okresów urlopu bezpłatnego zgodnie z żądaniem ubezpieczonego byłoby możliwe, gdyby okazało się, iż podczas tych urlopów ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu społecznemu bądź emerytalno-rentowemu z innych tytułów. W. P. wskazywał, że w okresie tym, jak również później, pracował na statkach zagranicznych armatorów, co znalazło swoje potwierdzenie w przedłożonej przez niego dokumentacji. Powyższe okoliczności potwierdził również sam wnioskodawca podając, że kilkukrotnie pracował w D., gdzie podlegał tamtejszym ubezpieczeniom społecznym. Odnosząc się do powyższych twierdzeń ubezpieczonego sąd meriti podkreślił, że w przypadku podjęcia przez obywatela polskiego (samodzielnie lub na zasadzie oddelegowania) pracy za granicą w przedsiębiorstwie zagranicznym (po dniu 15 listopada 1991 r.) okresy ubezpieczenia za granicą uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty jedynie wówczas, gdy tak stanowią umowy międzynarodowe. W przypadku podjęcia przez obywatela polskiego (samodzielnie lub na zasadzie oddelegowania) pracy za granicą w przedsiębiorstwie zagranicznym podlega on ubezpieczeniu społecznemu państwa obcego, a okresy zatrudnienia za granicą mogą być uwzględnione w krajowym porządku prawnym tylko wtedy, gdy została opłacona składka na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe w Polsce na podstawie art. 7 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (j. t. Dz. U. z 2007 r., nr 11, poz. 74 ze zm.).

Dalej Sąd Okręgowy zaznaczył, że z mocy wyraźnego brzmienia art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. d in fine ustawy emerytalnej, dla zaliczenia okresu pracy za granicą przypadającego przed dniem 15 listopada 1991 r., niezbędne było natomiast opłacanie w tym czasie składek na ubezpieczenie społeczne w Polsce (tak Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 11 września 2007 r., III AUa 3571/05, POSAG 2008/1/116-123 oraz Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 sierpnia 2009 r., II UK 396/08, OSNP 2011/7-8/109).

Sąd pierwszej instancji wskazał, że podczas pracy ubezpieczonego dla zagranicznych przedsiębiorców, zarówno w czasie urlopu bezpłatnego udzielonego przez Zakłady (...) S.A. w K., jak i po ustaniu tego zatrudnienia, składki na ubezpieczenia społeczne w Polsce nie były opłacane. Zakład Ubezpieczeń Społecznych informacji o opłacaniu takich składek nie posiada, a W. P. nie przedłożył w postępowaniu sądowym żadnych dowodów, które wskazywałyby na to, że w okresach tych za ubezpieczonego były odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne. Nadto, jak w swoich zeznaniach złożonych na posiedzeniu w dniu 23 listopada 2011 r. przyznał wnioskodawca (wobec czego należało te okoliczności uznać za niesporne) - w czasie każdego okresu pracy za granicą, tj. w G., G. B. D. (...), R. (...) D. (...) oraz (...) O. S. L. D. (...) W. P. nie opłacał składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne z tytułu pracy za granicą ani też nie podlegał w Polsce ubezpieczeniom społecznym z innych tytułów.

Sąd Okręgowy wskazał, że w odniesieniu do ubezpieczonego powyższe jest równoznaczne z odmową zaliczenia okresu pracy za granicą od 15 kwietnia do 14 listopada 1991 r. okresów pracy u zagranicznych armatorów do okresów składkowych i nieskładkowych ze względu na to, że w okresach wykonywania tej pracy wnioskodawca - co nie było sporne - nie opłacał składek na ubezpieczenie społeczne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2009 r., II UK 396/08, OSNP 2011/7-8/109).

