Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 2 grudnia 2015 r., skierowanym przeciwko J. P., powód (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 90.867,27 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 73.307,62 zł od dnia 24 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania. W uzasadnieniu żądania powód wskazał, że strona pozwana zawarła z Bankiem (...) S.A. we W. umowę kredytu, której należycie nie wykonała zaprzestając dokonywania zapłaty. Powód podniósł, iż stał się wierzycielem pozwanego w wyniku przelewu wierzytelności.

( pozew k. 2 -6; uzupełnienie, k. 8 i k. 14-15l uzupełnienie pozwu, k. 16-19 )

Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty i przekazał sprawę do Sądu Okręgowego w Łodzi.

(postanowienie, k. 9)

Nakazem zapłaty z dnia 31 marca 2016 r. wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

(nakaz zapłaty, k. 106)

W dniu 4 maja 2016 r. pozwany wniósł sprzeciw od całości nakazu zapłaty i wniósł o oddalenie powództwa w całości.

(sprzeciw, k. 111-113)

Pismem z dnia 15 czerwca 2016 r. pozwany zakwestionował powództwo co do wysokości i wniósł o oddalenie powództwa w całości, podnosząc, że znaczna część należności została już uregulowana na rzecz wierzyciela pierwotnego.

( pismo, k. 134-135 )

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 13 października 2009 r. w Ł. pozwany J. P. zawarł z Bankiem (...) S.A. we W. umowę o kredyt na działalność gospodarczą – (...). Bank udzielił pozwanemu kredytu w wysokości 200.000 zł na finansowanie bieżącej działalności gospodarczej (paragraf 3.01 umowy). Zgodnie z paragrafem 3.06 umowy bank stawił kredyt do dyspozycji Kredytobiorcy w dniu zawarcia Umowy, a uruchomienie kredytu nastąpiło od dnia 13 października 2009 r. do kwoty 200.000 zł. Strony ustaliły, że okres dostępności kredytu upływa dnia 5 listopada 2009 r., co oznacza, iż po tym terminie kredytobiorca tracił prawo do wykorzystywania pozostałej części kredytu.

( umowa k. 90-92 )

Z tytułu wykorzystania kredytu pozwany miał zapłacić Bankowi odsetki według zmiennej stawki WIBOR dla jednomiesięcznych depozytów międzybankowych w złotych powiększonej o 6,1 punktu procentowego (paragraf 3.04 umowy). Zgodnie z umową Kredytobiorca zobowiązał się dokonać spłaty wykorzystanego kredytu w 60 miesięcznych ratach płatnych od 6 listopada 2009r. do 6 października 2014r., przy czym 59 pierwszych rat w kwotach 3.330 zł każda i ostatnia płatna w dniu 6 października 2014 r. w kwocie 3.530 zł (paragraf 3.07). Strony umowy ustaliły, że w przypadku niewywiązania się Kredytobiorcy z terminowej spłaty kredytu lub jego raty, Kredytobiorca zapłaci Bankowi: odsetki od kredytu przeterminowanego, który oprocentowany jest według stawki zmiennej, odpowiadającej trzykrotnej wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Nadto ustalono, że niespłacona przez Kredytobiorcę w terminie należność Banku z tytułu kredytu lub odsetek, w dniu płatności staje się wymagalna. Natomiast od dnia następnego po dniu wymagalności od niespłaconej kwoty kredytu naliczane jest oprocentowanie od kredytu przeterminowanego, a odsetki od kredytu przeterminowanego są niezwłocznie wymagalne. (paragraf 3.05).

( umowa k. 90-92 )

Zgodnie z paragrafem 6.01 umowy w razie stwierdzenia przez Bank, że: warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane, lub zagrożona jest terminowa spłata kredytu z powodu złego stanu majątkowego Kredytobiorcy Bank mógł: - renegocjować warunki Umowy; - zażądać dodatkowego zabezpieczenia wierzytelności Banku z tytułu udzielenia kredytu; - zażądać przedstawienia w określonym terminie programu naprawczego i jego realizacji po zatwierdzeniu przez Bank; - obniżyć kwotę przyznanego i nie wykorzystanego kredytu; - wypowiedzieć Umowę w całości lub w części z zachowaniem trzydziestodniowego terminu wypowiedzenia, a w razie zagrożenia upadłością Kredytobiorcy z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia, oraz zażądać o Kredytobiorcy po upływie okresu wypowiedzenia niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi Bankowi za okres korzystania z kredytu.

