Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Gdańsku Wydział XII Gospodarczy Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Dariusz Janiszewski

Sędziowie: SO Magdalena Kiedrowicz - Kopeć (spr.)

SO Bożena Kachnowicz - Kokot

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2013 r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku wierzyciela Miasto S. W.

z udziałem J. B.

o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika

na skutek zażalenia wnioskodawcy

na postanowienie Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 20 czerwca 2013 r., sygn. akt VI GCo 169/13 w przedmiocie oddalenia wniosku

postanawia:

oddalić zażalenie.

Sygn. akt XII Gz 458/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2013 r. Sąd Rejonowy w Słupsku oddalił wniosek wierzyciela o nadanie klauzuli wykonalności prawomocnemu wyrokowi tego Sądu z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie VI GC 355/10 przeciwko małżonce dłużnika P. J. W. B..

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że wierzyciel nie uczynił zadość obowiązkowi wynikającemu z art. 787 k.p.c. wierzyciel nie wykazał ani dokumentem urzędowym, ani prywatnym by małżonka dłużnika wyraziła zgodę na zaciągnięcie objętego w/w wyrokiem zobowiązania.

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł wierzyciel żądając:

⚫

nadania klauzuli wykonalności prawomocnemu wyrokowi, wydanemu w dniu 22 lutego 2011 r. przez VI Wydział Gospodarczy Sądu Rejonowego w Słupsku, sygn. akt VI GC 355/10, przeciwko małżonce dłużnika P. J. W. B., z ograniczeniem odpowiedzialności do majątku objętego małżeńską wspólnością ustawową;

⚫

zasądzenie na rzecz wierzyciela kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarżący kwestionował zasadność rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego z uwagi na fakt, że zobowiązanie w związku, z którym zaistniała wierzytelność, powstało w dniu 06 kwietnia 2001 r., tj. przed wejściem w życie przepisów zobowiązujących wierzyciela do przedstawienia zgody małżonki dłużnika na zaciągnięcie zobowiązania a to oznacza , iż obowiązujące prawo materialne zezwala na zaspokojenie się wierzyciela z całego majątku wspólnego na zasadach określonych art. 41 krio w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy nowelizującej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Tytułem wstępu wskazać należy, iż Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko wnioskodawcy, iż wymóg wykazania przez wierzyciela w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, że wierzytelność powstała za zgodą małżonka dłużnika, nie dotyczy roszczeń powstałych przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw. Podstawą do formułowania tego poglądu jest przepis art. 5 ust. 6 powołanej ustawy.

Dlatego wobec treści zarzutów zażalenia, iż zobowiązanie, w związku z którym zaistniała wierzytelność postało w dniu 6 kwietnia 2001r. , w ocenie Sądu Okręgowego - rozważenia wymagało, czy w okolicznościach rozpoznawanej sprawy zastosowanie mają przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu klauzulowym w brzmieniu nadanym ustawą nowelizacyjną z dnia 17 czerwca 2004 r., która zmieniła nie tylko przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego o współodpowiedzialności małżonków za długi jednego z nich, lecz również przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika oraz przepisy tego kodeksu o postępowaniu egzekucyjnym, czy też mają zastosowanie przepisy w brzmieniu dotychczasowym. Ma to bowiem decydujące znaczenie zarówno dla samej dopuszczalności nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, jak i dla zakresu egzekucji, a zatem w konsekwencji dla egzekucyjnej odpowiedzialności małżonka za zobowiązania dłużnika-współmałżonka.

Podkreślenia wymaga, iż ustawa nowelizacyjna z dnia 17 czerwca 2004 roku w artykule 5 ust 6 wskazuje, że jeżeli roszczenie powstało przed wejściem w życie ustawy, egzekucję prowadzi się według przepisów dotychczasowych. Wprawdzie powołana ustawa nie zawiera osobnej regulacji przejściowej odnoszącej się do postępowania o nadanie klauzuli wykonalności jednakże w doktrynie i orzecznictwie nie ma wątpliwości , że przepis ten ma odpowiednie zastosowanie również do postępowania klauzulowego, jako najbardziej zbliżonego do postępowania egzekucyjnego.

