Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 marca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt. 3 ust. 2 i 5, art. 18 ust. 8,9,10, art. 20, art. 68 ust. 1 pkt. 1 lit. C, art. 83 a ust.3 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.):

1)  zmienił decyzję z dnia 10 września 2012 r w punkcie 3 i stwierdził, że podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy S. C. (1) z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej z S. C. (2) w okresie styczeń 2011 – lipiec 2012 r wynoszą:

- (...) – 975,19 zł,

- (...) – 1655,51 zł,

- (...) – 390,08 zł,

- (...) – 134,36 zł,

- (...) – 1885,37 zł,

- (...) – 806,16 zł,

- (...) – 325,06 zł,

- (...) – 1170,23 zł,

- (...) – 67,18 zł,

- (...) – 1560,31 zł,

- 11, (...) – 2015,40 zł,

- 01,02,03, (...) – 2115,60 zł,

- (...) – 1364,90 zł,

- 06, (...) – 0 zł.

2)  stwierdził, że podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe S. C. (1) z powyższego tytułu w okresie styczeń 2011 – lipiec 2012 r wynoszą:

- (...) – 975,19 zł,

- (...) – 1655,51 zł,

- (...) – 390,08 zł,

- (...) – 134,36 zł,

- (...) – 1885,37 zł,

- (...) – 806,16 zł,

- (...) – 325,06 zł,

- (...) – 1170,23 zł,

- (...) – 67,18 zł,

- (...) – 1560,31 zł,

- 11, (...) – 2015,40 zł,

- 01,02,03, (...) – 2115,60 zł,

- (...) – 1364,90 zł,

- 06, (...) – 0 zł.

W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że prawomocną decyzją z dnia 10 września 2012 r stwierdzono, że S. C. (1) w okresie 17 stycznia 2011 r do 12 lipca 2012 r nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik z tytułu zatrudnienia u S. C. (2) oraz, że w tym okresie S. C. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako osoba współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej z S. C. (2), a podstawy wymiaru składek z tego tytułu na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne wynoszą 60 % prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek obowiązującego w powyższym okresie tj. w miesiącu:

- (...) – 975,19 zł

- (...) – 2015,40 zł,

- (...) – 2115,60 zł,

- (...) – 818,94 zł.

Organ rentowy podniósł, że powyższa decyzja podlegała weryfikacji na etapie postępowania sądowego, które potwierdziło słuszność wydanej decyzji.

Z uwagi na niezłożenie przez płatnika składek korekt dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych za S. C. w ustawowym terminie, dokumenty korygujące zostały sporządzone z urzędu. Dokonano zgłoszenia S. C. (1) jako osoby współpracującej do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od dnia 17 stycznia 2011 r a od 13 lipca 2012 r dokonano jej wyrejestrowania. Sporządzono także raporty rozliczeniowe za okres 01/2011 – 07/2012 z rozliczonymi składkami na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne od podstaw wymiaru w wysokości wynikającej z prawomocnej decyzji, a więc w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W odpowiedzi na korespondencję S. i S. C. (2) domagali się uznania , że S. C. (1) w okresie 17.01.2011 r do 12.07.2012 r podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Organ rentowy uznał w drodze wyjątku , że S. C. (1) w okresie 17.01.2011 r do 12 lipca 2012 r podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej. Po złożeniu zaświadczeń lekarskich zostały z urzędu sporządzone korekty dokumentów rozliczeniowych za okres od 01/2011 – 07/2012 z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej, z naliczonymi składkami, w tym chorobową, od podstaw wymiaru składek, wynoszących 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, pomniejszonych o okresy wszystkich zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, za które powstało prawo do ich wypłaty.

(decyzja k. 28 akt ZUS).

Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2015 r organ rentowy uzupełnił uzasadnienie decyzji z dnia 20 marca 2015 r podając, że brak jest podstaw do skorygowania za okres wsteczny podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu współpracy - na kwoty wyższe od minimalnych obowiązujących w danych okresach dla tej grupy ubezpieczonych. Brak możliwości podwyższania podstawy wymiaru składek za wnioskowany okres powoduje, że figurująca nadpłata nie może zostać zaksięgowana zgodnie z wnioskiem.