( umowa k. 90-92 )

Pozwany J. P. poddał się egzekucji bankowej do kwoty 400.000 zł.

(oświadczenie, k. 93)

W dniu 1 sierpnia 2013 r. Bank (...) S.A. we W. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) określając należność główną na 78.098,95 zł, na którą składały się: kapitał w kwocie 73.307,62 zł, odsetki umowne w kwocie 4.791,33 zł (liczone za okres od 6 stycznia 2013 r. do 31 lipca 2013 r.). Jednocześnie Bank wskazał, że roszczenie podlegać będzie egzekucji na podstawie tego tytuły egzekucyjnego po opatrzeniu przez właściwy Sąd klauzulą wykonalności wraz z odsetkami liczonymi od dnia wystawienia tego tytułu do dnia rzeczywistej zapłaty według stopy procentowej stosowanej przez Bank dla zadłużenia przeterminowanego tj. – od kwoty kapitału 73.307,62 zł według zmiennej stopy procentowej w wysokości trzykrotności stopy oprocentowania kredytu lombardowego NBP – wówczas 12% w stosunku rocznym; - od kwoty odsetek 4.791,33 według ustawowej stopy procentowej – wówczas 13% w stosunku rocznym.

( (...), k. 94 )

Postanowieniem z dnia 15 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy w Radomsku I Wydział Cywilny w sprawie o sygnaturze akt I Co 1505/13 nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) przeciwko pozwanemu.

( postanowienie k. 95 ; (...) z klauzulą wykonalności k. 94 )

Na podstawie uzyskanego tytułu wykonawczego Bank (...) S.A. we W. wszczął przeciwko pozwanemu postępowanie egzekucyjne.

(zeznania pozwanego, e-protokół, k. 149 v. – 00:05:26).

W dniu 16 grudnia 2014 r. (...) Finanse I (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w K. zawarł z Bankiem (...) S.A. we W. umowę przelewu wierzytelności, w tym m.in. przysługującej mu wobec pozwanego z tytułu umowy z dnia 13 października 2009 r.

( umowa cesji k. 45-50; wyciąg z list y wierzytelności objętych cesją, k. 51-54; oświadczenie, k. 58)

W dniu 23 grudnia 2014 r. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w K. zawarł z (...) Finanse I (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w K. umowę przelewu wierzytelności, w tym m.in. przysługującej mu wobec pozwanego z tytułu umowy z dnia 13 października 2009 r.

(umowa cesji, k. 66- 76; załączniki, k. 77-80 i k. 85-89; wyciąg z listy wierzytelności objętych cesją, k. 81-4).

Pismem z dnia 2 stycznia 2015 r. Bank (...) S.A. we W. powiadomił J. P., że działając zgodnie z art. 509 k.c. dokonał przelewu przysługującej mu wierzytelności z tytułu umowy z dnia 13 października 2009 r. wraz z wszelkimi prawami związanymi z tą wierzytelnością oraz przypisanymi jej zabezpieczeniami na rzecz (...) Finanse I (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w K..

Pismem z dnia 2 stycznia 2015 r. (...) Finanse I (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w K. poinformował J. P., że działając zgodnie z art. 509 k.c. dokonał sprzedaży przysługującej mu wierzytelności z tytułu umowy z dnia 13 października 2009 r. na rzecz (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W..

(zawiadomienie, k. 96 ; zawiadomienie, k. 97-98).

Pismem z dnia 2 stycznia 2015 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 94.192,83 zł. Powód poinformował, że na kwotę zadłużenia składają się: - kapitał 73.307,62 zł; odsetki – 17.893,05 zł; koszty – 2.992,16 zł.