W odniesieniu do okresów pracy ubezpieczonego za granicą przypadających po dniu 15 listopada 1991 r., sąd meriti najpierw przytoczył wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 5/10 (Lex nr 589882), w którym wskazano, że możliwość zatrudniania obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych przewidywały przepisy ustaw: z dnia 29 grudnia 1989 r. o zatrudnieniu (Dz. U. nr 75, poz. 446 ze zm.), a następnie z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz. U. nr 106, poz. 457 ze zm.), które stanowiły, że tego typu zatrudnienie jest realizowane na podstawie: 1) umów międzynarodowych, 2) umów zawartych przez upoważnione jednostki kierujące z obywatelami polskimi, kierowanymi przez te jednostki do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych, 3) umów zawartych przez obywateli polskich z pracodawcami zagranicznymi. Sytuacja prawna w niewielkim zakresie zmieniła się z dniem 1 stycznia 1995 r., z wejściem w życie ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (j. t. Dz. U. z 2003 r., nr 58, poz. 514 ze zm.). Ustawa ta w rozdziale 6 zawierała regulacje związane z zatrudnianiem obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych oraz zatrudnianiem cudzoziemców w Polsce. Zgodnie z jej art. 46, obywatele polscy mogli podejmować pracę za granicą u pracodawców zagranicznych w trybie i na zasadach obowiązujących w kraju zatrudnienia oraz określonych w umowach międzynarodowych. Zatrudnienie za granicą mogło następować w drodze bezpośrednich uzgodnień i umów zawieranych przez obywateli polskich z pracodawcami zagranicznymi lub za pośrednictwem upoważnionych jednostek kierujących (art. 47 ust. 1). W myśl art. 48 ust. 1 tej ustawy - o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej - udokumentowane okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych zaliczane są między innymi do okresów składkowych w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin pod warunkiem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Składek takich (na dobrowolne ubezpieczenie społeczne z tytułu pracy za granicą) jak już stwierdzono powyżej, W. P. nie opłacał.

Dalej Sąd Okręgowy wskazał, że wnioskodawca nie przedstawił w niniejszym postępowaniu żadnych dowodów podlegania ubezpieczeniom społecznym w D. podnosząc, iż zaginęły one podczas powodzi w 1997 roku. Przy czym, Sąd ten miał na uwadze, że nawet posiadanie takich dowodów nie prowadziłoby do uwzględnienia okresów pracy wnioskodawcy w D. przy ustalaniu stażu pracy dla celów emerytalnych. Uniemożliwia to treść art. 8 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe. Z brzmienia tego przepisu wynika, że przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy ubezpieczenia za granicą. Chodzi zatem nie o okresy zatrudnienia za granicą, które mogą być według prawa polskiego kwalifikowane jako okresy ubezpieczenia, lecz o okresy, które zgodnie z prawem państwa, w którym ubezpieczony w danym okresie przebywał (był zatrudniony) i podlegał ubezpieczeniu, są okresami ubezpieczenia i mogą być na zasadzie art. 8 ustawy emerytalnej uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości w Polsce. Takiej zaś kwalifikacji mogą dokonać właściwe organy ubezpieczeniowe (lub sądy) państwa, w którym zatrudnienie to miało miejsce. Zawarte w tych aktach prawa międzynarodowego reguły kolizyjne eliminują stan podwójnego oskładkowania zarobków obywateli polskich wykonujących pracę za granicą. Sąd pierwszej instancji podniósł, że bilateralne umowy (konwencje) i porozumienia międzynarodowe Polska podpisała z następującymi krajami: z Francją (1948 r.), byłą Czechosłowacją (1948 r.), a obecnie - Czechami i Słowacją, byłą Jugosławią (1958 r.), a obecnie - Słowenią, Chorwacją, Macedonią, Serbią, Czarnogórą, Bośnią i Hercegowiną (2006 r.), Węgrami (1959 r.), Bułgarią (1961 r. i 2005 r.), Belgią (1965 r.), Libią (1985 r.), Grecją (1985 r.), Niemcami (1973 r. i 1990 r.), Luksemburgiem (1996 r.), Austrią (1998 r.), Hiszpanią (2001 r.), Królestwem Niderlandów (2003 r.), Republiką Macedonii (2006 r.), Kanadą (2008 r.), Stanami Zjednoczonymi Ameryki (2008 r.) i Republiką Korei (2009 r.). Porozumienia zostały zawarte z Łotwą (1934 r.), Wielką Brytanią (1959 r.), Stanami Zjednoczonymi (1957 r.) i byłym ZSRR (1960 r.), a po rozpadzie tego ostatniego ZUS zawarł porozumienia z Litwą, Białorusią, Armenią, Azerbejdżanem, Kazachstanem, Kirgizją, Turkmenią, Mołdawią, Ukrainą i Rosją. ZeZ. E. A. Polska umowy w tym przedmiocie nie zawarła, co uniemożliwia uwzględnienie okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu ZEA jako okresów ubezpieczenia w Polsce.