(postanowienie – k. 34)

W dniu 9 kwietnia 2015 r. S. C. (1) i S. C. (2) złożyli odwołania od powyższej decyzji.

(odwołanie k. 2, odwołanie – k. 2 akt VIII U 2406/16).

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, wywodząc jak w uzasadnieniu decyzji

(odpowiedź na odwołanie k. 4, 3 akt VIII U 2406/16).

Zarządzeniem z dnia 16 listopada 2016 r sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

(zarządzenie – k. 8 akt VIII U 2406/16)

Na rozprawie w dniu 16 grudnia 2016 r S. C. oświadczył, że sporny pomiędzy stronami jest wyłącznie okres listopad 2011 – kwiecień 2012 r i za ten okres wniósł o ustalenie podstawy wymiaru składek w wysokości deklarowanej w ramach zatrudnienia pracowniczego jako podstawa wymiaru składek - 5650 zł. Co do pozostałych okresów cofnął odwołanie.

P.. ZUS wyraził zgodę na cofnięcie odwołania w części, wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego przy wyliczeniu wartości przedmiotu sporu od spornej kwestii. Wniósł o zasądzenie z tego tytułu kwoty 1200 zł, precyzjując wartość przedmiotu sporu na kwotę 6300 zł.

/e – protokół (...):02:01, 00:06:28, 00:30:57/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Od dnia 17 stycznia 2011 r S. C. (1) została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego jako pracownik w firmie swojego męża S. C. (2). Płatnik naliczył proporcjonalnie do okresu pracy składki za S. C. (1) za okres 01 -10/2011 od podstawy wymiaru 2000 zł, natomiast od miesiąca 11/2011 dokonał podwyżki wynagrodzenia do kwoty 5650 zł. Od 13 lipca 2012 r płatnik wyrejestrował z ubezpieczeń S. C. (1) oraz siebie i wykreślił wpis do ewidencji działalności gospodarczej.

/okoliczność bezsporna/

Decyzją ZUS z dnia 10 września 2012 r stwierdzono, że S. C. (1) w okresie 17 stycznia 2011 r do 12 lipca 2012 r nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik z tytułu zatrudnienia u S. C. (2) oraz, że w tym okresie S. C. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako osoba współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej z S. C. (2), a podstawy wymiaru składek z tego tytułu na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne wynoszą 60 % prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek obowiązującego w powyższym okresie tj. w miesiącu:

- (...) – 975,19 zł

- (...) – 2015,40 zł,

- (...) – 2115,60 zł,

- (...) – 818,94 zł.

/decyzja – k. 5 akt ZUS/

Odwołanie od tej decyzji złożyła S. C. (1) wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że wnioskodawczyni w okresie od 17 stycznia 2011 r do 12 lipca 2012 r podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik i o zmianę decyzji w zakresie określającym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

/odwołanie – k. 2-3 – kserokopia uzasadnienia – k. 38/

Wyrokiem z dnia 11 lutego 2013 r Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie S. C. (1) od tej decyzji.

/kserokopia wyroku – k. 6 akt ZUS/

Wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2014 r Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację S. C. (1).

/kserokopia wyroku – k. 9 akt ZUS/

Z uwagi na niezłożenie przez płatnika składek korekt dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych za S. C. w ustawowym terminie, dokumenty korygujące zostały sporządzone z urzędu. Dokonano zgłoszenia S. C. (1) jako osoby współpracującej do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od dnia 17 stycznia 2011 r a od 13 lipca 2012 r dokonano jej wyrejestrowania. Sporządzono także raporty rozliczeniowe za okres 01/2011 – 07/2012 z rozliczonymi składkami na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne od podstaw wymiaru w wysokości wynikającej z prawomocnej decyzji, a więc w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

/okoliczność bezsporna/

S. i S. C. (2) domagali się uznania , że S. C. (1) w okresie 17.01.2011 r do 12.07.2012 r podlegała także dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Organ rentowy uznał w drodze wyjątku , że S. C. (1) w okresie 17.01.2011 r do 12 lipca 2012 r podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej. Po złożeniu zaświadczeń lekarskich zostały z urzędu sporządzone korekty dokumentów rozliczeniowych za okres od 01/2011 – 07/2012 z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej, z naliczonymi składkami, w tym chorobową, od podstaw wymiaru składek, wynoszących 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, pomniejszonych o okresy wszystkich zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, za które powstało prawo do ich wypłaty.

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 21 września 2012 r organ rentowy odmówił S. C. (1) prawa do zasiłku opiekuńczego za okresy 24.02.2011 – 15.03.2011, od 22.03.2011 do 8.04.2011, od 11.04.2011 do 2.05.2011, zasiłku chorobowego za okresy od 16.07.2011 do 26.07.2011, 11.08.2011 do 23.08.2011, 2.09.2011 do 7.10.2011, 23.06.2012 do 12.07.2012 z tytułu zatrudnienia u S. C. oraz prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia za okres od 13.07.2012 do 28.09.2012 i za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy, zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku opiekuńczego za okres od 24.02.2011 do 15.03.2011, 22.03.2011 – do 8.04.2011, 11.04.2011 – 2,05.2011 i zasiłku chorobowego za okres od 16.07.2011 – 26.07.2011, 11.08.2011 – 23.08.2011, 2.09.2011- 7.10.2011, 23.06.2012 do 17.08.2012 w łącznej kwocie 12.448,24 zł wraz z odsetkami w wysokości 912,57 zł.

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 12. 02.2015 r organ rentowy przyznał S. C. prawo do zasiłku opiekuńczego za okres 24.02.2011 -15.03.2011, 22.03.2011 – 8.04.2011, 11.04.2011 – 2.05.2011, prawo do zasiłku chorobowego za okres 13.06.2011 – 26.07.2011, 11.08.2011 – 23.08.2011, 2.09.2011 – 7.10.2011, 21.05.2012 do 14.01.2013 r oraz prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego od 15 .01.2013 do 20.05.2013 w związku z podleganiem dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Decyzja ta uchyliła decyzję z dnia 21 września 2012 r.

/okoliczność bezsporna/

W dniu 23 czerwca 2016 r S. C. złożył druki ZUS RCA za luty, marzec, kwiecień 2012 r dotyczące S. C. (1) z podaniem podstawy wymiaru składek w wysokości 5650 zł.

/kserokopia deklaracji – k. 32 – 36/

Decyzją z dnia 11 sierpnia 2016 r ZUS I Oddział w Ł. odmówił S. C. (1):

1. prawa do zasiłku opiekuńczego za okresy :

- 24.02.2011 – 15.03.2011

- 22.03.2011 – 8.04.2011

- 11.04.2011 – 2.05.2011 z tytułu zatrudnienia w firmie (...),

2. prawa do zasiłku chorobowego za okresy:

- 16.07.2011 do 26.07.2011

- 11.08.2011 – 23.08.2011

- 2.09.2011 – 7.10.2011,

- 23.06.2012 – 12.07.2012 z tytułu zatrudnienia w firmie (...),

3. prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia za okres od 13.07.2012 r do 14.01.2013 r,

4. prawa do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia za okres od 15.01.2013 do 20.05.2013;

Ustalono kwotę nienależnie pobranych świadczeń w wysokości 12448,24 zł wypłaconych z tytułu zatrudnienia u S. C. (2) za okres:

- 24.02.2011 – 7.03.2011

-8.03.2011 – 15.03.2011

-22.03.2011 – 8.04.2011

- 11.04.2011 -2.05.2011

-16.07.2011 – 26.07.2011

-11.08.2011 – 23.08.2011

- 2.09.2011 – 7.10.2011

-23.06.2012 -12.07.2012 oraz zasiłku chorobowego wypłaconego po ustaniu zatrudnienia za okres od 13.07.2012 do 17.08.2012 r.

Kwotę nienależnie pobranych świadczeń w wysokości 12.448,24 wypłaconych z tytułu zatrudnienia u S. C. (2) zaliczono na poczet świadczeń wypłaconych z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności przyznanych decyzją z dnia 12.02.2015 r.

/kserokopia decyzji – k. 24/

Decyzją z dnia 30 września 2016 r uchylono decyzję z dnia 11 sierpnia 2016 r. W uzasadnieniu wskazano, że przyznanie decyzją z dnia 12.02.2015 r prawa do świadczeń zasiłkowych z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej pozwoliło na uznanie, że dotychczas wypłacone świadczenia były świadczeniami należnymi, choć z innego tytułu, niż początkowo podnoszony, co powoduje, że nie może być zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranych w latach 2011 – 2012 świadczeń zasiłkowych ani do zapłaty odsetek od tych świadczeń.

/okoliczność bezsporna/

W sprawie o sygnaturze akt VIII U 4450/14 rozpoznaniu podlega odwołanie S. C. (2) od decyzji z dnia 13.10.2014 r , na mocy której ustalono zadłużenie za okres od czerwca do lipca 2012 r na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i FP w kwocie 3303,64 zł. Postępowanie zostało zawieszone na podstawie art. 177 § 1 pkt. 1 kpc do czasu rozpoznania odwołania od decyzji z dnia 20 marca 2015 r, bowiem jeśli będzie uznana kwota wyższa jako podstawa wymiaru składek to nie powstanie nadpłata, jeśli będzie przyjęta kwota z decyzji z dnia 20 marca 2015 r, to nadpłata powstanie.

/okoliczność bezsporna – akta sprawy VIII U 4450/14/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie od decyzji w zaskarżonym zakresie jest niezasadne.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 t.j) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi

Stosownie do art. 11 ust. 2 dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.

Zgodnie z art. 18 ust. 8 podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy.

Za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.(ust. 9).

Zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek, o których mowa w ust. 9, stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku (ust. 10).

Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

W oparciu o ust. 2 przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1.

W świetle ust. 3 podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 10.

Zgodnie z ust. 4 prezes Zakładu ogłasza kwotę 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie 7 dni kalendarzowych od dnia ogłoszenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w trybie określonym w art. 19 ust. 10, kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

Prawo lub zobowiązanie stwierdzone decyzją ostateczną Zakładu ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na to prawo lub zobowiązanie.

Decyzje ostateczne Zakładu, od których nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu, mogą być z urzędu przez Zakład uchylone, zmienione lub unieważnione, na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego./art. 83 a ustawy systemowej/.

Istota niniejszego sporu sprowadza się do ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i co z tym związane dobrowolne ubezpieczenie chorobowe dla S. C. (1) z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej - czy organ rentowy słusznie ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w oparciu o art. 18 ust. 8 ustawy systemowej- 60 % prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek obowiązującego w powyższym okresie, czy rację mają skarżący, że podstawą wymiaru składek winna być kwota – wyższa – deklarowana jako wynagrodzenie za pracę, w okresie, gdy ubezpieczona była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Przy czym sporny był wyłącznie okres od listopada 2011 do kwietnia 2012, poczynając bowiem od listopada 2011 r wynagrodzenie S. C. uległo podwyższeniu do tej kwoty.

W istocie w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r. o sygn. akt II UZP 1/10 stwierdzono, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W uzasadnieniu uchwały Sąd N. podkreślił: (…) nie ma podstaw do uznania, iż utrwalony w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd o możliwości zakwestionowania przez ZUS podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że stanowiące tę podstawę wynagrodzenie zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa, stanowi odstąpienie od stanowiska odnośnie do niemożliwości stosowania w stosunkach ubezpieczenia społecznego przepisów prawa cywilnego, znajdującym uzasadnienie (…), w "usprawiedliwionej dynamicznej" wykładni przepisów i zasad prawa ubezpieczeń społecznych, polegającej na tym, iż istotne z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych czynności prawne, które w całości lub w części okazują się sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzają do obejścia prawa, nie powinny być akceptowane na gruncie systemowych, aksjologicznych i moralnych wartości oraz zasad prawa ubezpieczeń społecznych, ale mogą być zakwestionowane jako niezasługujące na ochronę prawa ubezpieczeń społecznych, bo sądy nie mogą i nie powinny być "bezsilne" wobec praktyk ewidentnie instrumentalnego nadużywania prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych". Utrwalone poglądy judykatury dotyczą bowiem sytuacji, w której ocenie w aspekcie art. 58 k.c. nie podlega wprost podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, lecz stanowiąca tę podstawę wysokość umówionego przez strony i wypłaconego wynagrodzenia (przychodu w rozumieniu art. 4 pkt 9 ustawy systemowej). Możliwość stwierdzenia sprzeczności z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zamiaru obejścia prawa jest w każdym z orzeczeń odnoszona do umowy stanowiącej tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym, w szczególności dotyczy to umowy o pracę (także umowy cywilnoprawnej), która wywołuje skutki pośrednie w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, kształtuje bowiem stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Podnosi się, że są to skutki doniosłe zarówno z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), jak i interesu publicznego, należy zatem uznać, że ocena ważności postanowień umownych na podstawie art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p. może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych (por. między innymi uchwałę z dnia 27 kwietnia 2005 r., II UZP 2/05, OSNP 2005 nr 21, poz. 338; wyrok z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 16/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 191; wyrok z dnia 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 192). W każdym zatem przypadku ocenie pod kątem zgodności z normami prawa cywilnego nie podlega stosunek ubezpieczenia społecznego, lecz wpływający na niego pośrednio stosunek o charakterze cywilnoprawnym lub taki, do którego przepisy prawa cywilnego znajdują zastosowanie z mocy odesłania ustawowego.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby współpracujące podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu (art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy systemowej), a ubezpieczeniu chorobowemu na zasadzie dobrowolności (art. 11 ust. 2 ustawy systemowej). Zgodnie z art. 13 pkt 4 ustawy systemowej powyżej wymienionym ubezpieczeniom osoby fizyczne prowadzące działalność pozarolniczą podlegają w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.

Ubezpieczony podlega na zasadzie dobrowolności przez zgłoszenie stosownego wniosku (art. 11 ust. 2 i art. 36 ust. 5 ustawy systemowej). Nie oznacza to jednak, że przedmiotowy wniosek, a konkretnie zawarte w nim oświadczenie o zgłoszeniu do ubezpieczenia chorobowego, stanowi czynność prawną (zdarzenie prawne) rodzącą i kreującą stosunek cywilnoprawny. Stosunki prawne w ubezpieczeniach społecznych mają co do zasady charakter przymusowy. Brak tej cechy nie stanowi jednakże przeszkody w umiejscowieniu ubezpieczeń dobrowolnych uregulowanych w ustawie systemowej w ramach ubezpieczenia społecznego. Przesądza o tym zarówno wola ustawodawcy, który w taki właśnie sposób kwalifikuje stosunki prawne dobrowolnego ubezpieczenia, jak również ścisłe związki funkcjonalne istniejące pomiędzy dwoma reżimami ubezpieczenia społecznego (systemem obowiązkowym i dobrowolnym). Ubezpieczenie dobrowolne nie opiera się na umowie, ale oznacza przewidzianą przez przepisy prawa możność "wejścia" do systemu ubezpieczenia społecznego na mocy oświadczenia uprawnionego podmiotu. Elementem koniecznym do powstania stosunku prawnego dobrowolnego ubezpieczenia społecznego jest wniosek zainteresowanej osoby o objęcie tym ubezpieczeniem. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy systemowej, objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnymi, rentowymi i chorobowymi następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Zgłoszenie wniosku może nastąpić przez cały czas, kiedy zachodzą warunki uprawniające do objęcia ubezpieczeniem. Wniosek pełni jednocześnie funkcję zgłoszenia do ubezpieczenia. Zgłoszenie to ma charakter kształtujący, albowiem jeśli zainteresowany spełnia ustawowe warunki, to jego wniosek o objęcie ubezpieczeniem rodzi stosunek prawny dobrowolnego ubezpieczenia społecznego; Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może w takim przypadku odmówić objęcia tej osoby ubezpieczeniem społecznym. Ewentualna decyzja w tej sprawie ma charakter deklaratoryjny. Ubezpieczenie dobrowolne zachowuje taki charakter przez cały czas trwania okoliczności, ze względu na które zostało ono wprowadzone. (…)

Należy jednak zwrócić uwagę, że prawomocną decyzją ZUS z dnia 10 września 2012 r stwierdzono, że S. C. (1) w okresie 17 stycznia 2011 r do 12 lipca 2012 r nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik z tytułu zatrudnienia u S. C. (2) oraz, że w tym okresie S. C. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako osoba współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej z S. C. (2), a podstawy wymiaru składek z tego tytułu na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne wynoszą 60 % prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek obowiązującego w powyższym okresie tj. w miesiącu:

- (...) – 975,19 zł

- (...) – 2015,40 zł,

- (...) – 2115,60 zł,

- (...) – 818,94 zł.

Odwołanie od tej decyzji złożyła S. C. (1) wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że wnioskodawczyni w okresie od 17 stycznia 2011 r do 12 lipca 2012 r podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik i o zmianę decyzji w zakresie określającym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Wyrokiem z dnia 11 lutego 2013 r Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie S. C. (1) od tej decyzji.

Wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2014 r Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację S. C. (1).

Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi i Sądu Apelacyjnego przesądził, iż S. C. nie podlega w spornym okresie ubezpieczeniom społecznym w związku zawartą umową o pracę, a podlega ubezpieczeniom społecznym jako osoba współpracująca, a podstawy wymiaru składek z tego tytułu na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne wynoszą 60 % prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek obowiązującego w powyższym okresie tj. w miesiącu:

- (...) – 975,19 zł

- (...) – 2015,40 zł,

- (...) – 2115,60 zł,

- (...) – 818,94 zł.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 365 § 1 k.p.c., prawomocne orzeczenie wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Skutkiem zasady mocy wiążącej prawomocnego wyroku jest to, że przesądzenie we wcześniejszym wyroku kwestii o charakterze prejudycjalnym oznacza, że w procesie późniejszym ta kwestia nie może być już w ogóle badana. Zachodzi tu zatem ograniczenie dowodzenia faktów objętych prejudycjalnym orzeczeniem (wyrok SN z dnia 12 lipca 2002 r., V CKN 1110/00, Lex nr 74492). Związanie orzeczeniem oznacza niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie (wyrok SN z dnia 12 maja 2011 roku, I PK 193/10, Lex nr 852766). Moc wiążąca orzeczenia określona w art. 365 § 1 k.p.c. oznacza zatem, że dana kwestia prawna, która była przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie rozpoznawanej, kształtuje się tak jak to przyjęto we wcześniejszym prawomocnym orzeczeniu. Przesądzenie tej kwestii oznacza, że w późniejszym postępowaniu nie może być ona już ponownie badana, a zatem zachodzi konieczność ograniczenia dowodzenia faktów objętych prejudycjalnym orzeczeniem.

Sąd zatem jest związany treścią decyzji z dnia 10 września 2012 r.

Trzeba też podnieść, że kwota, którą aktualnie skarżący powołują jako podstawę wymiaru składek nie była kwotą deklarowaną na podstawie art. 18 ust. 8 ustawy systemowej, a wynikająca z umowy o pracę, który to tytuł do ubezpieczenia został zakwestionowany przez organ rentowy. A ubezpieczona dopiero w drodze wyjątku została objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, przy czym przesądzono, że podstawą wymiaru składek są kwoty wynikające z decyzji z dnia 10 września 2012 r.

Zaskarżoną decyzją z dnia 20 marca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. zmienił decyzję z dnia 10 września 2012 r w punkcie 3 i stwierdził, że podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy S. C. (1) z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej z S. C. (2) w okresie styczeń 2011 – lipiec 2012 r wynoszą:

- (...) – 975,19 zł,

- (...) – 1655,51 zł,

- (...) – 390,08 zł,

- (...) – 134,36 zł,

- (...) – 1885,37 zł,

- (...) – 806,16 zł,

- (...) – 325,06 zł,

- (...) – 1170,23 zł,

- (...) – 67,18 zł,

- (...) – 1560,31 zł,

- 11, (...) – 2015,40 zł,

- 01,02,03, (...) – 2115,60 zł,

- (...) – 1364,90 zł,

- 06, (...) – 0 zł.

Przy czym jeżeli chodzi o okres sporny listopad 2011 – kwiecień 2012 r podstawa wymiaru nie uległa zmianie. W konsekwencji stwierdzono, że podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe S. C. (1) z powyższego tytułu w okresie styczeń 2011 – lipiec 2012 r wynoszą:

- (...) – 975,19 zł,

- (...) – 1655,51 zł,

- (...) – 390,08 zł,

- (...) – 134,36 zł,

- (...) – 1885,37 zł,

- (...) – 806,16 zł,

- (...) – 325,06 zł,

- (...) – 1170,23 zł,

- (...) – 67,18 zł,

- (...) – 1560,31 zł,

- 11, (...) – 2015,40 zł,

- 01,02,03, (...) – 2115,60 zł,

- (...) – 1364,90 zł,

- 06, (...) – 0 zł.

W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że po złożeniu zaświadczeń lekarskich zostały z urzędu sporządzone korekty dokumentów rozliczeniowych za okres od 01/2011 – 07/2012 z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej, z naliczonymi składkami, w tym chorobową, od podstaw wymiaru składek , wynoszących 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, pomniejszonych o okresy wszystkich zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, za które powstało prawo do ich wypłaty. Nie dotyczyło to aktualnie okresu spornego w sprawie.

W ocenie Sądu brak jest aktualnie możliwości zmiany podstawy wymiaru składek biorąc pod uwagę wysokość wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę wobec prawomocności decyzji z dnia 10 września 2012 r, ustalającej postawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu współpracy przy prowadzonej działalności gospodarczej.

Podnoszona okoliczność przez skarżącego, że świadczenia z ubezpieczenia chorobowego zostały wypłacone przy uwzględnieniu wyższej podstawy wymiaru nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia, bowiem wypłata zasiłków jest kwestia wtórną w stosunku do ustalenia podstawy wymiaru, nadto wynikało to z zarachowania już wypłaconych świadczeń na poczet świadczeń należnych z innego tytułu ubezpieczenia, a wysokość świadczeń z ubezpieczenia chorobowego co nie była przedmiotem tego postępowania.

Sąd umorzył postępowanie na podstawie art. 355 kpc w zw. z art. 203 kpc w zw. z art. 469 kpc z uwagi na cofnięcie odwołania w części dotyczącej żądania ustalenia podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i dobrowolne ubezpieczenie chorobowe od zwiększonej podstawy za okres styczeń – październik 2011 r oraz maj – lipiec 2012 r.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc, oddalił odwołanie w pozostałym zakresie.

O kosztach postepowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 6 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu/Dz. U z 2013 r poz. 490 ze zm.). Wartość przedmiotu sporu Sąd ustalił, wyliczając różnicę w wysokości składki na ubezpieczenie chorobowe (2,45%) wyliczonej od podstawy wymiaru ustalonej w treści decyzji – za okres aktualnie sporny – listopad 2011 – kwiecień 2012 r ( 306,06 zł – podstawa wymiaru za poszczególne miesiące x 2,45% i zsumowanie iloczynów za okres 11.11 – 04.2012) i wyliczonej od podstawy wnioskowanej przez skarżących (830,55 zł – 5650 zł x 2,45% x 6), różnica wyniosła 524,49 zł i tę kwotę należało przyjąć jako wartość przedmiotu sporu, od której należało naliczyć koszty zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć S. C. (2) oraz peł. ZUS