(wezwanie do zapłaty, k. 99-100; potwierdzenie nadania, k. 101-103).

J. P. prowadził działalność gospodarczą pod nazwą (...)z siedzibą w Ł.. Od 2013 r. pozwany zaczął mieć problemy z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą, przestała ona przynosić dochody, w konsekwencji zostały mu wypowiedziane wszystkie umowy kredytowe. Pozwany w miarę możliwości spłacał zadłużenia, otrzymywał na ten cel pieniądze od rodziny. Wpłat dokonywał na poczcie, w Banku (...) S.A., w oddziale na wskazane konto. Łącznie przez okres 5-6 lat pozwany spłacał zadłużenie. W 2014 r. przestał prowadzić działalność gospodarczą.

Pozwany wniósł do Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi wniosek o ogłoszenie upadłości. Postanowieniem z dnia 19 lutego 2015 r. Sąd oddalił ten wniosek wobec braku wystarczającego majątku na pokrycie kosztów postępowania.

(kserokopia postanowień, k. 120-121 ; zeznania pozwanego, e-protokół, k. 149 v. – 00:05:26 ).

J. P. ma 55 lat, nie ma stałego miejsca zamieszkania, w miarę możliwości mieszka u dzieci.

(zeznania pozwanego, e-protokół, k. 149 v. – 00:05:26).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy dokumenty, a także zeznania pozwanego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zostało oddalone jako nieudowodnione co do wysokości.

Ewentualnej podstawy odpowiedzialności pozwanego wobec powoda należałoby poszukiwać w treści przepisu art. 471 k.c. w zw. z art. 509 k.c.

Stosownie do art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 §1 k.c.).

Podstawę prawną działalności powoda stanowi art. 183 ustawy o funduszach inwestycyjnych z dnia 27 maja 2004 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 157), w myśl którego fundusz inwestycyjny zamknięty może być utworzony jako fundusz sekurytyzacyjny dokonujący emisji certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie wierzytelności, w tym wierzytelności finansowanych ze środków publicznych w rozumieniu odrębnych przepisów, lub praw do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności.

Przechodząc do kwestii ustalenia odpowiedzialności pozwanego, należy skonstatować, iż nie ma wątpliwości, że był on kontrahentem poprzednika powodowego funduszu z tytułu zawarcia umowy z Bankiem (...) S.A. we W.. Nie budzi także wątpliwości fakt, iż powód nabył wierzytelność w stosunku do pozwanego w drodze cesji na podstawie art. 509 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią w drodze przelewu, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania (§1). Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§2). W przedmiotowej sprawie ważność umów cesji nie była kwestionowana.

Uwzględnieniu powództwa stoi jednak na przeszkodzie przede wszystkim to, że nie zostało ono udowodnione co do wysokości, przy czym to na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania wysokości zadłużenia (w szczególności w jakiej wysokości pozwany skorzystał ostatecznie z udostępnionego kredytu). W przedmiotowej sprawie bowiem Bank stawił do dyspozycji pozwanego kredyt do kwoty 200.000 zł w okresie od dnia 13 października 2009 r. do dnia 5 listopada 2009 r. W tym okresie pozwany miał prawo do wykorzystania całości bądź części tej kwoty. Po tym terminie zaś pozwany tracił prawo do wykorzystania pozostałej części kredytu. Strona powodowa nie wykazała jednak w żaden sposób w jakiej części pozwany z kredytu skorzystał – a zatem nie udowodnił jaka była wysokość pierwotnego zadłużenia. Nadto strona powodowa nie przedstawiła dokumentów, które potwierdziłyby prawidłowość i skuteczność wypowiedzenia umowy kredytu – strona powodowa nie przedstawiła żadnego dowodu, że umowa kredytu została wypowiedziana.

Pomimo to, powód nie złożył żadnych dokumentów potwierdzających rzeczywiste zadłużenie pozwanego, za wyjątkiem Bankowego Tytułu Egzekucyjnego wystawionego przez wierzyciela pierwotnego, z którego nie wynika sposób naliczania należności głównej. Z przedstawionych dokumentów, w tym umowy nie wynika kiedy i w jakich kwotach pozwany skorzystał z przyznanego mu kredytu, co determinuje z kolei naliczenie odsetek umownych - kapitałowych i od kredytu przeterminowanego. Nadto zgodnie z twierdzeniem pozwanego, wierzyciel pierwotny prowadził przeciwko pozwanemu egzekucję, co mogło spowodować, że doszło do częściowej spłaty tego zadłużenia. Podsumowując - powód nie może wykazywać wysokości zadłużenia pozwanego wyłącznie za pomocą umowy i Bankowego Tytułu Egzekucyjnego, jeśli (a tak jest w niniejszej sprawie) kwoty te są kwestionowane przez pozwanego.

Powodowy fundusz winien dysponować dokumentacją źródłową uzyskaną z banku i nie może z korzystnym dla siebie skutkiem zasłaniać się tajemnica bankową. Już z samej umowy przelewu wynika, że bank jako cedent miał obowiązek wydania powodowi wszelkich dokumentów i informacji uzyskanych w ramach stosunku prawnego łączącego go z dłużnikiem, na mocy zawartej umowy kredytowej, w tym także dane umożliwiające w sposób pewny ustalenie wysokości wierzytelności.

Zgodnie z przepisem art. 92 a ust.1 ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 128) bank może zawrzeć z towarzystwem funduszy inwestycyjnych tworzącym fundusz sekurytyzacyjny albo z funduszem sekurytyzacyjnym umowę przelewu wierzytelności. Z kolei stosownie do zapisów art. 104 ust. 2 pkt 4, 5 i 6 obowiązek zachowania tajemnicy bankowej nie dotyczy przypadków, w których udzielenie informacji objętych tajemnicą bankowa jest niezbędne do zawarcia i wykonania umów o których mowa w art. 92a ust. 1, umów sprzedaży wierzytelności zaklasyfikowanych do kategorii straconych i gdy udzielenie tych informacji jest niezbędne do zawarcia i wykonania umów o obsługę sekurytyzowanych wierzytelności.

W sytuacji gdy nabywcą sekurytyzowanych wierzytelności bankowych jest fundusz sekurytyzacyjny, ochrona tajemnicy zawodowej w zakresie udzielania przez fundusz inwestycyjny informacji uzyskanych w związku z nabyciem wierzytelności sekurytyzowanych, jest wyłączona w zakresie informacji dotyczących nabytych przez fundusz wierzytelności lub puli wierzytelności wobec podmiotów, z którymi zawiera lub zawarł umowy, o których mowa w art. 191 ustawy o funduszach inwestycyjnych (tj. umowy o nadanie oceny inwestycyjnej (rating), umowy ubezpieczenia, w tym od ryzyka niewypłacalności dłużników, umowy o udzielenie poręczenia za zobowiązania funduszu oraz umowy gwarancji udzielane na rzecz funduszu).

Powyższe zasady regulujące wyłączenie ochrony danych związanych z sekurytyzowanymi wierzytelnościami dotyczą także zawierania umów o zarządzanie wierzytelnościami, jako że mieszczą się one w kategorii umów związanych z procesem sekurytyzacji, jako niezbędne do ich wykonania umowy o obsługę sekurytyzowanych wierzytelności.

Pogląd ten znalazł także potwierdzenie w Decyzji Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia 23 listopada 2011 r. DOLiS/DEC-998/11 (Legalis), który wskazał, że przetwarzanie danych osobowych w celu windykacji należności jest na gruncie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) dopuszczalne. W decyzji podkreślono iż udostępnienie przez bank danych osobowych klienta banku spółce będącej przedsiębiorcą, o którym mowa w art. 104 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.), w celu windykacji należności nie narusza obowiązujących w tym zakresie przepisów o ochronie danych osobowych.

Strona powodowa nie udowodniła wysokości przysługującego jej roszczenia wobec pozwanego, pomimo możliwości uzyskania od banku jako zbywcy wierzytelności dokumentów i informacji dotyczących zadłużenia pozwanych wynikającego z umowy o kredyt. Zgodnie z dyspozycją art. 516 k.c. zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje. Przeniesienie wierzytelności na cesjonariusza, jako skutek rozporządzający wskazanych umów, nie prowadzi do wygaśnięcia stosunku wewnętrznego między zbywcą a nabywcą wierzytelności. Z treści tego stosunku wewnętrznego wynika możliwość powstania dodatkowych obowiązków cedenta, dotyczących w szczególności udzielenia cesjonariuszowi informacji o cedowanej wierzytelności, o treści całego stosunku zobowiązaniowego, z którego wierzytelność wynika, o obowiązku wydania dokumentów stwierdzających istnienie i wielkość wierzytelności itp., a których ustawodawca nie wskazuje generalnie w przepisach dotyczących przelewu.

Zdaniem Sądu, powyższe braki uniemożliwiają skontrolowanie tego w jakiej ostatecznie wysokości udzielono kredytu, czy umowa kredytu została prawidłowo wypowiedziana, jak również prawidłowość wszystkich wyliczeń przedstawianych w sprawie przez stronę powodową. Nie wiadomo także jak dokładnie powód wyliczał odsetki (czy nie doszło do naruszanie przepisu o odsetkach maksymalnych), nie można więc nawet ocenić, czy przelano wierzytelność w prawidłowej wysokości. Roszczenie powoda jest zatem niemożliwe do sprawdzenia, a z uwagi na kwestionowanie wyliczeń przez stronę pozwaną, niemożliwe było ustalenie czy jest prawidłowe.

Gdyby zaś te okoliczności były należycie wykazane, to na pozwanym spoczywałby z kolei ciężar wykazania, ile i kiedy na poczet zadłużenia zapłacił. Dopiero dysponując takim materiałem dowodowym, w razie wątpliwości co do prawidłowości wyliczenia, w tym zaliczania poszczególnych wpłat, Sąd uwzględnić mógłby wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw rachunkowości, który zweryfikowałby wysokość zadłużenia wskazywanego przez strony, dokonując stosownych wyliczeń. Dowód z opinii biegłego jest nieprzydatny tak długo, jak długo strony nie przedstawiają materiału do tej weryfikacji. Stosownie zaś do treści przepisu art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Aczkolwiek sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę (zdanie drugie art. 232 k.p.c.), to rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. W tym miejscu warto przytoczyć tezę uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2000 r. w sprawie III CZP 4/00, opublikowanej w OSNC 2000/11/195, iż potrzeba wyjątkowego stosowania przepisu art. 232 zdanie drugie k.p.c., pojawia się w razie rażącej nieporadności strony działającej bez adwokata lub radcy prawnego, której wobec niepodjęcia przez nią właściwych czynności, mimo stosownych pouczeń sądu – grozi naruszenie interesu podlegającego szczególnej ochronie, bądź w razie stwierdzenia, iż strony w procesie zmierzają do obejścia prawa lub zachodzi podejrzenie prowadzenia przez strony fikcyjnego procesu. W przedmiotowej sprawie nie zachodziła żadna z okoliczności nakładająca na Sąd obowiązek dopuszczania dowodów z urzędu, tym bardziej, iż powód jest przedsiębiorcą działającym w sektorze finansowym, zawodowo zajmującym się windykacją wierzytelności i był w sprawie reprezentowany przez fachowego pełnomocnika.

Mając powyższe na uwadze, wobec nieudowodnienia wysokości roszczenia strony powodowej wobec pozwanego, Sąd oddalił powództwo w całości.

Z uwagi na to, że żądanie powoda zostało oddalone w całości, sąd o kosztach procesu rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na koszty strony pozwanej złożyły się wyłącznie koszty pełnomocnika z urzędu w wysokości 4.428 zł (3.600 zł powiększone o 23% podatku VAT). Wysokość kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu Sąd ustalił w oparciu o mające zastosowanie w niniejszej sprawie § 19, § 20 w zw. z § 6 ust. 6 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.).