Nadto, sąd pierwszej instancji podniósł, że n. instytucja ds. ubezpieczeń społecznych nie potwierdziła, by w czasie któregokolwiek z zagranicznych okresów pracy wnioskodawcy, podlegał on ubezpieczeniom społecznym w N., co z kolei uniemożliwia uwzględnienie okresów zatrudnienia wnioskodawcy do stażu ubezpieczeniowego na podstawie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE L z dnia 30 kwietnia 2004 r.) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 887/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, obowiązujących w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego na podstawie umowy o europejskim obszarze gospodarczym oraz w Szwajcarii.

W ocenie Sądu Okręgowego, z powyższego wynika, że okresy pracy W. P. za granicą nie mogą zostać uznane za okresy składkowe. Do uwzględnienia okresów wykonywania pracy do okresów ubezpieczenia, poza wykonywaniem pracy, niezbędne jest także podleganie w trakcie takiego zatrudnienia ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego W. P. takim ubezpieczeniom, poza okresami uwzględnionymi przez organ rentowy w łącznym wymiarze 20 lat, 6 miesięcy i 23 dni, nie podlegał. Prowadzi to zatem do wniosku, że W. P. nie spełnił ustawowego warunku odnośnie wymaganego ustawą 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego, a zatem nie spełnił wszystkich koniecznych warunków przyznania mu prawa do emerytury.

Z tych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., sąd pierwszej instancji oddalił odwołanie wnioskodawcy, uznając je za całkowicie bezzasadne.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie w całości nie zgodził się W. P., który w wywiedzionej apelacji wniósł o jego zmianę lub uchylenie i przekazanie do ponownego rozpatrzenia, po zapoznaniu się z dowodami i dokumentacją złożoną w Sądzie Okręgowym wraz z załącznikami. Apelujący wskazał, że do otrzymania emerytury trzeba było mieć przepracowane 15 lat w zakładzie pierwszej kategorii i ukończone 60 lat, a warunki te skarżący spełnia, ponieważ ma przepracowane w pierwszej kategorii ponad 20 lat składkowych oraz nie w pierwszej kategorii. Do tego należy uwzględnić lata pracy za granicą w pierwszej kategorii - na statkach morskich i okrętach w wymiarze ponad 9 lat. Dalej apelujący wskazał, że ustawa wymaga 25 lat w sumie z okresem nieskładkowym, by nie przekraczał ten okres jednej trzeciej, a taka sytuacja u ubezpieczonego nie występuje. Nadto skarżący podniósł, że pracę do 60 lat, czyli przez 10 lat lub więcej, uniemożliwili mu lekarze, popełniając błędy, które doprowadziły do kalectwa i uniemożliwiły zarobkowanie W. P. w popłatnym zawodzie.

W odpowiedzi na apelację Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jej oddalenie w całości wskazując, że Sąd mając na uwadze obowiązujące przepisy oraz zebrany materiał dowodowy w sprawie słusznie stwierdził, iż odwołanie wnioskodawcy jest nieuzasadnione, a zaskarżona decyzja prawidłowa. Organ rentowy zaznaczył, że wnioskodawca pomimo, iż legitymuje się wymaganym 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, to do dnia 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił wymaganego 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego, a jedynie 20 lat, 6 miesięcy i 23 dni. Zatem, nie spełnił podstawowej przesłanki warunkującej nabycie prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się nieuzasadniona.

Ponowna analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także zarzutów podniesionych w apelacji prowadzi zdaniem Sądu Apelacyjnego do wniosku, że zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego jest prawidłowy. Sąd Okręgowy przy rozpoznaniu sprawy starannie zebrał i rozważył wszystkie dowody oraz ocenił je w sposób nie naruszający swobodnej oceny dowodów. Prawidłowo dokonane ustalenia faktyczne oraz należycie umotywowaną ocenę prawną sporu Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne, w pełni podzielając wywody zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Z tego też względu sąd odwoławczy nie dostrzega potrzeby ponownego szczegółowego przytaczania zawartych w nim argumentów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, Lex nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, Lex nr 558303). Rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy nie naruszył tak norm prawa materialnego, jak i zasad postępowania, które uzasadniałyby uwzględnienie wniosków apelacji.

Istotę sporu w sprawie, a jednocześnie źródło zarzutów podniesionych w środku zaskarżenia, stanowi ustalenie przez sąd pierwszej instancji, że ubezpieczony nie spełnił przesłanki wykazania na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych w rozumieniu art. 6 i 7 ustawy emerytalnej, która to warunkuje możliwość przyznania prawa do wcześniejszej emerytury, co z kolei jest konsekwencją odmowy przyjęcia, że okresem składkowym (czy też nieskładkowym) był okres zatrudnienia W. P. w latach 1991-1998 poza granicami kraju.

