Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 sierpnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 38 ust. 1, art. 83 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5, art.11 ust. 2, art. 14 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2016.963 – j.t. z późn. zm.) stwierdził, że z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej L. A.:

1. podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 30 listopada 2012 roku do 9 czerwca 2013 r. oraz od 25 czerwca 2014 r. nadal,

2. nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 listopada 2012 r. do 29 listopada 2012 r. oraz od 9 czerwca 2014 r. do 24 czerwca 2014 r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że L. A. przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 30 listopada 2012 r. do 9 czerwca 2013 r. i od 25 czerwca 2014 r. ponieważ zgłoszenie (...) ze wskazaną datą przystąpienia do ubezpieczeń od 1 listopada 2012 r. zostało przekazane do Zakładu w dniu 30 listopada 2012 r., natomiast zgłoszenie (...) ze wskazaną datą przystąpienia do ubezpieczeń od 9 czerwca 2014 r. przekazano do Zakładu w dniu 25 czerwca 2014 r. (decyzja k 19-20 akt ZUS)

W dniu 25 września 2014 roku L. A. odwołała się od powyższej decyzji zaskarżając ją w całości jako wadliwą i wnosząc o:

- utrzymanie decyzji w części dotyczącej stwierdzenia o niepodleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od dnia 1 listopada 2012 do dnia 29 listopada 2012 r.,

- zmianę decyzji poprzez stwierdzenie, że skarżąca podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od dnia 30 listopada 2012 r. do 30 czerwca 2013 r. i od dnia 3 marca 2014 r. do nadal. (odwołanie k. 2-5)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 8 października 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 44-44 odwrót)

Na rozprawie w dniu 18 marca 2016 r. pełnomocnik L. P.-A. poparł wniesione przez nią odwołanie ostatecznie żądając ustalenia, że wnioskodawczyni podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 9 czerwca 2014 r. do 24 czerwca 2014 r., cofając jednocześnie odwołanie w pozostałym zakresie.

Pełnomocnik organu rentowego wyraził zgodę na cofnięcie odwołania, a w części niecofniętej wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. (stanowiska stron – e-protkołół z rozprawy z 18.03.2016 r., czas nagrania: 00:01:47 – 00:04:31, płyta CD – k. 72)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

L. A. od dnia 1 listopada 2012 roku prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...) L. A., której przedmiotem jest pośrednictwo ubezpieczeniowe. (zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z rozprawy z 15.09.2015 r., czas nagrania: 00:02:57 – 00:19:10, płyta CD – k. 65 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 10.06.2016 r., czas nagrania: 00:24:07 – 00:30:20 oraz 00:31:39 – 00:35:36, płyta CD – k. 78)

W dniu 30 listopada 2012 roku wnioskodawczyni – jako osoba prowadząca działalność gospodarczą została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. (deklaracja (...) k. 5 plik akt ZUS)

W dniu 10 czerwca 2013 roku wnioskodawczyni urodziła dziecko. (zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z rozprawy z 15.09.2015 r., czas nagrania: 00:02:57 – 00:19:10, płyta CD – k. 65 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 10.06.2016 r., czas nagrania: 00:24:07 – 00:30:20 oraz 00:31:39 – 00:35:36, płyta CD – k. 78)

W dniu 30 czerwca 2013 roku zawiesiła prowadzoną działalność gospodarczą i w dniu 1 lipca 2013 roku. złożyła do organu rentowego wniosek o wyrejestrowanie z ubezpieczeń od dnia 30 czerwca 2013 r. (okoliczność bezsporna, a nadto deklaracja (...) k. 11 plik akt ZUS)

Od 10 czerwca 2013 roku do 8 czerwca 2014 roku wnioskodawczyni przebywała na urlopie macierzyńskim i pobierała zasiłek macierzyński. (zeznania świadka M. K. - e-protokół z rozprawy z 10.06.2016 r., czas nagrania: 00:04:41 – 00:22:31, płyta CD – k. 78)

W dniu 3 marca 2014 roku, w czasie trwania urlopu macierzyńskiego, wnioskodawczyni podjęła zawieszoną działalność gospodarczą, dokonując zgłoszenia od tego dnia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z datą przystąpienia do ubezpieczenia chorobowego od dnia 3 marca 2014 r., uiszczając wyliczone składki. (okoliczność bezsporna, a nadto deklaracja (...) k. 6 plik akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni – e-protokół z rozprawy z 15.09.2015 r., czas nagrania: 00:02:57 – 00:19:10, płyta CD – k. 65 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 10.06.2016 r., czas nagrania: 00:24:07 – 00:30:20 oraz 00:31:39 – 00:35:36, płyta CD – k. 78, zeznania świadka A. M. - e-protokół z rozprawy z 18.03.2016 r., czas nagrania: 00:06:00 – 00:24:42, płyta CD – k. 72, zeznania świadka M. K. - e-protokół z rozprawy z 10.06.2016 r., czas nagrania: 00:04:41 – 00:22:31, płyta CD – k. 78)

W dniu 25 czerwca 2014 roku biuro księgowe obsługujące wnioskodawczynię wyrejestrowało ją z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych i wypadkowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od dnia 3 marca 2014 r. oraz z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od dnia 3 marca 2014 roku i zgłosiło ją do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych i wypadkowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z datą przystąpienia do ubezpieczenia chorobowego - od dnia 9 czerwca 2014 roku. (deklaracja (...) k. 13 plik akt ZUS, deklaracja (...) k. 6 plik akt ZUS)

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, korespondujących z zeznaniami świadków i przesłuchaniem wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zakres kognicji Sądu w postępowaniu odwoławczym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznaczony jest granicami zaskarżenia wskazanymi w odwołaniu od decyzji organu rentowego. W przedmiotowej sprawie pierwotnie określony w odwołaniu zakres zaskarżenia w toku postępowania odwoławczego uległ zmianie. Na rozprawie w dniu 18 marca 2016 roku pełnomocnik procesowy skarżącej L. P.-A. oświadczył bowiem, że kwestionuje ostatecznie stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji jedynie w odniesieniu do okresu od 9 czerwca 2014 r. do 24 czerwca 2014 r., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że wnioskodawczyni podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 9 czerwca 2014 r. do 24 czerwca 2014 r. W pozostałym zakresie cofnął odwołanie, na co pełnomocnik organu rentowego wyraził zgodę.

Stosownie do treści art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Natomiast § 4 przywołanego przepisu stanowi, iż Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Nadto art. 469 k.p.c. wskazuje, że Sąd uzna cofnięcie pozwu za niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego. Z kolei art. 355 § 1 k.p.c. stanowi, iż Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że L. A., działając przez profesjonalnego pełnomocnika, skutecznie cofnęła w toku postępowania wniesiony środek odwoławczy w zakresie wykraczającym poza okres od 9 czerwca 2014 r. do 24 czerwca 2014 r. W ocenie Sądu cofnięcie przez wnioskodawczynię odwołania we wskazanym powyżej zakresie należy uznać za prawnie skuteczne, bowiem nie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego, nie zmierza do obejścia prawa a także nie narusza słusznego interesu ubezpieczonej. Mając powyższe na uwadze Sąd, w oparciu o art. 355 § 1 k.p.c., umorzył postępowanie w części objętej cofnięciem odwołania (pkt 2 wyroku).

W pozostałym zakresie odwołanie, jako niezasadne, podlega oddaleniu.

Zgodnie z brzmieniem art. 6 ust. 1 pkt. 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz. 963) osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

Na mocy przepisu art. 11 ust. 2 tej ustawy osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie na swój wniosek.

W myśl art. 14 ust. 1a cyt. ustawy - ubezpieczenie chorobowe następuje od dnia wskazanego we wniosku, tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art., 36 ust. 4 cyt. ustawy, czyli w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Natomiast, gdy wniosek nie zostanie złożony w powyższym terminie, objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym ten wniosek został zgłoszony – zgodnie z art. 14 ust. 1 cyt. ustawy.

Analiza powyższych przepisów prowadzi do jednoznacznego stwierdzenia, że objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą następuje na wniosek, a o tym, czy możliwe jest przyjęcie daty wcześniejszej, tj. wskazanej we wniosku, a nie daty faktycznego zgłoszenia wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, decyduje kwestia czy zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego następuje wraz ze zgłoszeniem do obowiązkowym ubezpieczeń społecznych. Tylko bowiem w przypadku, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych następuje po raz pierwszy po rozpoczęciu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, możliwym jest przyjęcie wcześniejszej daty objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym i wówczas data zgłoszenia takiego wniosku nie ma decydującego znaczenia (przy założeniu, że zgłoszenie wniosku następuje w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i rentowych).

W analizowanej sprawie nie ulega wątpliwości, że L. A. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą od dnia 1 listopada 2012 roku i wówczas nastąpiło po raz pierwszy objęcie jej z tego tytułu obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Złożenie zatem przez wnioskodawczynię w dniu 25 czerwca 2014 roku wniosku o objęcie ubezpieczeniem chorobowym od dnia 9 czerwca 2014 roku spowodowało objęcie jej ubezpieczeniem chorobowym dopiero od daty wniosku, a nie od dnia 9 czerwca 2014 roku.

Sąd Okręgowy podziela przy tym przeważające w orzecznictwie stanowisko o konieczności złożenia odpowiedniego wniosku jako warunku objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. W uzasadnieniu wyroku z dnia 29 marca 2012 r. (I UK 339/11) Sąd Najwyższy podkreślił, iż nie można przyjąć dorozumianego oświadczenia zainteresowanego o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, gdyż brak do tego podstaw. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie definiuje pojęcia ”wniosek”, jak również formy w jakiej winien być złożony. Wykładnia językowa art.11 ust.2 oraz art.14 ust.1 i ust.1a tejże ustawy jednoznacznie wskazuje na konieczność złożenia przez ubezpieczonego odpowiedniego wniosku jako warunku objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Do stosunków ubezpieczenia społecznego - jako stosunków regulowanych prawem publicznym - nie ma bowiem zastosowania art. 60 k.c., zgodnie z którym wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Przepis ten reguluje składanie oświadczeń woli per facta concludenta w stosunkach cywilnych (regulowanych prawem prywatnym). Nie ma podstaw do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego do wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym. Przystąpienie do ubezpieczenia społecznego nie jest czynnością prawną prawa cywilnego, do której można stosować wymieniony przepis oraz inne przepisy Kodeksu cywilnego. Nie jest również czynnością prawa pracy, jak np. umowa o pracę, do której można byłoby na podstawie art. 300 k.p. stosować odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego.

Wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym musi być wyraźny i jednoznaczny; nie jest wystarczające samo opłacanie przez zainteresowanego składek na to ubezpieczenie oraz przyjmowanie tych składek przez organ rentowy (tak też w odniesieniu do ubezpieczenia społecznego rolników, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 lipca 2009 r., I UK 70/09). Z kolei w wyroku z dnia 28 listopada 2002 r. (II UK 93/02) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż sam fakt opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez osobę wyłączoną z możliwości objęcia tym ubezpieczeniem nie może rodzić skutków prawnych odmiennych od wyraźnej regulacji ustawowej. Nadto w wyroku z dnia 8 sierpnia 2001 r. (II UKN 518/00, OSNP 2003 r. Nr 10, poz. 257) w stanie faktycznym, w którym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonego ustało z mocy prawa wskutek niedotrzymania ustawowego terminu zapłaty należnych składek na ten rodzaj ubezpieczenia, Sąd Najwyższy przyjął, iż ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym wymaga złożenia w tym zakresie ponownego wniosku przez zainteresowanego. Także w wyroku Sądu Najwyższego z 8 listopada 2012 r., sygn. akt II UK 90/12, OSNP 2013/19-20/233. wskazano, że w świetle ustalonej judykatury Sądu Najwyższego, opłacenie składki po upływie terminu, w którym powinna być opłacona i ustanie w związku z tym dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nie powoduje ponownego nawiązania stosunku ubezpieczenia (art. 14 ust. 2 pkt 2 i 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - por. np. wyrok Sądu Najwyższego z 17 maja 2012 r., I UK 408/11, niepublikowany), niemniej jednak "w razie złożenia wniosku o przywrócenie terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie społeczne, pozytywna decyzja organu ubezpieczeń społecznych powoduje kontynuowanie dotychczasowego stosunku ubezpieczenia pod warunkiem opłacenia należnych składek, natomiast negatywna decyzja potwierdza ustanie z mocy prawa dobrowolnego tytułu ubezpieczenia społecznego i może być zaskarżona w sądowym postępowaniu odwoławczym" (tak w wyroku z dnia 8 sierpnia 2001 r., II UKN 518/00, OSNP 2003 Nr 10, poz. 257).

Samo zatem opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w pełnej wysokości, przy braku formalnego wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, nie może sanować owego braku, którego nie mogą zastąpić jakiekolwiek czynności dorozumiane.

W ocenie Sądu nie mogą odnieść oczekiwanego przez wnioskodawczynię skutku twierdzenia, że dokonane w dniu 25 czerwca 2014 roku wyrejestrowanie jej z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia chorobowego było wynikiem sugestii pracowników organu rentowego. Nie można bowiem tracić z pola widzenia całego kontekstu działania wnioskodawczyni, która jest przedsiębiorcą, zatem wymagany jest od niej profesjonalizm oraz inicjatywa związana z prowadzoną działalnością, także w odniesieniu do wywiązywania się z obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne. Nie można zatem przyjąć, że jest zagubioną wśród przepisów prawa, nieporadną osobą. W zakresie dotyczącym obsługi księgowo – płacowej wnioskodawczyni korzystała zresztą z usług innego profesjonalnego podmiotu, tj. biura księgowego, do którego (jako podmiotu specjalizującego się w zakresie ubezpieczeń społecznych) wymóg profesjonalizmu odnosi się w jeszcze większej mierze.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie w zakresie żądania ustalenia podlegania L. P.-A. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 9 czerwca 2014 r. do dnia 24 czerwca 2014 roku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy rozstrzygnął stosownie do wyników postępowania i na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. zasądził od L. P.-A. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. kwotę po 60zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Na kwotę tę złożyło się wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika organu rentowego w osobie radcy prawnego, ustalone stosownie do treści § 11 ust. 2 (w brzmieniu obowiązującym do spraw wszczętych do dnia 31 lipca 2015 roku), w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 490), mając na uwadze, że zgodnie z § 22 obowiązującego od dnia 1 stycznia 2016 roku rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U z 2015 r, poz. 1805) - do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

Z tych wszystkich względów Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.