Dokonując wykładni tego przepisu dla potrzeb postępowania klauzulowego, rozważyć przede wszystkim należy rozumienie użytego w nim pojęcia "roszczenie". W tym przedmiocie w orzecznictwie Sądu Najwyższego występuje rozbieżność stanowisk. Raz Sąd Najwyższy wskazuje, iż w związku z tym, że przepisy o postępowaniu egzekucyjnym, a w szczególności art. 804 k.p.c., pozbawiają organ egzekucyjny, w tym także sąd, możliwości badania roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym, użyte w art. 5 ust. 6 ustawy nowelizacyjnej pojęcie "roszczenie" oznacza roszczenie w znaczeniu egzekucyjnym, to jest roszczenie stwierdzone i określone w tytule egzekucyjnym, nie zaś roszczenie w znaczeniu materialnoprawnym. To zaś prowadzi do wniosku, że jeżeli tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnikowi powstał przed wejściem w życie ustawy nowelizacyjnej (przed dniem 20 stycznia 2005 r.), do postępowania o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika (oraz do postępowania egzekucyjnego) stosuje się przepisy w brzmieniu sprzed nowelizacji, natomiast jeżeli tytuł egzekucyjny powstał po dniu 20 stycznia 2005 r., do postępowań tych stosuje się przepisy znowelizowane. ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 44/07, Lex nr 320078 ).

Z związku z przestawioną powyższej wykładnią użytego w art. 5 ust.6 ustawy pojęcia „roszczenie” Sąd Najwyższy w powołanym powyższej postanowieniu uznał, że jeżeli tytuł egzekucyjny powstał po dniu 20 stycznia 2005 r., niedopuszczalne jest badanie w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika ani w postępowaniu egzekucyjnym, z jaką chwilą powstało zobowiązanie dłużnika odpowiadającego na podstawie art. 299 k.s.h.

Odmienne stanowisko Sąd Najwyższy wyraził w uchwale z dnia 17.09.2008 r., III CZP 77/08, LEX nr 446647 interpretując użyte w tym przepisie pojęcie ,,roszczenie” jako roszczenie materialnoprawne. W powołanej uchwale Sąd Najwyższy położył akcent na to, że podstawową rolą przepisów procesowych winno być umożliwienie podmiotom realizacji ich materialnoprawnych uprawnień. Argumentował, że kontrahent dokonując czynności prawnej z osobą pozostającą w związku małżeńskim, przed wejściem w życie ustawy nowelizującej, mógł zasadnie oczekiwać, że w razie niewykonania zobowiązania będzie uprawniony do zaspokojenia z majątku wspólnego na zasadach określonych w art. 41 k.r.o., w brzmieniu obowiązującym w dacie dokonania tej czynności. Podkreślił, przy tym, iż następcze uzależnienie tej możliwości od dodatkowej przesłanki, wyrażonej obecnie w art. 41 § 1 k.r.o., której kontrahent dłużnika nie był w stanie przewidzieć, ograniczałoby poważnie przysługujące temu kontrahentowi prawo podmiotowe, budząc wątpliwości czy nie dochodzi w ten sposób do naruszenia zasady ochrony praw nabytych i zasady zaufania do prawa. Sąd Najwyższy podkreślił tu, że zasada zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa nakazuje ustawodawcy należyte zabezpieczenie ,,interesów w toku”, a zwłaszcza należytą realizację uprawnień nabytych na podstawie poprzednich przepisów. Przyjęcie stanowiska o materialnoprawnym charakterze tego roszczenia przeciwdziała sytuacji, w której wierzyciel, wobec braku nieistotnej we wcześniejszym stanie prawnym zgody współmałżonka, przewidzianej obecnie w art. 41 § 1 k.r.o. , zostałby niemal w ogóle pozbawiony możliwości egzekwowania swoich należności z majątku wspólnego. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu omawianego orzeczenia stanął uznał zatem , że jeżeli zobowiązanie dłużnika pozostającego w ustroju ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej powstało przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1691), do postępowania o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu sprzed tej nowelizacji.

W przekonaniu Sądu Okręgowego należy podzielić pogląd, że unormowanie zawarte w art. 5 ust 6 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw odnosi się do roszczenia materialnoprawnego, nie zaś roszczenia pojmowanego formalnie, jako roszczenie stwierdzone tytułem egzekucyjnym.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy podkreślenia wymaga, iż podstawą prawną odpowiedzialności dłużnika P. B. wynikającą z prawomocnego wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy w Słupsku dnia 22 lutego 2011r. w sprawie VI GC 355/10 jest przepis art. 299 § 1 k.s.h.

Przepis ten przewiduje szczególną odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, będącą odpowiedzialnością za zobowiązania wobec wierzycieli w sytuacji bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. Odpowiedzialność członków zarządu jest odpowiedzialnością ustawową i wynika bezpośrednio z art. 299 k.s.h.

W ocenie Sądu Okręgowego z uwagi na charakter prawny odpowiedzialności członków zarządu, wbrew stanowisku skarżącego, moment powstania roszczenia wierzyciela w stosunku z art. 299 k.s.h. wobec członka zarządu nie może być utożsamiane z momentem powstania zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Odpowiedzialność członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powstaje bowiem dopiero w sytuacji braku możliwości wyegzekwowania zobowiązania zaciągniętego przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006 r., II CK 384/05, Lex nr 191241). W doktrynie i orzecznictwie nie ma również wątpliwości odpowiedzialność członków zarządu na zasadzie art. 299 k.s.h., że nie jest to odpowiedzialność za dług cudzy, ale za ich własny dług (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006 r., II CK 384/05, Lex nr 191241). Nie można mówić również o przyjęciu ,,fikcji prawnej” polegającej na uznaniu, że zobowiązania te powstają z czynności prawnej dokonanej pomiędzy członkiem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością a wierzycielem. W tym stanie rzeczy w ocenie Sądu Okręgowego uzasadnionym jest twierdzenie, że roszczenie wierzyciela wobec członka zarządu spółki z o.o. powstaje z momentem stwierdzenia bezskuteczności egzekucji z majątku spółki, gdyż dopiero wówczas powstaje po stronie wierzyciela roszczenie o spełnienie zobowiązania spółki z o.o. przez jej członka zarządu.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, iż z akt sprawy VI GC 355/10 wynika, że zobowiązanie (...) Spółki z o.o. w D. stwierdzone prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Rejonowego dla miasta Stołecznego Warszawy w W. z dnia 7.07.2008r. w sprawie VIII GNc 4258/08 wynikało z umowy najmu powierzchni biurowej zawartej dnia 6.04.2001r. W oparciu o dokumenty znajdujące się w akt sprawy VI GC 355/10 brak jest możliwości ustalenia daty powstanie poszczególnych roszczeń z tytułu czynszu najmu i roszczeń odsetkowych objętym wymienionym powyższej tytułem egzekucyjnym. Niemniej jednak w w/w nakazie zapłaty sąd zasądził od (...) Spółki z o.o. w D. na rzecz Miasta S. w W. kwotę 4.092,37 zł. raz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 czerwca 2008r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1247 zł. tytułem zwrotu kosztów tego postępowania. Ponadto wskazać należy, iż bezskuteczność egzekucji przeciwko (...) Spółki z o.o. w D. stwierdzona została postanowieniem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie dnia 03 listopada 2009 r. , kiedy postępowanie egzekucyjne zostało umorzone z powodu braku jakiegokolwiek majątku spółki.

Z uwagi na powyższe zdaniem Sądu Okręgowego dopiero z momentem wydania w dniu 03 listopada 2009 r. przez komornika postanowienia o bezskuteczności egzekucji wobec spółki zaktualizowało się roszczenie wierzyciela z art. 299 k.s.h. wobec P. B.. Powyższe oznacza zaś, iż w roszczenie wobec dłużnika P. B. powstało po 20.01.2005r. a zatem dla rozpoznania niniejszego wniosku właściwe są przepisy obowiązujące po tej dacie.

W konsekwencji należało stwierdził, iż Sąd Rejonowy dokonując oceny braku zasadności wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika prawidłowo zastosował przepis art. 787 k.p.c. w brzmieniu nadanym ustawą 17 czerwca 2004 r. W obecnej zaś regulacji prawnej brak jest przesłanek do nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika za zobowiązania tego ostatniego wynikające z treści art. 299 k.s.h. W tym wypadku stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność nie wynika bowiem z czynności prawnej dłużnika lecz z ustawowej odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki z o.o. w przypadku zaistnienia przesłanek określonych tym przepisem.

Wskazując, więc na powyższe motywy na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.