Bezspornym w sprawie jest, że w spornym okresie ubezpieczony był zatrudniony i wykonywał pracę:

- od 15 kwietnia 1991 r. do 31 stycznia 1993 r. w G. D.,

- od 15 kwietnia 1993 r. do 15 marca 1999 r. w G. B. D.,

- od 21 marca 1999 r. do 30 listopada 1999 r. R. (...) D. (...).

Bezspornym jest również fakt, że ubezpieczony we wskazanych wyżej okresach nie był objęty ubezpieczeniami społecznym na terenie Polski (ani obowiązkowymi, ani dobrowolnymi), jak również nie był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych w N., gdzie siedzibę ma firma zatrudniająca ubezpieczonego w pierwszym okresie pracy za granicą.

Zamknięty katalog okresów, które są uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury został określony w art. 6 i 7 ustawy emerytalnej, i zgodnie z postanowieniami tych przepisów za okresy składkowe przyjmuje się między innymi: okresy ubezpieczenia (ust. 1 pkt. 1) oraz przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, zatrudnienia po ukończeniu 15 roku życia obywateli polskich za granicą - u innych pracodawców zagranicznych, jeżeli w okresie pracy za granicą były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne w Polsce (ust. 2 pkt. 1 ppkt d).

Skoro w okresach zatrudnienia za granicą W. P. nie był objęty ubezpieczeniami emerytalnymi na terenie Polski, to mimo świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę u pracodawców zagranicznych, okres ten nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury ani jako okres składkowy (bowiem składka w Polsce nie była uiszczana), ani jako nieskładkowy (bowiem nie jest objęty katalogiem okresów ustalonych w art. 7 ustawy emerytalnej). Zatem, nie kwestionując faktu, że ubezpieczony w latach 1991-1998 świadczył pracę na podstawie umowy o pracę poza granicami kraju, nie można tego okresu zatrudnienia uwzględnić przy ustalaniu prawa do wnioskowanej emerytury. Słusznie przy tym Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że pomiędzy Polską, a państwem zawarcia i wykonywania umów o pracę w spornych okresach – Z. E. A., nie została zawarta umowa regulująca wzajemne uwzględnianie okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu. Nie zostało także wykazane podleganie ubezpieczeniom społecznym przez W. P. w okresie zatrudnienia przez firmę z siedzibą w N., a wręcz n. instytucja zabezpieczania społecznego oświadczyła, że w okresie zatrudnienia W. P. przez tę firmę, nie został on zgłoszony do takiego ubezpieczania.

Skoro ubezpieczony ubiega się o emeryturę na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej, to winien wykazać łączne spełnienie wszystkich przesłanek ustalonych przez ustawodawcę do przyznania wnioskowanego świadczenia. Brak spełnienia jednej z tych ustawowych przesłanek – legitymowania się okresem składkowym i nieskładkowym w łącznym wymiarze co najmniej 25 lat na dzień 1 stycznia 1999 r., musi skutkować odmową przyznania prawa do emerytury w wieku obniżonym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2010 r., II 140/10, Lex nr 786382, z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05, Lex nr 272581, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 12 stycznia 2012 r., III A Ua 1470/11, Lex nr 1124831).

Podkreślić przy tym należy, że istotną cechą ubezpieczeń społecznych jest schematyzm prawa do świadczeń. Wyraża się on w bezwzględnym przestrzeganiu równości formalnej, bez możliwości korekty w przypadkach uzasadnionych okolicznościami sytuacji jednostkowej. W związku z tym w prawie ubezpieczeń społecznych nie ma klauzul generalnych, tj. zwrotów ustawowych, pozwalających na indywidualne potraktowanie każdego przypadku ze względu na np. zasady współżycia społecznego. Zastosowanie tych zasad ma charakter zupełnie wyjątkowy, do takich wyjątków należy regulacja art. 138 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach, który jednak nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie (tak Inetta Jędrasik-Jankowska w „Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego”, s. 32; T. Zieliński w „Ubezpieczenie społeczne pracowników”, s. 194). Dlatego okoliczność, że ubezpieczony został dotknięty błędem lekarskim, który doprowadził do utraty zdolności do pracy i uniemożliwił dalsze wykonywanie pracy, nie ma wpływu na ocenę spełnienia ustawowych przesłanek przyznania prawa do emerytury w wieku obniżonym.

Uwzględniając powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację W. P. jako nieuzasadnioną oddalił w całości.

SSA Urszula Iwanowska SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko