Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 października 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił M. P. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony udowodnił 25 - letni staż ubezpieczenia (25 lat, 4 miesięcy i 6 dni) ale nie wykazał 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W odwołaniu od powyższej decyzji M. P. wniósł o jej zmianę. Odwołujący wskazał, że spełnia przesłanki od których zależy przyznanie mu prawa do emerytury w warunkach szczególnych tj. osiągnął wymagany wiek, udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat, a także legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych wynoszącym 15 lat, gdyż w takich właśnie warunkach wykonywał on obowiązki pracownicze w Przedsiębiorstwie (...) w Ł.. Ubezpieczony podkreślił, że był zatrudniony w tym zakładzie pracy w okresie od 1 sierpnia 1973 roku do 30 kwietnia 1991 roku na stanowisku elektromontera przy budowie linii napowietrznych elektroenergetycznych średniego i niskiego napięcia, budowie linii kablowych elektroenergetycznych średniego i niskiego napięcia oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń energetycznych w szczególności stacji transformatorowych i eksploatacji urządzeń energetycznych w szczególności: stacji transformatorowych, transformatorów, złącz kablowych, transformatorowych stacji napowietrznych. Powierzone obowiązki wykonywał od poniedziałku do soboty, niejednokrotnie w czasie dłuższym niż 8 godzin dziennie. M. P. podniósł, że praca elektromontera została wymieniona dziale II, wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, a także w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując, że z kart wynagrodzeń z Przedsiębiorstwa (...) w Ł., gdzie w okresie od 1 sierpnia 1973 roku do 30 kwietnia 1991 roku ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku elektromontera nie otrzymał on dodatku za pracę w warunkach szczególnych, a także nie przedłożył angaży, ani innych dokumentów potwierdzających fakt wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony M. P. urodził się (...), posiada wykształcenie zawodowe w zawodzie elektromontera.

(okoliczności bezsporne)

W dniu 23 lipca 2015 roku M. P. złożył wniosek o emeryturę, po którego rozpatrzeniu wydano zaskarżoną decyzję.

Ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(wniosek k.1-8 plik I akt ZUS, decyzja k.99-100 plik I akt ZUS)

Ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował ponad 25 lat ogólnego stażu pracy - 25 lat, 4 miesiące i 6 dni.

(okoliczność bezsporna)

W okresie od dnia 1 sierpnia 1973 roku do dnia 30 kwietnia 1991 roku M. P. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku elektromontera.

(świadectwo pracy k.15)

Przedsiębiorstwo (...) w Ł. zajmowało się budową oraz remontem linii elektroenergetycznych wysokiego, średniego oraz niskiego napięcia świadcząc usługi na rzecz Zakładu (...).

(okoliczność bezsporna)

Ubezpieczony nie otrzymał z zakładu pracy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach .

(okoliczność bezsporna)

W dniu 26 lipca 1973 roku ubezpieczony zawarł umowę o pracę w ramach wstępnego stażu rocznego jako absolwent (...) Szkoły Zawodowej w Ł. i w okresie od 1 sierpnia 1973 roku do 30 października 1973 roku został zatrudniony w charakterze pomocnika elektromontera.

(umowa o pracę k.19)

Od dnia 1 listopada 1973 roku M. P. powierzono obowiązki elektromontera i takie stanowisko zajmował on do końca swojego zatrudnienia w ww. zakładzie pracy.

(dokumentacja osobowa wnioskodawcy k.20 – 53)

Od dnia 1 listopada 1973 roku M. P. wykonywał obowiązki elektromontera w kierownictwie grupy robót [ (...)11]. Od dnia 1 grudnia 1982 roku ubezpieczony wykonywał obowiązki elektromontera w kierownictwie grupy robót [ (...)], a od 1 lipca 1989 roku ww. obowiązki pracownicze wykonywał w kierownictwie budowy KB-01.

(angaże k.20-39)

W ramach wykonywania obowiązków pracowniczych na stanowisku elektromontera ubezpieczony zajmował się budową oraz remontem linii elektroenergetycznych wysokiego, średniego oraz niskiego napięcia. W ramach powyższych prac brygada, w której pracował ubezpieczony, zajmowała się stawianiem słupów energetycznych, montażem przewodów, zakładaniem izolatorów, a także podłączaniem wybudowanej sieci do już istniejącego systemu. Ponadto w ramach obowiązków pracowniczych ubezpieczony zajmował się budową napowietrznych oraz wieżowych stacji transformatorowych. Zdecydowaną większość zadań pracowniczych ubezpieczony wykonywał na zewnątrz, a jedynie w niewielkim zakresie wykonywał prace wewnątrz budynku (zajmował się podłączaniem stacji trafo). Ubezpieczony powierzone obowiązki pracownicze wykonywał przez cały rok, a sporadycznie, gdy warunki atmosferyczne na to nie pozwalały, ubezpieczony zajmował się trasowaniem kabli czy też przygotowywaniem konstrukcji (prace te wykonywał wewnątrz budynku). Obowiązki pracownicze ubezpieczony wykonywał na terenie województwa (...) i nie był oddelegowywany do innych prac.

(zeznania świadków: S. R. min.00:13:58 – 00:26:44, F. S. min.00:26:44 – 00:32:18 protokołu rozprawy z 13.06.2016 r., płyta CD k.66 , J. K. min.00:02:46 – 00:12:48 protokołu rozprawy z 19.10.2016 r., płyta CD. k.74 oraz zeznania ubezpieczonego min.00:12:48 – 00:17:29 protokołu rozprawy z dnia 19.10.2016 r., płyta CD. k.74 w zw. z min.00:02:45 – 00:12:28 protokołu rozprawy z 13.06.2016 r., płyta CD k.66)

W ww. spornym okresie S. R., F. S. oraz J. K. pracowali z wnioskodawcą w tej samej brygadzie.

(zeznania świadków: S. R. min.00:13:58 – 00:26:44, F. S. min.00:26:44 – 00:32:18 protokołu rozprawy z 13.06.2016 r., płyta CD k.66 , J. K. min.00:02:46 – 00:12:48 protokołu rozprawy z 19.10.2016 r., płyta CD. k.74)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów zarówno w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i aktach ZUS, których wiarygodności nie podważała żadna ze stron postępowania, a także na podstawie osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy oraz zeznań świadków: S. R., F. S. oraz J. K.. Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom świadków, którzy jednoznacznie wskazali jakie czynności wykonywał ubezpieczony w okresie zatrudnienia. Zeznania świadków znajdują potwierdzenie w zeznaniach ubezpieczonego, który spójnie zeznawał odnośnie charakteru wykonywanych czynności. Świadkowie zgodnie wskazują, że praca ta polegała na montażu i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania jest zasadne.

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się do rozstrzygnięcia czy okres pracy ubezpieczonego M. P. w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. (od 1 sierpnia 1973 roku do 30 kwietnia 1991 roku) był okresem pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 r., poz.887 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art.184 ust.2 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 roku, emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury na podstawie art.184 ww. ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Z treści przepisu art.32 ww. ustawy wynika, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie art.32 ust.4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust.1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie którym osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30(01, OSNAP 2002(10(243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31(09, Lex nr 559949).

Zgodnie z treścią §3 i 4 ww. rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W wykazie tym do pracy w szczególnych warunkach zostały zaliczone prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych (Dział II).

Wynikające z wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art.32 ust.1 ww. ustawy. Sądu Najwyższego w uzasadnieniu wyroku z dnia 1 czerwca 2010 roku (II UK 21/10, Lex Polonica nr 3026684) wyjaśnił, że „wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo-branżowy”. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym.

Ponadto także w wyroku z dnia 3 czerwca 2008 roku (I UK 381/07) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że przyporządkowanie określonej pracy do określonej w wykazie branży przemysłowej ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w warunkach szczególnych, gdy uciążliwość i szkodliwość pracy dla zdrowia wynika właśnie z jej branżowej specyfiki (tak też Sąd Najwyższy w: postanowieniu z 8.05.2012 r., II UK 25/12, Legalis; w wyroku z 19.03.2012 r., II UK 166/11, Legalis; w postanowieniu z 14.03.2012 r., I UK 406/11, Legalis; w wyroku z 19.052011 r., III UK 174/10, Legalis).

Stanowiska na których praca jest wykonywana w szczególnych warunkach zostały sprecyzowane w wykazie A stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia resortowego nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki , na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach (Dz. Urz. WUG z 1983 roku, nr 8 poz.12), w dziale II zatytułowanym „W energetyce” pod pozycją 1 w punkcie 10 do pracy przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych wymieniono wskazano prace na stanowisku „elektromontera linii kablowych” a w punkcie 11 stanowisko „elektromontera linii napowietrznych niskich i średnich napięć”. Wykaz ten stanowi - jako, że ma charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający ogólne pojęcia istniejące w rozporządzeniu Rady Ministrów - swego rodzaju wskazówkę, dowód, że takie a nie inne czynności były przez pracownika istotnie wykonywane w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2008 roku, I UK 192/07, Lex nr 447272).

Należy także wskazać, iż prawo do emerytury przewidziane w art.184 w związku z art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach ma charakter wyjątkowy, jest odstępstwem od ogólnej reguły dotyczącej warunków przechodzenia na emeryturę, a zatem właściwe przepisy muszą być wykładane w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, prowadząca w konsekwencji do wypaczenia idei, że emerytura w wieku wcześniejszym jest wynikiem pracy w obciążających dla zdrowia warunkach. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. Istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika. R. legis instytucji przewidzianej w art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

Stosownie zaś do treści §2 ust.1 ww. rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z 21.11.2001 r., sygn. II UKN 598?00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z 24.03.2009 r. sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420).

Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4.06.2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. wykonywał czynności związane z montażem, remontem i eksploatacją urządzeń elektroenergetycznych , a prace te sprowadzały się m.in. do budowy linii energetycznych, stacji transformatorowych, podłączania stacji trafo czy też do zakładania izolatorów. W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że wskazane powyżej urządzenia są urządzeniami elektroenergetycznymi, a co istotne z dokonanych ustaleń wynika, że ubezpieczony wykonywał stale prace przy montażu i eksploatacji takich urządzeń i nie zajmował się innymi czynnościami. Wskazać należy, że bez względu na porę roku czy też miejsce wykonywania prac były to czynności o jakich mowa we wskazanym powyżej punkcie wykazu.

Sąd nie uwzględnił ubezpieczonemu jako pracy w szczególnych warunkach okresu od 1 sierpnia 1973 roku do 30 października 1973 roku, gdyż w okresie tym ubezpieczony wykonywał prace pomocnika elektromontera i nie jest możliwym przyjęcie, by w okresie tym jego czynności były tożsame z czynnościami elektromontera. Co jednak istotne ubezpieczony został przyjęty do pracy jako absolwent (...) Szkoły Zawodowej w Ł. i powierzenie mu czynności pomocnika elektromontera służyło praktycznej nauce zawodu elektromontera.

W ocenie Sądu, w okresie od dnia 1 listopada 1973 roku do dnia 30 kwietnia 1991 roku charakter pracy ubezpieczonego nie budzi wątpliwości i cały ten okres (17 lat i 6 miesięcy) należy zaliczyć jako pracę wykonywaną w szczególnych warunkach.

Reasumując ubezpieczony spełnia wszystkie warunki do nabycia prawa do emerytury określone w art.184 ust.1 ww. ustawy –

1)  ukończył 60 lat,

2)  ma 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych,

3)  nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego,

4)  udokumentował staż pracy w szczególnych warunkach ponad 15 lat.

Stosownie do treści art.100 ust.1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia. Zgodnie zaś z art.129 ust.1 świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Wobec powyższego Sąd podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury poczynając od dnia 1 lipca 2015 roku, to jest od pierwszego dnia miesiąca w którym złożono wniosek.

(S.B.)

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z pouczeniem o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do zwrotu w razie złożenia apelacji.

3.  Doręczyć pełnomocnikowi ZUS odpisy protokołów rozpraw.

7.11. (...).